TARK05485 270710 Voorpagina 001 1 - Bits of Freedom€¦ · NRC HANDELSBLAD Dinsdag 27 juli 2010...
1
NRC HANDELSBLAD Dinsdag 27 juli 2010 Jaargang 40 no.250 Algemeen Handelsblad (1828) en Nieuwe Rotterdamsche Courant (1844) Bezorginformatie: www.nrc.nl/service of 088 5720 555 ma/vr tot 19.45, za tot 16.45 nrc.nl Prijs €1,80 Scouting honderd jaar – maar bij lange na niet versleten Binnenland: pagina 3 Thijssens foto’s zijn puntenslijpers voor de ogen Kunst: pagina 8 Seksindustrie in Ivoorkust mist elk moreel kompas Economie: pagina 13 Binnenland 2, 3 Buitenland 4, 5 Familieberichten 6, 10 Opinie 7 Kunst 8 Sport 9 Economie 11-13 Beurs 14 Radio en televisie 15 Achterpagina 16 Vaccins Mexicaanse griep worden als afval verbrand Rotterdam, 27 juli. De eerste miljoenen overtollige vaccins te- gen de Mexicaanse griep zijn deze maand vernietigd in afvalverbran- dingsoven Zavin in Dordrecht. De rest van de 20 miljoen te veel be- stelde vaccins volgt de komende maanden. Pagina 3 Eyeworks raakt in de rode cijfers Rotterdam, 27 juli. De Neder- landse film- en televisieproducent Eyeworks heeft vorig jaar voor het eerst in zijn bestaan verlies gele- den. Het bedrijf van Reinout Oer- lemans verloor in 2009 6,9 mil- joen euro. Pagina 11 Vergunning Love Parade kwam laat Rotterdam, 27 juli. De burge- meester van Duisburg heeft pas op zaterdagochtend om negen uur toestemming gegeven voor de Lo- ve Parade. Dat was kort voor het begin van het evenement, waarbij volgens de laatste cijfers 20 men- sen omkwamen. Pagina 5 en 8 KPN verwacht stijging van omzet Rotterdam, 27 juli. Na een lan- ge periode van krimp verwacht te- lecombedrijf KPN het komende half jaar weer een omzetstijging. De groei zit vooral in de buiten- landse mobiele activiteiten; de Ne- derlandse zakelijke tak heeft het nog moeilijk. Pagina 11 CDA Brabant wil een Brabander Eindhoven, 27 juli. De CDA-af- delingen van de vijf grote Noord-Brabantse steden willen een Brabander als nieuwe landelij- ke partijvoorzitter. Pagina 2 Akkoord over regels voor banken Amsterdam, 27 juli. Het zoge- noemde Basel-comité van banken- toezichthouders heeft gisteravond laat overeenstemming bereikt over strengere kapitaals- en liqui- diteitseisen voor banken. De nieu- we regels kunnen in november van kracht worden. Pagina 13 Vredesmacht voor Somalië uitgebreid Kampala, 27 juli. De Afrikaanse vredesmissie in de Somalische hoofdstad Mogadishu krijgt rui- mere regels voor de strijd tegen ra- dicaal-islamitische opstandelin- gen. De missie wordt met twee- duizend man uitgebreid. Pagina 4 Duch in beroep Pnom Penh, 27 juli. Kameraad Duch, hoofd van een martelgevan- genis van de Rode Khmer, gaat in beroep tegen zijn veroordeling door het Cambodja-Tribunaal. Pagina 4 Regen Vanavond vanuit het westen re- gen, lokaal grote hoeveelheden en mogelijk ook onweer. Morgen af en toe zon en een enkele regen- of onweersbui. Matige noordwesten- wind en maxima rond 20 graden. Vooruitzichten voor donderdag tot en met zondag: aanhoudend wisselvallig en aan de koele kant. Weeroverzicht: pagina 15 BELGIË &LUXEMBURG € 2,20 DUITSLAND € 2,75 FRANKRIJK € 2,80 4 weken 15 euro Lees bestel nu op nrc.nl/abo of bel 088 - 572 05 72 (maandag t/m vrijdag van 8.00 tot 17.00 uur) Zoekt u nog een mooi zomerboek? Ga naar www.libris.nl Bestel op nrclux.nl De archi tectuur- keuze van Cees Dam 5 dvd’s 29 95 BOEK ONLINE of bel 0900–9697 15 cpm Prijzen zijn p.p., tenzij anders vermeld. Prijzen zijn excl. reserveringskosten en Calamiteitenfonds. NH 30.2.1 ANDALUSIË Extra ingekocht tegen een BODEMPRIJS! 