Stuurgroep03/07/2017Berchem

Agenda

• Bevestiging mandaat voorzitter

• Samenstelling stuurgroep: maximum aantal leden

• Planning algemene ledenvergadering: 12/09/2017

• Evaluatie activiteiten afgelopen 3 maanden

• Bespreking en discussie roadmap volgende maanden/jaren

Stuurgroep: 11 leden

• Voorstel max. 15 leden

CRH Structural

Concrete Hans Mostmans

Gyproc Herman Van der Schoepen

NV Machiels

Building Margo Colson

Pearl Chain Steven Hendrickx

Promat/Etex Geert Houvenaghel

Schiedel-bemal Steffi Maris

Sibomat Koen Vercaempt

Van Roey Johan Vanderstadt

Vanhout Arnt Grützner

VLAIO Jos Swinnen

Warsco Units Mark Brouwers

Willemen Tom Clerinx

clusterleden

• 48 bedrijven• + Airdeck

• + Ibens

• - superior products

• 6 waarnemers (kenniscentra, univ., federaties)

Evaluatie, afgelopen activiteiten + planning

pro

mo

tie

anal

yse

sam

enw

erki

ng

Werkprogramma: 3 pijlers

Voorstelling werkprogrammaC. samenwerkingLuc François (WTCB)

On

der

zoek

& s

cou

tin

gPa

rtn

erm

atch

ing

Clu

ster

ver

ster

ken

C.1.1 individuele bedrijfsscreening

C.1.2 kennismakingsessies

C.2.1 partnermatching op systeemniveau

C.2.2 opzetten demoprojecten

C.3.1 opzetten onderzoeksproject van

clusterleden

C.4.1 opzetten globale onderzoekstrajecten

C.5.1 innovatiescouting

2018 20192017

32

15

18

28

19

17

16

16

15

17

22

0 5 10 15 20 25 30 35

ARCHITECTEN

STUDIEBUREAUS STABILITEIT

STUDIEBUREAU TECHNIEKEN

AANNEMERS

INSTALLATEUR TECHNIEKEN

INSTALLATEUR AFWERKING

INSTALLATEUR ELECTRICITEIT

PRODUCENT AFWERKING

PRODUCENT ISOLATIE

PRODUCENT TECHNIEKEN

PRODUCENT PERFABMODULES

doelgroep om samen te werken

Problemen vanuit de sector en hoe kunnen met de cluster hieraan verhelpen

• Ontwerpfaze Engineeringskost• Hoog voor lage volumes

• Transformatiekost

• Te weinig ruimte

• Onzekerheid voor opdracht

• Wegvloeien kennis naar concurrenten

• Import uit goedkope landen

• Productiefaze planning• Juiste informatie loopt achter levertijd onder

druk

• Fouten in ontwerp

• Wijzigingen in ontwerp

• Planning klopt niet

• Omgaan met flexibiliteit kost geld

• Aansturen productie-automatisatie

• Uitlevering:• Logistiek: files, bereikbaarheid, grootte werf

• Bouwvakkers zijn niet goed opgeleid of hebben niet de juiste instructies IKEA-aanpak, plug & play

• Lange termijn• Regelgeving en risico-aversie houdt innovaties tegen

• Goedkope werkkrachten werken industrialisatie tegen

• Aannemers moeten bij laagconjunctuur de mensenaan het werk houden

• Bij geïntegreerde oplossingen: wie is verantwoordelijkvoor het geheel

• Bouwteams & DFBM: enige sleutel tot success?

bas

iso

ntw

erp

Tech

nis

cho

ntw

erp

On

twer

p‘a

fwer

kin

g’

aan

bes

ted

ing aa

nb

este

din

g

aan

bes

ted

ing

Bas

is--

det

ailo

ntw

erp

Tech

nis

cho

ntw

erp

On

twer

p‘a

fwer

kin

g’

