Sociale netwerken van mensen met een lichte …...Sociale netwerken van mensen met een lichte...

36
Sociale netwerken van mensen met een lichte verstandelijke beperking: kenmerken en interventies Presentatie Vilans Platform sociale netwerken Ida van Asselt-Goverts [email protected] Prof. Dr Petri Embregts Dr. Lex Hendriks Lectoraat Zorg voor Mensen met een Verstandelijke Beperking

Transcript of Sociale netwerken van mensen met een lichte …...Sociale netwerken van mensen met een lichte...

Page 1: Sociale netwerken van mensen met een lichte …...Sociale netwerken van mensen met een lichte verstandelijke beperking: kenmerken en interventies Themalessen Presentatie Vilans Platform

Sociale netwerken van mensen met een lichte

verstandelijke beperking: kenmerken en interventies

Themalessen

Presentatie Vilans

Platform sociale netwerken

Ida van [email protected]

Prof. Dr Petri Embregts

Dr. Lex Hendriks

Lectoraat Zorg voor Mensen met een Verstandelijke Beperking

Page 2: Sociale netwerken van mensen met een lichte …...Sociale netwerken van mensen met een lichte verstandelijke beperking: kenmerken en interventies Themalessen Presentatie Vilans Platform

Programma

Even kennismaken…

Verkennen thema

Kenmerken van sociale netwerken

Versterken en uitbreiden van netwerken

Samenwerken met netwerkleden

Een training om netwerken te verrijken

Kletsborden

Page 3: Sociale netwerken van mensen met een lichte …...Sociale netwerken van mensen met een lichte verstandelijke beperking: kenmerken en interventies Themalessen Presentatie Vilans Platform

Even kennismaken….

Wat maakt

jou gelukkig?Waar wordt

jij blij van?

Page 4: Sociale netwerken van mensen met een lichte …...Sociale netwerken van mensen met een lichte verstandelijke beperking: kenmerken en interventies Themalessen Presentatie Vilans Platform

Verkennen thema

Aan de slag met het sociaal netwerk….

Waarom is dat eigenlijk belangrijk?

Sociale netwerken: wat versta jij eronder?

Page 5: Sociale netwerken van mensen met een lichte …...Sociale netwerken van mensen met een lichte verstandelijke beperking: kenmerken en interventies Themalessen Presentatie Vilans Platform

Belang sociale netwerken

Welbevinden

Emotionelesteun

Zien en gezienworden

Er toe doen

Praktischesteun

Keuzesmaken

Er bijhoren

Samenleuke

dingen doen

zelf informeel netwerk

professionals/

organisaties

Page 6: Sociale netwerken van mensen met een lichte …...Sociale netwerken van mensen met een lichte verstandelijke beperking: kenmerken en interventies Themalessen Presentatie Vilans Platform

Sociale netwerken

Sociaal netwerk

Informeel netwerk

Familie

Vriendschappelijkecontacten

Formeel netwerk Professionals

Page 7: Sociale netwerken van mensen met een lichte …...Sociale netwerken van mensen met een lichte verstandelijke beperking: kenmerken en interventies Themalessen Presentatie Vilans Platform

Onderzoeksvragen

1. Wat zijn de specifieke kenmerken

van het sociale netwerk van

mensen met een lichte

verstandelijke beperking?

2. Wat zijn de ervaringen van

professionals met het versterken

en uitbreiden van deze sociale

netwerken?

3. Wat is het resultaat van een

cursus met als doel deze

netwerken te verrijken?

