PROJECT IN OPDRACHT VAN AKC - Home - KCVG...(vaak zware lasten) tillen, dragen (vaak zware lasten)...

7
integrating human factors into complex workbased simulation models Michiel de Looze, Hardy van de Ven ROBOTISERING EN ARBEID Maaike Huysmans, Michiel de Looze, Marjolein Douwes PROJECT IN OPDRACHT VAN AKC ROBOTISERING EN ARBEID Frey en Osborne (2014): “47% van onze banen zullen door robots worden overgenomen…” Banenverlies van ca 50% sterk overdreven Wel: heel veel banen veranderen doordat taken verdwijnen Inzetten op complementariteit in plaats van substitutie van mensen Technologie overkomt je niet… je moet het organiseren en je kunt het beïnvloeden... VRAAGSTELLING PROJECT ‘Wat betekenen de technologische ontwikkelingen (robotisering) voor mensen (met beperkingen) in relatie tot arbeid en wat betekent dat voor de arbeidsdeskundige praktijk?’

Transcript of PROJECT IN OPDRACHT VAN AKC - Home - KCVG...(vaak zware lasten) tillen, dragen (vaak zware lasten)...

Page 1: PROJECT IN OPDRACHT VAN AKC - Home - KCVG...(vaak zware lasten) tillen, dragen (vaak zware lasten) duwen of trekken Ongunstige onderarm/ polsstanden Trillingsbelasting: hele lichaams-

integrating human factors into complex work‐based simulation models

Michiel de Looze, Hardy van de Ven

ROBOTISERING EN ARBEID

Maaike Huysmans, Michiel de Looze, Marjolein Douwes

PROJECT IN OPDRACHT VAN AKC

ROBOTISERING EN ARBEID

Frey en Osborne (2014):

“47% van onze banen zullen door

robots worden overgenomen…”

Banenverlies van ca 50% sterk

overdreven

Wel: heel veel banen veranderen

doordat taken verdwijnen

Inzetten op complementariteit in

plaats van substitutie van mensen

Technologie overkomt je niet… je

moet het organiseren en je kunt het

beïnvloeden...

VRAAGSTELLING PROJECT

‘Wat betekenen de technologische ontwikkelingen (robotisering)

voor mensen (met beperkingen) in relatie tot arbeid en wat betekent

dat voor de arbeidsdeskundige praktijk?’

Page 2: PROJECT IN OPDRACHT VAN AKC - Home - KCVG...(vaak zware lasten) tillen, dragen (vaak zware lasten) duwen of trekken Ongunstige onderarm/ polsstanden Trillingsbelasting: hele lichaams-

integrating human factors into complex work‐based simulation models

Michiel de Looze, Hardy van de Ven

AANPAK

In kaart brengen van verschillende vormen van robotisering en wat

zij betekenen voor arbeidseisen

In kaart brengen wat de veranderde arbeidseisen betekent voor de

relatie mens-arbeid in termen van disbalansen, voor mensen met en

zonder een arbeidsbeperking

In kaart brengen van kansen en bedreigingen door robotisering

In kaart brengen wat de gevolgen zijn van robotisering voor het

arbeidsdeskundig handelen en wat de kennisvragen en

ontwikkelbehoeften zijn voor het vak

INHOUD PRESENTATIE

Wat is robotisering?

Effecten van robotisering op arbeidseisen

Kansen en bedreigingen

Conclusies en Aanbevelingen

ROBOTISERING EN ARBEID

10-05-2016

WAT IS ROBOTISERING?

INDUSTRIE

http://www.alumotion.eu/2015/03/robot-collaborativi-dal-manufacturing-allentertainment/

LANDBOUW ZORG

Page 3: PROJECT IN OPDRACHT VAN AKC - Home - KCVG...(vaak zware lasten) tillen, dragen (vaak zware lasten) duwen of trekken Ongunstige onderarm/ polsstanden Trillingsbelasting: hele lichaams-

integrating human factors into complex work‐based simulation models

Michiel de Looze, Hardy van de Ven

LOGISTIEK WAT VERSTAAN WIJ ONDER ROBOTISERING?

Robotisering omvat ‘ontwikkelingen van programmeerbare of

zelflerende hardware (robots) en software (ICT), die er in het

werkveld toe leiden dat taken van mensen geheel of gedeeltelijk

worden overgenomen’.

Hierbij gaat het om fysieke, waarnemings- en/of cognitieve taken,

die worden overgenomen door bijvoorbeeld fysieke robots, vision-

systemen en cognitieve support systemen (beslissingssoftware).

Toepassing vindt plaats in de volle breedte van arbeidsveld: van

digitalisering van administratieve processen bij banken tot installatie

van industriële robots in de maakindustrie.