aan

bes

ted

ing

Samenwerking in ontwerpfaze

Bouwpartners moeten gekend zijn enbieden samen een oplossing/concept

aan

Langere voortraject: ontwerp+ voorbereiding, planning

Gebouw is in detail gekend, virtueel klaar

Aanbesteding is totaalplaatje, geen latere meerkosten

OFF-site geïntegreerdeoplossing

Hoger rendement door minder faalkosten, korte doorlooptijd

Positief voor aannemers énklanten

Bouwfaze start later

real-time pull-planningON-site betrouwbare

processen

Ruimte voor onderhoud enverbetering

Samenwerking en oplossingen in voortraject

OFF-site geïntegreerdeoplossing

real-time pull-planning

ON-site betrouwbare processen

Beheer & onderhoud

ModulesPrefab

elementen

BIM

Robot op werf

LogistiekMontage

IoT

IoT

Businessmodel

Virtual reality

Augmented reality

Drones

Drones

ind

ust

rial

isat

iegr

aad

tijd

informatie

architect

bouwheer

ontwerp aannemer

Onderaannemer

bestek

Onopgelosteproblemen

architect

bouwheer

ontwerp aannemer

Onderaannemer

bestek

Onopgelosteproblemen

producent

studieVoert klassiek uit

concurrent

besteld

Push

• Voordeel: ontwerp is optimaal naar producent• Arch.: bindt zich aan product/concept• Nadeel: push, aannemer beslist• Producent: studiekost + know-how weg

doorlooptijd

architect

bouwheer

ontwerp aannemer

Onderaannemer

bestek

Onopgelosteproblemen

producent

studie

Voert klassiek uit

concurrent

besteld

• Nadeel: ontwerp is suboptimaal naar producent• Arch.: past niet binnen ontwerp & bestek• Voordeel: pull, aannemer beslist• Producent: studiekost + know-how weg bij

andere keuze

doorlooptijd

Pull

architect

bouwheer

ontwerp aannemer

Onderaannemer

bestek

Onopgelosteproblemen

producent

studie

Voert klassiek uit

concurrent

besteld

• Voordeel: pull, bouwheer beslist mede• voordeel: ontwerp is optimaal naar producent• Nadeel: is bouwheer technisch voldoende op de

hoogte en te benaderen?

doorlooptijd

Pull

architect

bouwheer

ontwerp aannemer

Onderaannemer

bestek

Onopgelosteproblemen

producent

studie

Voert klassiek uit

concurrent

besteld

doorlooptijd

Pull

Push

2017- werkprogramma C

topic Januari Februari Maart April Mei Juni

Partnerinterviews

Voorbereidingindividuelebedrijfsbezoeken

Bedrijfsbezoeken Bedrijfsbezoeken Bedrijfsbezoeken

Workshops 28/3:Bouwindustrialisatie: intro en concepten

24/4:(Business modellen)

21/6:Lean construction

topic Juli Augustus September Oktober November december

Workshops 29/08: 3D-meettechnieken

10/10BIM

14/11:Bouwlogistiek

12/12:Modulair bouwen

Voorstelling werkprogrammaA. promotieNiki Caubergs (WTCB)

Sam

enw

erki

ng

Tech

nis

che

do

cum

enta

tie

pu

blic

itei

t2018 20192017

A.1.1 deelname aan beurzen en infodagen

A.1.2 roadshows en stops

A.1.3 info en opleiden breder publiek

A.2.1 uitwerken technische oplossingen

A.2.2 verspreiden technische oplossingen

A.2.3 screening typebestekken

A.3.1 uitvoering reële projecten

2017- werkprogramma promotietopic Januari Februari Maart April Mei Juni

publiciteit Voorbereiding batibouw

16/2: Batibouw: folder, enquêtes,…

04/05: stand op drones VCB te Brustem30/05/2017: artikel in Bouwkroniek

01/06: Buil-up15/06: infossessie:Snelle bouwprocessen: Voordelen voor renovatie en nieuwbouw

Technischedocumentatie

Opstart WG detailleringen

brochure/webpagina

WG detailleringenScreenen bestekteksten

samenwerking

Juli Augustus September Oktober November december

Publiciteit Voorbereidingroadshow

Grote roadshow11, 12 Oktober BIM Brussels (2 of 3-daagse, met 1 namiddag voor cluster bouwindustrialisatie)

Bouwxpo/bouwenwonen nu

Groot event bouwindustrialisatie: Sint-Maartens Mechelen –Gemeenschappelijke sessie met cluster BIM

