Stelling nemen in de STELLING WERVEN

| 3

InhoudVoorwoord van Gedeputeerde Poepjes 5

Inleiding •Kortegeschiedenisvanhetwelzijnsbeleid 8 •ProvincialeStatenvanFryslâninactie 12

1.WatOosterwoldewil •Devoorgeschiedenis 16 •Deinsteek 18

2.BestemmingNoordwolde •Devoorgeschiedenis 22 •Deinsteek 24

3.Spelersinhetspelvansamenwerking •Demensenindedorpen 28 •Partoer 29 •DeProvincie 32 •De2gemeenten 36

4.Terlering,demetafoorvanderotonde •Bewoners-participatie 47 •Samenwerkingspartners 48 •Mandaatenverantwoordelijkheden 50 •Vertrouwen 52 •Onderweg-zijn 54

5.Hetisbegonnen! 59

4|

Voorwoord

Leeswijzer

Inditeersteboekje,uitdereeksmethodiekbeschrijvingAandachtsgebiedenStellingwerven,wordteenandereaanpakbeschrevenvanaandachtsgebiedenmeteenlangehistorieindedorpenNoordwoldeindegemeenteWeststellingwerfenOosterwoldeindegemeenteOoststellingwerf.Eerderverscheenindezereeksde‘NulmetingindeAandachtsgebiedenStellingwerven’.

Devorderingen,deobstakels,deprocessendiedeeluitmakenvanditprojectAandachts-gebiedenStellingwervenwordengevolgdenbeschreven.Diteerstedeelbeschrijftvooraldeaanloopvanhetprojecttothetmomentdatdeeersteprojectendaadwerkelijkinuitvoeringgaan.

Beschrevenwordtdelangewegdienodigisindezoektochtnaareennieuwewerkwijze,waaringoedeervaringenuithetverledengemengdwordenmetnieuwetrends.Beschrevenwordtwaterbijkomtkijkenalszoveelverschillendepartijen,culturen,geschrevenenongeschrevenregels,metelkaarindeslaggaanomeendegelijkfundamentteleggenvooreenlangdurigesamenwerking.Daarinbenadrukkenwedatkritischegeluidennietafdoenaanhetrespectvoorallendiemethartenzielhunbijdrageleveren.Hetdoelvanditverslagdienthetdoorgevenvaninformatieopdatdezeervaringenbijkunnendragenaansoortgelijkeprojecten.

U aangeboden ‘ter lering en de vermaeck’ en vooral ter inspiratie.

| 5

VoorwoordAandachtsgebieden

VooruligtheteerstedeelvandemethodiekbeschrijvingAandachtsgebiedenStellingwerven.AanleidingvoorProvincialeStatenwasdelandelijkeaanpak‘Vogelaarwijken’metvooralaandachtvoormenseninregio’s,dorpenenwijkeninFryslândieineenachterstandssituatieverkeren. DeProvinciewilsamenmetdebetrokkengemeenteneenonderscheidenderolspelenindit project.In2009isopverzoekvandeProvincialeStateneenonderzoekgedaannaardeleefbaar-heidinwijkenendorpeninFryslân.ProvincialeStatenhebbennaaraanleidingvanhetonderzoekdeintentieuitgesprokeneenveertienjarigprojectAandachtsgebiedenaantegaanwaaringezochtwordtnaarmethodenomsocialeproblema-tiek,ruimtelijkeproblematiekeneconomischeproblematiekzotekoppelendatoverervingvanarmoedetenietgedaanwordt.AlsgebiedwerdgekozenvoordeStellingwerven.

Hetprojectheeftdevolgendedoelstellingenmeegekregen:• DestijgingvanhetgemiddeldeinkomenindeStelling-

wervenisinzevenjaartweemaalzohoogdandestijging vanhetprovincialegemiddelde;

• DewerkloosheidindeStellingwervendaaltinzevenjaar naarhetprovincialegemiddelde;

• DeparticipatievandeinwonersindeStellingwerven stijgtnaarhetprovincialegemiddelde.

Hetprojectwordtgedurendedieperiodegemonitordomzozichttehoudenopdeontwikkelingen,omtijdigbijtekunnensturenenomookinzichtelijktemakenwelkeeffectendegehanteerdemethodiekenhebben.Doorhetbeschrijvenvandegehanteerdemethodiekenwordtinzichtelijkgemaaktwatwerktmaarookwatmindergoedwerkt.Hetlevertinformatieophoeprocessenlopen,hoeburgerenoverheidcommunicerenenhetnodigtprofessionalsuitomerookmeeaandeslagtegaan.Partoerisingeschakeldvoorinhoudelijkeprocesondersteuning,hetmonitorenvanhetprojectenhetprojecttebeschrijven.Inditeerstedeelisvooraldezoektochtvan gemeentelijkeenprovincialeoverheidbeschreven.Deeerstesuccesvollecontactenmetde beidedorpenNoordwoldeenOosterwoldeendestartvandeeersteprojecten.Inbeidegemeen-tenloopthetprojectnuvolopenkrijgtdedorpsenwijkbewonersteedsmeerzeggenschapinhetproject.Hetvolgendedeelbeschrijftderesultatenvaneersteprojectendieinmiddelsinbeidedorpenlopen.Ikhoopdatdezereeksuitgaveninspiratiebiedtaananderegemeenten enorganisaties. GedeputeerdeSietskePoepjes

inleiding

8|

Inleiding

op dit moment verkeren we in de grootste maatschappelijke verandering binnen de wereld van welzijn, zorg en maatschappe-lijke ondersteuning sinds de geleidelijke invoering van de verzorgings staat na de tweede Wereldoorlog. in de jaren vijftig is het denken over sociale achterstand veranderd; waar kerkelijke instellingen de functie hadden om te zorgen voor de zwakkeren werd nu ook vanuit de overheid beleid ontwikkeld over armoedebestrijding, gezondheids-zorg en sociaal-economische ondersteuning en het begrip subsidie ontstond.

Dekeringbegonindejaren90vandevorigeeeuw;hetdenkenoverderolvandeoverheidindewijzewaaropzijmensenondersteuningwilbiedenveranderdeonderdrukvandekosten,dieflinkopliepen.Inhoudelijkontstonddediscussieoverdeverantwoordelijkheidvaniedervoorheteigenwelzijn.Doorhetnieuwemarkt-denkenwerdendewelzijnsafdelingenlosgemaaktvandegemeentelijke,provincialeenlandelijkeinstitutenendemoeizametochtnaarverzelfstandigingvanWelzijns-organisatieswasbegonnen.Welzijnwerdeenmarktsegmentendeafstandtussendegemeentelijkeoverheidendeburgersopdatterreinwerdgroter;professionalswerdeneenextraschakelenvoerdenuitwatdeoverheidhadingekocht.

Waareerstsprakewasvaneensamen-hangendevisieenuitvoeringmetalsdoelhetwelzijnvandeinwoners,ontstondenwelzijnsproducten,welzijnsprojectenenwelzijnsondernemingen.Specialisatiesveroorzaaktenveel‘soorten’hulp-endienstverlening;zosplitstedethuiszorghaardiensteninverzorgen,verpleging,ouder-enkindzorgenzorgvoorouderen.

Uit deze ontWikkeling is het niet kerkelijke WelzijnsWerk ontstaan, dat door de jaren heen is Uitgegroeid tot een Uitgebreide sociale infrastrUctUUr die een belangrijke peiler is van de nederlandse samenleving.

Vanmaatschappelijkezekerheidnaarmaatschappelijkeparticipatie

| 9

DaarnaastwaserJeugdzorg,gehandicaptenzorg,maatschappelijkwerk,vroeghulpenookdescholenhaaldenhulpverlenersnaarbinnenomteassisterenbijdesteedscomplexerevragenentakendiezekregentoebedeeld.Enditisnogmaareengreepuitdehulp-enwelzijnsbedrijvendieookalsmaarinomvanggroeiden.Welzijnwasopgedeeldinonder-delen,erwerdgestuurdopoutputenafgerekendopuren.

