Paul Lieverse, anesthesioloog-pijnspecialist

Voor bijeenkomst mogelijk relevante

relaties met bedrijven Bedrijfsnamen

• Sponsoring of onderzoeksgeld

• Honorarium of andere

(financiële) vergoeding

• Aandeelhouder

• Andere relatie, namelijk…

• Geen

• Vergoeding voor spreekbeurten

Janssen-Cilag, Mundipharma,

Pfizer, MSD, Nycomed, Takeda

• Geen

• Geen

Disclosure slide vlg. Stichting Code Geneesmiddelenreclame en Inspectie voor de Gezondheidszorg

Functionele depletie van catecholamines en endogene opioïden

Sensitisatie en wind-up in achterhoorn

Learned helplessness Therapeutisch doel:

herwinnen van sense of control, ‘pijn de baas’

spinal cord

medulla

midbrain

thalamus

cortex

Descartes, 1596-1650

Associatie met “stress” Activatie bij pijn

(PET-scan en fMRI) Rol bij “leren” en

conditionering

Belang: Affectieve dimensie naast sensorische dimensie

Begrip toegenomen vanaf eind jaren 80 Amitriptyline (Tryptizol, Sarotex, 1961) Nortriptyline (Nortrilen) Carbamazepine (Tegretol) Valproïnezuur (Depakine)

Nieuwere medicamenten, dus beter? Duloxetine (Cymbalta, 1991) Lamotrigine (Lamictal, 1994) Gabapentine (Neurontin, 1999) Pregabaline (Lyrica, 2004)

Mechanisme 1

Mechanisme 2

Mechanisme 3

Mechanisme 1

Mechanisme 2

Mechanisme 3

Mechanisme 1

Symptoom 1

Symptoom 2

Symptoom 3

Symptoom 1

Symptoom 2

Symptoom 3

Symptoom 1

Pijn als ‘stressor’ (Hans Selye, 1936) Belang van sociale context (Henry Beecher, 1951) ‘Poort theorie’ (1965) Around-the-clock medicatie (Cicely Saunders, 1967) Oprichting IASP (1973) Opioïden in het ruggenmerg (Tony Yaksh, 1976) ‘Pijn ladder’ (WHO, 1986) Doorbraakpijn (Russell Portenoy, 1990) Gen expressie (jaren 90) Plasticiteit van het ruggenmerg ‘Neuromatrix’ (Melzack, 1999) Farmacogenetica van pijn…

Onderliggend mechanisme invloed (bv. kanker) … maar ook de context Multimodale therapie nodig Lange termijn effecten van behandeling

Misselijkheid en braken Ademhalingsdepressie Urineretentie Concentratieproblemen Hoest onderdrukking Obstipatie en ileus Euforie Jeuk Droge mond

Morfine doseren op effect (M-6-G stapeling) Fentanyl geen dosisaanpassing Methadon geen dosisaanpassing

Oxycodon ?? Hydromorfon geen dosisaanpassing,

maar wel bij dialyse

Incidente pijn (‘incident pain’)

Spontane pijn

‘End-of-dose’ pijn

Fentanyl neusspray Fentanyl sublinguale tablet

Subcutane toediening van een opioïd

Onderscheid Neurolytische blokkades (bv. coeliacus blokkade) Farmacotherapeutische technieken

(bv. intrathecaal katheter) Neuroaugmentatie (bv. epidurale stimulatie)

Vooral een uitkomst in geval van… Heftige bijwerkingen Bepaalde gelokaliseerde pijnproblemen