ROBOTISERING EFFECTEN OP ARBEIDSEISENHumans are still the most flexible production factor. As smaller batches require higher investments and specialised production systems, especially in assembly, robots will often mainly assist production personnel and remove some routine work”Smart Industry, Dutch Industry fit for the future, 2015

fysi

ek

Per

c-co

gn

Psy

cho-

soci

aa

l

full ma-nualwork

mens-robot samenwerking

fullauto-

mation

ab

eid

sta

ak-

com

po

ne

ntn

en

over

geno

men

door

tec

hnol

ogie

robotiserinsgraad

gebaseerd op Fasth e.a. 2010

ALERT: ARBEIDSBELASTING IN 4 VELDEN

Fysiek

EnergetischKrachtuitoefening hele lichaamKrachtuitoefening armen/handenWerkhoudingenTrillingen

Psycho-sociaal

TaakeisenRegelproblemenAgressie en geweldEmotionele belastingWerktijdenSteunAutonomie

Percept-Cognitief

Opname-vermogenConcentratievermogenInformatieverwerkingHandelingsvermogen

Fysisch

Chemische stoffenBiologische agentiaStralingGeluid/lawaaiWarmte/KoudeVeiligheid

Page 4: PROJECT IN OPDRACHT VAN AKC - Home - KCVG...(vaak zware lasten) tillen, dragen (vaak zware lasten) duwen of trekken Ongunstige onderarm/ polsstanden Trillingsbelasting: hele lichaams-

integrating human factors into complex work‐based simulation models

Michiel de Looze, Hardy van de Ven

robots voorfysieke

ondersteuing

robots voorperceptieve-

cognitieveondersteuning

robots voorpsychosocialeondersteuning

fysiek

fysisch

perc/cogn

psyco-sociaal

fysiek

psyco-sociaal

fysiek

psyco-sociaal

STAALKAART

toetsing bij deskundigen ogv robotisering

case 1 case 4case 3case 2

perc/cogn

perc/cogn

fysisch

fysisch

Literatuur

WERKEISEN PER ONDERSTEUNINGSVORM

Psychosociale werkeisen

Werkdruk: snel moeten werken, veel werk in weinig tijd, hoog handelingstempo

Veelvuldige verstoringen en onderbrekingen / werk loopt anders dan geplandSnelheid afhankelijk van tempo collega’s of robot

Tegenstrijdige belangen/ eisen

Agressie/geweld, intimidatie,conflicten, emotionele problemen

Veelvuldig contact met patiënten of klanten

Samenwerken / sociale omgang tijdens of rondom werk Contact met collega’s, onvoldoende sociale / functionele steun collega’s

Volcontinu/ ploegen-of oproepdiensten; voor 7 uur/ na 22 uurBeducht zijn voor gevaarlijke situaties/ persoonlijk risicoWerk vereist weinig creativiteit/ Voorspelbare werksituaties

Geen gelegenheid voor leren/ ontwikkeling/ opleiding/ doorgroeien

Kortcyclisch/ monotoon werk: taken en handelingen zijn weinig gevarieerdAutonomie (zelf kunnen bepalen hoe, in welke volgorde en in welk tempo wordt gewerkt)Onvoldoende mogelijkheid voor werk onderbreking

Fysieke werkeisen

Energetische inspanning

Langdurig zitten zonder afwisseling met staan/lopen

Gebruik van de benen: Lopen, trappenlopen, klimmen

Gebruik van de benen: geknield/ gehurkt werken

Gebruik van de benen: langdurig staan

Gebruik van de nek: met gebogen nek/ hoofd werken, hoofdbewegingen maken, het hoofd in een bepaalde stand houden

Houding en beweging rug: gebogen of getordeerd werken (statische houdingen), (Frequent) buigen Gebruik armen: met geheven bovenarmen werken/ boven schouderhoogte / frequent reiken

(vaak zware lasten) tillen, dragen(vaak zware lasten) duwen of trekken

Ongunstige onderarm/ polsstanden

Trillingsbelasting: hele lichaams- of hand-armtrillingen

Vaak kleine/ middelgrote krachten met armen/ handen; Repetitieve / fijnmotorische hand- en vingerbewegingen; werken met toetsenbord en

muis; schroefbewegingen; Speciale handgrepen hanteren

CASE 1

DIGITALISERING VAN ADMINISTRATIEVE PROCESSEN BIJ OVERHEIDSINSTELLING

EFFECTEN OP ARBEIDSBELASTING

AFD. JAARREKENINGENAFD. VOORZIENINGEN PLANNING

AFD. JAARREKENINGEN

Taken jaarrekeningen (8 mw, 1673 jaarrekeningen per jaar):

Jaarrekeningen beoordelen: 

