1

Protocolelektrolytstoornissenensuppletieelektrolyten

ICkinderen

Datumvaststelling: 15okt2015

Auteurs KinderIC

Versie: 2.0

Datumrevisie: 15okt2018

Verantwoording: MedischeprotocollencommissieKinderIC

Brondocument: Literatuurstudie,leerboeken,UptoDate

Coördinator: CarinVerlaat

Inleiding

Stoornissenvanhetmilieuinterieurkunnenleidentotverstoringvandesamenstellingvande

elektrolyten,metbelangrijkeklinischegevolgen.Inditprotocolzulleneenaantalpraktische

richtlijnenwordengegevenvoordediagnostiekenbehandelingvanelektrolytstoornissen.Voor

vrijwelallerichtlijnengeldteenniveauvanaanbevelingE.

Aanbevelingen

1.NATRIUM

Natrium:streefwaarde135–145mmol/l

BijstoornisseninNagehalteishetvanbelangeeninschattingtemakenoverdevolumestatusvande

patiënt,zietabel11.

2

Tabel1

VeranderingenintotaallichaamsNaentotaallichaamswaterbijhyperNaenhypoNaNatrium Extracellulairevolume Totaallichaams

Na VrijwaterhyperNa verminderd ↓ ↓↓ normaal → ↓ verhoogd ↑↑ ↑hypoNa verminderd ↓↓ ↓ normaal → ↑ verhoogd ↑ ↑↑

BehoefteaanNatrium:

Kinderen<10kg: 3mmol/kg/dag(2-4mmol/kg/dag)

Kinderen>10kg: 1-2mmol/kg/dag

Tabel2:Inhoudinfuusvloeistoffen

Typevloeistof Na(mmol/l) Kalium(mmol/l)

Cl(mmol/l) Ca(mmol/l) HCO3-(mmol/l)

NaCl0.9% 154 154 Ringerlactaat 131 5 111 2 29(lactaat)NaCl10% 1710 1710 NaHCO38,4% 1000 1000NaHCO31.4% 167 167KCl7,46% 1000 1000 NBflowlijnvoorarterielijnmetNaCl0.9%(enheparine)opstand2ml/ugeeftintakevan7.4mmolNaperdag.

3

1a.HypoNa

1a.a.ErnstigesymptomatischehypoNa

Hetrisicovanernstigehyponatriëmieiszwellingvanhersencellen.Symptomenvanhyponatriëmie

zijn:anorexie,misselijkheid,braken,malaise,lethargie,verwardheid,agitatie,hoofdpijn,convulsies,

coma,verminderdereflexen,hypothermie,Cheyne-Stokesademhaling,spierzwakte,spierkrampen.

MetnameeenakutedalingvanhetserumNakanleidentotconvulsies.Eenchronische

hyponatriëmiegeeftveelminderklinischesymptomen.

Figuur1FlowchartbehandelingsymptomatischehypoNa2

Bijsnellecorrectievaneenhyponatriëmiebestaatereenrisicooposmotischedemyelinisatie.De

maximalegewenstestijgingvanhetserumNaisdaarom8mmol/l/24uuren16mmol/72uur.

Bijhyponatriëmieenneurologischesymptomen(bijvoorbeeldconvulsies)moethypertoonzout

wordengegeven(bijvoorbeeldNaCl3%inbolussenvan2ml/kgiv).BijconvulsiesmagNastijgenmet

1mmol/l/uurtoteenmaxvan6mmol/l(ofeerderstoppenalsdeconvulsiesstoppen).Controleer

4

hetNaaanvankelijkiederuur.Voorderestvandeeerste24uurgeldtdathetNaintotaalnooitmeer

dan8mmol/lmagstijgen.

WanneerergeenCZSsymptomen(meer)zijn,kanlangzaamivverderwordengecorrigeerd,

bijvoorbeeldmetNaCl10%0,3ml/kg/uuriv(0,5mmol/kg/uur)viaeencentraalveneuzelijn.

ControleerhetserumNaaanvankelijkiederuur.Indiennieuweneurologischesymptomenontstaan,

moethetserumNatriumwordenverlaagd(bijvoorbeelddoorbolusgluc5%ivtoetedienen),waarna

dehyponatriëmielangzamermoetwordengecorrigeerddanvoorheen.

