twitter.com/janrotmans

Verandering van tijdperk:een unieke kantelkans

Uden, 25 februari 2014

We leven niet in tijdperk van verandering maar in een verandering van tijdperken

Kantelperiode

1. weefsel van de samenleving verandert

2. structuur van de economie verandert

3. disruptieve technologische doorbraken

Laatste KantelperiodeModernisering [1850-1910]

• industriële revolutie

staal, elektriciteit, verbrandingsmotor

• modernisering samenleving

onderwijs, zorg, kiesrecht, sociale

structuren

• machtswisselingvan adel naar bourgeoisie

Overgang naar Samenleving 3.0 DoorontwikkelingsfaseVoorontwikkelingsfase

Horizontaal

Decentraal

Bottom-up

Verticaal

Centraal

Top-down

Tijd

Opbouw van duurzame samenleving

We zitten hier

Kantelperiode

Kantelperiode

• energiebedrijven vallen om

• massale ontslagen in thuiszorg

• welzijnsorganisaties verdwijnen

• bouwbedrijven saneren op grote schaal

oude orde nieuwe orde

banken financiële coöperaties

energiebedrijven lokale energie initiatieven

bouwbedrijven 3D-netwerken / hubs

verzekeringsbedrijven broodfonds netwerken

thuiszorg organisaties lokale zorg initiatieven

Oude Orde vs Nieuwe Orde

oude paradigma nieuwe paradigma

exploitatieco-operatie

structurenmensen

waarde ontlenen waarde creëren

lineaircyclisch

Paradigma Wisseling

oude structuur nieuwe

structuur

verticaalhorizontaal

hiërarchisch

netwerken

top-downbottom-up

centraaldecentraal

Structuurwisseling

oude sturing nieuwe

sturing

centrale sturing netwerksturing

controleruimte

zekerheidonzekerheid

regisseren faciliteren

Sturing wisseling

Do it ourselves society

Participatiesamenleving

Sociaal doe het zelvenSamenleving van onderop

burgerkracht

Samenleving 3.0

Evolutionaire Revolutie

silo’s worden afgebroken

nieuwe instituties ontstaan

mensen breken door structuren heen

glocalisering

Waar zien we die verandering?energie

van centraal, fossiel naar decentraal duurzaam

welzijn van zorgen voor naar zorgen dat

bouw van aanbod & product naar vraag & dienst

zorg van doelmatig & efficiënt naar mensgericht

Burger Initiatieven

500 lokale energie initiatieven

60 lokale zorg coöperaties

80 broodfondsen

tientallen lokale munten

collectieve bouwprojecten

Philips transformeert tot zorgbedrijf

DSM transformeert tot fijn/biochemie

schoonmaakbedrijf stapt in de zorg

energiebedrijven gaan in verzekeringen

Bedrijven in Transitie

Bouw Bedrijf 3.0

verdient niet zozeer geld met bouwen

maar met het faciliteren van de klant

decentrale energie

telecommunicatie

interieurinrichting

Energie Bedrijf 3.0

verdient niet zozeer geld met energie

maar met het faciliteren van de klant

energiebesparing

smart grids

wijk/buurt niveau

Zorg Bedrijf 3.0

verdient niet zozeer geld met zorg

maar met het faciliteren van de klant

van 100% naar 20% zorg

helpen met netwerk ontwikkelen

helpen met scholing & baan zoeken

biobased

bottom-up

kleinschalig

circulairmaatwerk

CO2-arm

Nieuwe maakindustrie

Economie 3.0

oude economie nieuwe economie

fossiele brandstoffen schone energie

verspillend natuurlijk

waarden onttrekken waarden toevoegen

lineair circulair

koolstof gebaseerd biomassa gebaseerd

Economie in Transitie

De echte crisis komt nog

crisis diep geworteld in ons economisch systeem

we lossen de echte oorzaak van crisis niet op

crisis keert in andere gedaante terug

ecologische crisis is de echte crisis

tijd van makkelijk winbare grondstoffen is over

17 kritische aardmetalen worden schaarsscandium, neodymium, dysprosium, gadolinium, lanthanum

windmolens, elektrische auto’s, smartphones, zonnecellen

verwachte groei van deze metalen is > 1000%

China heeft 97% in handen

Grondstoffen Crisis

Voordeel van het Nadeel

terug naar de kern op moderne manier

nieuwe soberheid

menselijke schaal

Clean Tech Industry snelst groeiende industrie in de wereld

300 miljard dollar in 2012 - 30% groei t.o.v. 2011

China $ 60 miljardDuitsland $ 45 miljardVS $ 40 miljardItalië $ 17 miljardNederland $ 5 miljard