Bestuur stelt jaarrekening op met accountantsverklaring en stuurt deze op naar 

afd. jaarrekeningen

Jaarrekeningen moeten worden gecontroleerd mbt financiële informatie in 

systemen van voorschotten/subsidies

Aanvullende informatie moet worden opgevraagd

Brieven versturen naar klanten met beslissing

VOOR EN NA DIGITALISERINGAFD. JAARREKENINGEN

Voor (± 8 jaar eerder) Na• Meer met de computer gewerkt• Papieren checklist• Alles centraal digitaal in systeem geladen• Werkvoorraad in digitale werkbak• Informatie verzamelen uit elektronische

systemen > deze printen• Checken of informatie in jaarrekening

overeenkomt met info in andere systemen• Extra informatie opvragen (tel. of mail)• Brief maken met macro’s, printen en laten

tekenen en versturen• Indien dossier klaar dan uit werkbak

• => 6 uur beeldschermwerk

• Werd meer met papier gewerkt• Jaarrekeningen komen op papier binnen

en scannen • Handmatig invoeren van gegevens in

Excel• Vanaf papier gegevens checken op de

computer• Gegevens printen• Brieven maken (geen macro’s)• Secretariaat deed brief de deur uit

NB Helemaal vroeger gingen alle jaarrekeningen op papier in mappen, die in archief opgehaald moesten worden

VOOR EN NA DIGITALISERINGAFD. VOORZIENINGEN

Voor (1 jaar geleden) Na

• Hele proces in computer• Alle informatie kwam op papier binnen

Page 5: PROJECT IN OPDRACHT VAN AKC - Home - KCVG...(vaak zware lasten) tillen, dragen (vaak zware lasten) duwen of trekken Ongunstige onderarm/ polsstanden Trillingsbelasting: hele lichaams-

integrating human factors into complex work‐based simulation models

Michiel de Looze, Hardy van de Ven

Fysieke belastingMeer beeldschermwerkMeer muisgebruikMeer statische houdingenMeer zitten Vaker werken met meerdere/grotere schermen

Minder nekflexieMinder afwisseling beeldschermwerk

Psychosociale belastingKans op verstoringen groter (meer met computer, met meer systemen)Kans op fouten kleinerErvaren werkdruk onverminderd

Perceptuele cognitieve belastingMeer kleine details zien (of inzoomen: maar minder overzicht)Vaker combineren verschillende digitale bronnen (schermen)

Fysische belastingGeen wijzigingen

SAMENVATTING EFFECTEN DIGITALISERING ADMINISTRATIEVE PROCESSEN OP ARBEIDSBELASTING

CASE 2

INZET COGNITIVE SUPPORT SYSTEMS BIJ KONI ITT

EFFECTEN OP ARBEIDSBELASTING

Productielijn FSD (frequency selectivedamping)

KONI ITT PRODUCTIELIJN FSD

Produceren van verschillende typen FSDs (±8 mw):

Klaarzetten benodigdheden en instructie specifiek type FSD

Het in elkaar zetten van de FSD

Het testen van de FSD 

Afvoeren van gemaakte FSDs

3 verschillende situaties:

Handmatig (126 sec/FSD)

Semi‐automatisch 4 jr geleden (25‐30 sec/FSD ‐> 2 operators) 

Vol‐automatisch 1 jr geleden (6 sec/FSD)

Redenen robotisering: 

Schaalvergroting (geen mensen eruit, wel productie vergroot)

Foutenmarge verkleinen

VOOR EN NA ROBOTISERING- KONI ITT

Voor (± 4 jr eerder)Handmatig

• Klaar zetten van koffers met componenten voor FSD, hieruit juiste bakjes klaarzetten

• Juiste tekening met werkinstructie• In elkaar zetten FSD• Testen FSD• Opruimen spullen

Na Semi-automatisch

• Clean room

• Plaatsen componenten bakjes

• Werkinstructie op tablet

• 2 operators

• Scherm geeft volgende stap weer, pick-to-light geeft aan welke component gepakt moet worden

• Lay out bakjes:• natuurlijke work-flow• bakjes vaakst gebruikt op minst

belastende plekken

• Test robot

Volledig geautomatiseerd

• Aanvoeren van componenten

• Juiste machine onderdelen plaatsen

• Lijn produceert en test FSDs

• Afvoeren van FSDs die klaar zijn

• Storingen verhelpen

Page 6: PROJECT IN OPDRACHT VAN AKC - Home - KCVG...(vaak zware lasten) tillen, dragen (vaak zware lasten) duwen of trekken Ongunstige onderarm/ polsstanden Trillingsbelasting: hele lichaams-

integrating human factors into complex work‐based simulation models

Michiel de Looze, Hardy van de Ven

SAMENVATTING EFFECTEN OP ARBEIDSBELASTINGFysieke belasting

Precisiewerk onverminderdMeer repeterende bewegingen, hoger als PTL hapertMeer nekextensie (lezen vanaf scherm)Minder nekflexie (lezen vanaf tekening) Meer armheffing boven schouderhoogte