Indienersprakeisvaneenhypervolaemischehyponatriëmiemeternstigesymptomatologie,moet

dezeeerstwordengecorrigeerdmethypertoonzoutzoalshierbovenbeschreven.Daarnavochten

Narestrictie,evtdiureticaenverdereondersteunendebehandeling,bijvoorbeeldinotrope

ondersteuningbijhartfalen.

1a.bHypoNazonderernstigesymptomen2

Figuur2:Hyponatriaemiezonderernstigesymptomen

5

Opdeintensivecareiseenhyponatriëmievaakhetgevolgvaneenrelatiefwateroverschot,vaak

iatrogeen,bijvoorbeelddoorhetgevenvanverdundeglucose-oplossingen.Berekenaltijddetotale

vochtintakeenkijkofbijvoorbeelddoormiddelvanhetconcentrerenvandeglucoseconcentratiede

waterintakekanwordenverminderd.

Eenandereveelvoorkomendeoorzaakvanhyponatriëmieopdeintensivecareishet‘Syndromeof

InappropriateAntiDiureticHormonesecretrion‘(SIADH).HetADHisverhoogd,depatiëntontwikkelt

eenwateroverschotmetverhoogdeffectiefcirculerendvolume.Alsreaktiedaaropgaande(normaal

werkende)nierenNaCluitscheidenenontstaateenhyponatriëmie.Meestalisergeensprakevan

oedeemofhypertensie.Welisereenwateroverschotinhetintracellulairevolume.HeturineNais

meestal>20-30mmol/l.

Tabel3.OorzakenSIADH

Klinischesituatie VoorbeeldenChirurgie Aandoeningencentraalzenuwstelsel Infecties,trauma,bloedingenLongaandoeningen Pneumonie,bronchiolitisMedicamenteus Carbamazepine,valproaat,thiaziden,NSAIDS,

voriconazol,cyclofosfamide,vincristinePijn,angst Beademing

Bijdetherapiezalineersteinstantiedewaterintakemoetenwordenbeperkt.Mogelijkheden:

voedingconcentreren,geconcentreerdereoplossingenmakenetc.Overweegeventueelgevenvan

diuretica.BepalingvanurineNaisnuttigominteschattenofvochtbeperkingalleenvoldoendeis,of

evtNatriumsuppletienodigis.

BijhyponatriëmieenlaagurineNa(urineNa<10-20mmol/l),ishetNaretinerendvermogenvande

nierenintakt.EenlaagurineNawijstopeenineffectiefcirculerendvolume.Echter,bijneonatenis

hetlastigeromeenuitspraaktedoen.HetNaretinerend(enookuitscheidend)vermogenvandenier

bijpasgeborenenisnogbeperkt.

Tabel4:Natriumintakebijhypovolaemischehyponatriëmie(hypotonedehydratie)

Basaalonderhoud Normaleonderhoud Na2-4mmol/kg/d

Nadeficit Corrigeren,streefnaar

stijging:8mmol/lper24

uur

Nasuppletie=

0.6xlichgew(kg)x(gewenste[Na]s–gemeten[Na]s)

Doorgaandeverliezen Inschattenofmeten

6

1b.Hypernatriëmie(>145mmol/l)

Figuur3:Hypernatriëmie,oorzaken,lab,behandeling2

Hypovolaemischehypernatriëmie(‘hypertonedehydratie’):Hierbijisersprakevanverliesvan

waterenzout,bijvoorbeeldtengevolgevaneeneengastro-enteritisofdiabetischeketoacidose.

Dezepatiëntenzijnondervuld,eventueelinshock.Deurineosmolaliteitishoog,heturineNatriumis

laag(<20mmol/l).Desymptomenvandehydratiebijhypernatriëmiekunnenklinischworden

onderschat.Bijhypernatriëmiekunneninhetcerebrumendogeneosmolairestoffenworden

aangemaaktomhetverliesvanintracellulairvolumetegentegaan.Risicovansnellecorrectievan

eenhypernatriëmieishetontstaanvancerebraaloedeem,hetgeenzichkanuiteninconvulsies.Het

strevenisomhetNanietsnellertelatendalendan8mmol/l/dag(maximaal12mmol/l/dag).

Frequentemonitoringisnodig.

BijhypertonedehydratieenshockmoeteersthetcirculerendvolumewordenherstelddmvNaCl

0.9%inbolussenvan10-20ml/kg,opgeleidevandekliniekteherhalen.