Hetgevolgvandezeexternaliseringvanwelzijnwasdatdeonderlingesamenhanginbeleidenuitvoeringsteeds schralerwerd.Erontstondversnipperingdoorhet opknippenvandoelenenmiddelen.Bureaucratisering, regelgeving,toenamevanhulpvragen,hetzorgde alsmaarvoormeerwerk,meervraagenmindersamen-werking.Erwerdenprojecteninhetlevengeroepen omdielossedelenweermetelkaarteverbindenin zogenaamdeketensenanderebindendeafspraken.Maardeconcurrentieinwelzijnslandstondhaaksophet overheidsbeleidommeersamenwerkingteontwikkelen. Erontstondenuitfusiesgrotewelzijnsinstellingen,maarooksocialedienstenvangemeentenwerdengebundeldomdetelkensveranderenderegelgevingeneisenomefficiënttewerkenhethoofdtebieden. Dezonoodzakelijkgeachtevormenvansamenwerkingkwamenmaarmoeizaamenvaakookniettotstand.

Welzijnwerdgedomineerddoorverstrekkingen, ingekochtedienstverlening,veelloketten,voor iederedoelgroepeenapartprojectdatmeestaleen kortelooptijdhadenditveroorzaakteeenzogenaamd ‘projecten-carrousel’.

‘Vooriederedoelgroepeenapartprojectdat

meestaleenkortelooptijdhad,dit

veroorzaakteeenzogenaamdeprojecten-carrousel’

10|

Inleiding

DeervarenpoliticusPieterWinsemiussignaleerdedegatendieervielen.Methempleittensteedsmeerdeskundigenvooreengerichtesamenhangendeaanpakdieminstenstientotvijftienjaardetijdmochtkrijgen.Vanuitdezegeluidenontstondennieuwezienswijzen.

Daarnaastwerddesamenlevingnieteenvoudiger,maarjuistcomplexer,onderanderedoordeverbeteringvandesociaal-economischesituatieinEuropaendelangerelevens-verwachting.Erontstondeenpolitiekdebatoverdeterugtrekkingvandeoverheiduithetwelzijnsdomeinenoverdemoderniseringvanondersteuningendaarmeedeeddeterm‘participatie’zijnintrede.

Ditleiddetoteennieuwewetdierond2007isingevoerd,deWetmaatschappelijkeonder-steuning.Dezewetvraagtvangemeentenenhaarburgermeereigenverantwoordelijk-heid,maarbiedtookmeervrijheidomvoorwaardentescheppenvoor‘meedoenin/aandesamenleving’.BinnendeontwikkelingvandeWmoontstaaninmiddelsveelinitiatievenenexperimentenomwelzijnweereenintegraaldeelvandesocialeinfrastructuurtekunnenlatenworden.Opdezewijzewordtwelzijnweerdichterbijhuisgehaald,maardatwordttevensaangegrepenomhetbudgetvoorwelzijnflinkteverlagen.

Ditallesveroorzaakteeneersteaanzettot‘welzijnnieuwestijl’.HetblijktdatparticipatienietvoorelkeNederlandseburgereenhaalbarekaartis. Erblijvengroepenmensenindesamenlevingdiemeerofmindersteunenhulpnodig hebbeninhunleven.Deoverstapvaneenverzekeringsmaatschappijenverzorgingsstaatnaarparticipatiestaatiseeningrijpendeverandering.Dezekerheiddateraltijdhulpis, isminderzekergewordenenaanmeervoorwaardenverbonden.Degemeenteskrijgen deverantwoordelijkheidvoordevangnetfunctie.

| 11

‘Ditallesveroorzaakt

eeneersteaanzettot

‘welzijnnieuwestijl’’.

12|

Inleiding

op de versnippering van de aanpak voor probleemgebieden kwam een antwoord van de minister van Wonen, Wijken en integratie ten tijde van het derde kabinet balkenende. minister vogelaar ontwikkelde beleid op landelijk niveau om zwakke wijken te transforme-ren naar prachtwijken. deze aanpak, die bekend werd onder de naam ‘vogelaarwijken’ was voor de staten van fryslân aanleiding nauwkeuriger te kijken naar regio’s, dorpen en wijken in fryslân.

Aandachtspuntdaarbijwashetdeelvandebevolkingdatineenachterstandssituatieverkeert.Ophetplattelandisdatmindergoedzichtbaar;hetkanomeenpaarhuizenofeenstraatineendorpgaan.OpverzoekvandeStatenisin2009onderzoekgedaannaardeleefbaarheidinwijkenendorpeninFryslân.DaaruitbleekdaterookindorpenwijkenzijndievoldedenaandecriteriavandezogenaamdeVogelaarwijken.

DezeinformatiediendealsinputvooreenexpertmeetingoverAandachtsregio’s.

Deuitkomstvandiemeetingluiddealsvolgt:1.Fryslânheeftgeengroteproblemenophetgebiedvanveiligheid,maarwelknelpuntenop

sociaalgebied.OmdatdezenogalverspreidzijnoverdeProvincievallengemeentenvaakbuitendelandelijkenormenenkomenzenietinaanmerkingvoormiddelenvanderijksoverheid.

2.Eenintegraleaanpakisvereist.Naasthetaanpakkenvanfysiekeensocialeachterstandenmoetookmetnadrukdeeconomischeontwikkelingwordenmeegenomen.

3.Deaanpakmoetvanonderopgemaaktenuitgevoerdworden. Datbetekentdatdeplanneninnauwesamenwerkingmetdebewonerszelftotstandmoeten

komen,waarbijdebewonersookzelfverantwoordelijkheiddragen.4.Hetisbelangrijkkeuzestemakeneninzetvoorlangereperiodenatestreveninplaatsvan

overalkortdurendeprojecten.Bundelingvandieverschillendeprojectenbinnenééndorpofwijkisessentieel.

ProvincialeStatenvanFryslâninactie

| 13

Naafwegingwerdentweewijkenin OosterwoldeenNoordwoldealsdorp aangewezenalsAandachtsgebiedenwaar-voorlangdurigeprovincialeondersteuningbeschikbaarisgesteld.

Voorwaardevoordezeprovincialeonder-steuningiseenintensievesamenwerkingtussenWonen,WelzijnenZorg,bewonersenoverheden,dievanonderopgeorga-niseerdwordt.Metnadrukisgewezenopdenoodzaakom´mensenénstenen´teverbinden;hetbredespectrumvan‘zachtenhard’dienenonderdeeluittemaken vanhetzelfdeplanvanaanpak.

Dekeuzevoorjuistdezetweegebiedenisdoordebetrokkengemeentengemaakt;beidedorpenhebbentemakenmeteenlangehistorievanovererfdeproblematiek.Doordeinspanningtebundelenwillenallebetrokkenendaareendefinitieveverande-ringinbewerkstelligen.Eeneigentijdse,maargeengeringeuitdaging.

1 | Wat

oosterWoldeWil

1 | Wat

oosterWoldeWil

16|

WatOosterwoldewil

in twee wijken van oosterwolde speelt een problematiek die ´multiproblem´ genoemd mag worden. dat geldt voor de wijken haerenkwartier en oosterwolde zuid. de wijk ziet er goed uit, maar er is na de renovatie op sociale thema’s geen ondersteuning meer geboden en dat bleek een gemiste kans.

DewijkHaerenkwartierstondalopdeplanningvooreenopknapbeurtendatisinmiddels–2011–afgerond;dezeisnietzoingrijpenduitgevoerdalsinOosterwoldeZuid.Daarheeftdewijkechteenmeta-morfoseondergaan.Hetgaaternuom omdiemeerwaardevasttehoudenen datzalvooralmoetengebeurendoortewerkenaandesocialeinfrastructuur vanbeidewijken.

