Post on 11-Jan-2017
Quick scan openheid en transparantie
Bijna honderd inspirerende voorbeelden van provincies, gemeenten, waterschappen en
uitvoeringsinstellingen
27 september 2016
Auteur: Drs. A.G. Terlien
Deze rapportage gaat in op de openheid en transparantie van meer dan honderd overheidsorganisaties. De organisaties zijn onder de loep genomen door het bekijken van vier pijlers: open data, open verantwoording, open spending, open contact & aanpak. Het resultaat bestaat uit bijna honderd inspirerende voorbeelden.
1
Inhoudsopgave 1. Inleiding ......................................................................................................................................................................... 2
1.1 Het proces .................................................................................................................................................................. 2
1.2 Waarom een quick scan openheid en transparantie? .............................................................................. 3
1.3 Hoe is de quick scan uitgevoerd ........................................................................................................................ 3
1.4 Wat doen wij met de inhoudelijke analyse .................................................................................................. 3
2. Samenvatting ............................................................................................................................................................... 4
3. Opbouw quick scan openheid en transparantie ............................................................................................ 5
4. Inhoudelijke analyse................................................................................................................................................. 6
4.1 Vier pijlers ................................................................................................................................................................. 6
4.2 Provincies .................................................................................................................................................................. 6
4.2.1 Open data ........................................................................................................................................................... 7
4.2.2 Open verantwoording ................................................................................................................................... 7
4.2.3 Open spending ................................................................................................................................................. 8
4.2.4 Open contact en aanpak ............................................................................................................................... 9
4.3 Grote gemeenten.................................................................................................................................................. 10
4.3.1 Open data ........................................................................................................................................................ 10
4.3.2 Open verantwoording ................................................................................................................................ 11
4.3.3 Open spending .............................................................................................................................................. 12
4.3.4 Open contact en aanpak ............................................................................................................................ 12
4.4 Waterschappen..................................................................................................................................................... 13
4.4.1 Open data ........................................................................................................................................................ 13
4.4.2 Open verantwoording ................................................................................................................................ 14
4.4.3 Open spending .............................................................................................................................................. 15
4.4.4. Open contact en aanpak ........................................................................................................................... 15
4.5 Uitvoeringsinstellingen ..................................................................................................................................... 15
4.5.1 Open data ........................................................................................................................................................ 16
4.5.2 Open verantwoording ................................................................................................................................ 16
4.5.3 Open spending .............................................................................................................................................. 17
4.5.4 Open contact en aanpak ............................................................................................................................ 17
5. Bijlagen ....................................................................................................................................................................... 18
5.1 Uiteenzetting factoren model ......................................................................................................................... 18
5.2 Bijna honderd links naar voorbeelden ....................................................................................................... 20
2
1. Inleiding Het doel van de quick scan is overheden van elkaar laten leren hoe zij nog transparanter en
opener kunnen worden. Dit gebeurt door op basis van de quick scan organisaties uit te lichten
die één of meerdere goede voorbeelden van transparantie en openheid tonen.
Deze rapportage schept daarom een beeld van de openheid en transparantie van
overheidsorganisaties in Nederland. Ruim honderd organisaties zijn geanalyseerd op basis van
vier pijlers: open data, open verantwoording, open spending en open contact & aanpak.
Provincies, grote gemeenten, waterschappen en ruim dertig uitvoeringsinstellingen zijn
geanalyseerd. Binnen deze quick scan is enkel openbare informatie geraadpleegd; er is dus géén
bedrijfsvoeringsinformatie gebruikt bij de inhoudelijke analyse.
1.1 Het proces Voorafgaand aan het inhoudelijke deel is het van belang om het proces van totstandkoming van
deze rapportage te beschrijven. Zo kunnen de gemaakte keuzen in de juiste context worden
geplaatst.
In 2015 ontwikkelde de Provincie Zuid-Holland een methode om transparantie en openheid te
analyseren. Deze methode is in eerste instantie intern uitgevoerd met als doel om te achterhalen
hoe Provincie Zuid-Holland het doet op het gebied van openheid en transparantie in ten aanzien
van andere provincies en grote gemeenten.
Het Leer- en Expertisepunt Open Overheid (LEOO) hoorde eind 2015 van de inhoudelijke
analyse die was uitgevoerd bij de provincie Zuid-Holland. Het LEOO wilde openbare informatie
van verschillende overheden analyseren, met als doel overheden de mogelijkheid te geven om
van elkaar te leren. Het idee ontstond om nationaal een quick scan uit te voeren om een beeld te
scheppen van openheid en transparantie. Het lag voor de hand om het hiervoor bestaande
instrument van de provincie Zuid-Holland te gebruiken. VNG/KING en de Unie van
Waterschappen haakten aan bij de initiatiefnemers: het Leer- en Expertisepunt Open Overheid
(LEOO), en de provincie Zuid-Holland. Ook is er contact gelegd met de Rijksbrede
Benchmarkgroep (RBB).
De gezamenlijke ambitie is om het leerproces op het gebied van openheid en transparantie te
bevorderen tussen overheidsorganisaties. Om dit leerproces te bevorderen wilden zij met elkaar
een quick scan opzetten. Op deze manier kunnen zij de voorbeelden van organisaties filteren.
Ook kunnen organisaties gebruik maken van de gratis dienstverlening van het Leer- en
Expertisepunt Open Overheid als zij daar behoefte aan hebben.
De quick scan is beeldscheppend omdat de methode die gebruikt is, subjectief is en niet
meetkundig. Daarom bevat dit rapport ook geen ranglijsten of gemiddelde scores. Het nadeel
van een quick scan is dat er geen harde conclusies aan verbonden kunnen worden. Het voordeel
is dat deze methode de leerprocessen bevordert en inspirerende voorbeelden van openheid en
transparantie in kaart brengt.
Binnen deze quick scan is de keuze gemaakt om de grotere overheden hierin mee te nemen:
provincies, waterschappen, de 36 grootste gemeenten en een groot deel van aangesloten
organisaties bij de Rijksbrede Benchmark Groep. De quick scan bevat ruim honderd
overheidsorganisaties.
3
Vanwege de grote groep organisaties zou het vooraf afstemmen van de onderzoeksmethode te
tijdrovend zijn geweest. Ook de financiële middelen waren beperkt en was de uitdrukkelijke
wens om de quick scan voor de onderzochte organisaties zo arbeidsextensief mogelijk te
realiseren. De keuze viel op het enkel analyseren van openbare bronnen.
Om de leerprocessen te bevorderen hebben de Unie van Waterschappen, VNG/KING, Provincie
Zuid-Holland en het LEOO moeite gedaan om op basis van een proces van hoor en wederhoor tot
een eindrapportage te komen waarin iedereen zich kon vinden.
1.2 Waarom een quick scan openheid en transparantie? De maatschappij verandert en overheden spelen daarop in. Overheidsorganisaties staan steeds
meer middenin de maatschappij. Om goed samen te werken met andere overheden, burgers,
bedrijven en andere partijen is het streven naar een gelijke informatiepositie essentieel.
Overheden zijn in transitie om hier beter op in te spelen. Het is in het maatschappelijk belang dat
niet iedereen haar wiel apart uitvindt. Dit kan het beste in samenwerking, met leerprocessen,
gevormd worden. Deze leerprocessen zijn er al. Deze willen wij versnellen door middel van een
quick scan, waarin overheidsorganisaties van elkaars sterke punten leren.