Nieuwe Economie is ‘booming’

Nieuwe Economie in EuropaCruciaal voor Europa

Potentieel 22 miljoen Europeanen betrokkenin 2013: 2 - 4% van de totale werkgelegenheidin 2020: 5-10% van de totale werkgelegenheid

Duitsland is koploperDenmark presteert zeer goedEngeland verbetertNederland is pas gestart en haakt aan

Nieuwe Economie in Nederland

Clean Tech = ca. 2% van BNP

Groene Economie = ca. 4% van BNP

in 2025 11% - 21% bij 15% groei per jaar

in 2030 22% - 43% bij 15% groei per jaar

elke euro geïnvesteerd in de groene economie

levert 3 euro rendement op voor economie

elke euro geïnvesteerd in de zwarte economie

kost de samenleving 2 euro

PBL, 2013

PBL, 2013

Rendement van Nieuwe Economie

Sleep de afbeelding naar de tijdelijke aanduiding of klik op het pictogram als u een afbeelding wilt toevoegen

Lessons

Lessons

Lessons

Lessons

Transitie in het sociaal domein

Decentralisatie

Jeugd, Zorg, Welzijn

decentralisatie van rijk naar gemeenten

integratie van beleidsterreinen

bezuinigingen en efficiency operaties

echte transitie = cultuuromslag

Probleem in Zorg & Welzijn

mens in dienst van structuur

‘silosering’ van zorg & welzijn

van ‘zorgen voor’ naar ‘zorgen dat’

in Amsterdam werken 4500 mensen in jeugdopvang

120 instanties zijn betrokken bij jeugdopvang

Probleem in Zorg & Welzijn

mens en systeem zijn vervreemd van elkaar

verbroken verbindingen tussen:

lichaam en geest

management en werkvloer

financiering en inhoud

gezondheid en welzijn, arbeid, sport

zorgverlener en verzorgde

Probleem in Zorg & WelzijnSysteemwaarden Menswaarden

doelmatigheid aandacht / tijd

efficiency vertrouwen

controle, beheersing ruimte

regelzucht keuzevrijheid

kosten / baten kwaliteit

Verbroken Verbindingen

relatie tussen zorgverlener en zorgvragervertrouwen, aandacht, passie, bezieling

is verworden tot

relatie tussen leverancier en cliëntkosten, doelmatigheid, efficiency, afrekening

Systeemvernieuwing nodig in zorg & welzijn

Zorg & Welzijn 3.0

mensgericht

menslievend

vanuit eigen kracht

in eigen omgeving

samenredzaam

Nieuwe Solidariteit Nodig

kwetsbare groep mensen hebben vangnet nodig

vanuit eigen kracht is dus begrensd door kwetsbaren

is dus grens aan zelfredzaamheid & samenredzaamheid

Buurtzorg

zelfsturende buurtzorgteams

zorg op maat in de buurt

integratie in netwerk van zorgvrager

platte organisatie zonder managers & directeuren

Jeugdzorg 3.0

pro-actieve aanpak

multi-disciplinair team

brede maatschappelijke ondersteuning

combinatie van verleiding, dwang en drang

Nieuw Zorg Paradigma

van zorgen voor naar zorgen dat

mensen faciliteren in hun leven

zodat zo weinig mogelijk zorg nodig is

diensten aanbieden rondom:

werk zoeken, opleidingen, netwerken

denken vanuit mensen

mensen kunnen activeren

mensen autonomie teruggeven

inspelen op vragen van mensen

Competenties voor Zorg 3.0

kunnen verbinden

kunnen netwerken

kunnen met groepen & vrijwilligers omgaan

zijn activerend, coachend en dienend

Professionals voor Zorg 3.0

Gemeenten zijn nog niet klaarExperimenten zorg 3.0

jeugdzorg, ouderenzorg, wijk/buurtzorg

perspectief voor komende 10 jaarhoe ziet zorg 3.0 er uit in uw gemeente of organisatie?