Dezelfdekenmerkenwarenzichtbaar: lagekwaliteitvandehuizen,minimaleinrichtingvandeopenbareruimte, veelverhuisbewegingen(zogenaamde‘doorgangshuizen’),relatiefgrotecon-centratievanprobleemgezinnen(aldannietbekendbijdeafdelingsocialezaken),relatiefveeldrank-endrugsverslaving,huiselijkgeweld,werkloosheidenoverer-vingvanarmoede.Erisdelaatstejarendoordegemeenteveelgeïnvesteerdinhetwoonklimaat. Kortom,teveelopéénhoopgegooid. Diverseplaatsenzijnserieusverbeterd.Echterdeverbeteringenmoetengeborgdwordenomdeproblematiekzoalsbe-schrevennietopnieuwdekanstegeven.Wantuitdenul-metingblijktdatdetweedorpennietalleen‘slechter’scorendandeanderedorpenindegemeente,maarookonderhetgemiddeldeinFryslânzakken.Omdaarineenfundamenteleveranderingtotstandtebrengenishetbetrekkenvandeinwonersvanbeidewijkenbijheteigenleefklimaatessentieel.

Devoorgeschiedenis

| 17

HistorischgezienheeftdegemeenteOoststelling-

werfaltijdingezetoplokaleoplossingen,ookop

hetterreinvanlangdurigehulp.Ditvanuitde

overtuigingdatinwonersrechthebbenophulpin

huneigenomgeving.Metbetrekkingtotzorgen

socialesamenhangisbehoeftebijdegemeente

omaantesluitenbijreedsbewezenmethodieken

eninstrumenteninplaatsvanhetoptuigenvan

steedsnieuweprojecten.

Visie

18|

Deneerwaartsespiralenmoetengekeerd

worden.Waarbijaandeenekantextra

aandachtmoetzijnvoorhetvergrotenvande

ontwikkelingskansenvankinderenenjongeren.

Enaandeanderekantvoorhetstimulerenen

behoudenvanzelfredzaamheidenactief

burgerschapvaninwoners.Cruciaalindit

procesisbewustwordingbijzowelbewoners,

maatschappelijkeorganisatiesalsdegemeente

vanbelang.Dekansvanslagenwordtvergroot

doorhetcombinerenvandeinzetvan

verschillendepartijenmethunspecifiek

expertise(multi-disciplinaireaanpak).

Essentieelbijditprocesisburgerparticipatie

eninvullinggevenaanderegierol/trekkers

roldoordegemeente.

Missie

WatOosterwoldewil

| 19

Aanpak>inhoud

Erisgekozenomteinvestereninhet versterkenvandepositievanjongeren, indeleefbaarheidensocialecohesieinwijkendorp.

Geletophetvoorgaandewildegemeenteeen‘wraparound’aanpakontwikkelen.Eenaanpakdiezichkenmerktdooreenproactieve,outreachendehouding, dieinteresseendeelnamevanonderopactiveert.

Dezeaanpakuitzichonderandereindepilotdorpencoördinatorendeaantetrekkengezinscoach.Hetisvanbelangdatdezetweeprofessionalseenverbindenderolspelenindeverschillendeinitiatievenindewijkofhetdorp.Zijzijndespininhetweb.Daarnaastwildegemeenteinhoudgevenaanhetfenomeen‘maatschappelijkverbinden’.Enweldoorsamenmetanderepartijen(woningstichtingen,bankenenwerkgevers)eeninspanningsverplichtingaantegaanomgewenstemaatschappelijkeeffectentebereiken.Datvraagtvoortdu-rendeaandachtvooreenverregaandevormvanintegraalwerken.

Aanpak>vorm

TussendeProvincieendegemeente isdeafspraakdatinOoststellingwerf geëxperimenteerdwordtmeteennieuwelossestructuurvanwerkentussen verschillendedisciplines.

Eriseenvoornemenomwerkgroepentevormenronddethema´sWonen,Werken enParticipatie,metalsonderdelen Jongeren,FysiekeinfrastructuurendeRecreatieveSector.

2 | bestemming

noordWolde

2 | bestemming

noordWolde

22|

vanuit het verleden van de veenkoloniën heerst er van oudsher een armoede- cultuur in het dorp. daarnaast is noord-wolde buiten de koepel van kleine dorpen geraakt, waardoor het dorp nergens bij hoorde. “er heerst een stemming van ‘claimen’ en slachtoffer-schap”, was een uitspraak van een voormalige bewoner.

IndejarenzeventigishetdorpNoord-woldeineconomischzwaarweerterechtgekomen.Doordeteloorgangvandevlechtindustrieverloor50%vandeberoeps-bevolkinghaarwerk.Vrijweltegelijkertijdzijndetweescholenvoormiddelbaaronderwijsuithetdorpverdwenen.Vertrekvaneendeelvandeeigenbevolking,hogewerkloosheideneenaanvullingvandewoningleegstanddoordeelssociaalzwakkegezinnen,dienauwelijksbindinghebbenmethetdorp,hebbenertoegeleiddaternaasteconomischeproblemenookeensociaalprobleemisontstaan.Omstreeks2000ismethetMFCHetVlecht-werk,hetdaaringevestigdeVlechtmuseumendeVensterschool,eenbelangrijkestapgezetomhetprocesvanachteruitgangtekeren.Doordezeinvesteringhebbenonderwijsenverenigingsleveneenimpulsgekregen.DaarnaisdeNoord-Zuidas(degedemptevaart)vanhetdorpgereconstru-eerdenismetdeinvullingvanhetKredietterrein,waarhettransportbedrijfJanKredieteenswasgevestigd,eensuccesvolwonen-werkenlocatietotstandgebracht.Toteenommekeerinhetdorpheeftditechternietgeleid.

Degemeenteraadheeftindebegroting2009(envierjaarverder)middelenter beschikkinggesteld,waarbijzijreageer-de op het verontrustende signaal van het netwerkintegraleveiligheid‘Bolero’,dataangafdatermeerderegezinneninNoord-woldetekampenhebbenmetmeervoudigeproblematiek.DegemeenteWeststelling-werfheeftdeafgelopenjaren,veelalinnauwesamenwerkingmetdeinwonersvanNoordwolde,denodigeinitiatievenontplooidomdesocialeeneconomischesituatieendebestaandeproblemenaan tepakken.

Devoorgeschiedenis

BestemmingNoordwolde

| 23

Eriseenlangdurigeaanpakgewenst,gerichtop

zelforganisatie.Daarbijishetdekunstomniet

eenveelheidvaninitiatievenenprojectenover

hetdorpuittestorten.Doserenisvanbelang

omeengestageverbeteringopgangtebrengen.

Hetovervoerenvaninterventiesheefteenhoog

afbreukrisico.Eenenandervraagteenintegrale

benaderingwaarbijsysteemdenkenvanbelangis.

Visie

24|

DegemeenteWeststellingwerfheeftzichal

meerderejareningezetomkwaliteitsimpulsen

tegevendaarwaarhetgaatomeconomie,

onderwijs,recreatieensocialethema’s.

Doelisommetinzetvanextramiddelen,zowel

financieelalsfaciliterend,deleefbaarheidvan

het dorp te vergroten en de randvoorwaarden te

scheppenvooreengoedtoekomstperspectief.

ErwordtingezetopWonen,WerkenenPartici-

patie,Jeugdengezin,Fysiekeinfrastructuuren

deRecreatievesector.Daarindientteworden

bekekenwaarmetprovincialesteundelokale

engemeentelijkeinitiatievenversterktkunnen

wordenendatzovormtegevendathetuitge-

werktwordtlangsdeaanpak‘VanOnderOp’.

Missie

BestemmingNoordwolde

| 25

Aanpak>Inhoud

Deaanpakdientenerzijdsgerichttezijnopzoweldefysiekeentechnischeomstan-dighedenvanhetdorp(hetwinkelbestand,recreatievevoorzieningen,werkgelegen-heidenbijvoorbeeldonderwijs)alsophetbeïnvloedenvangedrag.

