NRC HANDELSBLADDinsdag 27 juli 2010 Jaargang 40 no.250 Algemeen Handelsblad (1828) en Nieuwe Rotterdamsche Courant (1844) Bezorginformatie: www.nrc.nl/service of 088 5720 555 ma/vr tot 19.45, za tot 16.45 n rc . n lPrijs €1,80

Scouting honderdjaar – maar bij langena niet versleten

Binnenland: pagina 3

Thijssens foto’szijn puntenslijpersvoor de ogen

Ku n s t : pagina 8

Seksindustrie inIvoorkust mist elkmoreel kompas

Economie: pagina 13

Binnenland 2, 3Buitenland 4, 5Familieberichten 6, 10Opinie 7Kunst 8Sport 9Economie 11-13Beurs 14Radio en televisie 15Achterpagina 16

Vaccins Mexicaansegriep worden alsafval verbrandRotterdam, 27 juli. De eerstemiljoenen overtollige vaccins te-gen de Mexicaanse griep zijn dezemaand vernietigd in afvalverbran-dingsoven Zavin in Dordrecht. Derest van de 20 miljoen te veel be-stelde vaccins volgt de komendemaanden. Pagina 3

Eyeworks raakt inde rode cijfersRotterdam, 27 juli. De Neder-landse film- en televisieproducentEyeworks heeft vorig jaar voor heteerst in zijn bestaan verlies gele-den. Het bedrijf van Reinout Oer-lemans verloor in 2009 6,9 mil-joen euro. Pagina 11

Vergunning LoveParade kwam laatRotterdam, 27 juli. De burge-meester van Duisburg heeft pas opzaterdagochtend om negen uurtoestemming gegeven voor de Lo-ve Parade. Dat was kort voor hetbegin van het evenement, waarbijvolgens de laatste cijfers 20 men-sen omkwamen. Pagina 5 en 8

KPN verwachtstijging van omzetRotterdam, 27 juli. Na een lan-ge periode van krimp verwacht te-lecombedrijf KPN het komendehalf jaar weer een omzetstijging.De groei zit vooral in de buiten-landse mobiele activiteiten; de Ne-derlandse zakelijke tak heeft hetnog moeilijk. Pagina 11

CDA Brabant wileen BrabanderEindhoven, 27 juli. De CDA-af-delingen van de vijf groteNoord-Brabantse steden willeneen Brabander als nieuwe landelij-ke partijvoorzitter. Pagina 2

Akkoord overregels voor bankenAmsterdam, 27 juli. Het zoge-noemde Basel-comité van banken-toezichthouders heeft gisteravondlaat overeenstemming bereiktover strengere kapitaals- en liqui-diteitseisen voor banken. De nieu-we regels kunnen in novembervan kracht worden. Pagina 13

Vredesmacht voorSomalië uitgebreidKampala, 27 juli. De Afrikaansevredesmissie in de Somalischehoofdstad Mogadishu krijgt rui-mere regels voor de strijd tegen ra-dicaal-islamitische opstandelin-gen. De missie wordt met twee-duizend man uitgebreid. Pagina 4

Duch in beroepPnom Penh, 27 juli. KameraadDuch, hoofd van een martelgevan-genis van de Rode Khmer, gaat inberoep tegen zijn veroordelingdoor het Cambodja-Tribunaal.Pagina 4

RegenVanavond vanuit het westen re-gen, lokaal grote hoeveelheden enmogelijk ook onweer. Morgen afen toe zon en een enkele regen- ofonweersbui. Matige noordwesten-wind en maxima rond 20 graden.Vooruitzichten voor donderdagtot en met zondag: aanhoudendwisselvallig en aan de koele kant.Weeroverzicht: pagina 15

x(7B

0BB

4*K

KL

KK

T(

+?!

%!"

!=!"

BELGIË &LUXEMBURG € 2,20DUITSLAND € 2,75FRANKRIJK € 2,80

4 weken15 euro

Lees

bestel nu op nrc.nl/aboof bel 088 - 572 05 72(maandag t/m vrijdag van 8.00 tot 17.00 uur)

Zoekt u nog een mooi

zomerboek?

Ga naarwww.libris.nl

Bestel op nrclux.nl

De architectuur-keuze vanCees Dam 5 dvd’s

29 95

BOEK ONLINE of be l 0900–9697 15 cpmPrijzen zijn p.p., tenzij anders vermeld. Prijzen zijn excl. reserveringskosten en Calamiteitenfonds.

NH 30.2.1

ANDALUSIË

Extra ingekocht tegen een BODEMPRIJS!

8-daagse vliegreis Spanje

Slechts één vertre

kdatum!