1.3 Hoe is de quick scan uitgevoerd Voor de quick scan is de bestaande methode van de provincie Zuid-Holland gebruikt. Een
kerngegeven van deze inhoudelijke analyse is dat deze uit vier domeinen bestaat: open data,
open verantwoording (door de provincie Zuid-Holland ‘open overheid’ genoemd), open
spending en open contact en aanpak. Onder deze domeinen vallen 16 factoren, die kwalitatief en
kwantitatief zijn geanalyseerd. Deze zijn door een onafhankelijk bedrijf (IT’s easy) geanalyseerd.
In totaal zijn er dus 32 indicatoren.
1.4 Wat doen wij met de inhoudelijke analyse - De uitkomsten van de inhoudelijke analyse zijn doorgestuurd naar de betreffende
organisaties. Zij hadden tot 11 juli 2016 de tijd om hierop te reageren. De organisaties
die in dit conceptrapport voorkomen, hadden ook de mogelijkheid om feedback te
leveren tot 26 augustus 2016.
- Vervolgens is deze rapportage opgesteld. Binnen deze rapportage wordt ingegaan op de
good practices en zijn organisaties per groep en per domein uitgelicht.
- Leren en ontwikkelen gaat het best door goede voorbeelden te belichten. Daarom
worden de organisaties die sterk transparant en open zijn, per domein uitgelicht.
- Deze quick scan is een pilotversie. Dit betekent dat wij zelf ook van de methode en het
proces willen leren en dat wij, mede op basis van hoor en wederhoor met de
organisaties, de methode en het proces willen aanpassen, mogelijk ten behoeve van een
nieuwe quick scan in 2017.
4
2. Samenvatting Het doel van de quick scan is om overheden van elkaar te laten leren hoe zij nog transparanter
en opener kunnen worden. Dit gebeurt door op basis van de quick scan organisaties uit te lichten
die één of meerdere goede voorbeelden van transparantie en openheid tonen. Deze voorbeelden
zijn per organisatiegroep gegeven. De organisatiegroepen die zijn meegenomen in deze quick
scan zijn:
- Uitvoeringsinstellingen
- Grote gemeenten
- Provincies
- Waterschappen
De voorbeelden zijn in het rapport gegeven aan de hand van uitgelichte organisaties. Bij deze
organisaties hebben wij, aan de hand van een inhoudelijke analyse, goede voorbeelden
gevonden. In het rapport zijn vijf voorbeelden gegeven per domein, per organisatiegroep. Alle
voorbeelden zijn opgenomen in de bijlage, met een verwijzing naar de desbetreffende website.
De voorbeelden zijn gegeven per domein. Deze domeinen zijn gebruikt voor de inhoudelijke
analyse. De vier domeinen zijn:
- Open data: het gaat hier om data die openbaar toegankelijk zijn en daarnaast ook
leesbaar voor een computer zodat deze gemakkelijk herbruikbaar zijn.
- Open Verantwoording (door de provincie Zuid-Holland ‘Open Overheid’ genoemd: hier
gaat het om informatie die is aangeboden in de vorm van een document, dataset,
visualisatie of een webcast. Deze informatie biedt meer inzicht in het bestuur en
besluitvorming.
- Open spending: dit domein bevat informatie over de financiën van een organisatie. Deze
informatie kan openbaar inzichtelijk zijn via (gescande) documenten, datasets,
visualisaties of een andere website waarnaar is verwezen.
- Open contact en aanpak: dit domein bevat de opname van ideeën en suggesties via de
website, de communicatiemogelijkheden en kwaliteit van informatie omtrent contact
met de organisatie.
5
3. Opbouw quick scan openheid en transparantie Voordat de inhoudelijke analyse toegelicht wordt, is het van belang dat eerst de opbouw van de
analyse uiteengezet is. De analyse bevat in totaal 32 factoren, verdeeld over vier pijlers. In de
onderstaande tabel zijn de 32 factoren geordend.
Niet alle factoren hebben betrekking op elke organisatiegroep. Voor de provincies en gemeenten
gelden alle factoren. Op het subsidieregister na, zijn alle factoren geldig voor de waterschappen
(tabel 3.1). De uitvoeringsinstellingen vallen vrijwel nooit direct onder een politiek bestuur,
maar indirect. Om deze reden gelden de webcasts, de besluitenlijsten en de factor ‘gevoeligheid
van de open stukken’ niet voor de uitvoeringsinstellingen.
Tabel 3.1: Factoren van inhoudelijke analyse openheid en transparantie
Open en transparante overheid
Open data Open verantwoording Open spending Open contact & aanpak
Kwantitatief Kwalitatief Kwantitatief Kwalitatief Kwantitatief Kwalitatief Kwantitatief Kwalitatief
Open datasets Open datasets Besluitenlijsten Detailniveau
besluiten
Subsidie-
register
Subsidie-
register
Ideeënbank Communi-
catie
Onderwerpen Onderwerpen Politieke
stukken
Gevoeligheid
stukken
Declaraties Declaraties Manieren
waarop
bereikbaar
Opname
ideeën
Grootte
datasets
Type formaat Informatie
bestuurders en
politici
Informatie
bestuurders
en politici
Financiële
gegevens
Financiële
gegevens
Metadata Metadata Open
documenten
Open
documenten
Open-
spending.nl
Formaten
open
spending
Statistische
gegevens
Statistische
gegevens
Webcasts en
live te volgen
Webcasts en
live te volgen
Legenda Organisatiegroep
Groen Uitvoeringsinstellingen
Groen Blauw Waterschappen
Groen Blauw Rood Grote gemeenten en provincies (alle factoren)
Deze 32 factoren zijn op een subjectieve wijze gebruikt om organisaties te inhoudelijk op het
gebied van openheid en transparantie inhoudelijk te analyseren. Eerst is er per organisatie een
lijst gemaakt met de juiste online bronnen. Vervolgens zijn de bronnen geanalyseerd per
organisatiegroep.
Het in kaart brengen van de bronnen en de analyse van de organisaties is uitgevoerd door een
onafhankelijke partij, met kennis van openheid en transparantie bij overheidsorganisaties.
6
4. Inhoudelijke analyse In de quick scan is een beeld geschetst van transparantie en openheid van verschillende
organisatiegroepen in Nederland. Aan de hand van de pijlers open data, open verantwoording,
open spending en open contact & aanpak is er een inhoudelijke analyse uitgevoerd. Per
organisatietype zijn er organisaties die zijn uitgelicht. Van deze organisaties zijn voorbeelden
gegeven. In de bijlage (paragraaf 5.2) is verwezen naar de bronnen van deze voorbeelden.
4.1 Vier pijlers De vier pijlers die aan bod komen zijn (tabel 3.1):
1. Open data: op het gebied van open data is er gekeken naar de hoeveelheid datasets,
kwaliteit van de datasets, onderwerpen van de data, grootte en formaat van de datasets,
metadata en statistische gegevens. Over het algemeen gaat het goed met open data van
overheidsorganisaties. Er zijn veel databanken, dataportalen en dataplatformen. Ook zijn
er kaarten waarin data doorzoekbaar is gemaakt. Daarnaast is er ook data omgezet in
kaarten om de informatieve kant te benadrukken.
2. Open verantwoording: op het gebied van open verantwoording zijn besluitenlijsten,
politieke stukken (en daarvan de gevoeligheid), informatie over bestuurders en politici,
open documenten en webcasts geanalyseerd. Over het algemeen valt op dat er veel
documenten openbaar te vinden zijn, maar dat er nog een verbeterslag mogelijk is om
deze documenten beter vindbaar te maken.