Page 8: Sociale netwerken van mensen met een lichte …...Sociale netwerken van mensen met een lichte verstandelijke beperking: kenmerken en interventies Themalessen Presentatie Vilans Platform

Onderzoek 1: Kenmerken

Methode

33 mensen met een lichte verstandelijke beperking

30 mensen met een autisme spectrum stoornis

42 mensen uit een referentiegroep

Page 9: Sociale netwerken van mensen met een lichte …...Sociale netwerken van mensen met een lichte verstandelijke beperking: kenmerken en interventies Themalessen Presentatie Vilans Platform

Omvang sociaal netwerk(onderzoek bij 33 deelnemers met LVB, zelfstandig wonend in de wijk)

42,7

32,8

24,5

familie

vriendschappelijke contacten

maatschappelijke diensten

Page 10: Sociale netwerken van mensen met een lichte …...Sociale netwerken van mensen met een lichte verstandelijke beperking: kenmerken en interventies Themalessen Presentatie Vilans Platform

Specifieke Kenmerken van netwerken van

mensen met LVB

Vriendschappelijke contacten:

korter kennen, vaker zien

Vaker het gevoel dat zij zelf initiatief nemen in

het contact

Begeleiders: hoog gewaardeerd

Ervaren minder ‘aansluiting’

Familie belangrijk: steun bieden, in dezelfde

plaats wonen, elkaar vaak zien

Vaak tevreden met netwerk, maar minder vaak

dan mensen zonder beperking

Page 11: Sociale netwerken van mensen met een lichte …...Sociale netwerken van mensen met een lichte verstandelijke beperking: kenmerken en interventies Themalessen Presentatie Vilans Platform

Specifieke kenmerken van netwerken van mensen met ASS

Minder informele netwerkleden

Vaker ontevreden met hun netwerk

Minder praktische steun van vriendschappelijke

contacten.

Vaker het gevoel dat de ander initiatief neemt.

Wens: meer vriendschappelijke contacten &

beter contact met familie

Page 12: Sociale netwerken van mensen met een lichte …...Sociale netwerken van mensen met een lichte verstandelijke beperking: kenmerken en interventies Themalessen Presentatie Vilans Platform

In kaart brengen sociaal netwerk…. Hoe gaat dat in jullie organisatie?

• Welke hulpmiddelen? Wat werkt?

• Wanneer?

• Doel of middel?!

Page 13: Sociale netwerken van mensen met een lichte …...Sociale netwerken van mensen met een lichte verstandelijke beperking: kenmerken en interventies Themalessen Presentatie Vilans Platform

Hulpmiddelen om netwerk in kaart te brengen

Page 14: Sociale netwerken van mensen met een lichte …...Sociale netwerken van mensen met een lichte verstandelijke beperking: kenmerken en interventies Themalessen Presentatie Vilans Platform

Het netwerk in kaart gebracht en dan…?

Analyseer de kwaliteit van het netwerk

Waar kun je op letten?

Met de persoon in gesprek… Welke vragen kun

je dan stellen?

Page 15: Sociale netwerken van mensen met een lichte …...Sociale netwerken van mensen met een lichte verstandelijke beperking: kenmerken en interventies Themalessen Presentatie Vilans Platform

Onderzoek 2: Ervaringen Professionals

Methode

6 groepsinterviews

Versterken en uitbreiden van netwerken

Begeleiders, gedragskundigen, maatschappelijk

werker

27 deelnemers

Page 16: Sociale netwerken van mensen met een lichte …...Sociale netwerken van mensen met een lichte verstandelijke beperking: kenmerken en interventies Themalessen Presentatie Vilans Platform

Netwerken versterken en vergroten…Hoe gaat dat bij jullie?

Welke manieren kennen jullie om bestaande

relaties sterker te maken?

Welke manieren kennen jullie om sociale

netwerken te vergroten?

Page 17: Sociale netwerken van mensen met een lichte …...Sociale netwerken van mensen met een lichte verstandelijke beperking: kenmerken en interventies Themalessen Presentatie Vilans Platform

Resultaten: Sociale netwerken versterken

Welke manieren kennen jullie om bestaande relaties

sterker te maken?

Page 18: Sociale netwerken van mensen met een lichte …...Sociale netwerken van mensen met een lichte verstandelijke beperking: kenmerken en interventies Themalessen Presentatie Vilans Platform

Resultaten: Sociale netwerken versterken

Page 19: Sociale netwerken van mensen met een lichte …...Sociale netwerken van mensen met een lichte verstandelijke beperking: kenmerken en interventies Themalessen Presentatie Vilans Platform

Resultaten: Sociale netwerken vergroten

Welke manieren kennen jullie om sociale netwerken

te vergroten/nieuwe mensen te leren kennen?

