Willem van der Velden

Economie en demografieRabobank Graafschap Noord

Kennis & Economisch Onderzoek

Inhoud

• Economie– Rabobank Regio Top40: presteren Nederlandse regio’s in 2010– Scores vijf gemeenten werkgebied Rabobank Graafschap Noord

• Demografie– Vergrijzing en krimp algemeen– Prognoses vijf gemeenten

• Conclusies

Kennis & Economisch Onderzoek2

Regionaal en lokaal

Economisch PresterenRabo Regio Top40

Kennis & Economisch Onderzoek

Onderliggende indicatoren Regionaal-economische Thermometernb: rapportcijfers, NL=6

Kennis & Economisch Onderzoek4

Winstgroei

Productiegroei

Arbeidsvolumegroei

Investeringsgroei

Rendement op Eigen Vermogen

Arbeidsproductiviteit

Werkgelegenheidsfunctie

Investeringsratio

Groei Kracht

Prestatie

Economische prestaties 2010

Kennis & Economisch Onderzoek5

Rapportcijfers economische prestatie

6,5 of hoger6,2 tot 6,56,0 tot 6,25,8 tot 6,05,5 tot 5,8lager dan 5,5

Scores 2010

Kennis & Economisch Onderzoek6

4,5

5,0

5,5

6,0

6,5

7,0

7,5

4,5 5,0 5,5 6,0 6,5 7,0 7,5Economische groei (rapportcijfer)

Groot-Rijnmond

Aggl. Den Haag

Groot-Amsterdam

Utrecht

Eco

nom

isch

e k

rach

t (r

apport

cijf

er)

Veluwe

Zuidwest-Overijssel

Achterhoek

Scores 2010 Graafschap Noord

Kennis & Economisch Onderzoek7

5

6

7

4 5 6 7 8

Eco

nom

isch

e k

rach

t

Economische groei

Zutphen

AchterhoekStedendriehoek

Brummen

Berkelland

Lochem

Bronckhorst

Verklaringen groei toegevoegde waarde

Kennis & Economisch Onderzoek8

Verklaring groei toegevoegde waarde

Onderwerpen

Groei vanuit sectoreffect [%]

Groei vanuit regionaal effect [Kengetal]

Groei totaal [%]

Gemeente Berkelland

Gemeente Bronckhorst

Gemeente Brummen

Gemeente Zutphen

Gemeente Lochem

COROP-gebied Achterhoek

-3 -2 -1 0 1 2 3 4 5 6

Sectorprognoses - 2012

Kennis & Economisch Onderzoek9

-6% -4% -2% 0% 2% 4% 6%

LandbouwIndustrie

BouwGroothandelDetailhandel

HorecaLogistiek en telecom

Financiële instellingenZakelijke diensten

OverheidZorg

Vrije tijd en ov. DienstenTotaal

2009 2010 2011 (prognose) 2012 (prognose)

-0,5%

0,0%

0,5%

1,0%

1,5%

2,0%

-1,0% -0,5% 0,0% 0,5% 1,0% 1,5% 2,0% 2,5%

Gro

ei b

eroe

psbe

volk

ing

Groei werkgelegenheid

Zutphen

Brummen

Lochem

BronckhorstBerkelland

Nederland

Achterhoek

Prognoses – 2012werkgelegenheid en beroepsbevolking

Kennis & Economisch Onderzoek10

Achtergronden

Demografische krimp

Kennis & Economisch Onderzoek

Demografische krimp

Positieve en negatieve gevolgen

Kennis & Economisch Onderzoek12

• Krimp ‘speelt’ vooral op regionaal/lokaal niveau

• Regio = ‘daily urban system’

• Oorzaken daling regionale bevolkingsomvang:

1. landelijke daling bevolkingsgroei

2. regionale variatie economische dynamiek

gevolg krimpmondiaal nationaal regionaal lokaal wijk/buurt

bevolkingsomvang t.o.v. (ecologische) draagkracht

+ ± ± ± ±

bevolkingsomvang t.o.v. welvaartscreatie

± ± ±

productieve t.o.v. afhankelijke bevolking

-/- -/-

positie gebied in groter geheel

-/- -/-

draagvlak voorzieningen -/- -/- -/-

samenhang met levensloop ± ±

totaal + -/- -/- ± ±

invloed op schaalniveau

Demografische krimp in Nederland

Daling geboortecijfer oorzaak krimp

Kennis & Economisch Onderzoek13

0,0%

0,5%

1,0%

1,5%

2,0%

2,5%

3,0%

3,5%

4,0%

1900 1910 1920 1930 1940 1950 1960 1970 1980 1990 2000

Factoren Nederlandse bevolkingsgroei in % van bevolkingsomvang 1900-2008

geboorten sterfte immigratie emigratie

1973

1941

geboortecijfer gehalveerd t.o.v. 40 jaar geleden

0

1

2

3

4

5

1950 1960 1970 1980 1990 2000 2010 2020 2030x 1

milj

oen

(Prognose) leeftijdsamenstelling Nederlandse bevolking 1950 - 2020

0-14 jaar 15-29 jaar 30-44 jaar 45-64 jaar 65-74 jaar 75 jaar of ouder

Demografische krimp in Nederland

Vergrijzing voorbode van krimp

Kennis & Economisch Onderzoek14

vergrijzing slaat nu toe

Demografische krimp in Nederland

Van groei naar krimp rond 2040

Kennis & Economisch Onderzoek15

0

2

4

6

8

10

12

14

16

18

20

1900 1920 1940 1960 1980 2000 2020 2040inw

oner

s x

1.00

0.00

0

(Prognose) ontwikkeling bevolkingsomvang Nederland 1900-2050

krimp nog ver weg

Regionale variatie in demografische ontwikkeling

Recente verleden

Kennis & Economisch Onderzoek16

krimp op regionaal niveau nu nog in enkele grensregio’s . . .

Regionale variatie in demografische ontwikkeling

Krimp als olievlek

Kennis & Economisch Onderzoek17

Prognose ontwikkeling bevolkingsomvang2010-2020 inwonertal (NL + 480.000)

100.000

50.00010.000

-10.000-50.000

-100.000

groeitempo (NL = +3%)

> +4%+3% - +4%+2% - +3%

0% - +2%afname

. . . maar krimp rukt op!

Regionale variatie in demografische ontwikkeling

Verhuizingen belangrijkste factor

Kennis & Economisch Onderzoek18

-6% -4% -2% 0% 2% 4% 6% 8% 10%12%14%16%

sterkst krimpende regio

sterkst groeiende regio

Factoren bevolkingsgroei in % van bevolkingsomvang 2000-2007

natuurlijke aanwas

binnenlands migratiesaldo

buitenlands migratiesaldo

invloed binnenlandse migratie op ontwikkeling bevolking sterker dan invloed van natuurlijke aanwas

De economische basis

Op een kluitje in de Randstad

Kennis & Economisch Onderzoek19

Gevolgen regionale variatie - voorzieningen

Draagvlak voorzieningen kalft af

Kennis & Economisch Onderzoek20

0% 20% 40% 60% 80% 100% 120%

winkels dagelijks aanbod

huisartsen

basisscholen

winkels mode en luxegoederen

ziekenhuizen

VWO-scholen

Ontwikkeling aantal voorzieningen per inwoner 2001-2008

regio's met sterke groei regio's met krimp of zwakke groei

2001

Gevolgen regionale variatie - voorzieningen

Grote afstand consument – aanbod

Kennis & Economisch Onderzoek21

gering draagvlak leidt tot verminderde bereikbaarheid voorzieningen

Gevolgen regionale variatie - woningmarkt

Woningmarkt uit het lood . . .

Kennis & Economisch Onderzoek22

groot aanbod van woningen t.o.v. vraag in krimpregio’s

De bevolkingsprognoses voor onze streek

Krimp in Graafschap Noord

Kennis & Economisch Onderzoek

Prognoses Graafschap Noordbevolking totaal (2010=100)

Kennis & Economisch Onderzoek24

0,60 0,65 0,70 0,75 0,80 0,85 0,90 0,95 1,00 1,05 1,10

Berkelland

Bronckhorst

Brummen

Lochem

Zutphen

Achterhoek

Stedendriehoek

Nederland

2030

2020

Prognoses Graafschap Noordaandeel 65+

Kennis & Economisch Onderzoek25

0 5 10 15 20 25 30 35 40

Berkelland

Bronckhorst

Brummen

Lochem

Zutphen

Achterhoek

Stedendriehoek

Nederland

2030

2020

2010

Prognoses Graafschap NoordOverschot – tekort woningmarkt

Kennis & Economisch Onderzoek26

-3 -2 -1 0 1 2 3

Berkelland

Bronckhorst

Brummen

Lochem

Zutphen

Achterhoek

Stedendriehoek

Nederland

2030

2020

2010

Prognoses beroepsbevolking(15-65 jaar)

Kennis & Economisch Onderzoek27

28.817

23.751

13.196

20.460

31.242

25.804

20.887

11.876

18.951

31.261

21.963

16.700

10.298

16.646

29.801

0 5.000 10.000 15.000 20.000 25.000 30.000 35.000

Berkelland

Bronckhorst

Brummen

Lochem

Zutphen

2030

2020

2010

Globale conclusies

• Economie– Centraal Nederland presteert economisch gezien goed; Achterhoek

scoort lager– Stedelijke gebieden ‘trekken meer economie’ dan landelijke gebieden– Duidelijke verschillen tussen Zutphen en kleinere gemeenten

• Demografie– Vergrijzing en krimp zijn onafwendbare processen; anticiperen is

zinvoller dan verzetten– Voor sommigen zal de overgang van een aanbieders- naar een

vragersmarkt ‘even wennen zijn’– Aantrekkelijke woonfunctie met nabijheid van veel banen kan troef zijn

• Conclusies– Verscheidenheid is kracht van het gebied

Kennis & Economisch Onderzoek28

Ontvang de Kennismail!

k

Kennis & Economisch Onderzoek

Meer informatie?www.rabobank.com/kennisbank http://twitter.com/raboregio