3. Open spending: hier zijn het subisidieregister, declaraties, begrotingen en de website
openspending.nl geanalyseerd. Begrotingen en jaarrekeningen zijn over het algemeen bij
alle organisaties vindbaar. Een ontwikkelpunt is dat deze bestanden vaak enkel in PDF-
formaat worden aangeboden. Deze bestanden lenen zich ook goed voor een
Excelbestand.
4. Open contact en aanpak: het contact tussen overheidsorganisaties en burger is een
aandachtspunt. Deze kan versterkt worden. Er zijn verschillende voorbeelden om deze
communicatie vorm te geven.
4.2 Provincies De 12 provincies zijn bezig met openheid en
transparantie, ieder op haar eigen manier. Dit
doen zij in het kader van de Wet Openbaar
Bestuur (WOB) en de Wet Open Overheid
(WOO). Daarnaast bekijken provincies ook hoe
zij proactief meer openbaar kunnen maken.
Provincies beschikken over data over thema’s
als natuur, infrastructuur, woningbouw,
cultuur, monumenten, energie, water etc. Deze
data bevat relatief weinig persoonsgegevens,
waardoor een groot deel van de data ontsloten
kan worden. Ook beschikken de provincies over
relatief veel geodata. Op het gebied van open
spending is het subsidieregister en de begroting
belangrijk voor de provincies. De provincies
politiek-bestuurlijke organisaties.
Figuur 4.1: Dataportaal van Provincie Noord-Holland
7
Figuur 4.2: Doorzoekbare documenten van Overijssel
4.2.1 Open data
Noord-Holland is een voorbeeld van hoe organisaties met open data kunnen omgaan. Zij hebben
een portaal waarin ook datasets getoond worden die niet openbaar zijn (figuur 4.1). Een
volgende stap zou de vermelding kunnen zijn waarom deze datasets niet openbaar gemaakt
worden. Daarnaast heeft de provincie Noord-Holland een portaal wat doorzoekbaar is op thema,
maar ook op gemeente, datum of zoekterm. Een sterk punt van de provincie Utrecht is dat zij
met de gemeente Utrecht en andere regionale partners samenwerken om relevante data te
ontsluiten. Door dit met elkaar op te pakken sluit de openbaar gemaakte data beter op elkaar
aan.
Gelderland heeft een portaal waar ook gemakkelijk en veel informatie te vinden is. Daar staan
open data en documenten door elkaar heen. Ook ontsluiten zij bijvoorbeeld statistische
informatie over de economie en arbeidsmarkt. Overijssel heeft een openbare GIS Atlas, waarin
kaartmateriaal te raadplegen is. Daarnaast hebben zij een databank met statistische- en
beleidsinformatie. Provincie Noord-Brabant is een van de provincies die een portaal hebben met
informatie over de provincie, gebaseerd op data. Daarin is bijvoorbeeld de bevolkingspiramide
te zien. Er staat ook statistische informatie over innovatie, economische sectoren en grondwater.
Tabel 4.1: Uitgelichte provincies op het gebied van open data
Open data: uitgelichte provincies
Gelderland
Noord-Brabant
Noord-Holland
Overijssel
Utrecht
4.2.2 Open verantwoording
Op het gebied van open verantwoording heeft Noord-Holland ook een voorbeeld. Er zijn veel en
uitgebreide (politieke) documenten te vinden via de site van de provincie. Een voorbeeld
hiervan zijn de schriftelijke vragen die goed vindbaar en doorzoekbaar zijn.
Overijssel heeft haar besluitenlijsten in aparte bestanden online (figuur 4.2). Deze zijn te vinden
op datum. Dit zou verder verbeterd kunnen worden. Nu zijn de besluitenlijsten enkel per datum
doorzoekbaar en niet voor een bepaald thema of besluit. Dat geldt over het algemeen.
Doorzoekbaarheid op thema of besluit zou een grote stap zijn naar een hogere mate van
transparantie.
8
Tabel 4.2: uitgelichte provincies op het gebied van open verantwoording
Open verantwoording: uitgelichte provincies
Gelderland
Noord-Brabant
Noord-Holland
Overijssel
Zuid-Holland
De Provincie Zuid-Holland maakt melding van archeologische vondsten. Ook hebben zij de
agenda van een gedeputeerde open staan. Hun ambitie is om de besluiten van de gedeputeerde
staten openbaar te maken.
De Provincie Noord-Brabant heeft een mooi voorbeeld in de vorm van hun webcast
(figuur 4.3). Hier kunnen de
vergaderingen terug worden gekeken
per spreker. Daarnaast kunnen er
fragmenten toegevoegd worden aan
favorieten en kan er een afspeellijst
worden samengesteld. Dit maakt het
terugkijken van de vergaderingen
efficiënter en leuker. De provincie
Gelderland heeft veel documenten
proactief openbaar die gemakkelijk
doorzoekbaar zijn.
4.2.3 Open spending
Een belangrijk onderdeel van financiële transparantie is het subisidieregister. Hiermee laat een
organisatie zien aan wie zij geld geven en met welk doel. De Provincie Zuid-Holland heeft een
subisidieregister in een Excelbestand, waardoor men gemakkelijk zelf een analyse kan uitvoeren
op de verstrekte subsidies. Een volgende stap kan zijn dat provincies ook laten zien wie geen
subsidie krijgt en waarom niet en waar de subsidies worden verstrekt in ruimtelijk opzicht. En
ook de duiding met welk doel subsidies worden verstrekt en of deze doelen daarmee zijn
bereikt. Daarnaast zal het een verbeterslag zijn wanneer subsidieregisters ook aangeboden
worden in een CSV-bestand.
De provincie Limburg heeft haar financiële documenten erg goed doorzoekbaar gemaakt, ook
declaraties uit het verleden (2007-2009). Er kan gezocht worden aan de hand van zoektermen.
Op dit vlak loopt Limburg voor op veel andere organisaties.
Tabel 4.3: uitgelichte provincies op het gebied van open spending
Open spending: uitgelichte provincies
Flevoland
Limburg
Noord-Brabant
Noord-Holland
Zuid-Holland
Figuur 4.3: Webcast van Provincie Noord-Brabant
9
Provincie Noord-Brabant ontsluit met haar begroting (in Excel) veel informatie en metadata
over de financiële gegevens. Dit leidt ertoe dat de financiële gegevens beter te begrijpen zijn
voor de lezer.
4.2.4 Open contact en aanpak
Provincie Groningen doet het goed op het gebied van open contact en aanpak. Zij onderscheiden
zich met hun ideeënbank die zij op de website hebben (figuur 4.4.). Daar kunnen burgers hun
ideeën inzenden. Deze ideeën worden vervolgens in behandeling genomen. Dit is een handvat
voor andere organisaties om nauwer het contact te zoeken met burgers. Dit kan vervolgens nog
versterkt worden door de ideeënbank meer interactief te maken. Bijvoorbeeld dat men elkaars
ideeën kan zien en daarop kan reageren. Zo kan men ook elkaars ideeën ondersteunen.
Noord-Holland heeft een sterke contactpagina op de website. Bezoekers kunnen zichzelf verder
helpen aan de hand van thema’s en er zijn veel opties om contact te leggen. Daarnaast kan ook
de sociale media van de organisatie geraadpleegd worden. Gelderland biedt de website, naast de
Nederlandse versie, in het Duits en Engels aan. Dat is handig voor provincies die aan de grens
gelegen zijn. Maar ook voor provincies die willen inspelen op het aantrekken van internationale
bedrijvigheid en expats. Zoals een Engelse en Chinese landingspagina met informatie over de
provincie.