LAATSTE PLAATSEN

!

Vertrekdatum: donderdag 26 augustus

Supervoordelig naar het zonnige zuidenvan Spanje! U verblijft in het 4-sterren hotel TRH Mijas, in het idyllische ‘witte dorpje’ Mijas. Het dagelijkse ontbijt is inbegrepen en tegen een geringe toeslag kunt u ook het diner bijboeken. U kunt

uw vakantiedagen aan de Costa del Sol helemaal naar eigen wens indelen. Gaatu genieten van het strand, trekt u er zelf op uit óf boekt u vooraf het voordelige excursiepakketmet o.a. Sevilla, Córdoba en Granada? Dat wordt een heerlijke week!

Zie www.kras.nl/38194

INCLUSIEF" vliegreis" transfers" verblijf" ontbijt

vanaf399

Net gebeld?Daar komenze wel achter

Door onze redacteurWilmer HeckAmsterdam, 27 juli. Wie is denieuwe vriend van mijn ex met wieze veel belt? En waar woont hij?Wie is de klokkenluider op dat in-ternetforum die kritiek levert ophet bedrijf van een bevriende on-dernemer? Of de tienduizendenopsporingsambtenaren in Neder-land dit soort informatie voorzichzelf, of vrienden, opzoeken isonbekend. Maar het kán wel,blijkt uit een intern onderzoeks-rapport van het ministerie van Jus-titie, dat openbaar is geworden naeen beroep op de Wet Openbaar-heid van Bestuur door een burger.

Bijna drie miljoen keer per jaarvragen politie, veiligheidsdien-sten en speciale opsporingsdien-sten klantgegevens op bij het Cen-traal Informatiepunt OnderzoekTelecommunicatie (CIOT). Bij-voorbeeld om te achterhalen wiebij een verdacht telefoonnummerof IP-adres hoort. De ruim hon-derd aanbieders van telecomdien-sten in Nederland zijn verplicht ie-dere dag hun actuele klantgege-vens over te hevelen naar het CI-O T.

In het Eindrapport Audit CIOT2009 staat dat opsporingsambtena-ren geregeld zonder de benodigdetoestemming van de officier vanjustitie gegevens van telecomklan-ten opvragen. Ook worden in-logcodes overgedragen aan opspo-ringsambtenaren die niet bevoegdzijn in de CIOT-data te zoeken.

Veel misstanden bleken ook aluit een rapport over de gang vanzaken bij het CIOT in 2008. Zowerd hooguit „bij toeval” ontdektdat het opvragen van de klantge-gevens niet plaatsvond in het ka-der van een opsporingsonderzoek.Daarop bestaat namelijk geen con-trole.

De opsporingsdiensten hebbenhet onrechtmatig gebruik volgensde onderzoekers van het ministe-rie in 2009 niet aangepakt; de situ-atie is „vrijwel ongewijzigd”. Ookconstateert de auditdienst van hetministerie dat opsporingsambte-naren vaak niet precies weten wan-neer een zoekactie wel of nietrechtmatig is.

Een woordvoerder van de digi-tale burgerrechtenorganisatie Bitsof Freedom spreekt van het „stel-selmatig” negeren van privacyre-gels door opsporingsdiensten. „Aljaren kunnen agenten ongemerktsnuffelen in een enorm telefoon-boek van alle Nederlanders met

naam, adres, telefoonnummer, IP-adres, e-mailadressen en logins biji n t e r n e t p r o v i d e r s. ”

In het onderzoek over 2009 isgeen steekproef gehouden om teonderzoeken of klantgegevens ge-regeld werden opgevraagd. Om deadministratieve lasten te beperkenis alleen onderzocht in hoeverre deaanbevelingen uit 2008 zijn opge-volgd. In de audit van 2008 werdwel onderzoek gedaan naar enkeletientallen gevallen waarbij klant-gegevens werden opgevraagd. Vol-gens de onderzoekers konden diein „bijna alle gevallen” gerelateerdworden aan het „betreffende on-derzoeksdossier”. In één gevalwerd een bevraging als onrecht-matig beschouwd.

„Vergeet niet, er zijn meer dan50.000 opsporingsambtenaren inNederland. Het aantal bevragin-gen is drie miljoen per jaar, dus erzou best eens een flink aantal on-rechtmatige opvragingen kunnenzijn. Een van de problemen is datwe het simpelweg niet weten”, al-dus de woordvoerder van Bits ofFreedom.