Technischedocumentatie

(WG detailleringenintern)

WG detailleringen opleiding

samenwerking Opstart projectscouting

pro

mo

tie

anal

yse

sam

enw

erki

ng

Werkprogramma: 3 pijlers

Voorstelling werkprogrammaB. analyseJoerie Alderweireldt (3E)

Toe

pas

sen

&

ve

rge

lijke

n

Bu

sin

esm

od

elle

nu

itw

erk

enA

nal

yse

stan

d v

an z

ake

n 2018 20192017B.1.1. actuele situatie

lessons learned

B.1.2. marktpotentieel van systeemoplossingen

B.1.3. marktbevraging

B.2.1. uitwerking businessmodellen

B.2.2 workshop rond businessmodellen

B.3.1 variantsimulaties op reële werven

B.1 Analyse stand van zaken

B.2 Businessmodellen uitwerken

B.3 Toepassen & vergelijken

Workshop September 2017

• Plenair deel: toelichting roadmap 2de helft 2017 (WTCB)

• Strategisch-economisch: verderzetting presentatie april 2017• Intro 3E: toelichting huidige studie marktanalyse

(= link tussen presentative april m.b.t. actuele situatie bouwsector enbouwindustrialisatie en workshops 2018 rond business models)

• Presentatie 3E: analyse tertiaire markt

• Presentatie Essencia Marketing (bij akkoord): analyse residentiële markt

• Networking

Learned lessons van deze voorbeelden

Voordelen en mogelijkheden bouwindustrialisatie

Doorlooptijd ...CAPEX

Belangrijk Belangrijk

Belangrijk

Belangrijk

Belangrijk

Belangrijk Belangrijk Belangrijk

OPEX KwaliteitMarktsegmenten:

Vrijstaande woningen

Appartementsblokken

Retail op industriepark

Kantoorgebouw

Zorgsector

...

Verderzetting slides workshop 24/04/2017Huidige spelers actief in markt

met verhoogde graad van bouwindustrialisatie

Learned lessons van deze voorbeelden

Voordelen en mogelijkheden bouwindustrialisatie

Doorlooptijd ...CAPEX

Belangrijk Belangrijk

Belangrijk

Belangrijk

Belangrijk

Belangrijk Belangrijk Belangrijk

OPEX KwaliteitMarktsegmenten:

Vrijstaande woningen

Appartementsblokken

Retail op industriepark

Kantoorgebouw

Zorgsector

...

Verderzetting slides workshop 24/04/2017

Achterliggend idee: Conform acties B.1.2. en B.1.3. (cfr. ingediend dossier) een marktanalyse uitvoeren om het potentieelvan geïndustrialiseerde oplossingen te kennen door respectievelijk de grootte van een bepaald segment in kaart te

brengen (nieuwbouw/renovatie, residentieel/tertiair, …) i.f.v. de verschillende beslissingscriteria (via bevraging) waar eengeïndustrialiseerd product of concept kan op inspelen (lagere doorlooptijd, verlaagde CAPEX en/of OPEX, …)

Learned lessons van deze voorbeelden

Voordelen en mogelijkheden bouwindustrialisatie

Doorlooptijd ...CAPEX

Belangrijk Belangrijk

Belangrijk

Belangrijk

Belangrijk

Belangrijk Belangrijk Belangrijk

OPEX KwaliteitMarktsegmenten:

Vrijstaande woningen

Appartementsblokken

Retail op industriepark

Kantoorgebouw

Zorgsector

...

Slide einde workshop 24/04/2017

Bepaling aantallen en m² van gebouwen relevant per segment want geeft inschatting van afzetmarkt dat wordt beoogd.Maar, even belangrijk is om ‘beslissingsnemer’ (bv ontwikkelaar vs particulier) en‘eigendomstype’ te kennen om matrix correct te kunnen invullen.

Nieuwbouw in het segment residentieel

Vrijstaandewoningen

Geslotenbebouwing

Halfopenbebouwing

Bouw zdr verkoop(bv particulier)

Bouw met verkoop(bv ontwikkelaar)

Andere?