Eenbelangrijkedeelvandeproblematiekinhetdorpwordtveroorzaaktdooronge-veer40huishoudens.Vanuitdeafdelingenwerk,inkomenenwelzijn,onderwijsensportzal,samenmethetsocialeteam,eenplanopgesteldwordenomdepositievandezehuishoudensteveranderen.Ditvraagtzowelomeenlangdurigeinspanningals integralewerkwijze.Daartoewordteenplanopgestelddoorgemeente,Provincieenhetdorpzelf,waarindevijfthema’swordenbeschreven.

Aanpak>vorm

InWeststellingwerfzalmeteenstevigevaststaandestructuurtussenProvincieengemeentewordengewerkt;deafsprakenzijnvastgelegdindeintentieverklaring(tussenProvincieengemeente)enuitge-werktinprojectplannenmetallestake-holders,waarbijbetrokkenheidvanhetdorpcruciaalis.

IneenbijeenkomstvandeKerngroepheefthetprojectdenaamvan‘BestemmingNoordwolde’gekregen.

3 | spelers

in de samenWerking

3 | spelers

in de samenWerking

28|

InleidingSpelersindesamenwerking

er zijn verschillende spelers in het project aandachtsgebieden in de stelling-werven. hierbij een korte introductie en een impressie van hun ervaringen in deze aanloopfase.

Deinwoners,burgers,dedorpsbewoners

Hoewelzijinditeerstedeelnognietechtuitdeverfkomen,draaithetwelallemaalomhen.Hetprojectisgerichtophetingrijpendverbeterenvanhettoekomstperspectiefvandein-woners.Zowelophetterreinvanwelbevinden,desociaaleconomischepositiealsookophetgebiedvanhuisvestingendehardeinfrastructuur,dienthetlevenenleefgebiedvandeinwonerserflinkopvooruittegaan.Dezeopdrachtwordtnietingegevenvanuitdeoverheden,maarjuistvanonderop.

Stapvoorstapenineenaaneenschakelingvandeelprojectenwordendebewonersvandewijkenindedorpeneigenaarvanhetmeerjarenplandatbouwtaangoedetoekomstmogelijkhedenvandeinwoners.InzowelNoordwoldealsOosterwoldezijndoordegemeentenendeProvincieeersteenfunda-mentgelegdvoorhetproject.Daarmeeisereenbasisommetbewonersingesprektegaan. Inbeidedorpenwordtinmiddelsnauwmetdebewonersoverlegdengewerktaanhetverbeterenvandeeigenleefomgeving,hetverbeterenvandekansenvoordeeigenjeugdenjongeren.Langzaammaarzekereninelkdorpopeeneigenmaniernemendeinwonersderegiein eigenhand.

Debeginsituatieisinbeidedorpenvastgelegd,vergelekenmetbeidegemeentenenmet ProvincieFryslân.Daarmeeisookzichtbaarwaardeuitdagingenliggenvoorbewoners. Denulmetingwordtookgebruiktbijhet‘meten’vandevoortgangvanhetproject.

| 29

Watiseenprocesondersteuner?

“Ikfungeeralseensoort´smeermiddel´tussendegeledingen.Hetbe-langrijksteisdegrotelijnenindegatentehouden,zorgendatde´zachtekant´ofde´mens-kant´indeprocessengewaarborgdis,daterafstemmingistussen beideaandachtsgebieden,datdeverbindinggoedblijft,datzesamenkunnenoptrekkenwaarraakvlakkenzijn.Hetzijntweegelijkwaardigepro-jecten,maardevoortgangontwikkeltzichverschillendendatmag.Ikvolgdevoortgangopuitvoerend,dorps-,gemeentelijkenprovinciaalniveau.Wewillenweleenstesnel,maarhetisessentieeldatdelijnenvan´benedennaarboven´énomgekeerdgoedfunctioneren;contactblijftheelbelang-rijkvooreengoedevoortgang.Ikkijkmeemetdeambtelijkevertalingvanplannenenadviseerdaarover.Opprovinciaalniveauhebikderolomaanpakenontwikkelingenteverduidelijken”.

PARTOER

SjoerdIJdema| procesondersteuner

30|

Veelweten,veelkijken,somshandelen?

“Ja”,zegtSjoerd.“Hetiseendeskundigheidomaantevoeleneninteschattenhoeveelbemoeienispositiefervarenkanworden,watmag?Wathelpt?Wanneerraaktmijnadvieseengrens,waardoorbepaaldedeelnemersmisschienwatafhaken.Ikmoetvaakopmijnhanden zittenenniet-doen,maarjuistlaten,vanuiteenhelikopter-blikhetgeheelinbeeldhouden.Maarookweergasgevenenallezeilenbijzettenomophetgoedemomenthetjuistebeetjesturingtegeven”.

SjoerdIJdemaheeftveelervaringmetdezeprocessen.DitprojectAandachts-gebiedenheeftookzijnhart,omdatertijdisgecreëerdomhetgoedtedoen enerlangdurigenergieaantebesteden;deverregaandeintegraleopzetendecon-tinuïteitvanveertienjaarspreekt hemaan.“Naasteengoedbasisplanishetook´nijsgjierrig´omgebruiktemakenvantoevallighedeninhettotstandbrengenvandingen.Daarvoorzoekikaansluitingmetmensen,hetmoetvanonderop,weoverleggen,erontstaatvorm.Gaandewegdringtdoorwathetbetekentomverre-gaandsamentewerken.Bijvoorbeeld:deondernemerendewelzijnswerkerkennenelkaarswereldenniet.Hoekunnensamen-werkingspartnerselkaardanvertrouwen,laatstaansamenwerken.Daarkanikietsinbetekenendoortehelpeniederspositieteverhelderen.Alsdatisvastgelegd,danbeginjegewoonergens...hetiseenproces.Natuurlijkmoetjedatprocesinzichtelijkmakenenverantwoordingafleggenoverhetgeenjedoet.Maaralsdaaronderverstaanwordtdatjemoetafrekenenendatbatenenlastenopgeteldenafgetrokkenworden,danwordtnietvoldoendezichtbaargemaaktwaterisgebeurd.Eengoedeverantwoordingkunnenafleggenmaggeeneinddoelzijn,maarerdienenwelresultatenbehaaldenbenoemdteworden.Mensenmeenemenineenontwikkelingdiewin-winis,datisaltijddeinzet”.

Spelersindesamenwerking

| 31

“Ikmoetvaakvanuit

eenhelikopter-blik

hetgeheelinbeeld

houden”.

32|

Spelersindesamenwerking

| 33

PROVINCIEFRySLâN

HenkRozema| provinciaalambtenaar

“Ikbenoptimistisch;wezijnnog

maarnetbegonnenenhet

mooistekomtnog”.

34|

als voormalig opbouwwerker is dit project een kolfje naar de hand van henk rozema. samenwerken is een soort mantra voor hem en in zijn werkzame leven heeft hij diverse veelbelovende projecten zien struikelen, omdat de noodzaak van samenwerking niet vol-doende werd gezien.

“Ikbeneenverbinder.Ikziehoeslechthetwerktalsvannaturesamenhangendefactoren vanelkaarwordenlosgemaaktofhetprocesnietsoepelverloopt.Danontstaaterwrijving, oponthoudenvertragingendatisvoordebetrokkenendemotiverend.Deoverheidkanniet allemaatschappelijkeproblemenoplossen.Devisie,inzetenenergievanlokaalactieve groepenisdaarbijnodig.Daaromvindikhetbelangrijkdatdebevolkingdemotorisofgaande-wegwordt.Dewerkwijzedienttewordenaangepastbijwatlokalebewonersenondernemersingangzetten.Overhedenkunnendaarbijfaciliteren.Alsdatbijvoorbeeldalleeneengemeenteis,dankunnendelijnenkortzijnofdaarkanaangewerktworden.Alsertweeoverhedenbetrok-kenzijn,zoalsbijditproject,danmoeterhelderwordenafgesprokenenvastgelegdwiewaar-voorverantwoordelijkis.Menheeftbeeldenoverelkaar;deéénkandeander‘lastig’vinden, erwordtgesteggeldoverbevoegdheden.IkprobeerkennisenexpertisetebrengenenbinnenhetProvinciehuisalsambassadeuroptetreden,wantikvindditeenprachtigprojectenben eenvoorstandervandieintegralesamenwerking.VanuitdeProvinciekunnenwemee-denken enmee-doenenvooralmee-mogelijkmaken,wantdeballigtechtinhetdorpzelfen bijdegemeente”.