7

Tabel5.Behandelinghypertonedehydratie

1. Vocht:a. GeefbijshockNaCl0,9%ofeengebalanceerdevloeistof(bijvoorbeeldRingerslactaat)in

bolussenvan10-20ml/kg,herhalenopgeleidevanklinischesymptomen.b. Onderhoud:geef24uursonderhoudvochtc. Deficit:in2-3dagensuppleren.Hetdeficitkanwordengeschatobvklinischesymptomend. Doorgaandeverliezen(bijvoorbeelddiarreeproductie):retourgeven

i. indevormvanORS/ORSjuniorindienoraleintakemogelijkisii. indieniv:NaCl0.9%ofRingerslactaat(cavehyperK)

2. Keuzeinfuusvloeistof:

a. eerstebolussenbijshock/anurieindevormvanNaCl0.9%ofRinger’slactaat(ivmrisicoophyperchloremischeacidose,echternietbijanurie/nierfalenivmrisicohyperK).GeefgeenhypotonevloeistoffenivmrisicoakutedalingserumNatriumenhetrisicoophetontstaanvanhersenoedeem

b. Nacorrectievolumedepletie,wordtzomogelijkovergegaanopORSpersonde.Indienercontra-indicatieszijnvoorhetgevenvanORS(bvileus,persisterendbraken,veranderdementalestatus),wordtovergegaanoponderhoudsvloeistofiv(linknaarprotocolivonderhoud).Pashetinfuusaanpassenopbasisvanlabcontroles.

c. ExtraNaClliefstgevenalsNaCl10%viaeenzijlijn,bijvoorkeurviaeencentraalveneuzelijn.

3. Bicarbonaat:meestalissuppletienietnodig.OverweegNabicarbonaatindienpH<7.10

4. Kaliumsuppletie:a. Onderhoud1-2mmol/kg/dag,mitsdiureseopgangisgebrachtb. Deficit2-4mmol/kgin2-3dagen,mitsdiureseopgangisgebracht!

5. FrequentecontrolesserumNa(inhetbeginá1uur).GewensteNadalingmax0,5mmol/uur(8(max12)

mmol/dag).PasdeNaintakeaanaandegewenstelangzamedalingvanserumNa.

6. RegelmatigcontroleK,glucose,Calcium,bloedgas(BehandeladviesgemodificeerdnaarDerksen-Lubsen,G.etal3,UptoDate2015)

Indienerbijhypertonedehydratietevenssprakeisvaneenhyperglycaemie,dientmenvoorzichtig

tezijnmethettesnelomlaagbrengenvandeglucosewaardeivmrisicovansnelledalingvanserum

osmolaliteitenhetuitlokkenvancerebraaloedeem.Bijconvulsiestengevolgevancerebraaloedeem

kanhypertoonzoutwordentoegediend.(bijvoorbeeldNaCl3%indosis4-6ml/kg).

8

2.KALIUM

Kalium:streefwaarde3,8–4,3mmol/l

Kaliumisvoornamenlijkeenintracellulairkation.Deverdelingtussenintra-enextracellulairKalium

hangtonderanderafvandepHvaniedercompartiment.

Alleenwanneereensignificantedepletievankaliuminhetlichaamisontstaan,zalereen

hypokaliëmieontstaan.Vaakzijngrotehoeveelhedenkaliumnodigomtoteennormale

serumwaardetekomen.

Tabel6:HypoK:Meestvoorkomendeoorzaken

VerminderdeintakeToegenomenverlies Renaal,onderandere: Toegenomennatrium‘flow’naardistalenefron:oabijdiuretica Hyperaldosteronisme Overmaatmineralcorticoiden GenetischerenaletubulairedefectenoaBartter,Gitelman HypoMg Medicamenten:oaamfotericineB,cis-platina Gastro-intestinaal,onderandere: Braken,maaghevel Diarree Malabsorptiesyndromen Ileostoma Laxantia Huid Excessiefzweten BrandwondenTranscellulaire‘shift’,onderandere: StijgingvanextracellulairepH Toegenomenbeschikbaarheidinsuline Toegenomenβadrenergische HypothermieDialyse/CVVH(TabelgedeeltelijkovergenomenuitRichtlijnElektrolytstroonissenvanNederlandseInternisten

