Ambitie: meer uit minderDe kringloop centraal!

Frank Verhoeven

www.boerenverstand.nl

InhoudNa 2015 moet er nog meer melk uit grasWelke koe hoort daarbij ? 13:00 – 15:30 uur

- Duurzame melkveehouderij?- Duurzaamheidsprogrammas melkfabrieken - Wet-en regelgeving

- Kringloopwijzer - Cijfers en grondgebondenheid- Welke koe in welke situatie? discussie

Boerenverstand:praktisch aan de slag met duurzaamheid!

Duurzame melk?

Blije koeien: Koe Kompas Blije aarde: Kringloop Kompas

Blije boeren: Boer Kompas

Blije aarde: kringloop!

Natura 2000 (provinciaal)

Wet Ammoniak & Veehouderij (provinciaal – gemeentelijk)

Kader Richtlijn Water (waterschap)

Nitraatrichtlijn (Europees, landelijk)

BGM (besluit gebruik meststoffen, landelijk)

Besluit milieu (> 200 melkkoeien)

Besluit landbouw milieubeheer

Besluit huisvesting/maatlat Duurzame Melkveehouderij

NEC-richtlijn (gemeente, NH3)

Schoon & zuinig convenant

IPPC (klimaat,landelijk)

De overheid regelt “blije aarde”GLBVerplicht 7% braakleggenVerplicht wisselteeltVerplicht permanent grasland

Fosfaat: 1e limiterende productiefactor?

N input dierlijke mest/ha (kg N)

EU NL wetgeving• Max 170 kg mest N per ha voor EU -> vertaald vanaf max

nitraat uitspoeling, nitraat richtlijn(< 50 mg NO3/l)

• Graasdieren N/ha: 250 kg (derogatie bij >70% gras)• Max werkzame N/ha: dierlijke en kunstmest (bodemtype en

beweiding: zand: 320 - 250 kg/ha)• Fosfaat / ha (geen onderscheid dierlijke mest en kunstmest)• Om de vier jaar proberen te verlengen, actieprogramma nodig• Aanvullende maatregelen om EU-doelen te halen

– Aanscherpen N-normen Zuid-Oost zand– Aanscherpen P2O5 normen– Hogere werkingscoefficient varkensmest– Bedrijfsspecifiek maatwerk

EU NL wetgeving• Ammoniak• Broeikasgassen• Maximale fosfaat excretie (2002)• Mestoverschot (uitgedrukt in fosfaat)• Sector oplossen! geen voortgang in 2013 -> dierrechten!

Voerprijzen stijgen

1992

1993

1994

1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

€ 5

€ 10

€ 15

€ 20

€ 25

€ 30

A-brok 1992 - 2013

Laagste maandprijs

Prijs

A-b

rok

per 1

00 k

g bi

j lev

erin

g 8

ton

bulk

Bron: LEI

Sojaprijzen stijgen

1992

1993

1994

1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

€ 0

€ 100

€ 200

€ 300

€ 400

€ 500

€ 600

Soja 1992 - 2013

Laagste maandprijs

Prijs

Soj

a p

er 1

00 k

g gr

ooth

ande

l

Bron: LEI

De melkprijs?

1992

1993

1994

1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

€ 15

€ 20

€ 25

€ 30

€ 35

€ 40

€ 45

€ 50

Melkprijs 1992 - 2013

Laagste maandprijs

Mel

kprij

s in

eur

o pe

r 100

kg

Quotum verruiming

Bron: LEI

Wie verdienen (veel) geld?

4000 5000 6000 7000 8000 9000 10000 110000.00

2.00

4.00

6.00

8.00

10.00

12.00

Voerkosten (€ / 100 kg melk) vs melkproductie/koe

kg melk per koe/jaar

Voer

kost

en

4 ct x 800.000 kg= 1 inkomen!

Centraal: hoe verhoog ik de efficiëntie? en beperkt ik verliezen!