8-daagse vliegreis Spanje Slechts één vertrekdatum! LAATSTE PLAATSEN! Vertrekdatum: donderdag 26 augustus Supervoordelig naar het zonnige zuiden van Spanje! U verblijft in het 4-sterren hotel TRH Mijas, in het idyllische ‘witte dorpje’ Mijas. Het dagelijkse ontbijt is inbegrepen en tegen een geringe toeslag kunt u ook het diner bijboeken. U kunt uw vakantiedagen aan de Costa del Sol helemaal naar eigen wens indelen. Gaat u genieten van het strand, trekt u er zelf op uit óf boekt u vooraf het voordelige excursiepakket met o.a. Sevilla, Córdoba en Granada? Dat wordt een heerlijke week! Zie www.kras.nl/38194 INCLUSIEF ✔ vliegreis ✔ transfers ✔ verblijf ✔ ontbijt vanaf 399 Net gebeld? Daar komen ze wel achter Door onze redacteur Wilmer Heck Amsterdam, 27 juli. Wie is de nieuwe vriend van mijn ex met wie ze veel belt? En waar woont hij? Wie is de klokkenluider op dat in- ternetforum die kritiek levert op het bedrijf van een bevriende on- dernemer? Of de tienduizenden opsporingsambtenaren in Neder- land dit soort informatie voor zichzelf, of vrienden, opzoeken is onbekend. Maar het kán wel, blijkt uit een intern onderzoeks- rapport van het ministerie van Jus- titie, dat openbaar is geworden na een beroep op de Wet Openbaar- heid van Bestuur door een burger. Bijna drie miljoen keer per jaar vragen politie, veiligheidsdien- sten en speciale opsporingsdien- sten klantgegevens op bij het Cen- traal Informatiepunt Onderzoek Telecommunicatie (CIOT). Bij- voorbeeld om te achterhalen wie bij een verdacht telefoonnummer of IP-adres hoort. De ruim hon- derd aanbieders van telecomdien- sten in Nederland zijn verplicht ie- dere dag hun actuele klantgege- vens over te hevelen naar het CI- OT. In het Eindrapport Audit CIOT 2009 staat dat opsporingsambtena- ren geregeld zonder de benodigde toestemming van de officier van justitie gegevens van telecomklan- ten opvragen. Ook worden in- logcodes overgedragen aan opspo- ringsambtenaren die niet bevoegd zijn in de CIOT-data te zoeken. Veel misstanden bleken ook al uit een rapport over de gang van zaken bij het CIOT in 2008. Zo werd hooguit „bij toeval” ontdekt dat het opvragen van de klantge- gevens niet plaatsvond in het ka- der van een opsporingsonderzoek. Daarop bestaat namelijk geen con- trole. De opsporingsdiensten hebben het onrechtmatig gebruik volgens de onderzoekers van het ministe- rie in 2009 niet aangepakt; de situ- atie is „vrijwel ongewijzigd”. Ook constateert de auditdienst van het ministerie dat opsporingsambte- naren vaak niet precies weten wan- neer een zoekactie wel of niet rechtmatig is. Een woordvoerder van de digi- tale burgerrechtenorganisatie Bits of Freedom spreekt van het „stel- selmatig” negeren van privacyre- gels door opsporingsdiensten. „Al jaren kunnen agenten ongemerkt snuffelen in een enorm telefoon- boek van alle Nederlanders met naam, adres, telefoonnummer, IP- adres, e-mailadressen en logins bij internetproviders. ” In het onderzoek over 2009 is geen steekproef gehouden om te onderzoeken of klantgegevens ge- regeld werden opgevraagd. Om de administratieve lasten te beperken is alleen onderzocht in hoeverre de aanbevelingen uit 2008 zijn opge- volgd. In de audit van 2008 werd wel onderzoek gedaan naar enkele tientallen gevallen waarbij klant- gegevens werden opgevraagd. Vol- gens de onderzoekers konden die in „bijna alle gevallen” gerelateerd worden aan het „betreffende on- derzoeksdossier”. In één geval werd een bevraging als onrecht- matig beschouwd. „Vergeet niet, er zijn meer dan 50.000 opsporingsambtenaren in Nederland. Het aantal bevragin- gen is drie miljoen per jaar, dus er zou best eens een flink aantal on- rechtmatige opvragingen kunnen zijn. Een van de problemen is dat we het simpelweg niet weten”, al- dus de woordvoerder van Bits of Freedom. Gerrit-Jan Zwenne, advocaat in telecommunicatie- en privacy- recht en universitair hoofddocent in Leiden, vindt de resultaten van het onderzoek zorgelijk. „De drie miljoen opvragingen suggereren dat er lichtzinnig gebruik wordt gemaakt van dit middel. Het is erg zorgwekkend dat men in het mid- den laat of al die bevragingen wel rechtmatig zijn.” Belgedrag van burgers kan, vaak zonder toestemming, doorzocht