Vereniging4 )

9

Tabel7:OrienterendediagnostiekbijhypoKeciSerum UrineK,Mg,kreat,bloedgasIndienverhoogdebloeddruk:renine/aldosteron

K,kreat

Tabel8:Meestvoorkomendeklachtenensymptomenalsgevolgvanhypokaliëmie

Neurologisch/neuromusculair Spierzwakte,paralyse(inclusiefademhalingsspieren) Kramp Myalgie Afnamevanpeesreflexen ParesthesieënGastro-intestinaal ` Ileus Obstipatie Misselijkheid,brakenEndocrien Hyperglycaemie KoolhydraatintolerantieCardiaal

ECGafwijkingen,hartritmestoornissen(metnamebijdigitalisgebruikers,hartfalen,coronairischaemie,LVH)

RhabdomyolyseNierfunctiestoornissen,onderandere Concentratiestoornissen,polyurie,polydipsie ToegenomenH+secretie Gestoordeurine-acidificatie Toegenomenbicarbonaatreabsorptieinproximaletubulus NaClreabsorptiestoornissen(TabelgedeeltelijkovergenomenuitRichtlijnNIV5)

BehandelinghypoK

Oraal: Kaliumchloridedrank1mmol=1ml

Kaliumchloridetabletslowrelease(SlowK)1tablet=600mg=8mmolK

Intraveneus: Kaliumchlorideivoplossing7,46%(1ml=1mmol)

Suppletievankaliumkanoraalplaatsvindenofintraveneus,bijvoorkeurviaeencentraalveneuze

lijn.Eenhogeconcentratievankaliumissterkirriterendvoordevaatwand.IndienKaliumchloride

intraveneusviaeenperifeerinfuuswordttoegediend,moetditwordenverdundmeteen

onderhouds-infuusvloeistof:maxconcentratie40mmol/literinfuusvloeistof(bijuitzonderingmax

80mmol/liter).

10

Tabel9:behandelinghypo-enhyperK

Kaliumspiegel

(mmol/l)

Diurese(ml/kg/uur) Actie

<2,0 bolus0,5mmol/kgin15miniv

<3,0 bolus0,25mmol/kgin30-60miniv

3,0–3,8 >1 suppletiestarten/ophogen

3,0–3,8 <1 Geenactie

3,8–4,3 >1 Suppletiecontinueren

>4,3 >1 Suppletieminderen

>4,3 <1 Suppletiestaken

>5,5 >1 Suppletiestaken

>5,5 <1 Zieprotocolhyperkaliemie

Hyperkaliëmie

Demeestvoorkomendeoorzaakvanhyperkaliëmieisnierfalen.Anderemogelijkeoorzakenzijn:

iatrogeen,hetvrijkomenvankaliumuitdecelbijacidoseofcelverval,hypoaldosteronismeen

bijnierinsufficiëntie.DeKaliumconcentratiestijgtgemiddeld0.6mmol/lbijiederedalingvandepH

met0.1(Adrogué).LevensbedreigenderitmestoornissenontstaaninhetalgemeenbijK>7,5mmol/l.

ECGafwijkingenbijhyperK:spitseTtoppen,kleinebredePtopofafwezigePtop,wijdQRScomplex,

sinusoidaalQRST,AVdissociatie,ventrikeltachycardie,ventrikelfibrilleren.

BijECGafwijkingenernstigerdanspitseTtoppenmoetCagluconaatwordentoegediend,zietabel

10.

11

Aritmie/ernstigeECGafwijkingen

Tabel10:Behandelinghyperkaliëmie(naarprotocolAPLS6):

VergeetnietexogenetoedieningKaliumtestakenenoverweeghemodialyse

nee

overweegantiarrhytmica

dalend

nanatrium- blijft

bicarbonaat hoog

>7,35

<7,35

*Cagluconaatin5-10mingeven,bijdigoxinegebruiklangzamer(20-30min)**Combinatievansalbutamolengluc/insulinekaneffectieverzijndangluc/insulinealleen

Gluc20%2,5ml/kg/uurindiengluc>10mmol/l:insuline0,05E/kg/uur**

bepaalpH

overweegdialyse

HerhaalserumK

VernevelmetsalbutamolDosering(nietbeademdekinderen):

<2,5jr: 2,5mg 2,5–7,5jr: 5mg

>7,5jr: 10mgBijbeademdekinderenlageredosis

calciumresonium1g/kgoraal/rectaal

Calciumgluconaat10%0,5ml/kgivin5-10min*

Natriumbicarbonaat2,5mmol/kgiv

ja

12

3.CALCIUM

StreefwaardegeïoniseerdCalcium(Ca++):1,0–1,4mmol/l.