Page 20: Sociale netwerken van mensen met een lichte …...Sociale netwerken van mensen met een lichte verstandelijke beperking: kenmerken en interventies Themalessen Presentatie Vilans Platform

Resultaten: Sociale netwerken uitbreiden

Page 21: Sociale netwerken van mensen met een lichte …...Sociale netwerken van mensen met een lichte verstandelijke beperking: kenmerken en interventies Themalessen Presentatie Vilans Platform

Belemmerende factoren (meer dan 4 keer genoemd)

Page 22: Sociale netwerken van mensen met een lichte …...Sociale netwerken van mensen met een lichte verstandelijke beperking: kenmerken en interventies Themalessen Presentatie Vilans Platform

Bevorderende factoren (meer dan 2 keer genoemd)

Page 23: Sociale netwerken van mensen met een lichte …...Sociale netwerken van mensen met een lichte verstandelijke beperking: kenmerken en interventies Themalessen Presentatie Vilans Platform

Wie, waarbij en hoe betrekken

• Wie is en wordt betrokken?

• Op welk moment?

• Hoe?

Het motto: Wat kun je zelf,

wat kunnen anderen stuit

op weerstand. Wie bepaalt

(d)wat?

Page 24: Sociale netwerken van mensen met een lichte …...Sociale netwerken van mensen met een lichte verstandelijke beperking: kenmerken en interventies Themalessen Presentatie Vilans Platform

Samenwerken met netwerkleden: een gezamenlijke zoektocht

Samen met betrokkenen

zoeken welke oplossing

aansluit en werkt…

Page 25: Sociale netwerken van mensen met een lichte …...Sociale netwerken van mensen met een lichte verstandelijke beperking: kenmerken en interventies Themalessen Presentatie Vilans Platform

Methodieken t.a.v. netwerken

Page 26: Sociale netwerken van mensen met een lichte …...Sociale netwerken van mensen met een lichte verstandelijke beperking: kenmerken en interventies Themalessen Presentatie Vilans Platform

Onderzoek 3: Interventie-onderzoek

Methode

Cursus ‘Die Ken Ik!’ (Blommendaal & v.d. Lustgraaf 2006)

Begeleiders mee op cursus

Cursus gevolgd door coaching

5 cliënten van Dichterbij

Interviews en vragenlijsten

Onderdelen cursus

Talentkaart

Netwerkkaart

Buurtkaart

Hartenwenskaart

Supportersbijeenkomst

Page 27: Sociale netwerken van mensen met een lichte …...Sociale netwerken van mensen met een lichte verstandelijke beperking: kenmerken en interventies Themalessen Presentatie Vilans Platform

Onderzoek 3: Interventie-onderzoek

Enkele Resultaten

Toegenomen bewustwording, competentie en

autonomie

Verrijking netwerk, afname eenzaamheid

Toegenomen participatie

Kwetsbaarheid van de deelnemers en hun

netwerk

Page 28: Sociale netwerken van mensen met een lichte …...Sociale netwerken van mensen met een lichte verstandelijke beperking: kenmerken en interventies Themalessen Presentatie Vilans Platform

Aanbevelingen

Kwaliteit netwerk en mening persoon

Is de persoon tevreden? Toch doorvragen!

Netwerkbijeenkomsten rond persoon of kwestie

Netwerkleden van netwerkleden

Wederkerigheid

Uitgaan van interesses en talenten

Rol professional verandert

Stel vaker wie-vragen en verbindingsvragen

Page 29: Sociale netwerken van mensen met een lichte …...Sociale netwerken van mensen met een lichte verstandelijke beperking: kenmerken en interventies Themalessen Presentatie Vilans Platform

Een vervolg op het promotieonderzoek:

ontwikkeling van Kletsborden

1,5 jaar, 10 studenten, 6 docenten/onderzoekers, 4 mensen

met LVB, en een coach

Twee onderzoeksdoelen:

- proces: hoe werk je samen als co-onderzoekers?

