Sociale netwerken van mensen met een lichte

verstandelijke beperking: kenmerken en interventies

Themalessen

Presentatie Vilans

Platform sociale netwerken

Ida van Asselt-GovertsIda.vanAsselt@han.nl

Prof. Dr Petri Embregts

Dr. Lex Hendriks

Lectoraat Zorg voor Mensen met een Verstandelijke Beperking

Programma

Even kennismaken…

Verkennen thema

Kenmerken van sociale netwerken

Versterken en uitbreiden van netwerken

Samenwerken met netwerkleden

Een training om netwerken te verrijken

Kletsborden

Even kennismaken….

Wat maakt

jou gelukkig?Waar wordt

jij blij van?

Verkennen thema

Aan de slag met het sociaal netwerk….

Waarom is dat eigenlijk belangrijk?

Sociale netwerken: wat versta jij eronder?

Belang sociale netwerken

Welbevinden

Emotionelesteun

Zien en gezienworden

Er toe doen

Praktischesteun

Keuzesmaken

Er bijhoren

Samenleuke

dingen doen

zelf informeel netwerk

professionals/

organisaties

Sociale netwerken

Sociaal netwerk

Informeel netwerk

Familie

Vriendschappelijkecontacten

Formeel netwerk Professionals

Onderzoeksvragen

1. Wat zijn de specifieke kenmerken

van het sociale netwerk van

mensen met een lichte

verstandelijke beperking?

2. Wat zijn de ervaringen van

professionals met het versterken

en uitbreiden van deze sociale

netwerken?

3. Wat is het resultaat van een

cursus met als doel deze

netwerken te verrijken?

Onderzoek 1: Kenmerken

Methode

33 mensen met een lichte verstandelijke beperking

30 mensen met een autisme spectrum stoornis

42 mensen uit een referentiegroep

Omvang sociaal netwerk(onderzoek bij 33 deelnemers met LVB, zelfstandig wonend in de wijk)

42,7

32,8

24,5

familie

vriendschappelijke contacten

maatschappelijke diensten

Specifieke Kenmerken van netwerken van

mensen met LVB

Vriendschappelijke contacten:

korter kennen, vaker zien

Vaker het gevoel dat zij zelf initiatief nemen in

het contact

Begeleiders: hoog gewaardeerd

Ervaren minder ‘aansluiting’

Familie belangrijk: steun bieden, in dezelfde

plaats wonen, elkaar vaak zien

Vaak tevreden met netwerk, maar minder vaak

dan mensen zonder beperking

Specifieke kenmerken van netwerken van mensen met ASS

Minder informele netwerkleden

Vaker ontevreden met hun netwerk

Minder praktische steun van vriendschappelijke

contacten.

Vaker het gevoel dat de ander initiatief neemt.

Wens: meer vriendschappelijke contacten &

beter contact met familie

In kaart brengen sociaal netwerk…. Hoe gaat dat in jullie organisatie?

• Welke hulpmiddelen? Wat werkt?

• Wanneer?

• Doel of middel?!

Hulpmiddelen om netwerk in kaart te brengen

Het netwerk in kaart gebracht en dan…?

Analyseer de kwaliteit van het netwerk

Waar kun je op letten?

Met de persoon in gesprek… Welke vragen kun

je dan stellen?

Onderzoek 2: Ervaringen Professionals

Methode

6 groepsinterviews

Versterken en uitbreiden van netwerken

Begeleiders, gedragskundigen, maatschappelijk

werker

27 deelnemers

Netwerken versterken en vergroten…Hoe gaat dat bij jullie?

Welke manieren kennen jullie om bestaande

relaties sterker te maken?

Welke manieren kennen jullie om sociale

netwerken te vergroten?

Resultaten: Sociale netwerken versterken

Welke manieren kennen jullie om bestaande relaties

sterker te maken?

Resultaten: Sociale netwerken versterken

Resultaten: Sociale netwerken vergroten

Welke manieren kennen jullie om sociale netwerken

te vergroten/nieuwe mensen te leren kennen?

Resultaten: Sociale netwerken uitbreiden

Belemmerende factoren (meer dan 4 keer genoemd)

Bevorderende factoren (meer dan 2 keer genoemd)

Wie, waarbij en hoe betrekken

• Wie is en wordt betrokken?