Tabel 4.4: Uitgelichte provincies op het gebied van open contact en aanpak
Contact en aanpak: uitgelichte provincies
Drenthe
Gelderland
Groningen
Noord-Holland
Overijssel
Figuur 4.4: Ideeënbank van Provincie Groningen
10
4.3 Grote gemeenten De organisatiegroep grote gemeenten bestaat uit de G4 en G32, in totaal dus 36 gemeenten. Deze
groep heeft een hoge mate van openheid en transparantie. Er is veel data ontsloten en er is veel
informatie openbaar.
4.3.1 Open data
De grote gemeenten beschikken
over veel data, maar in relatief
veel datasets komen
persoonsgegevens voor.
Daardoor is een groter deel van
de data niet geschikt om te
ontsluiten dan bijvoorbeeld
provincies. Daarnaast zijn
gemeenten politiek-bestuurlijke
organisaties.
Opvallend op het gebied van open data is dat de grote gemeenten boven komen drijven. Zij
hebben meer middelen om hierop in te zetten. Amersfoort is een van de gemeenten met een
buurtmonitor waarin veel data is te vinden over de gemeente. Een sterk punt is dat deze data op
de site van Amersfoort direct vergeleken kan worden met andere gemeenten. Zo is de data
makkelijker te duiden voor de ontvanger.
Tabel 4.5: Uitgelichte grote gemeenten op het gebied van open data
Schiedam heeft een interactieve kaart. Daarop zijn onder andere monumenten, kunst, molens
wandelingen en informatie over de oorlog te vinden. Naast de data en de locatie is er vaak een
verhaal toegevoegd. Hierdoor gaat de data leven en wordt er meer duiding gegeven.
Tilburg heeft open data ontsloten via ArcGis en biedt de mogelijkheid tot het gebruik van API’s.
Het voordeel van het gebruik van ArcGis is dat de data direct (gedeeltelijk) ruimtelijk
gevisualiseerd is, wat helpt bij het in beeld krijgen, begrijpen en interpreteren.
Utrecht heeft zich aangesloten bij het DataplatformNL en doorloopt daarin, met andere
organisaties, een proces om meer en betere open data te ontsluiten. Die ontsluiten zij ook via dat
dataplatform. Ook is er een dataportaal met meer beschrijvende en statistische gegevens, zoals
de andere grote steden deze ook hebben. Amsterdam geeft een mooi voorbeeld wat betreft
functionele informatie. Zij hebben een interactieve parkeerkaart (figuur 4.5). Tarieven zijn
gevisualiseerd op de kaart en kunnen direct parkeerkaarten worden gekocht. Meerdere steden
hebben dit soort handige parkeerkaarten.
Open data: uitgelichte grote gemeenten
Amersfoort
Den Haag
Schiedam
Tilburg
Utrecht
Figuur 4.5: Parkeerkaart van de Gemeente Amsterdam
11
4.3.2 Open verantwoording
Op het gebied van open verantwoording is er een groep uitgelichte gemeenten. Deze gemeenten
hebben voorbeelden op het gebied van open verantwoording. Gemeenten zijn op dit vlak al goed
op weg en mogelijke verbeteringen zijn eerder incrementeel dan radicaal van aard. Details
maken het verschil. Een voorbeeld van een zodanig detail is bijvoorbeeld de manier waarop de
gemeente Apeldoorn de nevenfuncties van B&W weergeeft in een tabel. Daarnaast maken zij ook
de betaalde wachtgelden openbaar.
Van de Eindhovense gemeenteraadsleden is inzichtelijk gemaakt of zij voor of tegen hebben
gestemd, per besluit. Dit is een toegevoegde waarde aan de democratie. Door dit inzichtelijk te
maken zijn gemeenteraadsleden controleerbaar en zijn hun besluiten te volgen. Dit is informatie
die stemgerechtigden kunnen gebruiken bij het maken van een beslissing bij de volgende
verkiezingen (figuur 4.6).
Op het gebied loopt een nationale pilot onder leiding van de Open State Foundation, waar
vijf gemeenten aan deelnemen. Zo is een raadsvergadering van de Utrechtse gemeenteraad in
open standaarden en machine-leesbaar ontsloten.
Op het gebied van de webcast is Breda een van de voorlopers. De beelden kunnen worden
teruggekeken. Ook fragmenten kunnen worden teruggekeken per spreker en per onderwerp.
Binnen de webcast kan op onderwerp worden gezocht. Daarnaast kan er een afspeellijst worden
opgesteld en kunnen er fragmenten als favoriet bestempeld worden. Dit is hetzelfde programma
als het programma van Noord-Brabant.
Op de website van Tilburg kunnen de politieke documenten gemakkelijk doorzocht worden op
een laagdrempelige manier. Het is ook mogelijk om te zoeken aan de hand van zoektermen, dat
is een meerwaarde.
Tabel 4.6: Uitgelichte grote gemeenten op het gebied van open verantwoording
Open verantwoording: uitgelichte grote gemeenten
Eindhoven
Groningen
Tilburg
Utrecht
Venlo
Figuur 4.6: Overzicht van stemmingen van raadsleden op individueel niveau van Gemeente Eindhoven
12
4.3.3 Open spending
Open spending heeft vooral te maken met transparantie.
Hiermee laten organisaties zien wat zij uitgeven en
waaraan. Zo kunnen burgers zien wat er met hun geld
gedaan wordt.
Een onderdeel van deze financiële transparantie is het
openbaar maken van bonnetjes. Gemeente Groningen
heeft een groot aantal bonnetjes ingescand,
overzichtelijk per maand en per wethouder (figuur 4.7).
Daarbij geeft de gemeente de gedragscode mee, zodat
de informatie beter kan worden geïnterpreteerd en
gecontroleerd. Veel informatie is wel openbaar, maar
niet herbruikbaar. Een voorbeeld daarvan is de
raadsinformatie uit de voorgaande paragraaf, maar ook
veel financiële informatie is niet op een herbruikbare
wijze openbaar gemaakt.
Tabel 4.7: Uitgelichte grote gemeenten op het gebied van open spending
Open spending: uitgelichte grote gemeenten
Arnhem
Den Haag
Groningen
Helmond
Sittard-Geleen
Gemeente Tilburg heeft een uitgebreide begroting waarbij zij context geeft aan de geplande
uitgaven in de komende jaren. Dit geeft een inzicht in de geplande uitgaven. Ondanks dat de
begroting van Tilburg een voorbeeld is, is er nog ruimte voor verbetering. Er kan een bijlage aan
worden toegevoegd in een Excel-formaat, waarmee makkelijker gerekend kan worden.
Daarnaast kan, in het algemeen, de begroting in een hoger detailniveau. Evenals de jaarrekening.
Gemeente Den Haag heeft het subsidieregister ook in een Excel-bestand openbaar. Doordat dit
type bestand leesbaar is voor een computer kan men het beter en efficiënter gebruiken.
Gemeente Helmond heeft op hun website open spending en de besluitvorming met elkaar
verweven, wat een toegevoegde waarde heeft. De programmabegroting is samen met de
ingediende moties en amendementen gepresenteerd. Dit biedt inzicht in de totstandkoming van
de begroting met de overwegingen die voorafgaand zijn gemaakt.
4.3.4 Open contact en aanpak
De gemeenten Venlo en Schiedam zijn voorbeelden met een burgerpanel. De panelleden zijn
inwoners van de gemeente en beantwoorden vragen over hun buurt, stad of een bepaald thema.
De gemeente Schiedam maakt van deze vragenlijsten rapportages en publiceert deze op de site.
Amersfoort verwijst via de contactpagina door naar een overzicht van alle websites die de
gemeente heeft. Dit biedt overzicht voor bezoekers van de website.