- inhoud: ontwerponderzoek om tot een spel te komen om

in gesprek te gaan over sociale relaties.

https://vimeo.com/182682194

Page 30: Sociale netwerken van mensen met een lichte …...Sociale netwerken van mensen met een lichte verstandelijke beperking: kenmerken en interventies Themalessen Presentatie Vilans Platform

Betekenisvolle samenwerking

Kenmerken goede

samenwerking

(Leer)opbrengst

samenwerking

Openheid en duidelijkheid

Gelijkwaardigheid en wederkerigheid

Afstemmen op elkaar en tijd nemen

Samen ervaren

Oprecht contact

Belangrijke rol coach

Professionele groei

Persoonlijke groei

Kletsborden

Page 31: Sociale netwerken van mensen met een lichte …...Sociale netwerken van mensen met een lichte verstandelijke beperking: kenmerken en interventies Themalessen Presentatie Vilans Platform

Kletsborden als uitnodiging

Om met elkaar in gesprek te gaan over sociale

relaties en betekenis daarvan

Om te delen over het dagelijkse leven: klets en

ernst

Om te spelen met sociaal contact: samen

ontdekken door te ervaren

Veiligheid staat centraal: vlag en schatkist

Page 32: Sociale netwerken van mensen met een lichte …...Sociale netwerken van mensen met een lichte verstandelijke beperking: kenmerken en interventies Themalessen Presentatie Vilans Platform

Spelregels

Groene kaarten: vraagkaarten. Vragen over

jezelf en de mensen om je heen.

Blauwe kaarten: foto’s. Laat de foto zien en

vertel waar de foto jou aan doet denken.

Rode kaarten: opdrachten. Samen uitproberen

en ervaren.

Gele kaarten: zinnen die je aan kan vullen.

Moedigen je aan om iets over jezelf te vertellen.

Page 33: Sociale netwerken van mensen met een lichte …...Sociale netwerken van mensen met een lichte verstandelijke beperking: kenmerken en interventies Themalessen Presentatie Vilans Platform

En nu de praktijk weer in…

Hoeveel aandacht is er binnen jullie organisatie

voor het sociale netwerk van de cliënt?

Geef de eigen organisatie een cijfer op een 10-

punts schaal.

Wat doen jullie al?

Wat ga jij doen om een stap verder te komen?

Page 34: Sociale netwerken van mensen met een lichte …...Sociale netwerken van mensen met een lichte verstandelijke beperking: kenmerken en interventies Themalessen Presentatie Vilans Platform

Meer weten? Bronnen & aanvullende literatuur

Asselt-Goverts, A.E. van (2016). Social networks of people with mild intellectual disabilities:

characteristics and interventions (proefschrift). Tilburg: Tilburg University

Asselt-Goverts, A. E. van, Embregts, P. J. C. M., Hendriks, A. H. C., Vereijken, A., Frielink, N.,

Bogaard, K. van den, & Meer, J. van der. (2012). Handleiding Maastrichtse Sociale Netwerk Analyse

voor mensen met een Verstandelijke Beperking (MSNA-VB). Nijmegen: Hogeschool van Arnhem en

Nijmegen.

Asselt-Goverts, I. van, Embregts, P., Hendriks, L., & Frielink, N. (2010). Werken met sociale

netwerken in de zorg voor mensen met een verstandelijke beperking. Nijmegen: Hogeschool van

Arnhem en Nijmegen

Asselt-Goverts, I. van, Embregts, P., Hendriks, L., Vereijken, A., Frielink, N., Bogaard, K. & Meer, J.

van der, (2012). Handleiding Maastrichtse Sociale Netwerk Analyse voor mensen met een

Verstandelijke Beperking (MSNA). Nijmegen: Hogeschool van Arnhem en Nijmegen.

Asselt-Goverts, A.E. van, Embregts, P.J.C.M., & Hendriks A.H.C. (2013). Structural and functional

characteristics of the social networks of people with mild intellectual disabilities. Research in

Developmental disabilities, 34, 1280-1288.

