Post on 24-Mar-2016
description
Roken.......moet je ze dat ook nog afnemen?
Congres VSVrijdag 11-11-’11
Castricum
Ronald van Gool,
Verpleegkundig specialist
GGZ inGeest
Agenda
• Inleiding
• Het probleem
• Oorzaak en gevolgen
• Wat staat ons te doen?
• Resultaten van de pilot interventie
Burden of disease
Stoornis % YLD’s
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
Depressie
Gehoorsverlies
Ferriprive anemie
COPD
Stoornissen gebruik van alcohol
Osteoarthritis
Schizofrenie
Gevolgen van vallen
Bipolaire stoornis
Asthma
11,9 %
4,6 %
4,5 %
3,3 %
3,1 %
3,0 %
2,8 %
2,8 %
2,5 %
2,1 %
World Health Report, WHO 2001
Positievesymptomen
Zelf-
zorg
Cognitievesymptomen
Affectievesymptomen
Sociaal
Arbeid
Negatieve
symptomen
Schizofrenie
Lichamelijke
gezondheid
Intieme
relaties
De multidisciplinaire richtlijn Schizofrenie (MRS)
1. Vergroten van patiëntenparticipatie; CAN, actueel behandel- en begeleidingsplan
2. Verbeteren van somatische gezondheidstoestand; (vroeg)signalering, behandeling en preventie van somatische gezondheidsproblemen incl. bijwerkingen
3. Beschikbaar krijgen van effectieve interventies uit de richtlijn schizofrenie; CGT, Psycho-educatie, Lotgenotencontact, screeningnegatieve symptomen
4. Routinematig monitoren van uitkomsten; kwaliteit van leven, tevredenheid, symptomen en functioneren
Veel voorkomende somatische
aandoeningen bij schizofrenie
• Obesitas
• Diabetes mellitus type 2
• Metabool syndroom
• Hart- en vaatziekten
• Bewegingsstoornissen
• Seksuele functiestoornissen
Marder et al, (2004) Physical health monitoring of
patients with Schizophrenia.Am.J.Psychiatry
Het probleem
Mensen met schizofrenie en SMI
leven 20 tot 25 jaar korter dan de algemene populatie (30%)
Mortaliteits onderzoek
Tiihonen et al. (2009)
Schizofrenie patiënten sterven 22,5 jaar eerder
Gemiddelde levensverwachting
algemene bevolking is 80 jaar. Voor patiënten met schizofrenie is dat 57 jaar
Mortaliteits onderzoekTiihonen et al. (2009)
Schizofrenie-patiënten sterven 22,5 jaar eerder
In 2006 was de levensverwachting van schizofreniepatiIn 2006 was de levensverwachting van schizofreniepatiIn 2006 was de levensverwachting van schizofreniepatiIn 2006 was de levensverwachting van schizofreniepatiëëëënten die nten die nten die nten die
antipsychoticaantipsychoticaantipsychoticaantipsychotica slikken 22,5 jaar lager dan die van de totale slikken 22,5 jaar lager dan die van de totale slikken 22,5 jaar lager dan die van de totale slikken 22,5 jaar lager dan die van de totale
bevolking. In 1996 was het verschil 25 jaar. bevolking. In 1996 was het verschil 25 jaar. bevolking. In 1996 was het verschil 25 jaar. bevolking. In 1996 was het verschil 25 jaar.
Dat blijkt uit een groot Fins bevolkingsonderzoek naar de mortaliteit
van niet opgenomen patiënten die antipsychotica slikken. Het
onderzoek strekt zich over elf jaar uit en is onlangs gepubliceerd in
The Lancet.
