Pro-sociaal en antisociaal gedrag

Pro-sociaal gedrag

Helpen: voor die ander of voor jezelf?Altruïsme en eigenbelang

Definiëren van pro-sociaal gedrag

Prosociaal gedrag

Welwillendheid

Puur Altruïsme

Definiëren van pro-sociaal gedragType Gedrag Definitie Voorbeeld

Prosociaal Prosociaal

GedragGedrag

Welwillendhe

id

Puur Altruïsme

Gedrag bedoeld

om anderen te

helpen (ongeacht

motief)

De ober een De ober een grote fooi grote fooi geven om geven om

indruk op je indruk op je vriendin te vriendin te maken met maken met

je je vrijgevigheivrijgevighei

dd

Definiëren van pro-sociaal gedragType Gedrag Definitie Voorbeeld

Prosociaal Gedrag

WelwillendheWelwillendhe

idid

Puur Altruïsme

Gedrag bedoeld om anderen te

helpen zonder externe beloning

€€20 aan 20 aan een goed een goed

doel doel schenken schenken

om je goed om je goed te voelente voelen

Definiëren van pro-sociaal gedragType Gedrag Definitie Voorbeeld

Prosociaal Gedrag

Welwillendhe

id

Puur Puur

AltruïsmeAltruïsme

Dito, maar nu zonder

dat externe of interne beloning

nagestreeft wordt.

Op de Op de spoorlijn spoorlijn springen springen om een om een

vreemde vreemde die gevallen die gevallen is te helpenis te helpen

Waarom pro-sociaal gedrag? Worden we beter van

(to gain genetic and material benefits)

Komen we beter over (to gain social status and approval)

Zo zijn we nu eenmaal (to manage self-image)

Voelt zo goed (to manage our moods and emotions) …

Helpen en genetisch gerelateerdheid Inclusive fitness:

Zou je je auto aan je broer lenen?En aan je opa?En aan je neef? En hoe zit het met een aantrekkelijke

vreemde?

Michael Cunningham et al. (1995) vroegen mensen of zij bereid zouden zijn anderen te helpen in verschillende situaties …

Resultaten Cunningham et al. (1995)8080

6060

2020

00

Hoog(ouders,

broer/zus,

kinderen)

Hoog(ouders,

broer/zus,

kinderen)

Percentage dat

vrijwillig hulp

aanbiedt

Percentage dat

vrijwillig hulp

aanbiedt

4040

Mate van gerelateerdheidMate van gerelateerdheid

Gem. (groot-

ouders)

Gem. (groot-

ouders)

Laag (1e

graads

neef/nicht)

Laag (1e

graads

neef/nicht)

Geen (aantrek-

kelijke

vreemde)

Geen (aantrek-

kelijke

vreemde)

Helpen, slachtoffers en behoefte Er zijn drie mensen die je nodig

hebben om een boodschap te doen …

Een neefEen zusEen kennis

Je hebt maar tijd om er één te helpen.

Wiens boodschap doe je?

Helpen, slachtoffers en behoefte Er slapen drie mensen in

verschillende kamers van een brandend huis …

Een neefEen opaEen kennis

Je hebt tijd om er één te redden. Wie red je?

Resultaten Burnstein et al. (1994)3.03.0

2.52.5

1.51.5

1.01.0

Hoog(ouders,

broer/zus,

kinderen)

Hoog(ouders,

broer/zus,

kinderen)

Geneigd-heid

om te helpen

Geneigd-heid

om te helpen2.02.0

Mate van gerelateerdheidMate van gerelateerdheid

Gem. (groot-

ouders)

Gem. (groot-

ouders)

Laag (1e

graads

neef/nicht)

Laag (1e

graads

neef/nicht)

Geen (kennissen) Geen (kennissen)

Voor alledaagse hulp, hebben

mensen de neiging

familieleden meer te helpen

dan niet-familieleden

Voor alledaagse hulp, hebben

mensen de neiging

familieleden meer te helpen

dan niet-familieleden

Resultaten Burnstein et al. (1994)3.03.0

2.52.5

1.51.5

1.01.0

Hoog(ouders,

broer/zus,

kinderen)

Hoog(ouders,

broer/zus,

kinderen)

Geneigd-heid

om te helpen

Geneigd-heid

om te helpen2.02.0

Mate van gerelateerdheidMate van gerelateerdheid

Gem. (groot-

ouders)

Gem. (groot-

ouders)

Laag (1e

graads neef/nicht)

Laag (1e

graads neef/nicht)

Het verschil werd zelfs groter

in situaties van leven-of-dood

Het verschil werd zelfs groter

in situaties van leven-of-dood

Geen (kennissen) Geen (kennissen)

Méér inzichten in ‘evolutie’ van helpen Wederkerige hulp – “I scratch your

back, …” Hulp in respons op eerdere hulp

Dieren zullen non-relatives eerder helpen wanneer zij dicht bij elkaar leven en profijt hebben van delen.