worden door opsporingsambtenaren. „Privacyregels worden stelselmatig genegeerd.” Privacyrichtlijnen geschonden Drie miljoen keer Het zoeken van persoonsge- gevens van Nederlandse tele- comklanten door de opspo- ringsdiensten gebeurt mas- saal en vaak onrechtmatig. Dit blijkt uit een onderzoeksrap- port van het ministerie van Justitie. Bijna drie miljoen keer zochten opsporingsambtena- ren vorig jaar in de database van het Centraal Informatie- punt Onderzoek Telecommu- nicatie. Daar leveren telecom- aanbieders dagelijks klantge- gevens aan. Het zoeken daarin gebeurt vaak zonder toestem- ming van de officier van justi- tie. Ook onbevoegde opspo- ringsambtenaren, variërend van politieagenten tot mede- werkers van de Belasting- dienst, krijgen toegang. Kamerleden Hennis-Plas- schaert (VVD) en Peters (GroenLinks) eisen maatrege- len. Hennis-Plasschaert: „Het risico op misbruik is te groot. Dit doet afbreuk aan de ge- loofwaardigheid van de op- sporingsdiensten.” Juridisch Amerika stort zich massaal op WikiLeaks-‘papers’ Door onze redacteuren Folkert Jensma en Peter Teffer Rotterdam, 27 juli. Was het lek misschien een hack? Heeft Wiki- Leaks die 92.000 documenten zo- maar gekregen, ervoor betaald of wellicht technisch geassisteerd? Hebben Der Spiegel, The Guardian en The New York Times bij hun journa- listieke selectie de veiligheid van burgers, militairen en staten goed afgewogen tegen het belang van openbaarheid? De unieke publicatie van zes jaar vertrouwelijke Afghanistan- rapporten door de website Wiki- Leaks in samenwerking met twee dagbladen en een weekblad werpt de vraag op of dit allemaal ‘zo- maar’ kan. Hebben deze media verantwoordelijk gehandeld – wie is hun bron en welk belang wordt ermee gediend? Amerikaanse juristen vallen de- zer dagen onmiddellijk terug op de zaak van de Pentagon-papers in 1971, een geschiedenis van de Amerikaanse betrokkenheid bij de Vietnamoorlog. Het Hoogge- rechtshof liet toen publicatie van deze geheime documenten in The New York Times en The Washington Post toe. Het belang van geheim- houding moest wijken voor het Eerste Amendement, het grond- wettelijk gegarandeerde recht op vrijheid van meningsuiting. Kort samengevat kan publicatie van een staatsgeheim sindsdien alleen worden verboden als er een on- middellijke ramp door ontstaat, zegt Jack Balkin, mediarecht- expert van Yale Law, op het Wall- StreetJournalLaw-blog. Op de juridische blogs in de VS is de consensus onder deskundi- gen dat het citeren uit WikiLeaks waarschijnlijk ook door het Hoog- gerechtshof zal worden be- schermd. De redacties stelden in een ‘noot aan de lezer’ dat ze geen namen hebben vermeld, niet lin- ken naar ‘ruw materiaal’, niet de hele database ter beschikking stel- len en geen geheime technieken van inlichtingendiensten beschrij- ven. Ze hebben WikiLeaks ge- vraagd om de eigen database op dezelfde manier gefilterd ter be- schikking te stellen. WikiLeaks gaat er prat op juist zoveel mogelijk ruw materiaal aan iedereen ter beschikking te stel- len. Hoofdredacteur Julian Assan- ge zei gisteren zijn best te hebben gedaan „om ervoor te zorgen dat dit materiaal geen onschuldigen in gevaar brengt”. Maar hij denkt niet dat de nationale veiligheid van de VS in gevaar wordt ge- bracht, zoals het Pentagon giste- ren zei. „Al het materiaal is meer dan zeven maanden oud, dus het is niet van strategisch belang, ter- wijl het zeer belangrijk zou kun- nen zijn voor onderzoek.” De kranten voeren ook aan dat de bestanden slechts het stempel secret dragen, dat een ‘relatief lage graad van geheimhouding’ zou aangeven. Dat is niet helemaal waar. Amerikaanse overheidsbe- standen kunnen beperkt toegan- kelijk zijn (restricted), vertrouwe- lijk (confidential), geheim (secret) en staatsgeheim (topsecret). Bij secret wordt aangenomen dat publicatie voor ‘ernstige schade’ aan de nati- onale veiligheid