Figuur 4.7: Ingescande bonnetjes uit het declaratieoverzicht van de Gemeente Groningen
13
Tabel 4.8: Uitgelichte grote gemeenten op het gebied van open contact en aanpak
Open contact en aanpak: uitgelichte grote gemeenten
Amersfoort
Den Haag
Ede
Schiedam
Venlo
Er zijn ook steeds meer gemeenten die gebruik maken van nieuwe media zoals Whatsapp. Daar
maakt Gemeente Den Haag bijvoorbeeld gebruik van. Inwoners uit Den Haag kunnen op veel
manieren contact leggen en kunnen direct iets melden over de openbare ruimte.
Veel gemeenten verwijzen op de contactpagina direct door naar veelgebruikte diensten die dicht
bij de burger staan. Zoals zaken rondom parkeren, verhuizen, afval en een paspoort. Dit maakt
het voor de bezoeker overzichtelijker en gebruiksvriendelijk.
4.4 Waterschappen Waterschappen zijn bijzondere overheidsorganisaties in Nederland, gericht op het thema water.
De openheid en transparantie van waterschappen is gericht op het thema water en de politieke
en bestuurlijke zijde van het waterschap.
De data van de waterschappen bevat weinig persoonsgegevens. Hierdoor hebben zij de
mogelijkheid om relatief veel data te ontsluiten. Een aspect van waterschappen is dat er geen
grote verschillen zijn in organisatiegrootte. Dat is wel het geval bij de andere
organisatiegroepen.
4.4.1 Open data
De Waterschappen hebben samen, via de
Unie van Waterschappen, een platform
waarmee zij data ontsluiten. Dit is niet
alleen data over waterdata, maar ook over
het presteren van de waterschappen. Via
WAVES (waterschap analyse en verbeter-
systeem). Daarin wordt ook ingegaan op de
kritieke prestatie indicatoren (KPI’s) en
hierin worden waterschappen met elkaar
vergeleken.
Het Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden ontsluit veel data. Zij bieden bij hun data de
mogelijkheid om API’s te gebruiken, kaarten te downloaden en zij hebben een sterk dataportaal.
Daarnaast hebben zij een interactieve kaart waarop men zelf met de data aan de slag kan.
Waterschappen hebben veel data over water, zoals waterstanden. Het Waterschap Roer en
Overmaas heeft visualisaties van de projecten en hun investeringen, zodat het zichtbaar is wat
zij doen. Men kan in een applicatie zien of er (dreigende) wateroverlast, verhoogde
waakzaamheid of niets aan de hand is. Dit is zichtbaar is de applicatie WaterstandLimburg. Deze
is ontwikkeld door waterschappen Peel en Maasvallei en Roer en Overmaas.
Figuur 4.8: Inzicht in risico’s en waterstand van Waterschap Roer en Overmaas
14
Het Waterschap Rivierenland heeft naast hun open data ook een archief, met verschillende
informatie zoals beelden, nieuws en data. Dit is doorzoekbaar en geeft de bezoeker van de
website ruimere mogelijkheden om informatie tot zich te nemen.
Tabel 4.9: Uitgelichte waterschappen op het gebied van open data
Open data: uitgelichte waterschappen
Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden (Utrecht en Zuid-Holland)
Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier (Noord-Holland)
Hoogheemraadschap van Rijnland (Zuid-Holland en Noord-Holland)
Waterschap Peel en Maasvallei (Limburg)
Waterschap Rivierenland (Gelderland, Zuid-Holland, Noord-Brabant en Utrecht)
4.4.2 Open verantwoording
Het Waterschap Zuiderzeeland is een voorbeeld van een waterschap die het goed doet op het
gebied van verantwoording. De nevenfuncties hebben zij bijvoorbeeld tot in detail en goed
geordend openbaar. Het is overzichtelijk dat de
vergaderstukken en de informatie over de
algemene leden gebundeld is.
Het Waterschap Aa en Maas heeft een goede
webcast online en is zo goed te volgen via de
‘digitale tribune’. Binnen de uitzendingen die
teruggekeken kunnen worden kan gezocht worden
naar sprekers en worden de stukken direct bij de
juiste beeldfragmenten getoond (figuur 4.9).
Het Hoogheemraadschap van Delfland heeft
beleidsdocumenten openbaar staan, waardoor
men inzicht kan krijgen in het beleid wat gevoerd
wordt en waar dat op gebaseerd is. Zo hebben zij
visies, nota’s en handreikingen actief openbaar. Daarnaast heeft het Hoogheemraadschap van
Delfland de WOB-verzoeken openbaar staan. Dit leidt ertoe dat zij bij een terugkerend WOB-
verzoek de aanvragen kunnen doorverwijzen naar de openbare WOB-verzoeken. Daarnaast
zorgen zij voor een gelijkere informatiepositie voor alle actoren door het openbaar maken van
de WOB-verzoeken.
Tabel 4.10: Uitgelichte waterschappen op het gebied van open verantwoording
Open verantwoording: uitgelichte waterschappen
Hoogheemraadschap van Delfland (Zuid-Holland)
Hoogheemraadschap van Rijnland (Zuid-Holland en Noord-Holland)
Waterschap Aa en Maas (Noord-Brabant)
Waterschap Vechtstromen (Drenthe en Overijssel)
Waterschap Zuiderzeeland (Flevoland)
Figuur 4.9: Webcast is gekoppeld aan documenten
15
4.4.3 Open spending
Het Waterschap Zuiderzeeland publiceert
online de vergoedingen, relatie-
geschenken, dienstreizen en declaraties.
De uitgelichte waterschappen doen het
op het gebied van open spending goed.
Het Hoogheemraadschap De Stichtse
Rijnlanden heeft veel financiële gegevens
op de website: voorjaarsnota’s,
begrotingen, bestuursrapportages en
jaarverslagen van de afgelopen zes jaar.
Een verbeterpunt voor veel
waterschappen is dat zij verouderde of
geen informatie hebben op
openspending.nl.
Op de website opent het Waterschap Vallei en Veluwe waarom men belasting betaald voor
waterschappen in het algemeen (figuur 4.10). Dit geeft de bezoeker meer inzicht en daardoor
kan men de begroting en het jaarverslag beter duiden.
Tabel 4.11: Uitgelichte waterschappen op het gebied van open spending
Open spending: uitgelichte waterschappen
Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden (Utrecht en Zuid-Holland)
Hoogheemraadschap van Delfland (Zuid-Holland)
Waterschap Rivierenland (Gelderland, Zuid-Holland, Noord-Brabant en Utrecht)
Waterschap Vallei en Veluwe (Utrecht en Gelderland)
Waterschap Zuiderzeeland (Flevoland)
4.4.4. Open contact en aanpak
Hoogheemraadschap van Delfland is een van de uitgelichte organisaties van de openheid in
contact en aanpak van de waterschappen. Zij zijn een voorbeeld van hoe een organisatie de
communicatie vergemakkelijkt. Zij beschrijven duidelijk hun taken op de website. Wanneer een
burger op de contactpagina is kan hij of zij daar direct een klacht, schadeverzoek, bezwaar of
beroep indienen. Daarnaast wordt men doorverwezen naar de thema’s van het waterschap.