Veel winst te halen

Bron: 350 melkveehouders DMS (2012)

Intensiteit in kg melk per hectare

Dro

gest

of b

enut

ting

per

hect

are

Hoeveel kg droge stof per hectare?

Veel winst te halenHoeveel kg melk uit 1 kg droge stof ?

Benutting eigen voer

Benutting mest

Rantsoen efficientie

Bodem

De uitdagingen in de kringloop

N en P Aanvoer(kracht)voer

N en P Afvoer

melk en vlees

N en P Benuttingeigen voerBEREKEND

N en P excretie

(BEX)

BEX (zuiniger voeren & minder mestafzet)

Gelderse Vallei, 155 BEX-en verzameld: 193.600 kg N & 76.900 kg P2O5 minder

excretie dan norm= 45.660 kuub mest (309 m3/bedrijf) = 8 opleggers/bedrijf = 1140 opleggers minder op de weg!

BEX (zuiniger voeren & minder mestafzet)

N en P Aanvoer(kracht)voer

N en P Afvoer

melk en vlees

Ammoniak = NB wet = vergunning= provincie/EZ = PAS

N emissie(BEA)

N en P Benuttingeigen voerBEREKEND

BEA (verliezen naar de lucht beperken)

BEA (verliezen naar de lucht beperken)

- Stalsysteemmaar ook:- % Weide- N gehalte rantsoen- Lagere N excretie- Mestaanwending

(verplicht zodebemesten)- Kunstmest- Minder jongvee/ minder koeien

N en PAanvoer(kracht)voer

N Afvoer

melk en vlees

N en P OVERSCHOT- N BEA (NH3)= N en P BODEMOVERSCHOT(BEN & BEP)

N emissie(BEA)

BEN & BEP (nitraat & fosfaat)

Nitraat = derogatie!Fosfaat = mestwet= EZ = Brussel

Melk per ha – Fosfaatonttrekking

100 kg

51% van de bedrijven heeft in 2015 een BEP voordeel

gem. BEP: 83 kg/hanorm 2015: 82 kg/ha

CH4 (methaan)

BEC (organische stof, broeikasgassen)

C = klimaat= bodem OS!

N2 (lachgas)

OS opbouw / afbraak

• Convenanten (zoals Schone en Zuinige Agrosectoren)– 30% reductie broeikasgassen (2020 t.o.v. 1990)

• Consumenten issue– Zuivel– Rabo– NGO’s

• Geen wet-en regelgeving, wel stimulering

BEC (klimaat)

filmpje

Intentieverklaring

Kringloopwijzer!www.mijnkringloopwijzer.nl

Kringloopwijzer!www.mijnkringloopwijzer.nl

Kringloopwijzer!www.mijnkringloopwijzer.nl

Voorbeeld resultaat

KringloopWijzer: bedrijf scoren

1. - voeding/excretie N, P, C2. - benutting N, P, C in voer3. - gewasopbrengst N, P, C, kVEM 4. - benutting N, P, C in meststoffen5. - overschot N, P, C op bedrijfsbalans6. - overschot N, P, C op bodembalans7. - vervluchtiging ammoniak 8. - nitraat in grondwater9. - vervluchtiging broeikasgassen CH4, N2O, CO2

Voordelen KringloopWijzer

• Inzicht in functioneren bedrijf (basis voor verbetering, €):– Mineralenstromen, benuttingen, verliezen, gewasopbrengsten

• Verbeteren economisch rendement, minder verliezen• Afwijken van generieke normen en regelgeving:

– Gedifferentieerde gebruiksnorm, excretie– GLB, Natura 2000....