zorgt. Amerikaanse juristen onderzoeken of de publicatie van 92.000 geheime Afghanistan- documenten juridisch aanvechtbaar is. BP lijdt door olielek 13 mld verlies Door een onzer redacteuren Rotterdam, 27 juli. De Britse oliemaatschappij BP is zwaar ge- troffen door de olieramp in de Golf van Mexico. Het concern presen- teerde vandaag een verlies van ruim 13 miljard euro (17 miljard dollar) over het afgelopen kwar- taal. De kosten van de ramp wor- den geraamd op bijna 25 miljard euro. Het is het eerste kwartaalverlies van BP in bijna twintig jaar. In de- zelfde periode vorig jaar boekte het bedrijf nog een winst van 3,4 mil- jard euro. In 2008, toen de olieprijs op een recordhoogte stond, be- droeg de nettowinst over het twee- de kwartaal bijna 7 miljard euro. Om de lasten te kunnen dragen, verkoopt BP voor bijna 25 miljard euro aan bedrijfsonderdelen, veel meer dan analisten hadden ver- wacht. Op de verkooplijst staan onder andere activiteiten in de VS, Canada en Egypte, maar mogelijk ook Pakistan en Vietnam. BP bena- drukte dat het niet van plan is te vertrekken uit de VS of om de acti- viteiten daar sterk in te krimpen. Verder kondigde het concern bezuinigingen aan en zal het voor- lopig geen dividend uitkeren. Door het lek daalde de marktwaar- de met ruim 50 miljard euro. De 25 miljard euro zal worden gereserveerd voor de rechtszaken die BP nog boven het hoofd han- gen en voor het opruimen van de olie uit wat het grootste olielek uit de Amerikaanse geschiedenis is. Voor deze schoonmaakkosten zal BP de komende 3,5 jaar ruim 15 miljard euro in een apart fonds storten. De Amerikaanse president Obama had in juni al op dit fonds aangedrongen. Volgens BP is het niet zeker of de voorziening van 25 miljard euro voldoende is om alle verplichtingen rond de olieramp af te dekken. Mogelijk kan in het derde kwartaal nog blijken dat het bedrag toch hoger uitvalt. De Britse topman Tony Hayward wordt per 1 oktober opgevolgd door de Bob Dudley, de eerset Ame- rikaan die leiding geeft aan BP. Eer- dere speculaties hierover werden vandaag door BP bevestigd. Hay- wards positie was door zijn aanpak van de ramp en onhandige opmer- kingen onhoudbaar geworden. Uit protest tegen de boringen en in een poging de nieuwe topman meer te laten investeren in schone energiebronnen, blokkeerden mi- lieuactivisten van Greenpeace van- ochtend alle vijftig tankstations van BP in Londen. Ze plaatsten borden met de tekst „Closed. Mo- ving Beyond Petroleum” - een verwij- zing naar de leus waarmee BP al sinds 2001 adverteert. De actie- voerders vervingen het logo voor een zonnebloem die wegzakt in een zee van olie. Portret Dudley: pagina 11 De vertrekkende BP-topman Tony Hayward (voor) met zijn Amerikaanse opvolger Bob Dudley, tijdens een ontmoeting vorige maand. Foto AP. Vervolg WikiLeaks: pagina 5 Olie Britse topman Hayward maakt plaats voor Amerikaanse opvolger Dudley Vervolg Privacy: pagina 3 Commentaar: pagina 7 Ingezonden mededeling Ingezonden mededeling Kamer wil nog deze week opheldering De Tweede Kamer wil voor het eind van deze week ophelde- ring van het kabinet over de uitgelekte Afghanistan-docu- menten. D66-fractievoorzitter Pechtold wil weten waarom het ministerie van Defensie in 2007 niet heeft gemeld dat bij een actie van Nederlandse Apache-helikopters burger- slachtoffers zijn gevallen zoals uit de documenten blijkt. Een Kamermeerderheid van PvdA, CDA, SP en Partij voor de Die- ren heeft zich bij de vragen aangesloten. De Kamer wil te- vens een kabinetsreactie op de melding in een van de do- cumenten dat gekozen zou zijn voor een ‘pro-actieve’ pr-campagne om politieke schade te voorkomen. Defen- sie zei zich gisteren geen zor- gen te maken over de uitge- lekte documenten: „Wij mel- den altijd alle gevechtsacties.”
Transcript of TARK05485 270710 Voorpagina 001 1 - Bits of Freedom€¦ · NRC HANDELSBLAD Dinsdag 27 juli 2010...