Tabel 4.12: Uitgelichte waterschappen op het gebied van open contact en aanpak
Open contact en aanpak: uitgelichte waterschappen
Hoogheemraadschap van Delfland (Zuid-Holland)
Hoogheemraadschap van Rijnland (Zuid-Holland en Noord-Holland)
Waterschap Vallei en Veluwe (Utrecht en Gelderland)
Waterschap Vechtstromen (Drenthe en Overijssel)
Waterschap Zuiderzeeland (Flevoland)
4.5 Uitvoeringsinstellingen In deze inhoudelijke analyse zijn ook uitvoeringsinstellingen zoals agentschappen en
zelfstandige bestuursorganen meegenomen. Er is gekozen om deze organisaties mee te nemen in
de quick scan omdat zij zijn aangesloten bij het leernetwerk van de Rijksbrede Benchmarkgroep
(RBB). Het verschil tussen deze organisatiegroep en de andere groepen is dat de
Figuur 4.10: Uitleg van Vallei en Veluwe waar de waterschapsbelasting aan wordt besteed
16
uitvoeringsinstellingen sterk verschillende taken kunnen hebben. Provincies, gemeenten en
waterschappen hebben binnen hun organisatiegroep gelijksoortige taken. Deze verscheidenheid
zorgt ervoor dat er per domein grotere verschillen zijn tussen de uitvoeringsinstellingen.
4.5.1 Open data
Binnen de organisatiegroep uitvoerings-
instellingen zijn er duidelijke verschillen op
het gebied van open data. Een logische reden
daarvoor is dat er over het algemeen
uitvoeringsinstellingen zijn die minder te
maken hebben met data. Het RDW biedt
gestructureerd veel en actuele open data, die
aangeboden wordt voor verschillende
doelgroepen (figuur 4.11). DUO heeft grote
databestanden met data in een hoog
detailniveau. Van elke basisschool kan
bijvoorbeeld de gemiddelde CITO-score
gedownload worden. Zo kan onderzoek
gedaan worden naar de kwaliteit van verschillende typen onderwijs, maar kunnen ook slecht
functionerende scholen direct aangesproken worden. Deze vorm van open data zorgt voor
controleerbaarheid van het onderwijs, voor iedereen die dat wilt.
Er zijn ook ontwikkelpunten. Zo is de data vaak wel aanwezig, maar soms ook niet goed te
vinden. Data zijn soms ook verouderd. In enkele gevallen is er wel data, maar dan is deze niet te
downloaden.
Tabel 4.13: Uitgelichte uitvoeringsinstellingen op het gebied van open data
4.5.2 Open verantwoording
Uitvoeringsinstellingen hebben, afhankelijk van hun kerntaken, meer of minder documenten
openbaar. Stichting Reclassering Nederland is een organisatie die veel documenten openbaar
heeft staan. Zij hebben deze documenten ook goed doorzoekbaar gemaakt. Zij hebben
categorieën gemaakt waardoor bijvoorbeeld de brieven aan de Tweede Kamer der Staten-
Generaal er gemakkelijk uit te filteren zijn.
Tabel 4.14: Uitgelichte uitvoeringsinstellingen op het gebied van open verantwoording
Open verantwoording: uitgelichte uitvoeringsinstellingen
Kadaster
EP-Nuffic
Raad voor rechtsbijstand
Reclassering Nederland
Rijksvastgoedbedrijf
Open data: uitgelichte uitvoeringsinstellingen
DUO
Kadaster
Raad voor rechtsbijstand
RDW
Rijkswaterstaat
Figuur: 4.11: Open data per thema bij het RDW
17
Op het gebied van open verantwoording kunnen de uitvoeringsinstellingen meer informatie
ontsluiten over hun bestuurders en hun nevenactiviteiten, declaraties en vergoedingen.
Hierover is vaak niet veel informatie te vinden, in vergelijking met de andere
organisatiegroepen.
4.5.3 Open spending
Naast het feit dat de uitvoeringsinstellingen minder informatie over hun bestuurders ontsluiten
dan de andere organisatiegroepen, openbaren zij ook minder declaraties van hun bestuurders.
Dit is een punt van aandacht waar uitvoeringsinstellingen proactief op kunnen inspelen. Vaak
staan de begrotingen ook in PDF bestanden. Het zou beter zijn als de begrotingen herbruikbaar
worden aangeboden, dus niet in PDF-formaat.
Raad voor de Rechtsbijstand geeft op een goede wijze inzicht in haar financiën in het
jaarverslag. Dat is niet bij elk agentschap goed vindbaar en inzichtelijk. Een verbeterpunt voor
hen is om de jaarverslagen sneller openbaar te maken. Halverwege 2016 was het jaarverslag van
2015 nog niet openbaar gemaakt.
Tabel 4.15: Uitgelichte uitvoeringsinstellingen op het gebied van open spending
Open spending: uitgelichte uitvoeringsinstellingen
Autoriteit financiële zaken markten
CIBG
Raad voor rechtsbijstand
EP-Nuffic
Reclassering Nederland
4.5.4 Open contact en aanpak
Binnen de uitgelichte uitvoeringsinstellingen
zijn voorbeelden van een actieve wijze van
contact en aanpak. Een voorbeeld hiervan is de
suggestiebak van het Centraal Bureau van
Rijvaardigheidsbewijzen. Zij bieden de
mogelijkheid voor bezoekers van de website
om klachten, complimenten of suggesties in te
dienen.
De Kamer van Koophandel verwijst via de
contactpagina door naar haar kerntaken. Mocht
men toch telefonisch contact op willen nemen
zijn de in te voeren functies al aangegeven aan
de hand van de getallen. Dit is bevorderlijk voor de klantvriendelijkheid en efficiëntie van het
contact (Figuur 4.12).
Tabel 4.16: Uitgelichte uitvoeringsinstellingen op het gebied van open contact en aanpak
Open contact en aanpak: uitgelichte uitvoeringsinstellingen
Centraal Bureau Rijvaardigheidsbewijzen
Kamer van Koophandel
Logius
Rijksdienst voor ondernemend Nederland
SVB
Figuur 4.12: Verwijzingen van Kamer van Koophandel naar kerntaken op contactpagina
18
5. Bijlagen In de bijlagen is eerst ingegaan op de factoren die zijn gebruikt bij de inhoudelijke analyse.
Daarbij zijn de factoren beschreven in de onderstaande tabel (paragraaf 5.1). Daarna is
verwezen aan de hand van links naar websites. Via deze links zijn de voorbeelden te vinden die
in deze rapportage benoemd zijn, of niet genoemd zijn maar wel meegegeven willen worden
(paragraaf 5.2).
5.1 Uiteenzetting factoren model
Onderstaande tabel is vermeld in hoofdstuk 3. In deze bijlage is de inhoudelijke analyse van de
factoren verder verhelderd.
Tabel 5.1: 32 factoren van de inhoudelijke analyse
Open en transparante overheid
Open datasets Open verantwoording Open spending Open contact & aanpak
Kwantitatief Kwalitatief Kwantitatief Kwalitatief Kwantitatief Kwalitatief Kwantitatief Kwalitatief
Open
datasets
Open
datasets
Besluitenlijsten Detailniveau
besluiten
Subsidie-
register
Subsidie-
register
Ideeënbank Communicatie
Onderwerpen Onderwerpen Politieke
stukken
Gevoeligheid
stukken
Declaraties Declaraties Manieren
waarop
bereikbaar
Opname
ideeën
Grootte
datasets
Type formaat Informatie
bestuurders en
politici
Informatie
bestuurders
en politici
Financiële
gegevens
Financiële
gegevens
Metadata Metadata Open
documenten
Open
documenten
Open-
spending.nl
Formaten
open
spending
Statistische
gegevens
Statistische
gegevens
Webcasts en
live te volgen
Webcasts en
live te
volgen
19
Tabel 5.2: Uitleg bij factoren van de inhoudelijke analyse, per domein
Open data
Omschrijving factor
Datasets Kwaliteit en kwantiteit van open datasets
Onderwerpen Hoeveelheid aan onderwerpen
Grootte Omvang en granulariteit van open datasets
Type formaat Formaat van datasets (PDF zwak, API en CSV sterk), meer mogelijkheden
positief
Metadata De kwaliteit van de informatie die wordt gegeven bij de datasets
Statistische gegevens Het aanbod van bewerkte datasets en statistische gegevens over de data
Open verantwoording
Besluitenlijsten De kwaliteit en kwantiteit van de besluiten en de vindbaarheid en
doorzoekbaarheid daarvan
Detailniveau besluiten De hoeveelheid informatie die wordt gegeven over een genomen besluit
Politieke stukken De hoeveelheid, vindbaarheid en doorzoekbaarheid van politieke stukken
Informatie bestuurders en politici De kwantiteit en het detailniveau van de informatie over bestuurders en
politici en de vindbaarheid hiervan op de website
Open documenten De hoeveelheid, vindbaarheid en doorzoekbaarheid van documenten. Het gaat
om documenten die inzicht geven in het beleid of de totstandkoming hiervan.