Hypocalciëmiekanontstaanbijonderandereernstigeseptischeshock,pancreatitis,citraatintoxicatie

bijmassalebloedtransfusiesennierfalen.Symptomenvaneenhypocalciëmiekunnenzijnmalaise,

tetanie,convulsies,hypotensie,arrhytmieën.Indeakutesituatiekanintraveneuscalciumworden

toegediendviaeencentralelijn.Calciumisergirriterendvoordeperiferebloedvaten.Behalveeen

eventuelebolusinjectie(bijbijvoorbeeldhypotensieofritmestoornissen)zalinhetalgemeencontinu

onderhoudnoodzakelijkzijn,ondercontrolevanbloedspiegels

Bolus:Calciumgluconaat10%(0,23mmol/ml):0,5ml/kgin10-60miniv,ondercontrolehartritme.

Bijrefractairehypotensiebijeenernstigeseptischeshockkandebolusinenkeleminutenworden

gegeven,ditechterinoverlegmetdesupervisorenondermonitorbewaking!

Tabel11:OrienterendediagnostiekbijhypoCaeci

Serum

TotaalCa,Ca-ion,albumine,kreat,fosfaat,Mg,AF,PTH,(vitD)

OnderhoudCalcium:viaparenteralevoedingcontinu.Alternatief:herhaaldebolussenCa-gluconaat

zoalshierbovenbesproken.

Hypercalciëmie:zieseparaatQ-portaalprotocolhypercalciëmischecrisis(linknaarQportaal

document020997).Overlegkindernefroloog.

13

4.MAGNESIUM

Magnesium:Streefwaarde0,7–1,2mmol/l,insommigesituatiesisdestreefwaardehogerzoals

bijvoorbeeldbijhartritmestoornissen(1,5–2mmol/l).

Magnesiumisvanbelangvoordeneuronaletransmissie,deneuromusculaireprikkeloverdrachten

voorverschillendeenzymatischeprocessen.Bijhypomagnesiëmieiserookvaaksprakevanandere

electrolytstoornissen.Eenmagnesiumdeficiëntiekanleidentotoaonverklaardehypokaliëmieof

hypocalciëmie,ECGveranderingen,ritmestoornissen,geleidingsstoornissen,hartstilstand,

hypertensie,vasospasmen,tetanus,convulsies,vertigo,spierzwakte,misselijkheid,coma,

psychiatrischeverschijnselen,astma-exacerbaties.

Tabel12:OorzakenhypoMg7

Gastrointestinaalo Malabsorptie(inclusiefshortbowel)o Verliesgastro-intenstinalevloeistoffen

Renaalverliesoao Postobstructievediureseo Renaletubulaireacidoseo Polyurischefasenaacutetubulusnecroseo Medicamenteus(oadiuretica,antibiotica,digitalis,cyclosporine,cisplatinum)o Genetisch(oaGitelman,HNF1betamutaties)

Voedingo Geensuppletiebijtpno Hongeren

Endocrieno Hypothyreoidieo Aldosteronismeo Hypoparathyreoidieo Hyperparathyreoidieenandereoorzakenhypercalciëmieo Diabetesmellitus

Metaboolo Insulinetoediening

Overigo Sepsiso Brandwondeno Acutepancreatitiso zweteno hypothermie

14

Therapiehypomagnesiëmie:

Algemeen:IntraveneuzetoedieningvanMgdientlangzaamtegeschiedenopgeleidevan

regelmatigecontrolevanhetklinischbeeld(ademhaling,bloeddruk,kniepeesreflex,urine-

uitscheiding)endemagnesiumspiegel.Bijoverdoseringtredenverschijnselenvan

hypermagnesiëmieop.Eensnelletoedieningkanleidentoteenzeerwarmgevoelbijdepatiënt,

blozen,hypotensiedoorperiferevaatverwijding,verliesvanspierreflexen,spierzwakte,sufheidenin

hetuiterstegevaltoteenademhalings-ofhartstilstand.Bijgedigitaliseerdepatiëntenis

voorzichtigheidgebodenomdatbijmagnesiumintoxicatieintraveneuzetoedieningvancalciumnodig

isenditkanleidentoternstigeafwijkingindegeleidingenmogelijktothartblok.Ookbij

nierfunctiestoornissen(metnamekreatinineklaring<20ml/min/1,73m2)dientzeervoorzichtigte

wordengedoseerdendespiegeltewordengecontroleerd.