NRC HANDELSBLADDinsdag 27 juli 2010 Jaargang 40 no.250 Algemeen Handelsblad (1828) en Nieuwe Rotterdamsche Courant (1844) Bezorginformatie: www.nrc.nl/service of 088 5720 555 ma/vr tot 19.45, za tot 16.45 n rc . n lPrijs €1,80
Scouting honderdjaar – maar bij langena niet versleten
Binnenland: pagina 3
Thijssens foto’szijn puntenslijpersvoor de ogen
Ku n s t : pagina 8
Seksindustrie inIvoorkust mist elkmoreel kompas
Economie: pagina 13
Binnenland 2, 3Buitenland 4, 5Familieberichten 6, 10Opinie 7Kunst 8Sport 9Economie 11-13Beurs 14Radio en televisie 15Achterpagina 16
Vaccins Mexicaansegriep worden alsafval verbrandRotterdam, 27 juli. De eerstemiljoenen overtollige vaccins te-gen de Mexicaanse griep zijn dezemaand vernietigd in afvalverbran-dingsoven Zavin in Dordrecht. Derest van de 20 miljoen te veel be-stelde vaccins volgt de komendemaanden. Pagina 3
Eyeworks raakt inde rode cijfersRotterdam, 27 juli. De Neder-landse film- en televisieproducentEyeworks heeft vorig jaar voor heteerst in zijn bestaan verlies gele-den. Het bedrijf van Reinout Oer-lemans verloor in 2009 6,9 mil-joen euro. Pagina 11
Vergunning LoveParade kwam laatRotterdam, 27 juli. De burge-meester van Duisburg heeft pas opzaterdagochtend om negen uurtoestemming gegeven voor de Lo-ve Parade. Dat was kort voor hetbegin van het evenement, waarbijvolgens de laatste cijfers 20 men-sen omkwamen. Pagina 5 en 8
KPN verwachtstijging van omzetRotterdam, 27 juli. Na een lan-ge periode van krimp verwacht te-lecombedrijf KPN het komendehalf jaar weer een omzetstijging.De groei zit vooral in de buiten-landse mobiele activiteiten; de Ne-derlandse zakelijke tak heeft hetnog moeilijk. Pagina 11
CDA Brabant wileen BrabanderEindhoven, 27 juli. De CDA-af-delingen van de vijf groteNoord-Brabantse steden willeneen Brabander als nieuwe landelij-ke partijvoorzitter. Pagina 2
Akkoord overregels voor bankenAmsterdam, 27 juli. Het zoge-noemde Basel-comité van banken-toezichthouders heeft gisteravondlaat overeenstemming bereiktover strengere kapitaals- en liqui-diteitseisen voor banken. De nieu-we regels kunnen in novembervan kracht worden. Pagina 13
Vredesmacht voorSomalië uitgebreidKampala, 27 juli. De Afrikaansevredesmissie in de Somalischehoofdstad Mogadishu krijgt rui-mere regels voor de strijd tegen ra-dicaal-islamitische opstandelin-gen. De missie wordt met twee-duizend man uitgebreid. Pagina 4
Duch in beroepPnom Penh, 27 juli. KameraadDuch, hoofd van een martelgevan-genis van de Rode Khmer, gaat inberoep tegen zijn veroordelingdoor het Cambodja-Tribunaal.Pagina 4
RegenVanavond vanuit het westen re-gen, lokaal grote hoeveelheden enmogelijk ook onweer. Morgen afen toe zon en een enkele regen- ofonweersbui. Matige noordwesten-wind en maxima rond 20 graden.Vooruitzichten voor donderdagtot en met zondag: aanhoudendwisselvallig en aan de koele kant.Weeroverzicht: pagina 15
x(7B
0BB
4*K
KL
KK
T(
+?!
%!"
!=!"
BELGIË &LUXEMBURG € 2,20DUITSLAND € 2,75FRANKRIJK € 2,80
4 weken15 euro
Lees
bestel nu op nrc.nl/aboof bel 088 - 572 05 72(maandag t/m vrijdag van 8.00 tot 17.00 uur)
Zoekt u nog een mooi
zomerboek?
Ga naarwww.libris.nl
Bestel op nrclux.nl
De architectuur-keuze vanCees Dam 5 dvd’s
29 95
BOEK ONLINE of be l 0900–9697 15 cpmPrijzen zijn p.p., tenzij anders vermeld. Prijzen zijn excl. reserveringskosten en Calamiteitenfonds.
NH 30.2.1
ANDALUSIË
Extra ingekocht tegen een BODEMPRIJS!
8-daagse vliegreis Spanje
Slechts één vertre
kdatum!