• Belonen vakmanschap, verbeteren vakmanschap • Kansen voor management veehouder en (voer)industrie• Bewijs dat melk op verantwoorde wijze is geproduceerd

(verantwoording maatschappij, footprint, zuivel)• Sluit aan bij Brusselse ambities

Nadelen KringloopWijzer

• Investeren in kuilanalyses• Investeren in tijd voor invullen, analyse en mogelijk

verbeteren bedrijfsvoering (‘administratieve last’)• (mogelijk) hulp / advies vragen aan derden• Sector: systeem van controle / borging organiseren • 1e resultaat kan tegenvallen (‘ik doe het niet zo goed als gedacht’)

€ voordeel KringloopWijzer

€ Voordeel via werken met KringloopWijzer (> 16.000 kg melk per ha)• Ca 5% hogere gewasopbrengst (+ € 75 / ha)• Minder mestafzet (BEX): 40%• Minder mestafzet (BEP): 10%

EENS voldoende bemesten blijft noodzakelijk voor voldoende opbrengsten en gehaltes. En soms beter kunstmest als soja.

MAAR 1) Fosfaat is over < 50 jaar schaars!2) in de bodem is nog heel veel te winnen 3) bij het voerspoor is nog VEEL MEER te winnen!

Aanscherping mestbeleid = meer soja/import?

Bodem

Kringloopwijzer

PSW, WDE, EKB & FEP

Malestein

Gemeten in het voer

Voedermiddel

Water

Droge stof

Ruw As

Organische stof

Stikstof bevattend (RE)

Stikstofvrij

Ruw vet

Koolhydraten

Ruwe celstof

Overige Koolhydraten

Maar wat verteerd de koe?OS * VC = Verteerbare Organische stof (VCOS)

Fermenteerbare Organische Stof = voor de pens beschikbaar)

FOS = VOS - RVET - (RE x %BRE/100) - (ZET x %BZET/100) - 0,50 x

FP = Fermentatie producten

Berekend in het voer

koeien voeren = pens voeren!

Uitgangspunt: Wat ligt er voor de koeien?

of ?

Leer zelf te sturen

Energie

Eiwit

Prod

uct

ie

Echte kringloopboer:sturen met je eigen voer!

SUIKERrijk hooi 2e snede

bestendig ZETMEEL (hoog afgehakselde laat rijpe mais)

weidegang

traag bestendig EIWITrijk kort gemaaid droog balen (soja)

STRUCTUURbeheersland

DROGE KOEIENvoer

Hoe voer ik het optimale rantsoen?SUIKERrijk hooi 2e snede

bestendig ZETMEEL (hoog afgehakselde laat rijpe mais)

traag bestendig EIWITrijk kort gemaaid droog in balen

STRUCTUURbeheersland

Gekneusde en gehakselde kuilSnelle MaiskuilProtical ++Productie PowerbrokSoja bestendigRaapTarwevoermeelBierborstelMineralenmixMelasseGehakselde lucerne

Welke koe past in de kringloop?1) Vakmanschap (koeien voeren) belangrijker als fokkerij2) Grasland en grondgebondenheid zal centraal blijven staan3) Lijn kiezen in het bedrijf lange termijn doen!

- De vakman wil een koe die beter past in zijn specifieke situatie- Bedrijfsspecifiek fokkerijbeleid stimuleren! Moeder = 50%

4) Niet te veel energie uit bestendig zetmeel (mais) = ongezond5) Persoonlijk: gras of graaskoeien fokken! Geen maiskoe

- Koeien die graag willen weiden (maar misschien meer wennen dan fokken?)

- Op gehaltes fokken (dikke liters = eco-efficiency?) - Hoge voerefficiency vanuit gras (Nieuw Zeelandse stieren?) Kringlooplijn? Maiskoe? Grondgebonden koe?

Koeien van Spruit voor de veenweide koe? Koeien van Eggink in Laren (droog zand) Hoeksma drogeham (nat zand) Etc..

Hoge melkprijs?Investeer in een lange termijn hoge ruwvoerbenutting ipv meer koeien!

bedankt voor uw aandacht!

www.boerenverstand.nl