Webcasts / live te volgen Bij de webcast is geanalyseerd of deze aanwezig is, wat de zoekmogelijkheden
zijn en wat de vindbaarheid en gebruiksgemak is.
Open spending
Subisidieregister Bij het subsidieregister is gekeken naar het formaat van het bestand, de
hoeveelheid informatie over een subsidie en de vindbaarheid.
Declaraties Er is geanalyseerd of er enkel totaalbedragen per persoon zijn vrijgegeven of
dat het tot het detailniveau van bonnetjes openbaar is wat de declaraties zijn.
Hoe hoger het detailniveau, hoe transparanter.
Financiële gegevens Zowel op kwantitatieve wijze als kwalitatieve wijze is er inhoudelijk gekeken
naar de openbare financiële gegevens. Er is gekeken naar het detailniveau van
de financiële gegevens, maar ook naar de vindbaarheid.
Openspending.nl De aanwezigheid en de actualiteit van de financiële data op openspending.nl
Formaten financiële gegevens Er is apart gekeken naar de formaten van de financiële data. Wanneer de data
(ook) in computerleesbare formaten openbaar is, kan men er zelf mee aan de
slag.
Open contact en aanpak
Ideeënbank De aanwezigheid van een specifieke mogelijkheid waar men ideeën kan
inzenden aan een organisatie.
Communicatie De communicatie met een organisatie verloopt men name via de
contactpagina. Daarvan is inhoudelijk bekeken of dit gebruiksvriendelijk is.
Manieren bereikbaar De manieren die mogelijk zijn om contact te leggen met een organisatie.
Opname ideeën De feedback die er is rondom de ideeënbank. Wanneer dit interactief is, is het
een toegevoegde waarde. Dan kan men alle ideeën zien, aanvullen en daarop
reageren.
20
5.2 Bijna honderd links naar voorbeelden Provincies: Open data
1. Samenwerking in Provincie Utrecht http://www.utrechtopendata.org/
2. Dataportaal Provincie Noord-Holland
http://maps.noord-holland.nl/dataportaal/
3. Dataportaal van Provincie Gelderland https://opendata.gelderland.nl/zoeken/resultaat/
4. Staat van Zuid-Holland
http://staatvan.zuid-holland.nl/Paginas/default.aspx
5. Openbare GIS Viewer van Provincie Overijssel http://gisopenbaar.overijssel.nl/viewer/app/atlasvanoverijssel_basis/v1
6. Databank Provincie Noord-Brabant
https://brabant.databank.nl/kiosken/index.html Open verantwoording:
7. Documenten Provincie Gelderland https://opendata.gelderland.nl/zoeken/resultaat/
8. Vergaderingen terugkijken van Provincie Noord-Brabant
http://conference.connectedviews.com/?i=provincienoordbrabant
9. Politieke stukken doorzoeken van Overijssel http://www.overijssel.nl/bestuur/provinciale-staten/moties-amendementen/moties-amendementen/
10. Archeologisch depot Zuid-Holland
http://www.archeologie.zuid-holland.nl/
11. Doorzoeken van politieke documenten Noord-Holland http://www.mijnbabs.eu/babsnoordhollandweb/default.aspx?Module=MO
Open spending
12. Subsidieregister Zuid-Holland http://www.zuid-holland.nl/loket/subsidies/subsidies/openbaar/
13. Begrotingen en de realisaties van Noord-Brabant
https://www.brabant.nl/Subsites/Open-Data/Databronnen/Financiele-data.aspx
14. Declaraties van gedeputeerde staten van Provincie Limburg http://www.limburg.nl/Bestuur/Kostenvergoedingen/Gedeputeerde_Staten_kostenvergoedingen
15. Begrotingen van Provincie Flevoland
https://www.flevoland.nl/Loket/Financien/Begroting
16. Begroting van Provincie Noord-Holland http://begroting.noord-holland.nl/
Open contact en aanpak
17. Ideeënbank Provincie Groningen
http://www.ideeenbankgroningen.nl/
18. Contactpagina Provincie Noord-Holland: https://www.noord-holland.nl/Loket/Contact/Contact
21
19. Contactpagina Drenthe met duidelijke doorverwijzingen:
https://www.drentsparlement.nl/contact/
20. Contactpagina Overijssel met thematische contacten: http://www.overijssel.nl/algemene-onderdelen/serviceblok/contact/
21. Internationale contactpagina Gelderland:
https://www.gelderland.nl/Provinz-Gelderland Grote gemeenten Open data
22. Buurtmonitor Amersfoort https://amersfoort.buurtmonitor.nl/jive/jivereportcontents.ashx?report=home_sw5
23. Parkeerkaart Amsterdam
https://parkeerkaart.amsterdam.nl/
24. Schiedam op de kaart: data met locatie en verhaal http://www.schiedamopdekaart.nl/
25. Open GIS Tilburg
http://data.tilburg.opendata.arcgis.com/datasets?sort_by=name
26. Open datakaart van de Gemeente Utrecht http://www.utrechtopent.nl/
27. Uitgebreid dataportaal van Gemeente Den Haag
https://www.columby.com/a/gemeente-den-haag Open verantwoording
28. Nevenfuncties van gemeenteraadsleden in Amersfoort https://www.apeldoorn.nl/DATA/TER/politiek/gemeente%20raad/nevenfuncties/nevenfuncties%20raad%202014-2018lv.pdf
29. Raadsinformatie en stemgedrag raadsleden per besluit in Eindhoven
http://eindhoven.raadsinformatie.nl/leden
30. De Raad Online van Tilburg http://tilburg.notudoc.nl/cgi-bin/vragen.cgi
31. Politieke stukken van Gemeente Groningen
http://groningen.notudoc.nl/cgi-bin/vragen.cgi
32. Overzicht van politieke documenten gemeente Utrecht http://ibabsonline.eu/Lijst.aspx?site=Utrecht&ListId=ac711b72-54f7-449a-9a73-9693e6e06688&ReportId= En de open raadsinformatie van de Utrechtse gemeenteraad
33. Webcast Breda
http://conference.connectedviews.com/Default.aspx?i=gemeente_breda
34. Uitgebreide zoekmogelijkheden documenten Den Haag http://denhaag.raadsinformatie.nl/modules/4/schriftelijke_vragen/view
35. Ruimtelijke plannen Venlo
https://www.venlo.nl/plannen-ter-inzage Open spending
36. Declaraties B&W Gemeente Groningen https://gemeente.groningen.nl/declaraties-b-en-w
22
37. Financiën Tilburg
http://www.tilburg.nl/stad-bestuur/bestuur/bestuurlijke-informatie/
38. Subsidieregister Den Haag http://www.denhaag.nl/home/bewoners/to/Subsidieregister.htm
39. Declaraties, wachtgeld, kostenoverzicht en nevenfuncties Gemeente Arnhem
https://www.arnhem.nl/Bestuur/college_van_b_w/nevenfuncties_wachtgeld_declaraties
40. Financiën van Sittard-Geleen https://www.sittard-geleen.nl/Bestuur/Financien/Jaarrekening