LAATSTE PLAATSEN
!
Vertrekdatum: donderdag 26 augustus
Supervoordelig naar het zonnige zuidenvan Spanje! U verblijft in het 4-sterren hotel TRH Mijas, in het idyllische ‘witte dorpje’ Mijas. Het dagelijkse ontbijt is inbegrepen en tegen een geringe toeslag kunt u ook het diner bijboeken. U kunt
uw vakantiedagen aan de Costa del Sol helemaal naar eigen wens indelen. Gaatu genieten van het strand, trekt u er zelf op uit óf boekt u vooraf het voordelige excursiepakketmet o.a. Sevilla, Córdoba en Granada? Dat wordt een heerlijke week!
Zie www.kras.nl/38194
INCLUSIEF" vliegreis" transfers" verblijf" ontbijt
vanaf399
Net gebeld?Daar komenze wel achter
Door onze redacteurWilmer HeckAmsterdam, 27 juli. Wie is denieuwe vriend van mijn ex met wieze veel belt? En waar woont hij?Wie is de klokkenluider op dat in-ternetforum die kritiek levert ophet bedrijf van een bevriende on-dernemer? Of de tienduizendenopsporingsambtenaren in Neder-land dit soort informatie voorzichzelf, of vrienden, opzoeken isonbekend. Maar het kán wel,blijkt uit een intern onderzoeks-rapport van het ministerie van Jus-titie, dat openbaar is geworden naeen beroep op de Wet Openbaar-heid van Bestuur door een burger.
Bijna drie miljoen keer per jaarvragen politie, veiligheidsdien-sten en speciale opsporingsdien-sten klantgegevens op bij het Cen-traal Informatiepunt OnderzoekTelecommunicatie (CIOT). Bij-voorbeeld om te achterhalen wiebij een verdacht telefoonnummerof IP-adres hoort. De ruim hon-derd aanbieders van telecomdien-sten in Nederland zijn verplicht ie-dere dag hun actuele klantgege-vens over te hevelen naar het CI-O T.
In het Eindrapport Audit CIOT2009 staat dat opsporingsambtena-ren geregeld zonder de benodigdetoestemming van de officier vanjustitie gegevens van telecomklan-ten opvragen. Ook worden in-logcodes overgedragen aan opspo-ringsambtenaren die niet bevoegdzijn in de CIOT-data te zoeken.
Veel misstanden bleken ook aluit een rapport over de gang vanzaken bij het CIOT in 2008. Zowerd hooguit „bij toeval” ontdektdat het opvragen van de klantge-gevens niet plaatsvond in het ka-der van een opsporingsonderzoek.Daarop bestaat namelijk geen con-trole.
De opsporingsdiensten hebbenhet onrechtmatig gebruik volgensde onderzoekers van het ministe-rie in 2009 niet aangepakt; de situ-atie is „vrijwel ongewijzigd”. Ookconstateert de auditdienst van hetministerie dat opsporingsambte-naren vaak niet precies weten wan-neer een zoekactie wel of nietrechtmatig is.
Een woordvoerder van de digi-tale burgerrechtenorganisatie Bitsof Freedom spreekt van het „stel-selmatig” negeren van privacyre-gels door opsporingsdiensten. „Aljaren kunnen agenten ongemerktsnuffelen in een enorm telefoon-boek van alle Nederlanders met
naam, adres, telefoonnummer, IP-adres, e-mailadressen en logins biji n t e r n e t p r o v i d e r s. ”
In het onderzoek over 2009 isgeen steekproef gehouden om teonderzoeken of klantgegevens ge-regeld werden opgevraagd. Om deadministratieve lasten te beperkenis alleen onderzocht in hoeverre deaanbevelingen uit 2008 zijn opge-volgd. In de audit van 2008 werdwel onderzoek gedaan naar enkeletientallen gevallen waarbij klant-gegevens werden opgevraagd. Vol-gens de onderzoekers konden diein „bijna alle gevallen” gerelateerdworden aan het „betreffende on-derzoeksdossier”. In één gevalwerd een bevraging als onrecht-matig beschouwd.
„Vergeet niet, er zijn meer dan50.000 opsporingsambtenaren inNederland. Het aantal bevragin-gen is drie miljoen per jaar, dus erzou best eens een flink aantal on-rechtmatige opvragingen kunnenzijn. Een van de problemen is datwe het simpelweg niet weten”, al-dus de woordvoerder van Bits ofFreedom.