Asselt‐Goverts, A. E. van, Embregts, P. J. C. M., & Hendriks, A. H. C. (2014). Social networks of

people with mild intellectual disabilities: characteristics, satisfaction, wishes and quality of life. Journal

of Intellectual Disability Research. doi: 10.1111/jir.12143

Asselt-Goverts A. E. van, Embregts P. J. C. M., Hendriks A. H. C. & Frielink N. (2014). Experiences of

support staff with expanding and strengthening social networks of people with mild intellectual

disabilities. Journal of Community & Applied Social Psychology, 24, 111-124.

Asselt-Goverts, A. E. van, Embregts, P .J. C. M., & Hendriks, A. H. C. (2013). Structural and functional

characteristics of the social networks of people with mild intellectual disabilities. Research in

Developmental Disabilities, 34, 1280-1288.

Page 35: Sociale netwerken van mensen met een lichte …...Sociale netwerken van mensen met een lichte verstandelijke beperking: kenmerken en interventies Themalessen Presentatie Vilans Platform

Bronnen & aanvullende literatuur (vervolg)

Adviesbureau van Montfoort (2005). De jongere aanspreken. Handboek methode

jeugdreclassering. Utrecht: Maatschappelijk Ondernemers Groep

Baars, H.M.J. (1994). Sociale netwerken van ambulante chronische psychiatrische

patiënten. Maastricht: Uniprint. ISBN 90 9007339 6

Blommendaal, J., & Lustgraaf, M. van de. (2006). Die ken ik! Utrecht: LFB.

Buntinx, W.H.E., & Schalock, R.L., (2010). Models of disability, quality of life, and

individualized supports: Implications for professional practice in intellectual disability.

Journal of Policy and Practice in Intellectual Disabilities, 7, 283-294.

Lustgraaf, M. van de. (2009). Natuurlijk, een netwerkcoach! Bunnik: Mezzo.

Lustgraaf, M. van de, & Blommendaal, J., (2004). Natuurlijk, een netwerk! Van A naar

Beter in tien stappen. Utrecht: Federatie van Ouderverenigingen.

Mount, B. (2000). Person Centered Planning. Finding directions for change, using

Personal futures plans. Amenia NY: Capacity works.

Posthuma, S., Haas, A. de, Hoenderdaal, C van ‘t, & Aartsen, D. (2010) Sociale

Netwerkstrategieën een leergeschiedenis. Waalwijk: MEE Brabrant Noord

Smit, B. & Gennep, A. van. (2002). Sociale netwerken bij mensen met een

verstandelijke handicap. Utrecht: NIZW.

Steman, C., & Gennep, A. van (2004). Supported living. Utrecht: NIZW. ISBN 90 5050

468 X

Page 36: Sociale netwerken van mensen met een lichte …...Sociale netwerken van mensen met een lichte verstandelijke beperking: kenmerken en interventies Themalessen Presentatie Vilans Platform

Internet Bronnen:

blog.han.nl/werkplaatssociaaldomeinnijmegen/kletsborden/

www.han.nl/onderzoek/werkveld/projecten/wie-ken-jij/

Aan de slag met sociale netwerken. De 44 meest bekende methoden

verzameld. Movisie, Vilans & Actiz. Te vinden op:

http://www.kennispleingehandicaptensector.nl/docs/KNP/KNP%20GS/Aan_de_slag_me

t_sociale_netwerken-2014.pdf

www.youtube.com/watch?v=xYJnCM9KsNY (27-02-13)

www.justadvocacy.org.uk/pcp.html (05-06-12)

www.nfactory.nl (site Martin v.d. Lustgraaf)

Sonestra.nl (site Riet Portengen)

www.projectpendleton.org/person_centered_planning_intro.html (01-06-12)

WMO gestript: natuurlijk een netwerkcoach:

http://www.youtube.com/watch?v=1jZced91NK4

WMOgestript: sociale netwerkstrategieën

www.youtube.com/watch?v=OqeWD37LgMU

www.han.nl/han-sociaal

www.inclusion.com

online tool t.a.v. sociale netwerken: http://sn.steffie.nl/

Bron afbeeldingen dia’s: www.sxc.hu dd. 22-04-2011