HenkRozemaiszichscherpbewustvanhetvertrouwendatopgebouwdmoetworden.Maarhijvindtookdatnietallesintegraalhoeft,erzijnooknogdeel-projectenmogelijkwaarvoorapartsubsidiekanwordenaangevraagdendatgebeurtook.“Zolangwemaarwetendathetallemaalinelkaarsverlengdeligt,dathetgaatomdedoelstellingvanhetgeheleproject.Defocusmoetnietliggenopsubsidies,maaropeenwijk-endorpsgemeenschapdiezelf-sturendrichtinggeeftaaneeneigentoekomst.Subsidieskunnendaarbijondersteunendzijn.DesamenwerkingtussendewijkenenhetdorpmetdegemeentenendeProvinciemoetnoggroeien;daarmoetenwenoghardaantrekkenendatkomtneeropgevenennemen.Ikbenoptimistisch;wezijnnogmaarnetbegonnenenhetmooistekomtnog”.

Spelersindesamenwerking

| 35

‘Deballigtbij

hetdorpzelfen

bijdegemeente’.

36|

in deze gemeente zijn de onderdelen van het project verdeeld over verschillende porte-feuilles. zolang daarover consensus is en er een eindverantwoordelijke project-bestuurder kan zijn is dat geen probleem. integendeel. hoewel jelmer van der zee alle sociale onder-werpen in portefeuille heeft, is cor trompetter de project-bestuurder. voor alle onderwer-pen waar hij voor bij zijn collega moet zijn is er een vanzelfsprekende samenwerking.

WethouderVanderZeeziethoelastigde´verticalecommunicatie´totstandkomt;zelfshetbestaanvaneenkerngroepisgeen garantie voor de juiste en volledige verbindingmet´demensen´inhetdorpenhetvraagtnogalwatvanmensenomdievertegenwoordigenderolgoedintevullen.WethouderTrompetterkentditprojectallanger;inhetnajaarvan2009schreefhij aleenoverzichtvanhetgeenergebeurdwasennogmoestgebeurenomdesociaal- economischestructuurinNoordwoldeteverbeteren.Hijlegtdaarindenadruk opdegezamenlijkeaanpakvandezachteendehardekantenvandeonderwerpendieerspelen.

“Hetbetreftdemensenéndestenen;hetdorpmoethetzelfdoenendegemeentemoetoptimaalfaciliteren.InditprojectwerktdegemeentesamenmetdeProvincieendatbiedtmeermogelijkheden.Deduurvanhetproject-tweekeerzevenjaar-isvanbelangvoorhetwelslagenvandediverseonderdelendiezijnuitgezet.Hetzorgttegelijkertijdvoorproblemenomdatdebeideorganisatiestructurenvolledigopelkaarafmoetenstemmen.Binnende gemeentehebbenwijkortelijnen.Binnendeprovincialeorganisatieisdatandersenomdietweeweeropelkaartelatenaan-sluitenvraagttijdenaandacht.Maardatiswelnodigennuttig.DegrootstehindernisisdebegrotingssystematiekvandeProvin-

cie.Perjaarwordtdebegrotingvastge-steld.Daardoorishetnietmogelijkom hettoegekendegelddefinitiefte reserverenvoordekomendevijfjaren(deeerstetweejaarvandeeerstetermijnzijnom).Deslechteeconomischesituatieversterktdedrukopdebeloofdevoortganginverbandmetdreigendebezuinigingen.Desamenwerkingisgebaseerdopco-finan-ciering.DusmetdeonzekerefinanciëletoezeggingenvandeProvinciestaatook hetfinancieleplaatjevandegemeenteonderspanning.Daarbijwordtbinnendeprovincialefinancieringhetgeldniet ´opeenbultgegooid”.

Degemeentevindthetlastigombinnenhetprojectniettekunnenschuivenmetgeldtenbehoevevanhetgeheel.Hetblijftopdiemaniereenprojectdatissamengestelduitdeverschillendeonderdelen,dieapartzijnvastgelegdengefinancierd.

DeProvinciegeeftmethetprojectindezedorpeneengoedsignaalaf;hetgeeftnietalleenaandachtaandesteden,maarookaanhetplattelandendatgeefthetdorpNoordwoldeiniedergevaleengoed gevoel.´AldusTrompetter.

Spelersindesamenwerking

| 37

GEMEENTEWESTSTELLINGWERF

CorTrompetter| projectwethouder

‘DeProvinciegeeftmethetproject

indezedorpeneengoedsignaalaf´.

38|

Spelersindesamenwerking

| 39

GEMEENTEOOSTSTELLINGWERF

EngbertvanEsch|wethouder

“Desamenwerkingtussendemensenuitdewijkenonsiseral.Datisvanonderopontstaan.Maarnognietiedereenzietdatofvindthetsteviggenoeg.Datsnapikwel,wanthetgaateenbeetjebuitendebestaandestructurenom”.

AanhetwoordisEngbertvanEsch,voordetweedeperiodewethouder–envanharte-enallangerdoordrongenvandenoodzaakvaneensamenwerkingdieallegeledingenmetelkaarverbindt.

Hijzietwelmensenindeambtelijkeorganisatiesdiehetmoeilijkvindenbuitendeboxtedenken.Steedsverdergaanderegelgevingisdaardebetaanenneemtveelbewegingsvrijheidweg.“Maarerzijnnoggenoegmogelijkheden,alleenjemoetzewelpakken.Somskunjegebruikmakenvanvoordehandliggendemogelijkheden,ookalroeptdatsomswatdiscussieop.DatwasookzometonsreisjenaardeEfteling”.

40|

VanEschvertelt:

“OpenigmomentwerderdoordedirectievandeEftelinghetplangemaaktomtergelegenheidvandeopeningvaneennieuweattractiealleburgemeestersuitNederlanduittenodigen. Deburgemeesterdiekwam,kreeghonderdvrijkaartjesendiemochthijzelfvrijbesteden. Ikhebmijopgegeven,omdaarmeevoorhetHaerenkwartierdebeschikkingtehebbenoverdevrijkaartjes.Echterwatschetstmijnverbazing,ikkreegvragenvanderaads-commissie.Feitelijkwasdevraagofhetwelverantwoordwasomaancommerciëleactiviteitenmeetedoenalsbestuurder.Debuurtechtergeeftheelduidelijkaandatzehetopprijsstellen. “Mooiwethouder,datjeditvooronsdoet”.EnuiteindelijkzijnzemetelkaarindebuseendaguitgeweestnaardeEfteling.Zouikmehebbenlatenleidendoordeoudedenkwijzedatzoietsnietkan,danhaddendebewonersdituitjenietgehad”.

“BijonsisdeDorpencoördinatordecentralepersoon.Hijisdeverbindertussendewijkenendegemeente.WewerkeninditprojectnatuurlijkgraagopmetdeProvincie,maardatmaakthetnieteenvoudigomonzemeervrijemaniervanwerkenvoorttezettenendatmogenwenietkwijtraken.Ikmerksomsookaanambtenaren,datzezichmakkelijkermetandereambtenarenverstaandanmetdebewoners.Datheefttemakenmetdecultuurvanoverheden,dieverder afiskomentestaanvandemensenwaarvoorwehetdoen,onzeinwoners.Overigensmerkjealsermeerenfrequentercontactistussenburgersenambtenarendaterweldegelijkietsverandert.Erisnogveel´ouddenken´indeorganisatie;datdraaitvooralomhetideedatallesverantwoordmoetworden.Datneemtdevrijeruimteweg,dieernodigisomditsoortcomplexeveranderingenaandegangtehoudenendaarresultateninteboeken.Hetschakelentussenaldiegeledingenisdegroteoefeninginditprojectendatneemtafentoewelergveelaandachtenenergie”,zegtwethouderVanEsch.