• Op welk moment?

• Hoe?

Het motto: Wat kun je zelf,

wat kunnen anderen stuit

op weerstand. Wie bepaalt

(d)wat?

Samenwerken met netwerkleden: een gezamenlijke zoektocht

Samen met betrokkenen

zoeken welke oplossing

aansluit en werkt…

Methodieken t.a.v. netwerken

Onderzoek 3: Interventie-onderzoek

Methode

Cursus ‘Die Ken Ik!’ (Blommendaal & v.d. Lustgraaf 2006)

Begeleiders mee op cursus

Cursus gevolgd door coaching

5 cliënten van Dichterbij

Interviews en vragenlijsten

Onderdelen cursus

Talentkaart

Netwerkkaart

Buurtkaart

Hartenwenskaart

Supportersbijeenkomst

Onderzoek 3: Interventie-onderzoek

Enkele Resultaten

Toegenomen bewustwording, competentie en

autonomie

Verrijking netwerk, afname eenzaamheid

Toegenomen participatie

Kwetsbaarheid van de deelnemers en hun

netwerk

Aanbevelingen

Kwaliteit netwerk en mening persoon

Is de persoon tevreden? Toch doorvragen!

Netwerkbijeenkomsten rond persoon of kwestie

Netwerkleden van netwerkleden

Wederkerigheid

Uitgaan van interesses en talenten

Rol professional verandert

Stel vaker wie-vragen en verbindingsvragen

Een vervolg op het promotieonderzoek:

ontwikkeling van Kletsborden

1,5 jaar, 10 studenten, 6 docenten/onderzoekers, 4 mensen

met LVB, en een coach

Twee onderzoeksdoelen:

- proces: hoe werk je samen als co-onderzoekers?

- inhoud: ontwerponderzoek om tot een spel te komen om

in gesprek te gaan over sociale relaties.

https://vimeo.com/182682194

Betekenisvolle samenwerking

Kenmerken goede

samenwerking

(Leer)opbrengst

samenwerking

Openheid en duidelijkheid

Gelijkwaardigheid en wederkerigheid

Afstemmen op elkaar en tijd nemen

Samen ervaren

Oprecht contact

Belangrijke rol coach

Professionele groei

Persoonlijke groei

Kletsborden

Kletsborden als uitnodiging

Om met elkaar in gesprek te gaan over sociale

relaties en betekenis daarvan

Om te delen over het dagelijkse leven: klets en

ernst

Om te spelen met sociaal contact: samen

ontdekken door te ervaren

Veiligheid staat centraal: vlag en schatkist

Spelregels

Groene kaarten: vraagkaarten. Vragen over

jezelf en de mensen om je heen.

Blauwe kaarten: foto’s. Laat de foto zien en

vertel waar de foto jou aan doet denken.

Rode kaarten: opdrachten. Samen uitproberen

en ervaren.

Gele kaarten: zinnen die je aan kan vullen.

Moedigen je aan om iets over jezelf te vertellen.

En nu de praktijk weer in…

Hoeveel aandacht is er binnen jullie organisatie

voor het sociale netwerk van de cliënt?

Geef de eigen organisatie een cijfer op een 10-

punts schaal.

Wat doen jullie al?

Wat ga jij doen om een stap verder te komen?

Meer weten? Bronnen & aanvullende literatuur

Asselt-Goverts, A.E. van (2016). Social networks of people with mild intellectual disabilities:

characteristics and interventions (proefschrift). Tilburg: Tilburg University

Asselt-Goverts, A. E. van, Embregts, P. J. C. M., Hendriks, A. H. C., Vereijken, A., Frielink, N.,

Bogaard, K. van den, & Meer, J. van der. (2012). Handleiding Maastrichtse Sociale Netwerk Analyse

voor mensen met een Verstandelijke Beperking (MSNA-VB). Nijmegen: Hogeschool van Arnhem en

Nijmegen.

Asselt-Goverts, I. van, Embregts, P., Hendriks, L., & Frielink, N. (2010). Werken met sociale

netwerken in de zorg voor mensen met een verstandelijke beperking. Nijmegen: Hogeschool van

Arnhem en Nijmegen

Asselt-Goverts, I. van, Embregts, P., Hendriks, L., Vereijken, A., Frielink, N., Bogaard, K. & Meer, J.

van der, (2012). Handleiding Maastrichtse Sociale Netwerk Analyse voor mensen met een

Verstandelijke Beperking (MSNA). Nijmegen: Hogeschool van Arnhem en Nijmegen.