41. Programmabegroting van de Gemeente Helmond verweven met open overheid
http://www.helmond.nl/Internet/college/Beleid-en-bestuurlijke-informatie/Voorjaarsnota-en-begroting/Programmabegroting-2016
Open contact en aanpak
42. Burgerpanel van Schiedam, met publicaties van de resultaten https://www.schiedam.nl/Def/opendata/opendata-v2-Onderzoek/Internetpanel.html
43. Contact Gemeente Amersfoort
https://www.amersfoort.nl/contact.htm
44. Gemeentenieuws van Ede gebundeld https://www.ede.nl/en/gemeente/actueel/gemeentenieuws-ede/
45. Contactpagina van de Gemeente Den Haag
http://www.denhaag.nl/home/Contact.htm
46. Meningenportal van Venlo https://portal.net-mr.com/207685/17/gemeentevenloportal2/default.php?page=resultaten.php
Waterschappen Open data
47. Geodata van het Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden http://hdsr.maps.arcgis.com/apps/PublicGallery/index.html?appid=9ab9428b61114fdd891b3dd52eca099f&group=8120e25efc7246e488c5ba8e698b6d43
48. Open data van Waterschap Roer en Overmaas
https://overmaas.maps.arcgis.com/apps/OnePane/basicviewer/index.html?appid=12d9ad06a53c4719a6aea7e46631b10c
49. Open geodata van Waterschap Peel en Maasvallei
http://www.wpm.nl/kaarten-en-meetgegevens/kaarten-en-meetgegevens.html
50. Kerngegevens Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier https://www.hhnk.nl/portaal/hhnk-in-feiten-en-cijfers_41229/
51. Online GIS-viewer van het Hoogheemraadschap van Rijnland
http://rijnland.webgispublisher.nl/?map=Rijnland_viewer
52. Regionaal archief van het Waterschap Rivierenland http://regionaalarchiefrivierenland.nl/home
Open verantwoording
53. Overzicht van nevenfuncties en dergelijke van de algemene leden van het Waterschap Zuiderzeeland http://www.zuiderzeeland.nl/over_ons/bestuur-0/algemene-vergadering/
54. Webcast Waterschap Aa en Maas
http://webcast.nl/aaenmaas/#!/overview
23
55. Beleidsdocumenten Hoogheemraadschap van Delfland
https://www.hhdelfland.nl/overheid/beleid-en-regelgeving/copy_of_documenten-beleid
56. WOB-verzoeken inclusief antwoorden van het Hoogheemraadschap van Delfland https://www.hhdelfland.nl/over-ons/openbaarheid-van-bestuur-1/wob-verzoeken
57. Bestuursvragen Hoogheemraadschap Rijnland
http://www.mijnbabs.nl/iBabsOnline/Lijst.aspx?site=rijnland&ListId=25b40a42-d2ab-411c-8192-18196b01f609&ReportId=
58. Bekendmakingen Waterschap Vechtstromen
http://www.vechtstromen.nl/actueel/bekendmakingenzoeker/?zoeken=true&zoeken_term= Open spending
59. Declaraties en vergoedingen van Waterschap Zuiderzeeland http://www.zuiderzeeland.nl/over_ons/bestuur-0/algemene-vergadering/
60. Begrotingen en jaarverslagen van Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden
http://www.hdsr.nl/bestuur-organisatie/beleidscyclus/
61. Salarissen, toelagen en declaraties van het Hoogheemraadschap van Delfland https://www.hhdelfland.nl/over-ons/openbaarheid-van-bestuur-1
62. Openbare financiën van het Waterschap Rivierenland
https://www.waterschaprivierenland.nl/common/over-het-waterschap/organisatie/begroting-en-jaarrekening.html
63. Financiën Waterschap Vallei en Veluwe
http://www.vallei-veluwe.nl/loket/belastingen/ Open contact en aanpak
64. Contactpagina van het Hoogheemraadschap van Delfland https://www.hhdelfland.nl/contact-1
65. Contactpagina van het Hoogheemraadschap van Rijnland
https://www.rijnland.net/overig/contact
66. Contactpagina Waterschap Vallei en Veluwe http://www.vallei-veluwe.nl/algemeen/contact/
67. Contactpagina Waterschap Vechtstromen
https://www.vechtstromen.nl/algemeen/contact-0/
68. Contactpagina Waterschap Zuiderzeeland http://www.zuiderzeeland.nl/over_ons/contact/
Uitvoeringsinstellingen Open data
69. Open data van het RDW https://opendata.rdw.nl/
70. Open onderwijsdata van DUO
https://duo.nl/open_onderwijsdata/databestanden/
71. Open kaarten van het Kadaster http://www.kadaster.nl/web/Over-het-Kadaster-1/Wat-doen-we/Informatie-verstrekken/Open-data/Open-data-Kadaster-op-een-rij.htm
72. Cijfers en onderzoek van Raad van de Rechtsbijstand
http://www.rvr.org/Informatie-over-de-raad/cijfers-en-onderzoek/onderzoeken.html
24
73. Open data van Raad voor de Rechtsbijstand http://www.rvr.org/Informatie-over-de-raad/Opendata
74. Open data van Rijkswaterstaat
http://www.rijkswaterstaat.nl/zakelijk/open-data Open verantwoording
75. Open documenten van Reclassering Nederland https://www.reclassering.nl/bibliotheek?closeCookie=true
76. Nevenfuncties bij het Kadaster
http://www.kadaster.nl/web/Over-het-Kadaster-1/Wie-zijn-we.htm
77. Organisatie EP-Nuffic https://www.epnuffic.nl/over-ons/organisatie
78. Jaarplannen van Raad voor de Rechtsbijstand
http://www.rvr.org/Informatie-over-de-raad/organisatie/jaarplannen-en--verslagen.html
79. Open documenten van het Rijksvastgoedbedrijf http://www.rijksvastgoedbedrijf.nl/documenten
Open spending
80. Reclassering Nederland https://www.reclassering.nl/
81. Jaarverslagen van Raad voor de Rechtbank
http://rvr.turnpages.nl/DS/public/slot00002/index_flash.html
82. Jaarverslag Ctgb http://ctgb.nl/docs/default-source/jaarverslagen/jaarverslag-en-jaarrekening/ctgb_jaarverslag2014_volledig_incl_lr.pdf?sfvrsn=2
83. Jaarverslag EP-Nuffic https://www.epnuffic.nl/publicaties/vind-een-publicatie/jaarverslag-2015.pdf
84. Open financiën van het AFM
https://www.afm.nl/nl-nl/over-afm/jaaragenda Open contact en aanpak
85. Suggesties voor het Centraal Bureau Rijvaardigheidsbewijzen https://cbr.nl/suggestie.pp
86. Contactpagina van de Kamer van Koophandel
https://www.kvk.nl/contact/
87. Contactpagina Logius https://www.logius.nl/contact/
88. Contactpagina van Rijksdienst voor Ondernemend Nederland
http://www.rvo.nl/over-ons/over-ons/wat-doet-rvonl/contact
89. Contact met de Sociale Verzekeringsbank https://www.svb.nl/int/nl/algemeen/contact/contact_algemeen/index.jsp