Psychosociale belasting Ervaren werkdruk onveranderdMinder (gevoel van) autonomie; het PTL systeem bepaalt werkwijzeTempo afhankelijk van collegaTaken en handelingen minder gevarieerd

Perceptuele cognitieve belastingMinder geheugenbelasting (door PTL geen volgorde onthouden)Minder perceptiuele belasting (overzichtelijk juist info op scherm)

Fysische belastingMeer lawaai (robots in omgeving)Meer warmte belasting

Werkeisen

Voorbeeld: case 2 (pick-to-light)

VERANDERINGEN IN TAAKEISEN VOOR OPERATOR

Taak wordt simpeler, minder gevarieerd, meer repeterend

Maar, op momenten ook complexer

Taak wordt simpeler, minder gevarieerd, meer repeterend

robots voorfysieke

ondersteuing

robots voorperceptieve-

cognitieveondersteuning

robots voorpsychosocialeondersteuning

fysiek

fysisch

perc/cogn

psyco-sociaal

fysiek

psyco-sociaal

fysiek

psyco-sociaal

STAALKAART

toetsing bij deskundigen ogv robotisering

case 1 case 4case 3case 2

perc/cogn

perc/cogn

fysisch

fysisch

Literatuur

Fysieke eisen Psychosociale eisen

Perceptief-cognitieveeisen

Fysische omgeving

Fysieke ondersteuning

*minder kracht*minder energetische inspanning*afname precisie

*toename ervaren werkdruk ( robot moet blijven draaien)* vaker in ploegendiensten werken

*hogere eisen aan visuele en auditieve waarneming *minder taken waarbij de aandacht niet mag verslappen, zoals gevaarlijke machines bedienen

Beide ondersteuningsvormen

*meer zitten, *minder staan*minder lopen*meer eenzijdige, statische belasting

*minder sociale omgang *grotere kans op verstoringen*afname creativiteit, autonomie en vereist vakmanschap*vaker nieuwe dingen leren

*vaker nieuwe dingen leren* Groter beroep op probleemoplossend vermogen* Groter beroep op digitale vaardigheden

*lawaai en temperatuur kunnen toenemen (evtgehoorbescherming)*kans op verwondingen neemt vaak af (bijvhandschoenen niet meer nodig)

Perceptief-cognitieveondersteuning

*toename in repeterend werk/ computer werk

op de meeste perceptief-cognitieve werkeisen geen veranderingen

ROBOTISERING – KANSEN EN BEDREIGINGEN

Page 7: PROJECT IN OPDRACHT VAN AKC - Home - KCVG...(vaak zware lasten) tillen, dragen (vaak zware lasten) duwen of trekken Ongunstige onderarm/ polsstanden Trillingsbelasting: hele lichaams-

integrating human factors into complex work‐based simulation models

Michiel de Looze, Hardy van de Ven

MOTORISCHE DISBALANS

Werknemer met motorische beperkingen Vb Werknemer met klachten aan het bewegingsapparaat/dwarslaesie/ aangeboren lichamelijke beperking/ spierziekte/ reuma

KANSEN/ BEDREIGINGEN• Gerichte fysieke ondersteuning -> taken mogelijk die voorheen niet mogelijk waren

-> minder spierkracht, precisie, onderdrukken tremor, verplaatsen lasten• Robotisering -> meer repetitief werk, vaker zittend uitgevoerd, meer statische

houdingen, minder vaak wisselen van houding.

COGNITIEVE DISBALANS

KANSEN/ BEDREIGINGEN

• Robots voor perceptief-cognitieve ondersteuning:• digitale planningssystemen• support systemen met werkinstructies (sensoren) • Gerichte feedback

• Minder contact met collega’s/ minder samenwerken• Kans op verstoringen groter -> groter beroep op probleemoplossend vermogen• Groter beroep op digitale vaardigheden en kunnen lezen en schrijven• Deel van de taken wordt ook simpeler

Werknemer met cognitieve beperkingenVb Werknemer met verstandelijke beperking, aangeboren of niet-aangeboren hersenletsel

Pak het tweede onderdeel uit bakje.

CONCLUSIES EN AANBEVELINGEN

CONCLUSIES EN AANBEVELINGENRobotisering is van invloed op fysieke, psychosociale en perceptief-

cognitieve eisen die aan werk worden gesteld en kan van invloed zijn op de

fysische omgeving

Robotisering is van invloed op de organisatie van werk waardoor

functieprofielen en functie eisen danig kunnen veranderen

Indien robotsysteem en mens goed op elkaar worden afgestemd kunnen

bedreigingen omgekeerd worden in kansen -> inclusieve arbeid

Verder in kaart brengen van effecten van robotisering op arbeidseisen en

functieprofielen huidige Instrumenten hierop toerusten