Werknemers van organisaties die veel doen voor hen, zullen harder werken voor het bedrijf …

Me myself and I Instilled Beliefs

Economie studenten die het “principle of self-interest” geleerd hebben:• Geven minder aan goede doelen

(Frank, Gilovich, & Regan, 1993)

• Zullen anderen sneller uitbuiten in een onderhandelingsspel (Maxwell & Ames, 1981)

• Zijn meer geneigd om te onderhandelen voor een bonus (Kahneman et al., 1986)

Omstanders als bron van info of hulp

nodig is De resultaten suggereren dat

mensen naar anderen kijken om ze van informatie te voorzien.

Als niemand anders verontrust is, suggereert dat: “geen noodgeval”

Is het een noodgeval?

Wat een aardige man, en hij zwaaide nog naar me…

pluralistic ignorance

Omstanders als bron voor af- en

goedkeuring Soms nemen mensen aan dat hulp gezien zou worden als een onwelkome inbreuk.

Als een vrouw die met een man vocht riep:

“Ik ken je niet eens!”

was hulp waarschijnlijker dan wanneer ze riep:

“Ik weet niet waarom ik met je getrouwd ben!” (Shotland & Straw, 1976)

Effecten van toeschouwers op

hulpgedrag

Anderen als bronnen van

hulp

De hulp beslissingDe hulp beslissing

Anderen alsbronnen van

of hulp vereist is

Anderen als bronnen van

goed- of afkeuring van hulp

Het ‘managen’ van zelfbeeld

Prosociaal gedrag is van invloed op zelfperceptie, daarom kan het strategisch gebruikt worden om zelfbeeld te verbeteren en te bevestigen …

Zie ook voldoen aan sociale norm

Het ‘managen’ van emotional arousal in

noodgevallen Arousal/Kosten-Baten model -Visie dat toeschouwers van lijden, helpen

om hun persoonlijke leed te verzachten (Dovidio, Piliavin, Gaertner, Schroeder, & Clark, 1991)

We zullen in noodgevallen helpen als: we negatieve arousal, voelen en andere omstandigheden suggereren dat

helpen het onplezierige gevoel zal verlichten …

Arousal-kosten-baten model van

helpen

ToegenomeToegenomen kans dat n kans dat

hulp hulp geboden zal geboden zal

wordenworden

Toegenomen Toegenomen kans dat kans dat

hulp hulp geboden zal geboden zal

wordenworden

Observatie van ander

met duidelijke behoefte aan hulp

Toege-nomen

negatieve emotionele arousal

Als kosten van

helpen klein is

Als beloning groot is

Als arousal sterk is

Als “we connect”

‘Managen’ van emotional arousal in NIET-

noodgevallen mood management hypothese - Idee dat mensen helpen tactisch gebruiken om

hun stemming te regelen

Tijdens ons leven leren we dat anderen helpen tot beloningen kan leiden.

Deze beloning maakt dat we ons goed voelen en we leren om helpen te gebruiken om onze stemming te regelen …

Stemming en de kosten/baten van

helpen Studenten in een onderzoek werden gebracht in een:Blijeverdrietige of neutrale bui

Vervolgens kregen ze de kans een non-profit organisatie te helpen …

Kosten baten van helpen

De baten van mensen waren of:Laag - hulp was voor Grote

clubactieHoog - Kankerbestrijding

Kosten van hulp waren of:Laag: Bij donatie bureau zittenHoog: Langs de deur collecteren …

Resultaten: Kosten baten van helpen8080

6060

2020

00

Blij BlijWeyant

(1976)

Weyant

(1976)

% V

rijw

illig

ers

% V

rijw

illig

ers 4040

MoodMoodNeutraalNeutraal

BatenBaten

LaagLaag HoogHoog

KostenKostenLaagLaag

HoogHoog

Blije studenten hielpen meer

dan die in een neutrale bui,

weinig rekening houdend met

kosten en baten

Blije studenten hielpen meer

dan die in een neutrale bui,

weinig rekening houdend met

kosten en baten

Resultaten: Kosten baten van helpen

Weyant

(1976)

Weyant

(1976)

BatenBaten

LaagLaag HoogHoog

KostenKostenLaagLaag

HoogHoog

8080

6060

2020

00

Blij Blij

Weyant (1976)Weyant (1976)

% V

rijw

illig

ers

% V

rijw

illig

ers 4040

MoodMood

NeutraalNeutraal VerdrietigVerdrietig

Maar studenten in

een verdrietige bui

hielpen alleen als

de baten hoog en

kosten laag waren

Maar studenten in

een verdrietige bui

hielpen alleen als

de baten hoog en

kosten laag waren

Pro-sociaal gedrag?