Gerrit-Jan Zwenne, advocaat intelecommunicatie- en privacy-recht en universitair hoofddocentin Leiden, vindt de resultaten vanhet onderzoek zorgelijk. „De driemiljoen opvragingen suggererendat er lichtzinnig gebruik wordtgemaakt van dit middel. Het is ergzorgwekkend dat men in het mid-den laat of al die bevragingen welrechtmatig zijn.”

Belgedrag van burgers kan,vaak zonder toestemming,doorzocht worden dooropsporingsambtenaren.„Privacyregels wordenstelselmatig genegeerd.”

Privacyrichtlijnen geschonden

Drie miljoen keerHet zoeken van persoonsge-gevens van Nederlandse tele-comklanten door de opspo-ringsdiensten gebeurt mas-saal en vaak onrechtmatig. Ditblijkt uit een onderzoeksrap-port van het ministerie vanJustitie. Bijna drie miljoen keerzochten opsporingsambtena-ren vorig jaar in de databasevan het Centraal Informatie-punt Onderzoek Telecommu-nicatie. Daar leveren telecom-aanbieders dagelijks klantge-gevens aan. Het zoeken daaringebeurt vaak zonder toestem-ming van de officier van justi-tie. Ook onbevoegde opspo-ringsambtenaren, variërendvan politieagenten tot mede-werkers van de Belasting-dienst, krijgen toegang.Kamerleden Hennis-Plas-schaert (VVD) en Peters(GroenLinks) eisen maatrege-len. Hennis-Plasschaert: „Hetrisico op misbruik is te groot.Dit doet afbreuk aan de ge-loofwaardigheid van de op-sporingsdiensten.”

Juridisch Amerika stort zichmassaal op WikiLeaks-‘papers’

Door onze redacteurenFolkert Jensma enPeter TefferRotterdam, 27 juli. Was het lekmisschien een hack? Heeft Wiki-Leaks die 92.000 documenten zo-maar gekregen, ervoor betaald ofwellicht technisch geassisteerd?Hebben Der Spiegel, The Guardian enThe New York Times bij hun journa-listieke selectie de veiligheid vanburgers, militairen en staten goedafgewogen tegen het belang vanopenbaarheid?

De unieke publicatie van zesjaar vertrouwelijke Afghanistan-rapporten door de website Wiki-Leaks in samenwerking met tweedagbladen en een weekblad werptde vraag op of dit allemaal ‘zo-maar’ kan. Hebben deze mediaverantwoordelijk gehandeld – wieis hun bron en welk belang wordtermee gediend?

Amerikaanse juristen vallen de-zer dagen onmiddellijk terug opde zaak van de Pentagon-papers in1971, een geschiedenis van deAmerikaanse betrokkenheid bij deVietnamoorlog. Het Hoogge-rechtshof liet toen publicatie vandeze geheime documenten in TheNew York Times en The WashingtonPo s t toe. Het belang van geheim-houding moest wijken voor hetEerste Amendement, het grond-

wettelijk gegarandeerde recht opvrijheid van meningsuiting. Kortsamengevat kan publicatie van eenstaatsgeheim sindsdien alleenworden verboden als er een on-middellijke ramp door ontstaat,zegt Jack Balkin, mediarecht-expert van Yale Law, op het Wall-StreetJournalLaw-blog .

Op de juridische blogs in de VSis de consensus onder deskundi-gen dat het citeren uit WikiLeakswaarschijnlijk ook door het Hoog-

gerechtshof zal worden be-schermd. De redacties stelden ineen ‘noot aan de lezer’ dat ze geennamen hebben vermeld, niet lin-ken naar ‘ruw materiaal’, niet dehele database ter beschikking stel-len en geen geheime techniekenvan inlichtingendiensten beschrij-ven. Ze hebben WikiLeaks ge-vraagd om de eigen database opdezelfde manier gefilterd ter be-schikking te stellen.

WikiLeaks gaat er prat op juistzoveel mogelijk ruw materiaal aaniedereen ter beschikking te stel-len. Hoofdredacteur Julian Assan-ge zei gisteren zijn best te hebbengedaan „om ervoor te zorgen datdit materiaal geen onschuldigenin gevaar brengt”. Maar hij denktniet dat de nationale veiligheidvan de VS in gevaar wordt ge-bracht, zoals het Pentagon giste-ren zei. „Al het materiaal is meerdan zeven maanden oud, dus hetis niet van strategisch belang, ter-wijl het zeer belangrijk zou kun-nen zijn voor onderzoek.”

De kranten voeren ook aan datde bestanden slechts het stempelsecret dragen, dat een ‘relatief lagegraad van geheimhouding’ zouaangeven. Dat is niet helemaalwaar. Amerikaanse overheidsbe-standen kunnen beperkt toegan-kelijk zijn (restricted), vertrouwe-lijk (confidential), geheim (secret) enstaatsgeheim (topsecret). Bij secretwordt aangenomen dat publicatievoor ‘ernstige schade’ aan de nati-onale veiligheid zorgt.