Spelersindesamenwerking

| 41

“Bijonsisde

Dorpencoördinator

deverbindertussen

dewijkenende

gemeente”.

42|

WimLemisinhetdagelijkslevendirecteurvandevensterschoolinNoord-wolde.Daardoorishijgoedbekendmethetdorpenopzijnplaatsalslidvanhetkernteam.VanuitzijnrolalsdirecteurstartteWimin2009meteentrajectomdesocialeproblematiekvandeschoolbijdegemeenteraadopdeagendatekrijgen.Toendatlukteconcentreerdehijzijnverhaalnietalleenopdeschoolmaarophetdorpalsgeheel.NietlangdaarnabenaderdeGeertBenedictushemomzijnverhaalookeensvoordeStatenfractievanhetCDAtedoen.OpbasishiervanismenvanuitdeProvincialeStatenaandeslaggegaan,waarnaindezomervan2009hetprojectAandachtsgebiedenwerdopgestart.

WimLem|directeurVensterschool

Spelersindesamenwerking

| 43

DegemeentebenaderdeeengroepinwonersvanNoordwolde,bestaandeuitondernemers,depolitiek,hetonderwijseneenvertegenwoordigingvanplaatselijkbelang,ommeetedenken.Wim:“Noordwoldewaseendorpwaarveellangselkaarging;erheersteeencultuurvanafzet-tentegenWolvega.Wathetdorpnodighadwasverbinding.Hoekunnenwedeverschillendebelangenaanelkaarknopenenietsvoorhetdorpbereiken.Hoekunnenwedeburgerszoveelmogelijkbetrekkenenafkomenvandeheersendeopvatting:“Ach,hetwordthiertochniks”“.InjanuarikwamgedeputeerdeSchokkerlangsompolshoogtetenemenvandeontwikkelingeninhetdorpeninfebruariwerdsamenmetdegemeenteendeProvinciegesprokenoverdeinrich-tingvanhetprojectendeonderdelendiedaarinmetelkaarsamenhingen.Eriseenkernteamgeformeerd,waarinnieuwemensenuithetdorp,degemeente,deProvincieenPartoerzittinghebben.Eenvandeeerstemaatregelenwasdeuitbreidingvanhetaantalurenschoolmaat-schappelijkwerkopdeVensterschool.

VoorWimLemisdebelangrijkstewinstvandeaanpaktotnutoedatdegemeentedaadwerkelijkheeftgeïnvesteerdinhetprojectdoornaastgeldookgoedemensenbeschikbaartestellen.Hetwordtzichtbaardathetdorplangzaamverandertvaneenlijdenddorpnaareenleidenddorp;desamenhangvandedeel-projectenisvangrotewaardevoorhetslagenvanhetplan‘Bestem-mingNoordwolde’.

‘Hoekunnenwedeburgerszoveel

mogelijkbetrekkenenafkomen

vandeheersendeopvatting:

“Ach,hetwordthiertochniks”’

4| ter lering

de metafoor van de rotonde

4| ter lering

de metafoor van de rotonde

46|

in dit hoofdstuk worden de ervaringen tot nu toe geëvalueerd. dat biedt zicht op een aantal instrumenten die van belang zijn om de voortgang van dit project te optimaliseren. het beeld van de rotonde is daarbij behulpzaam, omdat de rotonde de mogelijkheid biedt om in- en uit te voegen en dat blijkt een belangrijke meerwaarde. er kunnen zelfs extra rond-jes gereden worden als dat noodzakelijk blijkt voor een goede doorstroming naar de toekomst.

Tussendeoverheden,maarooktussen burgersenlokaleoverheden,ofeigenlijktussenalleverschillendedeelnemersaandezeprojectenishetgrootsteobstakel datersprakeisvaneenzogenaamdstop-go-mechanisme.Devoortganggaatzoalsverkeeropeendrukknooppunt;deverkeerslichtenregelenwieermagrijdenenwieermoetenwachten.

Hetwachtenopbevestigingen,docu-menten,verordeningen,uitkomstenvanvergaderingen,begrotingenenwijzigingendaarin,maaktdeeluitvandegrootstefrustratievanallebetrokkenenbinneneenintegraleaanpakzoalsdievandeAan-dachtsgebieden.

Misschienzithetindebureaucratieofindebestuurlijkedrukte,maarmisschienookwelindeacceptatiedatditsoortzakennueenmaalomslachtig(horente)zijnenlangduren.Voordemedewerkersdiegewendzijnaandestructurenbinnenoverhedenisditfenomeeneengegeven;zijmakendeel

uitvanditsysteem,schikkenzicherin,makenerhetbestevan.Vooriemanddiedaarnietmeebekendis,blijfthetonbe-grijpelijkdatditdemoresis.Hetlijktdehoogstetijddaterdoorstromingkomtindefilesendatzoukunnendooreenrotondeaanteleggen.

Debesprokenengeformaliseerdeplannenzijndebasis.Dezemetafoorgaatinopdeinstrumentendiedevoortgangnietalleenzekerstelt,maarookkanversnellenenvooralinspireren.

Weonderscheiden:• Bewonersparticipatieendanhetliefstin

eenzovroegmogelijkstadium.• Tijdomelkaartelerenkennenente

kunnengroeienindesamenwerking.• Mandaatom‘tijdensderit’bijtesturen,

inafstemmingmetdedirecteteamledenendeverantwoordingdaaroverachteraftedoen.

• Vertrouweninvoerenals managementstool.

• Hetonderweg-zijnteerkennenalsdoel,náásteengoedeuitkomstenafrekening.

• Deverantwoordelijkhedentedelen tijdenshetprojectentedelegeren naarallebetrokkenen,vanhoogtot laagindehiërarchie.

Demetafoorvanderotonde

| 47

bij het begin van deze projecten zijn bestuurlijke overleggen op initiatief van de provincie georganiseerd om een eerste verkenning bij de betrokken gemeenten te doen. vervolgens zijn er werk bezoeken georganiseerd voor de gedeputeerde om zo kennis te maken met de gekozen locaties. in februari 2010 zijn er werkconferenties georganiseerd door de provincie in beide gemeenten. deze startconferenties zijn gehouden met alle betrokken professionals. het kunnen par-ticiperen van bewoners begint vaak met contact maken en informatie uitwisselen.

Erisdusbegonnenmethetleggenvanallerleiinformelecontactenmetgroepjesbewoners,dorpsbelangen,buurtverenigin-genetcetera.HetwerkbezoekaanHeech-terp-SchieringeninLeeuwardenisheelgoedbezochtdoordeinwonersvanbeidedorpen.

Erblijftdiscussieoverhetbetrekkenvanbewonersofdorpelingenbijnieuweontwikkelingen.Datheeftondermeertemakenmetdekloofdieisgegroeidtussendepolitieken‘gewonemensen’.Diekloofveroorzaakteengrootwantrouwennaarallegremiadiegelieerdzijnaanbeleids-plannenendeuitvoerderservan.Inspraakopplannengeeftalaandatdieplannennietinsamenwerkingmetbetrokkenenzijnontwikkeld.Eenobstakelombewonersdirecttebetrekkenbijontwikkelingenisdematewaarinambtenareninstaatzijnincontacttestaanmetmensendieniet ingevoerdzijnindeproblematiek,indewijzevannadenkenoveraanpakvanzaken.Datisnietzozeereentekortkomingvanambtenaren,alswelonervarenheid. Omgekeerdishetnietaltijdeenvoudigvoorbewonersommeetewerkenaanzakendienieuwvoorzezijn.Totvoorkortwasdecultuurookzo,dateeninspraak-modelvoldoendegeachtwerdomdestemvanbewoners‘meetenemen’indeplannen.

voorbeeld: in de offerte van het hosper landschapsarchitectUUr en stedenboUW Wordt gesproken over een ‘dorpsproces’ als aanpak om het centrUm van noordWolde aan te pakken. daarin Wordt over alle stappen met de dorpsbeWoners in verschillende bijeenkomsten overlegd en besloten. zoWel ondernemers als andere beWoners Worden Uitgenodigd om mee te praten over de plannen.