Gerrit-Jan Zwenne, advocaat intelecommunicatie- en privacy-recht en universitair hoofddocentin Leiden, vindt de resultaten vanhet onderzoek zorgelijk. „De driemiljoen opvragingen suggererendat er lichtzinnig gebruik wordtgemaakt van dit middel. Het is ergzorgwekkend dat men in het mid-den laat of al die bevragingen welrechtmatig zijn.”
Belgedrag van burgers kan,vaak zonder toestemming,doorzocht worden dooropsporingsambtenaren.„Privacyregels wordenstelselmatig genegeerd.”
Privacyrichtlijnen geschonden
Drie miljoen keerHet zoeken van persoonsge-gevens van Nederlandse tele-comklanten door de opspo-ringsdiensten gebeurt mas-saal en vaak onrechtmatig. Ditblijkt uit een onderzoeksrap-port van het ministerie vanJustitie. Bijna drie miljoen keerzochten opsporingsambtena-ren vorig jaar in de databasevan het Centraal Informatie-punt Onderzoek Telecommu-nicatie. Daar leveren telecom-aanbieders dagelijks klantge-gevens aan. Het zoeken daaringebeurt vaak zonder toestem-ming van de officier van justi-tie. Ook onbevoegde opspo-ringsambtenaren, variërendvan politieagenten tot mede-werkers van de Belasting-dienst, krijgen toegang.Kamerleden Hennis-Plas-schaert (VVD) en Peters(GroenLinks) eisen maatrege-len. Hennis-Plasschaert: „Hetrisico op misbruik is te groot.Dit doet afbreuk aan de ge-loofwaardigheid van de op-sporingsdiensten.”
Juridisch Amerika stort zichmassaal op WikiLeaks-‘papers’
Door onze redacteurenFolkert Jensma enPeter TefferRotterdam, 27 juli. Was het lekmisschien een hack? Heeft Wiki-Leaks die 92.000 documenten zo-maar gekregen, ervoor betaald ofwellicht technisch geassisteerd?Hebben Der Spiegel, The Guardian enThe New York Times bij hun journa-listieke selectie de veiligheid vanburgers, militairen en staten goedafgewogen tegen het belang vanopenbaarheid?
De unieke publicatie van zesjaar vertrouwelijke Afghanistan-rapporten door de website Wiki-Leaks in samenwerking met tweedagbladen en een weekblad werptde vraag op of dit allemaal ‘zo-maar’ kan. Hebben deze mediaverantwoordelijk gehandeld – wieis hun bron en welk belang wordtermee gediend?
Amerikaanse juristen vallen de-zer dagen onmiddellijk terug opde zaak van de Pentagon-papers in1971, een geschiedenis van deAmerikaanse betrokkenheid bij deVietnamoorlog. Het Hoogge-rechtshof liet toen publicatie vandeze geheime documenten in TheNew York Times en The WashingtonPo s t toe. Het belang van geheim-houding moest wijken voor hetEerste Amendement, het grond-
wettelijk gegarandeerde recht opvrijheid van meningsuiting. Kortsamengevat kan publicatie van eenstaatsgeheim sindsdien alleenworden verboden als er een on-middellijke ramp door ontstaat,zegt Jack Balkin, mediarecht-expert van Yale Law, op het Wall-StreetJournalLaw-blog .
Op de juridische blogs in de VSis de consensus onder deskundi-gen dat het citeren uit WikiLeakswaarschijnlijk ook door het Hoog-
gerechtshof zal worden be-schermd. De redacties stelden ineen ‘noot aan de lezer’ dat ze geennamen hebben vermeld, niet lin-ken naar ‘ruw materiaal’, niet dehele database ter beschikking stel-len en geen geheime techniekenvan inlichtingendiensten beschrij-ven. Ze hebben WikiLeaks ge-vraagd om de eigen database opdezelfde manier gefilterd ter be-schikking te stellen.
WikiLeaks gaat er prat op juistzoveel mogelijk ruw materiaal aaniedereen ter beschikking te stel-len. Hoofdredacteur Julian Assan-ge zei gisteren zijn best te hebbengedaan „om ervoor te zorgen datdit materiaal geen onschuldigenin gevaar brengt”. Maar hij denktniet dat de nationale veiligheidvan de VS in gevaar wordt ge-bracht, zoals het Pentagon giste-ren zei. „Al het materiaal is meerdan zeven maanden oud, dus hetis niet van strategisch belang, ter-wijl het zeer belangrijk zou kun-nen zijn voor onderzoek.”
De kranten voeren ook aan datde bestanden slechts het stempelsecret dragen, dat een ‘relatief lagegraad van geheimhouding’ zouaangeven. Dat is niet helemaalwaar. Amerikaanse overheidsbe-standen kunnen beperkt toegan-kelijk zijn (restricted), vertrouwe-lijk (confidential), geheim (secret) enstaatsgeheim (topsecret). Bij secretwordt aangenomen dat publicatievoor ‘ernstige schade’ aan de nati-onale veiligheid zorgt.