Het probleem
Mensen met schizofrenie en SMI
leven 20 tot 25 jaar korter dan de algemene populatie (30%)
Oorzaken:
Ongezonde leefstijl, mogelijk genetische overlap, bijwerkingen AP, suïcide en ongelukken
Het probleem
Mensen met schizofrenie en SMI
leven 20 tot 25 jaar korter dan de algemene populatie (30%)
Oorzaken:
Ongezonde leefstijl, mogelijk genetische overlap, bijwerkingen AP, suicide en ongelukken
2/3 van vroegsterfte veroorzaakt door cardio-vasculaire aandoeningen
Het probleem
Mensen met schizofrenie en SMI
leven 20 tot 25 jaar korter dan de algemene populatie (30%)
Oorzaken:
Ongezonde leefstijl, mogelijk genetische overlap, bijwerkingen AP, suïcide en ongelukken
2/3 van vroegsterfte veroorzaakt door cardio-vasculaire aandoeningen
Roken is de grootste enkelvoudige risicofactor voor vroegsterfte
Wat is de omvang van het probleem?
• Prevalentie roken bij schizofrenie is ruim 3x verhoogd vergeleken met normale bevolking (25%)
• Onder patiënten met schizofrenie rookt 60% tot 90%
• Onder klinische verblijvende patiënten 80% tot 90%
• Patiënten roken meer sigaretten en inhaleren dieper
Nicotine afhankelijkheid Ambulante patiënten FACT (2009)
n= 113 GGZinGeest
Overgewicht/
obesitas
67%
Roken 64%
Metabool syndroom 52%
MetS (ATPIII):
Buikomvang (88/102)
Bloeddruk (130/80)
HDL (1,0/1,3)
Triglyceriden (1,7)
Glucose (6,1)
80%
40%
65%
41%
16%
Waarom rookt men zoveel?
Vele hypothesen
• Verveling
• Omgaan met stress en negatieve
emoties
• Zelfmedicatie
• Compensatie cognitief
functioneren
• Vermindering negatieve
symptomen/depressie
• Reductie van bijwerkingen
• Genetische aanleg
Wat zijn de gevolgen?
• Afname van de levensverwachting met
5-15 jaar (roken belangrijkste
enkelvoudige risicofactor voor CVZ,
longaandoeningen en vroegsterfte)
• Verminderd de werkzaamheid van AP
waardoor doseringen onnodig hoog zijn
• Negatieve beïnvloeding van gezondheid
niet-rokers
• Hoge kosten. Armoede draagt belangrijk
bij aan sociale exclusie, onwelbevinden
en afname kwaliteit van leven
Wat hebben wij (GGZ) bijgedragen
aan het probleem?
• Niet gesignaleerd als verslaving en
problematiek
• Bagatelliseren van probleem
• medeleven
• conflictvermijding
• Slecht voorbeeld geven door zelf veel en
vaak te roken
• Sigaretten als beloning voor gewenst
gedrag of behandeltrouw
• Geen aanbod ontwikkeld
• Behandelpessimisme
• Dagstructuur is opgebouwd uit
aaneenschakeling van rookmomenten en
verveling
Evidence behandeling nicotineafhankelijkheid
bij schizofrenie(Tsoi, 2010)
• 21 trails geincludeerd
• Alle beschikbare studies laten reductie nicotineafhankelijkheid zien
• Contigent reinforcement (CR) effectief maar effect op lage termijn onzeker
• Effectief is: medicamenteuze behandeling met Bupropion (Zyban) en geen bewezen effect nicotine vervangende therapie NRT en CGT. Resultaten zijn beter bij combi
Vooronderzoek (J. Roozen, 2010)23 patiënten en 16 medewerkers
Patiënten:
• Alle patiënten roken. Ruim 60% is gestart met roken voor 20e levensjaar en rookt al
meer dan 20 jaar
• 80 % rookt meer dan 40 sigaretten per dag
• 70% van is al eens eerder gestopt
• 52% denkt erover om te stoppen en 65% om te minderen
• 52% heeft interesse in de cursus maar laag vertrouwen in succes
Medewerkers:
• De helft van de medewerkers rookt en 70% daarvan rookt op werk
• 87% van de medewerkers geeft aan te willen stoppen met roken
60 % van de patiënten en 75% van de medewerkers is voor een rookverbod in de
nieuwbouw indien er een alternatieve ruimte wordt geboden
Wat kunnen en moeten we doen?