faciliterende rol van de overheidleggen van verbindingen tussen ‘het veld’ en de zorgvrager

Nederland in Transitie

aantal koploper initiatieven geëxplodeerd

vertienvoudiging de afgelopen 5-10 jaar

sociale en economische entrepreneurs

van geitewollensokken tot ondernemerschap

Nederland in Transitie

schatting

10.000 koplopers

250.000 mensen betrokken

voedsel, energie, bouw, zorg, welzijn, cultuur, onderwijs

Nederland in Transitie

kritische omslag bereikt bij 20%

15 miljoen volwassenen

12.5 miljoen mensen ouder dan 20 jaar

2.5 miljoen mensen is omslagpunt

Kantelpunt = Omslag

koploper projecten geïsoleerd

verbindende kracht ontbreekt

wordt te weinig geleerd van elkaar

weinig samenwerking tussen sectoren

Alleen

meer verbindingen realiseren

tussen projecten, mensen, organisaties

zijn 1000 verbinders per jaar nodig

nieuwe verdienmodel voor verbinden

Verbinders Nodig

Uden in Transitie

Uden de G-Spot van Brabantde meest gezochte maar minst gevonden plek

visie Uden 2020 van, voor, door Udenaren

groen, gezond, gastvrij, gezellig

DNA van Udenaar

gastvrij, gemoedelijk, open, innovatief, samen

Udenaar de Toekomst

honderden ideeën en projecten

werkgroepen en initiatiefgroepen

in 1 jaar zonder veel geld

veel passie & creativiteit in samenleving!

Beweging van Onderop in Uden

energie-coöperatie

SamSam burenhulp

ecologisch Mellepark

startende ondernemers

coachen van vrijwilligers

Nieuwe Orde in Uden

meer passie & energie in nieuwe orde dan in oude orde

oude orde doet wat laatdunkend over de nieuwe orde

hebben elkaar hard nodig!

Oude vs Nieuwe Orde in Uden

meer verbindingen realiseren

tussen projecten, mensen, organisaties

zijn 50 verbinders per jaar nodig

sociale media vormen belangrijke sleutel

Hoe maken we de beweging groter?

leren van andere succesvolle gemeenten

inspiratie van buiten halen

teams van 4-5 complementaire mensen

verhoog het ambitieniveau

participatie van 20% van de bevolking

Hoe houd je de energie vast?

Faciliteren

- richting geven

visie op toekomst van economie Udenregionale samenwerking stimuleren

- ruimte bieden

innovatieruimte creëren voor beweging van onderop

belemmeringen wegnemen

Wat moet de overheid doen?

wonen

vervoer

voeding

Duurzame Opgave Uden

18.000 woningen energieneutraal maken

18.000 woningen zonder energierekening

huurwoningen en koopwoningen

in 2024 woningvoorraad energieneutraal

Verduurzamen Woningen in Uden

elektrische bussen

vanaf 2015 elektrische bussen in Uden

elektrische auto’s

oplaadpunten bij huizen & publieke voorzieningen

Verduurzamen Vervoer in Uden

van 3 biologische winkels naar 30

verduurzaming van supermarkten (à la EkoPlaza)

biologisch boeren en biovergisting

stimuleren van aantal flexitariërs

Verduurzamen Voeding in Uden

Kantelplan

doorbraakprojecten

woningen gebouwen

vervoer industrie landbouw

Uden Energieneutraal 2024

“ Op degenen die het anders zien. Die niet gek zijn op regeltjes en

geen respect hebben voor de stand van zaken. Je kunt ze napraten,

tegenspreken, ophemelen of omlaaghalen. Het enige wat je niet

kunt is om ze heen. Want zij brengen verandering, brengen Uden

verder. En waar sommige mensen malloten zien, zien wij genieën.

Omdat de mensen die gek genoeg zijn om te denken dat ze Uden

kunnen veranderen, degenen zijn die het doen ”

Ode aan de Nieuwe Orde