Roken… moet je ze dat ook nog afnemen?

Roken.......moet je ze dat ook nog afnemen?

Congres VSVrijdag 11-11-’11

Castricum

Ronald van Gool,

Verpleegkundig specialist

GGZ inGeest

Agenda

• Inleiding

• Het probleem

• Oorzaak en gevolgen

• Wat staat ons te doen?

• Resultaten van de pilot interventie

Burden of disease

Stoornis % YLD’s

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

Depressie

Gehoorsverlies

Ferriprive anemie

COPD

Stoornissen gebruik van alcohol

Osteoarthritis

Schizofrenie

Gevolgen van vallen

Bipolaire stoornis

Asthma

11,9 %

4,6 %

4,5 %

3,3 %

3,1 %

3,0 %

2,8 %

2,8 %

2,5 %

2,1 %

World Health Report, WHO 2001

Positievesymptomen

Zelf-

zorg

Cognitievesymptomen

Affectievesymptomen

Sociaal

Arbeid

Negatieve

symptomen

Schizofrenie

Lichamelijke

gezondheid

Intieme

relaties

De multidisciplinaire richtlijn Schizofrenie (MRS)

1. Vergroten van patiëntenparticipatie; CAN, actueel behandelen begeleidingsplan

2. Verbeteren van somatische gezondheidstoestand; (vroeg)signalering, behandeling en preventie van somatische gezondheidsproblemen incl. bijwerkingen

3. Beschikbaar krijgen van effectieve interventies uit de richtlijn schizofrenie; CGT, Psycho-educatie, Lotgenotencontact, screeningnegatieve symptomen

4. Routinematig monitoren van uitkomsten; kwaliteit van leven, tevredenheid, symptomen en functioneren

Veel voorkomende somatische

aandoeningen bij schizofrenie

• Obesitas

• Diabetes mellitus type 2

• Metabool syndroom

• Hart- en vaatziekten

• Bewegingsstoornissen

• Seksuele functiestoornissen

Marder et al, (2004) Physical health monitoring of

patients with Schizophrenia.Am.J.Psychiatry

Het probleem

Mensen met schizofrenie en SMI

leven 20 tot 25 jaar korter dan de algemene populatie (30%)

Mortaliteits onderzoek

Tiihonen et al. (2009)

Schizofrenie patiënten sterven 22,5 jaar eerder

Gemiddelde levensverwachting

algemene bevolking is 80 jaar. Voor patiënten met schizofrenie is dat 57 jaar

Mortaliteits onderzoekTiihonen et al. (2009)

Schizofrenie-patiënten sterven 22,5 jaar eerder

In 2006 was de levensverwachting van schizofreniepatiIn 2006 was de levensverwachting van schizofreniepatiIn 2006 was de levensverwachting van schizofreniepatiIn 2006 was de levensverwachting van schizofreniepatiëëëënten die nten die nten die nten die

antipsychoticaantipsychoticaantipsychoticaantipsychotica slikken 22,5 jaar lager dan die van de totale slikken 22,5 jaar lager dan die van de totale slikken 22,5 jaar lager dan die van de totale slikken 22,5 jaar lager dan die van de totale

bevolking. In 1996 was het verschil 25 jaar. bevolking. In 1996 was het verschil 25 jaar. bevolking. In 1996 was het verschil 25 jaar. bevolking. In 1996 was het verschil 25 jaar.

Dat blijkt uit een groot Fins bevolkingsonderzoek naar de mortaliteit

van niet opgenomen patiënten die antipsychotica slikken. Het

onderzoek strekt zich over elf jaar uit en is onlangs gepubliceerd in

The Lancet.