• Roken als verslaving erkennen en
behandelen
• Ontmoedigen van roken door beperkende
maatregelen
• Ontwikkelen en aanbieden van
ondersteuning stoppen met roken in
samenhang met andere leefstijlinterventies
(bewegen en voeding)
• Motiveren van patiënten en medewerkers
• Niet-rokers vrijwaren van meeroken
• Onderzoeken van effectiviteit interventies
CBO Richtlijn behandeling van
tabaksverslaving 2009
• Intensieve interventies verdienen de voorkeur
• Interventie afgestemd op situatie en wensen van de patiënt
• Voor rokers die niet in een keer kunnen/willen stoppen, is minderen een
manier om naar stoppen toe te werken (geleidelijk gecontroleerde reductie
door systematisch rookpatroon te doorbreken)
• Bij > 10 sig. p.d. combinatie van gedragsmatige en farmacologische
ondersteuning gewenst
Pakje Kans groepstraining is ontwikkeld door STIVORO conform de meest
recente wetenschappelijke kennis over effectieve strategieën bij stoppen
met roken en voldoet aan de CBO Richtlijn behandeling van
tabaksverslaving en valt onder de 'intensieve interventies'.
Evidence behandeling nicotineafhankelijkheid
bij schizofrenie (Tsoi, 2010)
• Cochrane review: 21 trails geincludeerd
• Alle beschikbare studies laten reductie
nicotineafhankelijkheid zien
• Contigent reinforcement (CR) effectief
maar effect op lage termijn onzeker
• Effectief is: medicamenteuze behandeling
met Bupropion (Zyban) en gering
bewezen effect nicotine vervangende
therapie NRT en CGT. Resultaten zijn
beter bij combi
Alle rokersAlle rokers
75% wil stoppen75% wil stoppen
27%27%probeert probeert
het elk jaarhet elk jaar 77--24% 24% slaagt slaagt mméétthulpmiddelhulpmiddel
5 % 5 % slaagt er in slaagt er in
zonder zonder hulpmiddelhulpmiddel
De interventie
• Ontwikkeling interventie met Stivoro en mede gefinancierd door Fonds Psychische gezondheid
• Gezamenlijk aanbod voor rokende patiënten en medewerkers
• Interventie is aangeboden op klinische setting in Bennebroek(Westerpoort)
• Niet eerder vertoonde poging met deze klinische patientenpopulatiei.c.m. medewerkers (gedeelde ervaring als kracht benutten)
• Evaluatieonderzoek
• Startbijeenkomst voor patiënten en medewerkers
De interventie: Pakje Kans!18 weken (4 januari t/m 3 mei 2011)
10 bijeenkomsten geleid door 2 trainers STIVORO
• gedragsmatige ondersteuning
• koolmonoxidemetingen
• contracten over stapsgewijs minderen met roken
• nicotinepleisters
• nazorg spreekuur
8 x supportgroep geleid door 2 supporters
• ondersteuning en continuïteit
• zelfvertrouwen vergroten en ervaringen uitwisselen
• activiteiten om positieve leefstijlverandering te bevorderen
• Informatie ne ondersteuning van dietist en bewegen
Multidisciplinaire ondersteuning
Pakje Kans
• Psychiater: monitoren patiënten o.a. bloedspiegels voorgeschreven medicatie
• Afdelingen: deelnemers begeleiden, enthousiasmeren nicotinepleisters uitgifte en controle, niet roken buiten de rookruimtes
• Activiteitenbegeleiding: aanbieden activiteiten gezonde leefstijl (supportgroep)
• Dietist en bewegingsagoog: aandacht voor gezonde voeding en bewegen in het algemeen en in supportgroep
De deelnemers22 deelnemers
• 15 patiënten
• 13 klinisch langdurend
opgenomen
• 2 ambulante patiënten FACT
• 7 medewerkers
• 5 V&V
• 2 ondersteunende diensten
Gestart met twee groepen en
wekelijkse bijeenkomsten
van11/2 uur
Weinig tot geen inclusiecriteria
De resultaten15 patiënten
• 6 deelnemers zijn binnen 6 bijeenkomsten gestopt met de interventie
• Van de 9 ‘completers’ zijn er:
• 2 deelnemers geheel gestopt met roken
• 4 deelnemers hebben hun gebruik minimaal gehalveerd
• 3 deelnemers hebben hun oude rookgedrag gehandhaafd
De resultaten7 medewerkers
• 2 deelnemers zijn gestopt met de interventie
• 5 deelnemers zijn gestopt met roken (3 hebben terugval gehad)
• In kielzog zijn nog twee medewerkers gestopt met roken
Alle rokersAlle rokers
75% wil stoppen75% wil stoppen
27%27%probeert probeert
het elk jaarhet elk jaar 77--24% 24% slaagt slaagt mméétthulpmiddelhulpmiddel
5 % 5 % slaagt er in slaagt er in
zonder zonder hulpmiddelhulpmiddel
Alle rokersAlle rokers
75% wil stoppen75% wil stoppen
27%27%probeert probeert
het elk jaarhet elk jaar 77--24% 24% slaagt slaagt mméétthulpmiddelhulpmiddel
5 % 5 % slaagt er in slaagt er in
zonder zonder hulpmiddelhulpmiddel
Totaal zijn van de 22 deelnemers er 4 geheel gestopt met roken (18%)
van de patiënten (13%) en de medewerkers (27%).