BESLISSINGSNEMERSUBSEGMENT CRITERIA

Idem voor renovatieen overige segmenten

Ook rekening houdenmet erfgoed, …

CAPEX

Kwaliteit

OPEX

…Appartementen

Bouw voor verhuur(bv sociale woning-

maatschappij)Doorlooptijd

Nieuwbouw in het segment residentieel

Vrijstaandewoningen

Geslotenbebouwing

Halfopenbebouwing

Bouw zdr verkoop(bv particulier)

Bouw met verkoop(bv ontwikkelaar)

Andere?

BESLISSINGSNEMERSUBSEGMENT CRITERIA

Idem voor renovatieen overige segmenten

Ook rekening houdenmet erfgoed, …

CAPEX

Kwaliteit

OPEX

Businessmodel 1: Lean over hele

bouwtraject

NEXT STEP

Businessmodel 2: ESCO’s

Businessmodel 3: Geprefabriceerde

modules…Appartementen

Bouw voor verhuur(bv sociale woning-

maatschappij)Doorlooptijd

2017- werkprogramma B

Juli Augustus September Oktober November December

Analyses (Marktanalyse) (Marktanalyse) Uitwerken business modellen

Uitwerken business modellen

Output Stand van zaken (2): marktpotentieel en

wensen/noden

(Voorbeeld(en)(ige) business modellen)

Topics Januari Februari Maart April Mei Juni

Analyses Interviews partners & literatuuronderzoek

Interviews partners & literatuuronderzoek

Interviews & bevraging markt

Bevraging markt & marktanalyse

Bevraging markt & marktanalyse

Output 24/04/2017Stand van zaken

(1): drempels, case studies, ...

Overzicht werkprogrammatopic Juli Augustus September Oktober November December

Publiciteit Voorbereidinggrote roadshow

Grote roadshowOktober BIM Brussels

Bouwxpo/bouwenwonen nu

Groot event Sint-Maartens Mechelen

Technischedocumentatie

WG detailleringen WG detailleringen opleiding

Samenwerking Opstartprojectscouting

Analyses (Marktanalyse) (Marktanalyse) Uitwerkenbusiness modellen

Uitwerken business modellen

Output Stand van zaken(2):

marktpotentieel enwensen/noden

Voorbeeld(en)(ige) business modellen

Workshops - 29/8:3D-meettechnieken

12/9: 10/10 14/11:Bouwlogistiek

12/12:Modulair bouwen

12.00-13.00 Ontvangst met broodjes

13.00-13.30 MdB: inleiding en presentatie van resultaten van Innovation Paper 3D opmetingen (presentatie die Samuel ook gegeven heeft op onze studiedag)

13.30-14.00 Daniel Pletinckx (Visual Dimension): 3D and how to use it (VR, AR, and GroupVR)

Wel vragen om meer in te gaan op een 'bouw'case Doel: “waar kan digitalisatie toe leiden en waarom hebben we daarom zowel 3D opmetingen als BIM nodig?”

14.00-14.30 Willemen - Reality Capture

Alexander Laquiere? Doel: “wat is er vandaag de dag al mogelijk? Wat zijn de voordelen van digitale modellen voor de aannemer?”

14.30-15.00 Pauze

15.00-15.30 Jonas Van Winkel (Argus Vision): Gebruik van drones voor opmetingen

Doel: “ook kleine startups / bedrijven kunnen gemakkelijk instappen in deze digitale bouwwereld en ook een belangrijke meerwaarde betekenen.”

15.30-16.00 Nick Kerkhof (N²t) : scan to BIM

Vragen om meer in detail te gaan over concrete omzetting (toevoegen slimme data, automatisatie><manueel werk …)

16.00-16.30 ???? BIM zelf (voordelen, maar liefst eens voorbeeld van klein bedrijf!)

Doel: “BIM is niet enkel voor de happy few / grote bedrijven weggelegd”

16.30-17.30 Workshop (80-100 p)

10 tafels => 8-10 personen per tafel 30 min per tafel (=> 2 tafels per persoon) => 3 voorkeuren voor (in volgorde) laten doorgeven bij inschrijving Één stelling per tafel (bvb. Cases op te vragen bij clusterleden) -> veel begeleiding nodig

17.30-18.00 Conclusies

Vraag is vooral hoe we die conclusies van de 10 tafels (x2) kenbaar gaan maken.