Worden we beter van Komen we beter over Zo zijn we nu eenmaal Voelt zo goed

Bestaat zuiver altruisme dan niet …??

Zuiver altruïsme

Bestaat zuiver altruïsme dan niet??

C. Daniel Batson: “Jawel!” (empathy-altruism sequence)

Empathie: je neemt het perspectief van de

hulpbehoevende

Experiment Batson (1981) Elaine en pp; Elaine krijgt willekeurige

schokken Elaine heeft erg last van de eerste twee

schokken Zou de pp het over willen nemen?

Elaine lijkt wel (empathie) of niet (geen empathie) op pp

Easy Escape: Je mag nu weg Difficult Escape: zie alle 10 trials

Resultaten Batson (1981)

0

20

40

60

80

100

gelijk ongelijk

% h

elper

s

difficult escape

easy escape

Altruïsme

!?

Altruïsme

!?

Dus zuiver altruïsme? Of toch niet??

Evolutionaire benadering: Het is allemaal in het belang van het voortbestaan van onze genen.

Empathie zorgt ervoor dat we verwantschap met het slachtoffer voelen (lijkt op ons dus ‘hoort’ misschien wel bij ons), wat zorgt voor de egoistische motivatie dat we onze genen/soort moeten helpen.

Agressie

Gedrag bedoeld om anderen te schaden of pijn toe te

brengen

Wat is agressie?Type Agressie Definitie Voorbeeld

Poging om ander pijn te doen zonder

duidelijk face-to-

face conflict

Indirecte Indirecte AgressieAgressie Het gerucht Het gerucht

verspreiden verspreiden dat je ex dat je ex

een een geslachts-geslachts-

ziekte heeftziekte heeft

Directe Agressie

Emotionele Agressie

Instrumentele Agressie

Wat is agressie?Type Agressie Definitie Voorbeeld

Indirecte Agressie

Directe Directe AgressieAgressie

Gedrag bedoeld om

iemand pijn te doen

in een directe

confrontatie

Een Een voetballer voetballer slaat een slaat een andere andere

voetballervoetballerEmotionele Agressie

Instrumentele Agressie

Wat is agressie?Type Agressie Definitie Voorbeeld

Indirecte Agressie

Directe Agressie

Emotionele Emotionele AgressieAgressie

Instrumentele Agressie

Schadelijk gedrag dat voorkomt uit boze

gevoelens

Kind krijgt Kind krijgt woedeaan-woedeaan-val nadat val nadat moeder moeder weigert weigert snoep te snoep te kopenkopen

Wat is agressie?Type Agressie Definitie Voorbeeld

Indirecte Agressie

Directe Agressie

Emotionele Agressie

InstrumentelInstrumentele Agressiee Agressie

Ander pijn doen om

een ander (niet

agressief) doel te

bereiken

Moeder Moeder slaat kind slaat kind

om te om te voorkomen voorkomen

dat hij dat hij woede woede aanval aanval

herhaalt herhaalt

Waarom agressie?

Irritatie (to cope with feelings of annoyance)

Krijgen wat je hebben wilt (to gain material and social rewards)

“Ik ben de baas” (to gain or maintain status)

“Als je … komt, kom je aan mij” (to protect oneself or the members of one’s group

Frustratie-Agressie hypothese (Berkowitz)

Origineel - De theorie dat agressie een automatische respons op elke blokkade van doel-gericht gedrag is.

Herzien - De theorie dat elke onplezierige situatie tot emotionele agressie zal leiden in de mate dat deze onplezierige gevoelens oproept.

Frustratie-Agressie hypothese:

Origineel Frustratie (en alleen frustratie)

AgressieAgressie(van alle vormen)(van alle vormen)

Frustratie-Agressie hypothese: Herzien

Frustratie

Negatieve gevoelensNegatieve gevoelens

Emotionele Agressie

Pijn HitteElke andere onplezierige

ervaring

Cognitieve Neo-associationistische

theorie

Negatieve gevoelensNegatieve gevoelens

Onplezierige ervaringen (pijn, hitte, etc.)

Boze gedachten en associaties

VechtenVechten

Cognitieve Neo-associationistische

theorie

Negatieve gevoelensNegatieve gevoelens

Onplezierige ervaringen (pijn, hitte, etc.)

Boze gedachten en associaties

Angstige gedachten en

associaties

Vechten VluchtenVluchten

OFOFObjecten of

gebeurtenissen die

agressie primen

Cognitieve Neo-associationistische

theorie

Angry Thoughts and Associations

Onplezierige ervaringen (pijn, hitte, etc.)

Angstige gedachten en

associaties

Vechten Vluchten

Objecten of gebeurteniss

en die agressie primen

Negatieve gevoelensNegatieve gevoelens

Boze gedachten en associaties

VechtenVechten

Boze gedachten Boze gedachten en associatiesen associaties

“Zeker 6 doden door schietpartij in VS”