Bijvangst interventie
• Bewustzijn en urgentiebesef is
toegenomen
• Optimisme en vertrouwen in
succes is gegroeid
• Verlaging van dosering AP
• Rookverbod nieuwbouw in
voorbereiding
• Borging en verspreiding binnen
GGZ inGeest en landelijk
• Gezondheid staat in haar
algemeen meer in belangstelling
• Bijdrage aan de-stigmatisering
Lessen
• Deelnemende medewerkers kunnen
soms moeilijk steun geven
• Uitstel van interventie bij instabiele
patiënten
• Meer investeren in alle
medewerkers om een steunend
klimaat te realiseren
• Interventie nog meer opnemen
binnen integraal aanbod
leefstijlinterventies
Evaluatie onderzoek
• Nicotine afhankelijkheid:
Fagerstrom ToleranceQuestionnaire
• Ernst symptomatologie:
PANSS
• Welbevinden:
SWN
• Lichamelijke gezondheid:
Check
• Medicatiespiegels:
Labcontrole
Behandelplan (richtlijnproof)
ROM
Severe Mental Illness
Evaluatie individuele
doelen behandelplan
Kwaliteit van leven
(MANSA)
Somatische screening
incl. bloed- en
lichamelijk onderzoek
Evaluatie bijwerkingen
farmacotherapie
Ernstmeting/algeheel
functioneren
(HoNOS en GAF)
Zorgsatisfactie
(CQ)
Inventariseren van
zorgbehoeften
(CANSAS)
Aanvullend
stoornisspecifiek
onderzoek
Herstel (Mental Health
Confidence Scale)
Aandachtspunten en te
overwegen interventies MDRS:
IPS/dagbesteding
Familiebegeleiding/
gezinsinterventie
Signaleringsplan/crisiskaart
Cognitieve gedragstherapie
Lotgenotencontact
Psycho-educatie
Risicotaxatie suïcidaliteit
Farmacotherapie o.a. Clozapine
Somatische zorg en
Leefstijlinterventies
Indiceren zorgint.: FACT, BOR,
opname, PTV, ADB, deeltijd
(Terug)verwijzing naar huisarts,
tandarts of specialist
Elektroconvulsie therapie
Relevante aanbevelingen uit
richtlijn depressie en angst e.a.
Uitvoering van
behandel- en
begeleidingsplan
Vaststellen
begeleidingsplan
SDM
Definitief
behandelplan en
overeenkomst
SDM
Bespreken en
vaststellen doelen
SDM
Concept
Behandelplan
SDM
Evaluatie
behandelplan
SDM
Pak je kans!Motiveer patiënten en
medewerkers om te stoppen.
Uitspraken deelnemende patiënten
“ ik rook nu niet meer ieder kwartier een sigaret, maar het lukt me om het om het half uur te doen”
“ van niet roken voel ik me gelukkiger”
“ ik ben trots op mezelf”
“ ik rook de helft minder en heb het minder benauwd”
“ zonder de groep was het me nooit gelukt”
“ mijn koolmonoxide is gedaald”
Dank voor de aandacht!r.vangool@ggzingeest.nl