18.00-… Networking & lunch

Workshop 29/8: 3D-scanning, mogelijk programma

pro

mo

tie

anal

yse

sam

enw

erki

ng

Werkprogramma: 3 pijlers

2017

2018

2019

2017

2018

2019

Kick-Off

W1 W2Toekomstdenken en bouwindustrialisatie

W10

Modulair bouwen

W9

BouwlogistiekW4

Lean Construction

W3

Facts & Figures

W6

3D-scanning

W7

Facts & Figures 2

W8 - Info

BIM-Brussels

W5 - Info

Snelle bouwprocessen

W17

Businessmodellen

W14

Drones voor de werfW12

Integratie en prefabtechnieken

W13

Prefab renovatie W16

Lean Construction 2

W18

AR en VR

W19

Flexibel vsModulair bouwen

W20

Bouwindustrialisatie en IoT

W15

3D-Productietechnieken

W21

Facility management en industrialisatie

Info

Lean construction for architects

W22 - Info

BIM Praktijkdag

W32

BIM-basedproduceren en plannen?

W34

BIM Praktijkdag

W31

Robots en automatisatie op de werf?

W30

AR en vR 2?

W28Lean Construction 3?

W26

Prefab en voormontage

W25

Details en bouwknopen

W24

Industrieel bouwen vs bestekken

W23Bouwindustrialisatie vs pathologie

W29

Bouwlogistiek 2?

W27

Werfinrichting

Info

Flexibel vsModulair bouwen

W33

Businessmodellen

Info

Snelle bouwprocessen

Info

Snelle bouwprocessen - kostprijsRoadshow bouwheren en

architecten

Lean construction for architects

Bestekbesprekingen bouwheren en architecten

Lean construction for architects

Variantstudie1

Variantstudie2

Variantstudie3

Variantstudie4

Variantstudie5

Bouwproject1

Bouwproject2

Bouwproject3

Bouwproject4

2017

2018

2019

Impact bij architecten en bouwheren -> openheid voor

andere aanpak

Ondersteuning van clusterleden met algemene informatie en analyses

(“argumenten” tov. architecten, bouwheren en eigen discussies)

1. Toepassingen op eigen werven ism clusterleden 2. Opstarten O&O voor nieuwe producten en processen

(ism clusterleden)3. Afsplitsing gemeenschappelijke moeilijkheden en

opportuniteiten naar onderzoekslijnen

2017

2018

2019

1. Toepassingen op eigen werven ism clusterleden 2. Opstarten O&O voor nieuwe producten en processen

(ism clusterleden)3. Afsplitsing gemeenschappelijke moeilijkheden en

opportuniteiten naar onderzoekslijnen

1. “Bouwprojecten” + stimulering samenwerking via actiever luik aan workshops (van inspiratie naar discussie/besprekinig)

2. Begeleiding door clusterorganisatie van eigen projecten van de clusterleden

3. Opzetten van coöperatieve en collectieve projecten om specifieke clusterthema’s af te dekken, in functie van beschikbare oproepen. September: interclustercall + EFRO-call (demoprojecten)

Interclustercall, 5 ideeën gedeponeerd, gelinkt aan andere clusters:A. Cobots en automatisatietechnieken op de bouwwerf -> “Digitizing Manufacturing”B. Drones op de werf – werffacilitatie en scanning -> Euka/DronesC. Virtual Reality voor het ontwerpproces -> “Digitizing Manufacturing”D. Augmented Reality als bouwtool (werfassistentie, montage, visualisatie,…) -> “DigitizingManufacturing” E. BIM als prefabversneller -> BIMF. Prefab energetische binnenisolatie -> Flux50G. Bouwlogistiek -> VILH. Demosites/proeftuinen voor bouwindustrialisatie -> EFRO?I. (3D-printing voor bouwtoepassingen)

Prioriteiten stuurgroep? Indien bepaald idee uitgewerkt zou worden, zullen de bedrijven die in bedrijfsbezoek interesse in dit topic aangaven eerst gecontacteerd worden

2017

2018

2019

Marktverbreding en marktaanvaarding: concrete

werven

Marktanalyse

Ontwikkelingen bij de bedrijven zelf