Het probleem



Oorzaken:

Ongezonde leefstijl, mogelijk genetische overlap, bijwerkingen AP, suïcide en ongelukken

Het probleem



Oorzaken:

Ongezonde leefstijl, mogelijk genetische overlap, bijwerkingen AP, suicide en ongelukken

2/3 van vroegsterfte veroorzaakt door cardio-vasculaire aandoeningen

Het probleem



Oorzaken:

Ongezonde leefstijl, mogelijk genetische overlap, bijwerkingen AP, suïcide en ongelukken

2/3 van vroegsterfte veroorzaakt door cardio-vasculaire aandoeningen

Roken is de grootste enkelvoudige risicofactor voor vroegsterfte

Wat is de omvang van het probleem?

• Prevalentie roken bij schizofrenie is ruim 3x verhoogd vergeleken met normale bevolking (25%)

• Onder patiënten met schizofrenie rookt 60% tot 90%

• Onder klinische verblijvende patiënten 80% tot 90%

• Patiënten roken meer sigaretten en inhaleren dieper

Nicotine afhankelijkheid Ambulante patiënten FACT (2009)

n= 113 GGZinGeest

Overgewicht/

obesitas

67%

Roken 64%

Metabool syndroom 52%

MetS (ATPIII):

Buikomvang (88/102)

Bloeddruk (130/80)

HDL (1,0/1,3)

Triglyceriden (1,7)

Glucose (6,1)

80%

40%

65%

41%

16%

Waarom rookt men zoveel?

Vele hypothesen

• Verveling

• Omgaan met stress en negatieve

emoties

• Zelfmedicatie

• Compensatie cognitief

functioneren

• Vermindering negatieve

symptomen/depressie

• Reductie van bijwerkingen

• Genetische aanleg

Wat zijn de gevolgen?

• Afname van de levensverwachting met

5-15 jaar (roken belangrijkste

enkelvoudige risicofactor voor CVZ,

longaandoeningen en vroegsterfte)

• Verminderd de werkzaamheid van AP

waardoor doseringen onnodig hoog zijn

• Negatieve beïnvloeding van gezondheid

niet-rokers

• Hoge kosten. Armoede draagt belangrijk

bij aan sociale exclusie, onwelbevinden

en afname kwaliteit van leven

Wat hebben wij (GGZ) bijgedragen

aan het probleem?

• Niet gesignaleerd als verslaving en

problematiek

• Bagatelliseren van probleem

• medeleven

• conflictvermijding

• Slecht voorbeeld geven door zelf veel en

vaak te roken

• Sigaretten als beloning voor gewenst

gedrag of behandeltrouw

• Geen aanbod ontwikkeld

• Behandelpessimisme

• Dagstructuur is opgebouwd uit

aaneenschakeling van rookmomenten en

verveling

Evidence behandeling nicotineafhankelijkheid

bij schizofrenie(Tsoi, 2010)

• 21 trails geincludeerd

• Alle beschikbare studies laten reductie nicotineafhankelijkheid zien

• Contigent reinforcement (CR) effectief maar effect op lage termijn onzeker

• Effectief is: medicamenteuze behandeling met Bupropion (Zyban) en geen bewezen effect nicotine vervangende therapie NRT en CGT. Resultaten zijn beter bij combi

Vooronderzoek (J. Roozen, 2010)23 patiënten en 16 medewerkers

Patiënten:

• Alle patiënten roken. Ruim 60% is gestart met roken voor 20e levensjaar en rookt al

meer dan 20 jaar

• 80 % rookt meer dan 40 sigaretten per dag

• 70% van is al eens eerder gestopt

• 52% denkt erover om te stoppen en 65% om te minderen

• 52% heeft interesse in de cursus maar laag vertrouwen in succes

Medewerkers:

• De helft van de medewerkers rookt en 70% daarvan rookt op werk

• 87% van de medewerkers geeft aan te willen stoppen met roken

60 % van de patiënten en 75% van de medewerkers is voor een rookverbod in de

nieuwbouw indien er een alternatieve ruimte wordt geboden

Wat kunnen en moeten we doen?