Dosering

1. Magnesiumchlorideiv

Magnesiumchloride20%:1ml=1mmol=200mgMg

Indicatie:akutehypomagnesiëmiemetsymptomen(bijvoorbeeldconvulsies).Dosis:oplaad0,1

mmol/kgivin10miniv,gevolgddooronderhoud0,5mmol/kg/d.

StandaardonderhoudMagnesiuminTPVis(afhankelijkvanleeftijd):0.12-0.35mmol/kg/d

Magnesiumchlorideishypertoonendientbijvoorkeurviaeencentraalveneuzelijnteworden

toegediend.Indientoedieningplaatsvindtviaeenperifeerinfuus,moeterophetperifeerinfuuseen

zijlijnlopenmetbijvoorbeeldNaCl0.9%.

2. Magnesiumsulfaativ

Magnesiumsulfaat1ml=150mg=0,6mmolMg

- Statusastmaticus(1mnd–18jr):40mg/kgivalsbolusin10-15minuten(max2giv)- Ventriculairetachycardie(Linknaarprotocolritmestoornissen):25-50mg/kg(max2g)ivin

15-20min

3. Magnesiumgluconaatdrank/tablettenpo/ps

Indienoralesuppletiemogelijkis,wordtdevoorkeurgegevenaanMagnesiumgluconaatdrank(of

tabletten)po/ps.

Magnesiumgluconaatdrank 1ml=0.1mmol

Magnesiumgluconaattabletten 500mg(1,1mmol)/stuk

Dosering:6mmolMg=60ml/m2/24uurin4dd.Dosisaanpassenopgeleidevanserumwaarden.

15

Allemagnesiumzoutenhebbeneenslechteresorptie,voormagnesiumgluconaatisdienoghetbeste,

vandaarkeuzevoormagnesiumgluconaatvoorsuppletievanmagnesium.

Bijwerkingen:diarree.Bijoverdoseringtredenverschijnselenvanhypermagnesiëmieop.Deze

kunnenbijoraletoedieningoptredenalshetgebruiklangdurigisofalsereennierfunctiestoornis

bestaat.

Interakties:oraaltoegediendemagnesiumzoutenverminderendeabsorptievanonderanderede

volgendemiddelen(metaanbevolengebruiksadvies):

-bisfosfonaten:hetbisfosfonaatmoettenminsteeenhalfuurvóórhetmagnesiumzoutworden

ingenomen;

-chinolonen:toedieningsintervaltenminste4uur;

-tetracyclines:hettetracyclinemoettenminste2uurvóórhetmagnesiumzoutwordeningenomen.

-cellcept:moettenminste2uurvóórhetmagnesiumzoutwordeningenomen.

Tabel13:OorzakenhyperMg7

Iatrogeen(bijvoorbeeldparenteralevoedingmetMg)NierfalenDiabetischeketo-acidoseHypothyreoidieM.AddisonIngestiegrotehoeveelheidzeewater

Therapiehypermagnesiaemie:overhetalgemeennietnoodzakelijk

16

5.FOSFAAT

Streefwaarde

<1jaar:1,4-2,6mmol/l

>1jaar:1,0-1,8mmol/l

Tabel14:OorzakenhypoP7

Renaal/intestinaalverlies:oa- diureticagebruik- renaletubulairedefecten- primairehyperparathyreoidie- hypoK- hypoMg- dialyse

Verminderdeintestinaleabsorptie- malabsorptie- vitDdeficiëntie/resistentie,osteomalacie- malnutritie,braken,diarree- gebruikvanfosfaatbindendeantacida

Intracellulaireshiftvanfosfaat:onderandere:- diabetesmellitus- acidose- hyperalimentatie- refeedingsyndrome- gebruikvanivglucose/behandelingdiabetischeketoacidose- alkalose(respiratoirofmetabool)- hypothermie