Bewoners-participatie

48|

Participatieheefttijdnodigomtekunnenontstaan,tegroeienenisnietaltijdteregelen.Elkaarkunnenvertrouwenspeeltookeenrol.Dehuidige–entoekomende–tijdverlangteenveeldirectereenmeerelementairesamenwerkingtussenallepart-ners,omdatdeuitkomstvaneengezamen-lijkgedragenprocesveelduurzamerzalzijn.Investereninparticipatieisnoodzaak.

Samenwerking

Hetneemttijdvoordatinwonerservandoordrongenzijndathunbijdrageechtge-wenstis.Daardoorkomtparticipatiesomslangzaamopgang.Deaanpakenwerkwijzemoetvervolgenskunnenwordenaangepastaandematevansamenwerkingdienodigofmogelijkis.

Eencomplexprocesalssamenwerkingtussen allerlei geledingen vraagt vooral teamgeestengrotevaardigheidenbereid-heidomhetgeheelteblijvenoverzien.Daarbijlevenweineentijdwaarinin-dividualiseringenjeonderscheidenergbenadruktis.Datkarakteriseertdanookvaakdeaanpakvanleidinggevendenenbe-stuurders.Politiekebelangen,prenimago’sspelenookmee.Steedsvakerwordtdui-delijkhoezeerdezezakenindewegstaanvanprocessenendoelendiegebaatzijnbijmeergezamenlijkheid.

voorbeeld:het verhaal van WethoUder van esch geeft goed aan hoe ‘gevoelig’ sommige goede bedoelingen kUnnen Uitpakken. raadsleden kUnnen zich zomaar gepasseerd voelen, ofWorden ook Werkelijk overgeslagen. en dat geldt in Wezen voor alle spelers in het veld. het behoUden van de gezamenlijke focUs is soms een kUnst met een grote k.

Demetafoorvanderotonde

| 49

‘Hetbehoudenvande

gezamenlijkefocusis

somseenkunstmet

eengroteK’.

50|

tegenwoordig zijn professionals breed opgeleid en is het passend om voor delen van het voortgangsproces mandaat te verlenen voor tussentijdse aanpassingen binnen de grote lijnen van de plannen en de planning. omdat er sprake is van een meerjarig proces, dient er veel ruimte te zijn om te handelen naar voortschrijdend inzicht, altijd in afstemming met elkaar.

Daarinstaantweefactorenafentoeflinkindeweg:1.Ineenintegraalprojectisookveelbehoefteaanspecialisten.Maarjuistzijzijnnietaltijd

evengoedingesteldophetdienstbaarmakenvanhunbijdrageaanhetgeheel.Hetblijktveeltijdtekostenomcommunicatietussendegeledingengoedtelatenverlopen,opdatallebetrokkenendezelfdetaalgaanspreken.

Hetaanelkaarverbindenvanlossefragmentenmaaktnoggeengeheel.Datveroorzaaktvaakdezoongewenste‘dubbelingen’ineenaanpak.Datiseendirectgevolgvandejarenlangewerkwijzebinnenorganisatiesomeen‘productieproces’opteknippeninkleinereeenheden.

Dit‘lopende-band-principe’isookdoorgevoerdinorganisatiestructuren,zorgenwelzijnetce-tera.Daardoorvraagtintegraalwerkenmeerinspanningomdenoodzakelijkeverbindingentotstandtebrengen.Tussenprofessionalsenvrijwilligers,tussenkernteamenbewoners.

2.Detweedelastigefactorisdatdebetrokkenprofessionalsgeenteamzijn.Zijkrijgenvanuithuneigenorganisatieleidingenerisaltijdsprakevaneensoortloyaliteitsconflicttussen desamenwerkingbinnenhetprojectendewerkgever.Alshetmandaatzichzoukunnen uitstrekkentotdemensendiebetrokkenzijnbijhetproces,danzoudateengunstige invloedkunnenhebbenopdeonderlingeverbondenheidenteamspirit.

Mandaatvoordeprofessionals enverantwoordelijkhedendelen

Demetafoorvanderotonde

| 51

voorbeeld: AnnetteMenckeisHoofdRuimtevoordegemeenteWeststellingwerf.Vanuitdie‘hardesector’maaktzedeeluitvandeKerngroepinNoordwolde.Inditprocesiszijvooraldeverbinder,dieervoorzorgtdatalleideeënenplannenintegraalvertaaldworden.“HenkBergsma,afkomstiguitdezogenaamde‘zachtesector’isdeprojectleiderenwijverstaanelkaargoed.Datmaaktdatwemakkelijkevenkunnenoverleggenensparren.Onzeverbindinglooptdwarsdoordeorganisatieheenendatwerktdoornaaranderemedewerkers.Ikkaneropdiemanieraanbijdragendatalleplannenenideeënintegraalopgepaktworden.Opdiemanierontstaaterslagkracht”.

EenvoorbeeldvaneenintegraleverbindingvanhetprojectnaarhetdorpisdewerkgroepBuitengewoonNoordwolde.Detrekkervandezewerkgroepiseenbewonerdietevenskernteam-lidis.Hijfungeertalslinking-pinineenconcreetprojecttussenbewonersendeinhoudelijkedeskundigenvandegemeenteenBureauHosper.Wijalsgemeentehebbendaarmeeenigszins deregieovereeninfrastructureleinvullinginhetdorpzelfneergelegd.Allesopbasisvan vertrouwen!“Wemerkendatdezeaanpakveelvertrouwengenereertendatisbelangrijk. Wanthetiseenlangdurigprojectenwemoetenkredietopbouwenmetelkaar”.VolgensAnnetteMenckeisgoedesamenwerkinggebaseerdopcontact.“Dusdaarinvesterenwein;indithuisendaarbuiten”.

‘Wijalsgemeentehebbendaarmeeenigszins

deregieovereeninfrastructureleinvulling

inhetdorpzelfneergelegd.Allesopbasis

vanvertrouwen!’

52|

Vertrouwen

Voordatdestoplichtenwerdenopgehevenenderotondewerdingevoerdwaserveeltwijfelbijdeweggebruikers;erheerstewantrouwenoverdenieuwemanieromdedoorstromingvanhetverkeerteregelen.

Eenvoorwaardevooreengoedeffectvanderotondeisdepassendeaansluitingopdewegendiesamenkomen.Uiteraardzijnerdegeldendeverkeersregels,maarookvertrouwen,afstemmeneninschattenspelenbelangrijkerollenineensoepeleafwikkelingvandeverkeersstromen.Indehuidigemanagementaanpakwordenveelzakelijkeafwegingengemaakt.Economischemotievenvoerendeboventoon,ookinhetnakomenvanbestaandeafspraken.Telkensisersprakevaneensoorther-overweging,waardoordehelekaravaanvanambtenaren,wijkbewoners,specialisten,welzijnswerkersenburgersweertotstilstandkomt.Uitvindenhoedevoortgangvoorallepartijenzogoedmogelijkinbewegingblijftiseenbelang-rijkonderdeelvanhetprocesvansamenwerken.Leren‘gevenennemen’isdaarineenfactor.Deinhoudelijkedoelen,hetverbeterenvandewijken,hetondersteunenvandebewoners,dienengelijkwaardigmeegewogentewordenindeprocesgang.Datbetekentdaterdustijdenaandachtisvoorde‘zachte’kantendemensendiedatvormgevenenbegeleiden.