• Roken als verslaving erkennen en

behandelen

• Ontmoedigen van roken door beperkende

maatregelen

• Ontwikkelen en aanbieden van

ondersteuning stoppen met roken in

samenhang met andere leefstijlinterventies

(bewegen en voeding)

• Motiveren van patiënten en medewerkers

• Niet-rokers vrijwaren van meeroken

• Onderzoeken van effectiviteit interventies

CBO Richtlijn behandeling van

tabaksverslaving 2009

• Intensieve interventies verdienen de voorkeur

• Interventie afgestemd op situatie en wensen van de patiënt

• Voor rokers die niet in een keer kunnen/willen stoppen, is minderen een

manier om naar stoppen toe te werken (geleidelijk gecontroleerde reductie

door systematisch rookpatroon te doorbreken)

• Bij > 10 sig. p.d. combinatie van gedragsmatige en farmacologische

ondersteuning gewenst

Pakje Kans groepstraining is ontwikkeld door STIVORO conform de meest

recente wetenschappelijke kennis over effectieve strategieën bij stoppen

met roken en voldoet aan de CBO Richtlijn behandeling van

tabaksverslaving en valt onder de 'intensieve interventies'.

Evidence behandeling nicotineafhankelijkheid

bij schizofrenie (Tsoi, 2010)

• Cochrane review: 21 trails geincludeerd

• Alle beschikbare studies laten reductie

nicotineafhankelijkheid zien

• Contigent reinforcement (CR) effectief

maar effect op lage termijn onzeker

• Effectief is: medicamenteuze behandeling

met Bupropion (Zyban) en gering

bewezen effect nicotine vervangende

therapie NRT en CGT. Resultaten zijn

beter bij combi

Alle rokersAlle rokers

75% wil stoppen75% wil stoppen

27%27%probeert probeert

het elk jaarhet elk jaar 77--24% 24% slaagt slaagt mméétthulpmiddelhulpmiddel

5 % 5 % slaagt er in slaagt er in

zonder zonder hulpmiddelhulpmiddel

De interventie

• Ontwikkeling interventie met Stivoro en mede gefinancierd door Fonds Psychische gezondheid

• Gezamenlijk aanbod voor rokende patiënten en medewerkers

• Interventie is aangeboden op klinische setting in Bennebroek(Westerpoort)

• Niet eerder vertoonde poging met deze klinische patientenpopulatiei.c.m. medewerkers (gedeelde ervaring als kracht benutten)

• Evaluatieonderzoek

• Startbijeenkomst voor patiënten en medewerkers

De interventie: Pakje Kans!18 weken (4 januari t/m 3 mei 2011)

10 bijeenkomsten geleid door 2 trainers STIVORO

• gedragsmatige ondersteuning

• koolmonoxidemetingen

• contracten over stapsgewijs minderen met roken

• nicotinepleisters

• nazorg spreekuur

8 x supportgroep geleid door 2 supporters

• ondersteuning en continuïteit

• zelfvertrouwen vergroten en ervaringen uitwisselen

• activiteiten om positieve leefstijlverandering te bevorderen

• Informatie ne ondersteuning van dietist en bewegen

Multidisciplinaire ondersteuning

Pakje Kans

• Psychiater: monitoren patiënten o.a. bloedspiegels voorgeschreven medicatie

• Afdelingen: deelnemers begeleiden, enthousiasmeren nicotinepleisters uitgifte en controle, niet roken buiten de rookruimtes

• Activiteitenbegeleiding: aanbieden activiteiten gezonde leefstijl (supportgroep)

• Dietist en bewegingsagoog: aandacht voor gezonde voeding en bewegen in het algemeen en in supportgroep

De deelnemers22 deelnemers

• 15 patiënten

• 13 klinisch langdurend

opgenomen

• 2 ambulante patiënten FACT

• 7 medewerkers

• 5 V&V

• 2 ondersteunende diensten

Gestart met twee groepen en

wekelijkse bijeenkomsten

van11/2 uur

Weinig tot geen inclusiecriteria

De resultaten15 patiënten

• 6 deelnemers zijn binnen 6 bijeenkomsten gestopt met de interventie

• Van de 9 ‘completers’ zijn er:

• 2 deelnemers geheel gestopt met roken

• 4 deelnemers hebben hun gebruik minimaal gehalveerd

• 3 deelnemers hebben hun oude rookgedrag gehandhaafd

De resultaten7 medewerkers

• 2 deelnemers zijn gestopt met de interventie

• 5 deelnemers zijn gestopt met roken (3 hebben terugval gehad)

• In kielzog zijn nog twee medewerkers gestopt met roken







Totaal zijn van de 22 deelnemers er 4 geheel gestopt met roken (18%)

van de patiënten (13%) en de medewerkers (27%).

Bijvangst interventie

• Bewustzijn en urgentiebesef is

toegenomen

• Optimisme en vertrouwen in

succes is gegroeid

• Verlaging van dosering AP

• Rookverbod nieuwbouw in

voorbereiding

• Borging en verspreiding binnen

GGZ inGeest en landelijk

• Gezondheid staat in haar

algemeen meer in belangstelling

• Bijdrage aan de-stigmatisering

Lessen

• Deelnemende medewerkers kunnen

soms moeilijk steun geven

• Uitstel van interventie bij instabiele

patiënten

• Meer investeren in alle

medewerkers om een steunend

klimaat te realiseren

• Interventie nog meer opnemen

binnen integraal aanbod

leefstijlinterventies

Evaluatie onderzoek

• Nicotine afhankelijkheid:

Fagerstrom ToleranceQuestionnaire

• Ernst symptomatologie:

PANSS

• Welbevinden:

SWN

• Lichamelijke gezondheid:

Check

• Medicatiespiegels:

Labcontrole

Behandelplan (richtlijnproof)

ROM

Severe Mental Illness

Evaluatie individuele

doelen behandelplan

Kwaliteit van leven

(MANSA)

Somatische screening

incl. bloed- en

lichamelijk onderzoek

Evaluatie bijwerkingen

farmacotherapie

Ernstmeting/algeheel

functioneren

(HoNOS en GAF)

Zorgsatisfactie

(CQ)

Inventariseren van

zorgbehoeften

(CANSAS)

Aanvullend

stoornisspecifiek

onderzoek

Herstel (Mental Health

Confidence Scale)

Aandachtspunten en te

overwegen interventies MDRS:

IPS/dagbesteding

Familiebegeleiding/

gezinsinterventie

Signaleringsplan/crisiskaart

Cognitieve gedragstherapie

Lotgenotencontact

Psycho-educatie

Risicotaxatie suïcidaliteit

Farmacotherapie o.a. Clozapine

Somatische zorg en

Leefstijlinterventies

Indiceren zorgint.: FACT, BOR,

opname, PTV, ADB, deeltijd

(Terug)verwijzing naar huisarts,

tandarts of specialist

Elektroconvulsie therapie

Relevante aanbevelingen uit

richtlijn depressie en angst e.a.

Uitvoering van

behandelen

begeleidingsplan

Vaststellen

begeleidingsplan

SDM

Definitief

behandelplan en

overeenkomst

SDM

Bespreken en

vaststellen doelen

SDM

Concept

Behandelplan

SDM

Evaluatie

behandelplan

SDM

Pak je kans!Motiveer patiënten en

medewerkers om te stoppen.

Uitspraken deelnemende patiënten

“ ik rook nu niet meer ieder kwartier een sigaret, maar het lukt me om het om het half uur te doen”

“ van niet roken voel ik me gelukkiger”

“ ik ben trots op mezelf”

“ ik rook de helft minder en heb het minder benauwd”

“ zonder de groep was het me nooit gelukt”

“ mijn koolmonoxide is gedaald”

Dank voor de [email protected]

Roken… moet je ze dat ook nog afnemen?

Documents

Transcript of Roken… moet je ze dat ook nog afnemen?