Asselt-Goverts, A.E. van, Embregts, P.J.C.M., & Hendriks A.H.C. (2013). Structural and functional

characteristics of the social networks of people with mild intellectual disabilities. Research in

Developmental disabilities, 34, 1280-1288.

Asselt‐Goverts, A. E. van, Embregts, P. J. C. M., & Hendriks, A. H. C. (2014). Social networks of

people with mild intellectual disabilities: characteristics, satisfaction, wishes and quality of life. Journal

of Intellectual Disability Research. doi: 10.1111/jir.12143

Asselt-Goverts A. E. van, Embregts P. J. C. M., Hendriks A. H. C. & Frielink N. (2014). Experiences of

support staff with expanding and strengthening social networks of people with mild intellectual

disabilities. Journal of Community & Applied Social Psychology, 24, 111-124.

Asselt-Goverts, A. E. van, Embregts, P .J. C. M., & Hendriks, A. H. C. (2013). Structural and functional

characteristics of the social networks of people with mild intellectual disabilities. Research in

Developmental Disabilities, 34, 1280-1288.

Bronnen & aanvullende literatuur (vervolg)

Adviesbureau van Montfoort (2005). De jongere aanspreken. Handboek methode

jeugdreclassering. Utrecht: Maatschappelijk Ondernemers Groep

Baars, H.M.J. (1994). Sociale netwerken van ambulante chronische psychiatrische

patiënten. Maastricht: Uniprint. ISBN 90 9007339 6

Blommendaal, J., & Lustgraaf, M. van de. (2006). Die ken ik! Utrecht: LFB.

Buntinx, W.H.E., & Schalock, R.L., (2010). Models of disability, quality of life, and

individualized supports: Implications for professional practice in intellectual disability.

Journal of Policy and Practice in Intellectual Disabilities, 7, 283-294.

Lustgraaf, M. van de. (2009). Natuurlijk, een netwerkcoach! Bunnik: Mezzo.

Lustgraaf, M. van de, & Blommendaal, J., (2004). Natuurlijk, een netwerk! Van A naar

Beter in tien stappen. Utrecht: Federatie van Ouderverenigingen.

Mount, B. (2000). Person Centered Planning. Finding directions for change, using

Personal futures plans. Amenia NY: Capacity works.

Posthuma, S., Haas, A. de, Hoenderdaal, C van ‘t, & Aartsen, D. (2010) Sociale

Netwerkstrategieën een leergeschiedenis. Waalwijk: MEE Brabrant Noord

Smit, B. & Gennep, A. van. (2002). Sociale netwerken bij mensen met een

verstandelijke handicap. Utrecht: NIZW.

Steman, C., & Gennep, A. van (2004). Supported living. Utrecht: NIZW. ISBN 90 5050

468 X

Internet Bronnen:

blog.han.nl/werkplaatssociaaldomeinnijmegen/kletsborden/

www.han.nl/onderzoek/werkveld/projecten/wie-ken-jij/

Aan de slag met sociale netwerken. De 44 meest bekende methoden

verzameld. Movisie, Vilans & Actiz. Te vinden op:

http://www.kennispleingehandicaptensector.nl/docs/KNP/KNP%20GS/Aan_de_slag_me

t_sociale_netwerken-2014.pdf

www.youtube.com/watch?v=xYJnCM9KsNY (27-02-13)

www.justadvocacy.org.uk/pcp.html (05-06-12)

www.nfactory.nl (site Martin v.d. Lustgraaf)

Sonestra.nl (site Riet Portengen)

www.projectpendleton.org/person_centered_planning_intro.html (01-06-12)

WMO gestript: natuurlijk een netwerkcoach:

http://www.youtube.com/watch?v=1jZced91NK4

WMOgestript: sociale netwerkstrategieën

www.youtube.com/watch?v=OqeWD37LgMU

www.han.nl/han-sociaal

www.inclusion.com

online tool t.a.v. sociale netwerken: http://sn.steffie.nl/

Bron afbeeldingen dia’s: www.sxc.hu dd. 22-04-2011