Toezicht 2.0Albert Meijer

4 december 2008

Lonkend perspectief

• Burgers zijn de ogen van toezichthouders.– Roken in restaurants.– Uitstoot van gevaarlijke stoffen.

• Burgers oefenen druk uit op bedrijven.– Mijden van cafés– Ingezonden brieven naar kranten

• Naleving door bedrijven verbetert.– Pakkans neemt toe– Nieuwe sancties

Praktijken

• Nederlandse Arbeidsinspectie• Engelse Milieu-inspectie• Limburgse Milieu-inspectie• Deense Voedselinspectie

Ideaal nog lang niet bereikt

• Beperkte belangstelling. Openbaarheid is vaak onbekend. Informatie is vaak weinig relevant.

• Beperkte mogelijkheden tot interactie. De mogelijkheden om klachten of signalen door te geven zijn beperkt.

• Beperkte effecten. Alleen in Denemarken zijn er aanwijzingen dat sommige bedrijven hun gedrag verbeteren.

Duiding van de transitie (ICE)

• Informationisme. Het accent ligt op het verspreiden van informatie en niet op het verkrijgen van signalen.

• Consumentisme. Burgers worden vooral gezien als consumenten die met hun voeten kunnen stemmen.

• Elitisme. De groep burgers die kennis neemt is klein en in het algemeen hoog opgeleid.

Toezichtmachine• Standaardisatie. Werkwijze

van toezichthouders wordt transparant. Druk tot standaardisatie.

• Formalisatie. Expliciet vastleggen van bevindingen in rapporten om deze voor derden helder te maken.

• Centralisatie. Voorkomen van verschillende oordelen van regionale inspecties.

Juridische keuzen• Nieuw wettelijk kader. De wet

wordt aangepast om openbaarmaking mogelijk te maken.

• Niet openbaarmaken. De toezichthouder ziet af van openbaarmaking omdat hiervoor geen wettelijke basis is.

• Juridische risico-analyse. De toezichthouder weegt baten af tegen juridische risico’s.

Belangrijke keuzen voor toezichthouders

1. Hoe wil de toezichthouder zich verhouden tot bedrijven en burgers?

2. Wil de toezichthouder een centrale of ondersteunende rol spelen?

Verhouding tot bedrijven en burgers

Klassiek toezicht Modern toezicht

Politieagent Coach

Onafhankelijk Gezamenlijk

Procedurele werkwijze Gezamenlijk leerproces

Informatie verzamelen Informatie delen

Wantrouwen Vertrouwen

Klassiek en modern, 1.0 en 2.0

Klassiek toezicht

Modern toezicht

Lage betrokkenheid van burgers

Command & control

Consultancy

Hoge betrokkenheid van burgers

Exposing Open learning

Twee vormen van toezicht 2.0

Transparante toezichtmachine

Interactieve toezichtmachine

Amazon, E-Bay Wikipedia

Informeren Communiceren

Consumenten Burgers

Centrale of ondersteunende rol

Centrale rol Ondersteunende rol

Informatie via website van de toezichthouder

Informatie via websites van intermediairen

Kosten toegankelijk maken bij overheid

Kosten toegankelijk maken bij intermediairs

Toezichtgegevens los van andere gegevens

Koppelingen met verschillende gegevens

Aanbevelingen

• Interactieve website. Betrek burgers daadwerkelijk bij het toezicht.

• Diversiteit in communicatie. Burgers communiceren op verschillende manieren.

• Mix van toezichtinstrumenten. Toezicht 2.0 is niet het panacee.

Toezicht 2.0 als maatschappelijk leerproces

• Diversiteit. Toezichthouders moeten elkaar niet imiteren. Er zijn verschillende experimenten nodig.

• Multiple mappings. Lessen moeten niet alleen in wetgeving worden vastgelegd maar ook op andere manieren.

• Selectie. Experimenten evalueren. Welke vorm is het meest succesvol?

• Indirecte controle. Centrale overheden moeten Toezicht 2.0 niet opleggen maar de randvoorwaarden beinvloeden.