Demetafoorvanderotonde

voorbeeldook in deze planvorming is sprake van jaar-bUdgetten. daarbij speelt dat als geld niet dat jaar Wordt besteed, het terUg gaat naar de provincie. als de gemeente dUs niet goed oplet en het bUdget niet op tijd gebrUikt, is dat nadelig voor de beWoners. de provincie zoU ook die jaar-systematiek kUnnen verrUimen ten behoeve van een veel-jarig project. beide overheden kUnnen creatiever, soepeler en minder WantroUWend met de financiële middelen omgaan ten bate van de bedoeling van de gelden. geld is een middel, een goede voortgang van het proces is het doel.

| 53

Opditmomentligthetaccent,netzoalsinveelsectoren,vooralophetfinanciëleaspect:watkosthetenwatkrijgenweervoor?Ookdatheeftzijnontstaansgeschiedenisinhetnabijeverle-den,waarineconomischebelangenenrekenmodellendeboventoonzijngaanvoeren.Echter,alsdevoortgangvanditprojectechtgegarandeerdwordt,alsdaarvertrouwenoverbestaat,dankomterveelenergievrijendatheeftopalleonderdelenpositieveeffecten.

54|

Onderweg-zijn

Delaatstejarenzijnwerkwijzenontstaandiezichkenmerkendoorgelijkvormigheid,kort,snelresultaatentijdisdaaraanondergeschikt.Menputuitmethoden,uitervaringenpastdietoe.Erisveelvoortezeggenomgebruiktemakenvan‘bestpractices’,mitsdeuitkomstserieusenoprechtgeëvalueerdwordt.Kritischkijkenheeftzichdelaatstejarensteedsverderversmaldindenadrukophetverantwoordenvanhetfinanciëleplaatje.Deopbrengstenvanhetproceswor-dennietevenredigmeegeteld.Inprestigieuzeprojectenheersteenhooggespannenverwachting;ermoetgescoordworden,erstaanbelangenophetspel.Ermagnietsfoutgaan.Alserweliets‘fout’gaat,ontstaatvaaksnelanalyseenoordeel.Maarookhettegenovergesteldeiser;alshetgoedgaat,dankrijgenverbeterpuntenteweinigaandacht.Kortom,hetisnogalvermoeiendhoegroteprojectenonderdrukzijnkomentestaan.

Lerenvanhetonderweg-zijn,biedtbijuitstekkansenvoorhetschakelentussendeel-projecten.Demeerjarigeaanpakgeeftruimteomflexibelmetderesultatenenleerpuntenomtegaanendezetoetepasseninhetvervolg.Hetonderweg-zijnistevertalenmetdevoortdurendeafstemmingdieermoetplaatsvindenindesamenwerking.Hetmoetmogelijkzijnomeenaspecttoetevoegenofwegtelaten,omdatindepraktijkblijktdatietsvanuitdetheorieklopt,maarindepraktijkgeengoedeffectheeft.Hetzalinhetkomendejaarduidelijkwordenofditprojectdaarineigenroutesvindt;deontwik-kelinginOostisalandersdandieinWest.Hetzalmaatwerkworden,waarinhetprocesnetzozwaarmagwegenalsdemateriëleopbrengst.

voorbeeld:de Wijze Waarop in deze procesbeschrijving zaken bij de naam genoemd Worden is bedoeld als een belangrijke bijdrage aan een eerlijke optekening van de bevindingen. dat dat niet altijd even gemakkelijk voelt, mag onderge-schikt zijn aan de meerWaarde van een heldere evalUatie, die recht doet aan alle plUssen en minnen. soms over-heerst de illUsie dat samenWerken makkelijk of leUk is. maar in een omvangrijk project als dit is het vooral hard Werken.

Demetafoorvanderotonde

| 55

‘Samenwerkenineen

omvangrijkproject

als dit is vooral

hardwerken’.

5| het is begonnen!

5| het is begonnen!

58|

Hetisbegonnen!

| 59

GEMEENTEOOSTSTELLINGWERF

MartenTel|wijkcoördinator

Voorhetheleprojectgeldtnatuurlijkookdat‘tijdensdeverbouwingde verkoopgewoondoorgaat’.DatbetekentinOoststellingwerfdateréngoedenuitvoerigwordtvoorbereidommiddelssamenwerkendebeoogdeintegraleaanpaktegaranderenénerwordtalbegonnenmetdeel-projecten.

InOoststellingwerfwordtdevoortgangzichtbaarindeinzetvandewijk-coördinator,MartenTel.Inhetvolgendedeelzalhijuitvoerigaanhetwoordkomenoverzijnwerkwijzeenhoedebewonerszijnrolervaren.Maarookoverhoehijafstemtmetdieandereveldwerkers:deopbouwwerkervanwelzijns-instellingScala,leefbaarheidsmakelaarvanwoningbouwcoöperatieActiumendegezinscoachdieindewijkenactiefzijn.

Daarnaastwordtgewerktaan:− verstevigingvanhetwijkteam− extrainzetvandegezinscoach− beweeg-ensportactiviteiten− eenreïntegratieprojectisinvoorbereiding,onderanderegerichtopklussen

indewijkenbanenindezorg

60|

Hetisbegonnen!

OokindegemeenteWeststellingwerfenhetdorpNoordwoldegaat‘tijdensdeverbouwing deverkoopgewoondoor’.Datbetekenthierdateréngoedenuitvoerigwordtvoorbereidommiddelssamenwerkendebeoogdeintegraleaanpaktegaranderenénerwordtalbegonnen metdeel-projecten.

InWeststellingwerfisschoolmaatschappelijkwerkingezetendatboektmeteeneeneerste succes:deVensterschoolkanhetpredicaat‘zwak’achterzichlaten. Hetonderwijzendpersoneelkanzich,sindsdeintensiveringvandehetschoolmaatschappelijkwerkweervoor100%concentrerenoponderwijstakenendatwerptduszijnvruchtenaf.WimLem,directeurvandeVensterschoolenlidvandekerngroeplatenwedaaroverinde volgendeuitgavegraagaanhetwoord.

Daarnaastisgewerktaan:− BuitengewoonNoordwoldeinsamenwerkingmetbureauHosper− jeugdparticipatiestartop,dejeugdwordtalbetrokkenbijBuitengewoonNoordwolde− vanuitdewoningbouwcorporatieenzorginstellingverlooptdeverkenningvaneenzorglokatie;

datbiedtkansenvoorleer-werkbanentijdensbouwenlaterindezorg.Dekerngroepzitophetvinkentouw

− eentoekomstbestendigMFChetVlechtwerk− hetproject‘TurvenuithetOosten’:educatief(eigeninwoners)toerismeen

recreatie(bezoekers)

Hoewelditprojectniethetmeesteenvoudigeisdatondernomenwordt,groeitdemotivatieomallevoetangelsenklemmendiesamenhangenmeteendergelijkcomplexeaanpak,metdedag.Inhetvolgendedeelvandezeuitgavezullenweugraagmeenemenindevoortgangvande AandachtsgebiedenindeStellingwerven.

| 61

‘Hetdorpverandert

langzaamvaneen

lijdend dorp naar

eenleidenddorp’.

62|

Colofon

De methodiekbeschrijving ‘stelling nemen in de Stellingwerven’ is een uitgave van Partoer. De beschrijving is gemaakt in opdracht van de Provincie Fryslân met medewerking van de gemeenten Ooststellingwerf en Weststellingwerf.

auteur:InekeM.Verdoner,HeartinCompany

redactie:SjoerdIJdema,HenkRozema,ybeltjeBandstra

foto’s:ArthurSmeets

vormgeving:JongensvandeJong-NynkeLootsma,Leeuwarden

druk:©2012Partoer,Friesbureauvoorsociaaleconomischevraagstukken.Nietsuitdezeuitgavemagwordenvermenigvuldigden/ofopenbaargemaaktwordendoormiddel vandruk,fotokopie,microfilm,ofopenigeanderewijzezondervoorafgaandeschriftelijketoestemming.

disclaimer:Bijdetotstandkomingvandezeuitgaveisdegrootstmogelijkezorgvuldigheid betracht.Desalnietteminkandeuitgevergeenverantwoordelijkheidnemenof aansprakelijkwordengesteldvoormogelijkverkeerdeinformatie.

met dank aan:GemeenteOoststellingwerfengemeenteWeststellingwerf

Leeuwarden,juli2012

PartoerWestersingel48913CKLeeuwardenT.(058)2348500E.info@partoer.nlI.www.partoer.nl

!