Amerikaanse juristenonderzoeken of depublicatie van 92.000geheime Afghanistan-documenten juridischaanvechtbaar is.
BP lijdtdoorolielek13 mldverliesDoor een onzer redacteurenRotterdam, 27 juli. De Britseoliemaatschappij BP is zwaar ge-troffen door de olieramp in de Golfvan Mexico. Het concern presen-teerde vandaag een verlies vanruim 13 miljard euro (17 miljarddollar) over het afgelopen kwar-taal. De kosten van de ramp wor-den geraamd op bijna 25 miljarde u r o.
Het is het eerste kwartaalverliesvan BP in bijna twintig jaar. In de-zelfde periode vorig jaar boekte hetbedrijf nog een winst van 3,4 mil-jard euro. In 2008, toen de olieprijsop een recordhoogte stond, be-droeg de nettowinst over het twee-de kwartaal bijna 7 miljard euro.
Om de lasten te kunnen dragen,verkoopt BP voor bijna 25 miljardeuro aan bedrijfsonderdelen, veelmeer dan analisten hadden ver-wacht. Op de verkooplijst staanonder andere activiteiten in de VS,Canada en Egypte, maar mogelijkook Pakistan en Vietnam. BP bena-drukte dat het niet van plan is tevertrekken uit de VS of om de acti-viteiten daar sterk in te krimpen.
Verder kondigde het concernbezuinigingen aan en zal het voor-lopig geen dividend uitkeren.Door het lek daalde de marktwaar-de met ruim 50 miljard euro.
De 25 miljard euro zal wordengereserveerd voor de rechtszakendie BP nog boven het hoofd han-gen en voor het opruimen van deolie uit wat het grootste olielek uitde Amerikaanse geschiedenis is.Voor deze schoonmaakkosten zalBP de komende 3,5 jaar ruim 15miljard euro in een apart fondsstorten. De Amerikaanse presidentObama had in juni al op dit fondsaangedrongen. Volgens BP is hetniet zeker of de voorziening van 25miljard euro voldoende is om alleverplichtingen rond de olierampaf te dekken. Mogelijk kan in hetderde kwartaal nog blijken dat hetbedrag toch hoger uitvalt.
De Britse topman Tony Haywardwordt per 1 oktober opgevolgddoor de Bob Dudley, de eerset Ame-rikaan die leiding geeft aan BP. Eer-dere speculaties hierover werdenvandaag door BP bevestigd. Hay-wards positie was door zijn aanpakvan de ramp en onhandige opmer-kingen onhoudbaar geworden.
Uit protest tegen de boringen enin een poging de nieuwe topmanmeer te laten investeren in schoneenergiebronnen, blokkeerden mi-lieuactivisten van Greenpeace van-ochtend alle vijftig tankstationsvan BP in Londen. Ze plaatstenborden met de tekst „Closed. Mo-ving Beyond Petroleum” - een verwij-zing naar de leus waarmee BP alsinds 2001 adverteert. De actie-voerders vervingen het logo vooreen zonnebloem die wegzakt ineen zee van olie.
Portret Dudley: pagina 11
De vertrekkende BP-topman Tony Hayward (voor) met zijn Amerikaanse opvolger Bob Dudley, tijdens een ontmoeting vorige maand. Foto AP.
Vervolg WikiLeaks: pagina 5
Olie Britse topman Hayward maakt plaats voor Amerikaanse opvolger Dudley
Vervolg P ri va c y : pagina 3
Commentaar: pagina 7
Ingezonden mededeling
Ingezonden mededeling
Kamer wil nog dezeweek ophelderingDe Tweede Kamer wil voor heteind van deze week ophelde-ring van het kabinet over deuitgelekte Afghanistan-docu-menten. D66-fractievoorzitterPechtold wil weten waaromhet ministerie van Defensie in2007 niet heeft gemeld dat bijeen actie van NederlandseApache-helikopters burger-slachtoffers zijn gevallen zoalsuit de documenten blijkt. EenKamermeerderheid van PvdA,CDA, SP en Partij voor de Die-ren heeft zich bij de vragenaangesloten. De Kamer wil te-vens een kabinetsreactie opde melding in een van de do-cumenten dat gekozen zouzijn voor een ‘pro-actieve’pr-campagne om politiekeschade te voorkomen. Defen-sie zei zich gisteren geen zor-gen te maken over de uitge-lekte documenten: „Wij mel-den altijd alle gevechtsacties.”