Amerikaanse juristenonderzoeken of depublicatie van 92.000geheime Afghanistan-documenten juridischaanvechtbaar is.

BP lijdtdoorolielek13 mldverliesDoor een onzer redacteurenRotterdam, 27 juli. De Britseoliemaatschappij BP is zwaar ge-troffen door de olieramp in de Golfvan Mexico. Het concern presen-teerde vandaag een verlies vanruim 13 miljard euro (17 miljarddollar) over het afgelopen kwar-taal. De kosten van de ramp wor-den geraamd op bijna 25 miljarde u r o.

Het is het eerste kwartaalverliesvan BP in bijna twintig jaar. In de-zelfde periode vorig jaar boekte hetbedrijf nog een winst van 3,4 mil-jard euro. In 2008, toen de olieprijsop een recordhoogte stond, be-droeg de nettowinst over het twee-de kwartaal bijna 7 miljard euro.

Om de lasten te kunnen dragen,verkoopt BP voor bijna 25 miljardeuro aan bedrijfsonderdelen, veelmeer dan analisten hadden ver-wacht. Op de verkooplijst staanonder andere activiteiten in de VS,Canada en Egypte, maar mogelijkook Pakistan en Vietnam. BP bena-drukte dat het niet van plan is tevertrekken uit de VS of om de acti-viteiten daar sterk in te krimpen.

Verder kondigde het concernbezuinigingen aan en zal het voor-lopig geen dividend uitkeren.Door het lek daalde de marktwaar-de met ruim 50 miljard euro.

De 25 miljard euro zal wordengereserveerd voor de rechtszakendie BP nog boven het hoofd han-gen en voor het opruimen van deolie uit wat het grootste olielek uitde Amerikaanse geschiedenis is.Voor deze schoonmaakkosten zalBP de komende 3,5 jaar ruim 15miljard euro in een apart fondsstorten. De Amerikaanse presidentObama had in juni al op dit fondsaangedrongen. Volgens BP is hetniet zeker of de voorziening van 25miljard euro voldoende is om alleverplichtingen rond de olierampaf te dekken. Mogelijk kan in hetderde kwartaal nog blijken dat hetbedrag toch hoger uitvalt.

De Britse topman Tony Haywardwordt per 1 oktober opgevolgddoor de Bob Dudley, de eerset Ame-rikaan die leiding geeft aan BP. Eer-dere speculaties hierover werdenvandaag door BP bevestigd. Hay-wards positie was door zijn aanpakvan de ramp en onhandige opmer-kingen onhoudbaar geworden.

Uit protest tegen de boringen enin een poging de nieuwe topmanmeer te laten investeren in schoneenergiebronnen, blokkeerden mi-lieuactivisten van Greenpeace van-ochtend alle vijftig tankstationsvan BP in Londen. Ze plaatstenborden met de tekst „Closed. Mo-ving Beyond Petroleum” - een verwij-zing naar de leus waarmee BP alsinds 2001 adverteert. De actie-voerders vervingen het logo vooreen zonnebloem die wegzakt ineen zee van olie.

Portret Dudley: pagina 11

De vertrekkende BP-topman Tony Hayward (voor) met zijn Amerikaanse opvolger Bob Dudley, tijdens een ontmoeting vorige maand. Foto AP.

Vervolg WikiLeaks: pagina 5

Olie Britse topman Hayward maakt plaats voor Amerikaanse opvolger Dudley

Vervolg P ri va c y : pagina 3

Commentaar: pagina 7

Ingezonden mededeling

Ingezonden mededeling

Kamer wil nog dezeweek ophelderingDe Tweede Kamer wil voor heteind van deze week ophelde-ring van het kabinet over deuitgelekte Afghanistan-docu-menten. D66-fractievoorzitterPechtold wil weten waaromhet ministerie van Defensie in2007 niet heeft gemeld dat bijeen actie van NederlandseApache-helikopters burger-slachtoffers zijn gevallen zoalsuit de documenten blijkt. EenKamermeerderheid van PvdA,CDA, SP en Partij voor de Die-ren heeft zich bij de vragenaangesloten. De Kamer wil te-vens een kabinetsreactie opde melding in een van de do-cumenten dat gekozen zouzijn voor een ‘pro-actieve’pr-campagne om politiekeschade te voorkomen. Defen-sie zei zich gisteren geen zor-gen te maken over de uitge-lekte documenten: „Wij mel-den altijd alle gevechtsacties.”