Sepsis

17

Tabel15:OorzakenhyperP7

MeesteoorzakenvanhypoCa Uitz:vitDdeficiëntieNierinsufficiëntie(akuut/chronisch)metverminderdeGFRVerhoogdetubulairereabsorptieP hypoparaT secundairehypoparathyreoidie pseudohypoparathyreoidie Andereendocrieneoorz

M.AddisonAcromegalieHypertheroidie

SikkelcelanaemieVerhoogdecellulairereleaseP Maligniteit Weefselafbraak Chemotherapie Rhabdomyolyse Malignehyperthermie Lactaatacidose Botziekten OahelendefracturenVerhoogdefosfaatload Exogeenfosfaat(iatrogeen,bvfosfaatclysma) TeveelvitDintake Massalebloedtransfusie HemolyseOverig Hogeintestinaleobstructie sarcoidose

Tabel16:OrienterendediagnostiekbijhypoPenhyperPeci

Serum Urine

P, kreat, Ca-ion, bloedgas, PTH, (vit D) P, kreat

BehandelinghypoP:

Intraveneus:

Natriumdiwaterstoffosfaat2mmol/ml

Natriumkaliumfosfaat2mmol/ml

Bolus0,2mmol/kgPO4(=0,1ml/kgNaH2PO4)in30min.Iv.

Cavearitmieenbijtesnelleinfusie.Cavereactiemetcalcium

Continu:

OnderhoudsbehoeftefosfaatinTPV:0.5mmol/kg/d(zuigelingen),0.08-0.1mmol/kg/d(ouderekinderen)

18

Oraal:Kaliumfosfaatdrank0.6mmol/ml

NBdezedrankbevatP0.6mmol/mlmaarookKalium1.05mmol!!

BehandelinghyperP:

-stopintake

-P-bindersbijoraleintake

-overweegdialyse

Niveauaanbevelingen

A. Ondersteunddoortenminstetweegroteprospectiefgerandomiseerdegecontroleerdeklinischeonderzoekenofeenmeta-analysemeteenkleinekansopeenvalspositiefofeenvalsnegatiefresultaat

B. Ondersteunddoorééngrootprospectiefgerandomiseerdgecontroleerdklinischonderzoek

meteenkleinekansopeenvalspositiefofeenvalsnegatiefresultaatC. Ondersteunddooréénofmeerderekleineprospectiefgerandomiseerdegecontroleerde

klinischeonderzoekenofeenmeta-analysemeteenmatigetotgrotekansopeenvalspositiefofeenvalsnegatiefresultaat

D. Ondersteunddooralleeneenniet-gerandomiseerdmaarwelgecontroleerdklinisch

onderzoek,eencohortstudieofeenpatiënt-controleonderzoek

E. Ondersteunddooralleenniet-vergelijkendonderzoek,historischecontroles,casereportsofdemeningvandeskundigen

19

Literatuur

1. Marino.TheICUbook.2ed:LippincotWilliams&Wilkins;1998.2. Overgaard-SteensenC,RingT.Clinicalreview:practicalapproachtohyponatraemiaandhypernatraemiaincriticallyillpatients.Criticalcare2013;17:206.3. Derksen-LubsenGea.Compendiumkindergeneeskunde.2ed.4. Richtlijn2012electrolytstoornissen.athttp://www.google.nl/url?sa=t&rct=j&q=&esrc=s&frm=1&source=web&cd=1&ved=0CCEQFjAA&url=http%3A%2F%2Fwww.internisten.nl%2Fuploads%2FPH%2F-u%2FPH-uQr_fQ7huJ5eVGYBBVA%2Frichtlijn_2012_elektrolytstoornissen.pdf&ei=N8CbVZj7EKufygPYt5jgCg&usg=AFQjCNGWH-yQUtb6E2sQOpaU80fTwwISWA.)5. FosterBA,TomD,HillV.Hypotonicversusisotonicfluidsinhospitalizedchildren:asystematicreviewandmeta-analysis.TheJournalofpediatrics2014;165:163-9e2.6. TurnerNM.AdvancedPaediatricLifeSupport,deNederlandseEditie.2ed:ElsevierGezondheidszorg;2006.7. WallachJ.Interpretationofdiagnostictests.7ed:LippincottWilliams&Wilkins;2000.