LeiderschapsvraagstukkenDr. Kimberley Breevaart

Dr. Kimberley Breevaart

o Gepromoveerd Arbeids- en Organisatiepsycholoog

o Universitair Docent

o Ga naar www.kahoot.it

o Vul de “game pin” in

o Kies een nickname (let op, deze is zichtbaar op het scherm!)

o Lees de vragen op het scherm, antwoord op je telefoon

Waar gaan we het over hebben?

o Wat is (in)effectief leiderschapsgedrag?

o Waarom is dit (in)effectief?

o Aangeboren/aangeleerd?

o Leiderschap in de 21e eeuw

Waar gaan we het over hebben?

Wat is leiderschap?

o Leiderschap is een proces waarbij een individu een groep mensen beinvloedt om een gezamenlijk doel te bereiken (Northouse, 2012)

Wat is effectief leiderschapsgedrag?

“There are almost as many definitions of leadership as there are people who try to

define it”Stogdill, 2011

Wat is effectief leiderschapsgedrag?

o Taakgericht gedrag

o Persoonsgericht gedrag

transactioneel leiderschap

transformationeel leiderschap

Transactioneel leiderschap

o Taakgericht gedrag

o Prestatie afhankelijke beloningo Actieve controleo Passieve controle

o Mijn leider vestigt de aandacht op onregelmatigheden, fouten, uitzonderingen en afwijkingen van de norm

Burns, 1978; Bass, 1985

Transformationeel leiderschap

o Persoonsgericht gedrag

o Voorbeeldgedrag, optimisme, visieo Vertrouwen, betekenisvol werko Intellectuele uitdagingo Aandacht voor individuele behoeften

o Mijn leider helpt me om mijn sterke kanten te ontwikkelen

Burns, 1978; Bass, 1985

Effectief leiderschapsgedrag

Tevredenheid met de leider,

motivatie, prestatie

ControleBeloning

Inspiratie

Judge & Piccolo, 2004

Effectiviteit

Bevlogenheid

Positieve, werk gerelateerde staat van zijn die wordt

gekenmerkt door vitaliteit, toewijding, en absorptie

(Schaufeli & Bakker, 2003)

Bevlogenheid

HOGE ACTIVATIE

EnthousiastEnergiek

Hebben het gevoel dat de tijd vliegtGaan op in het werk

Geirriteerd

Maken veel urenGespannen

Drang om te werken

OntspannenKalm

Willen niets veranderen

Werken door ook al is het niet leuk meer

UitgeputCynisch

Distancieren zich van hun werkGevoel dat ze niets bijdragen

Verdrietig

Zijn trots op het werk dat ze doenBevlogen

Russell & Carroll (1999) LAGE ACTIVATIE

Tevreden

Werkverslaafd

Burnout

PLEZIERIGONPLEZIERIG

Bevlogenheid

Bevlogen medewerkerso Presteren betero Zijn minder vaak afwezigo Zijn innovatievero Hebben een betere gezondheido “besmetten” hun omgeving

(Demerouti et al., 2001)

Bevlogenheid

Hoe bevlogen zijn jullie?

Fluctuaties in bevlogenheid(Demerouti et al., 2001)

Maandag Dinsdag Woensdag Donderdag Vrijdag0

1

2

3

4

5

6

7Bevlogenheid

Leiderschap en bevlogenheid

Onderzoek mariniers in opleidingo Transformationeel leiderschap, beloning, en

actieve controle

Breevaart et al., 2014

Dag 1 Dag 2 Dag 3...

Dag 34

Leiderschap en bevlogenheidBreevaart et al., 2014

Maandag Dinsdag Woensdag Donderdag Vrijdag0

1

2

3

4

5

6

7

Bevlogenheid Transformationeel leiderschap

Leiderschap en bevlogenheidBreevaart et al., 2014

Maandag Dinsdag Woensdag Donderdag Vrijdag0

1

2

3

4

5

6

7

8

Bevlogenheid Beloning

Leiderschap en bevlogenheidBreevaart et al., 2014

Maandag Dinsdag Woensdag Donderdag Vrijdag0

1

2

3

4

5

6

7

8

Bevlogenheid Actieve controle

Stelling ILeidinggevenden moeten

voorkomen dat medewerkers fouten maken

Wat is effectief leiderschapsgedrag?

Stelling IILeidinggevenden moeten

medewerkers belonen wanneer deze goed presteren

Wat is effectief leiderschapsgedrag?

Stelling IIIMedewerkers worden voldoende

geïnspireerd wanneer de organisatie een duidelijke visie

heeft

Wat is effectief leiderschapsgedrag?

Waarom effectief?

1. Evolutionair perspectief

2. Zelfbeschikkingstheorie

3. Webmodel

1. Evolutionair perspectief

o Groep koos de leider, kennen elkaar, leider verantwoordelijkheid afleggen

o Natuurlijk gezag versus macht

o Willen versus moeten volgen

1. Evolutionair perspectief

2. Zelfbeschikkingstheorie

3 basisbehoefteno Behoefte aan competentieo Behoefte aan autonomieo Behoefte aan verwantschap

(Deci & Ryan, 2001)

Extrinsieke motivatie

Vervulling van deze behoeften

Intrinsieke motivatie

Transformationeel leiderschap

3. Webmodel

Baan karakteristiekeno Energiebronnen o Uitdagende taakeisen o Hinderende taakeisen

(Demerouti et al., 2001)

Bevlogenheid

Aangeboren - aangeleerd

“People vary hugely in their “natural ability”, which is inherited biologically. Those at the very

top of the range become leaders and great achievers of their generation”

Francis Galton (1869)

Aangeboren - PersoonlijkheidJudge, Bono, Ilies, & Gerhardt, 2002

Leidinggevende functieEffectieve leider

ExtravertConscientieus

Staat open voor ervaringen

Neurotisch

Aangeboren - PersoonlijkheidBono & Judge, 2004

Transformationeel leiderschap

ExtravertVriendelijk

Staat open voor ervaringen

Maar.. Persoonlijkheid is geen sterkte voorspeller!

Aangeleerd

https://www.youtube.com/watch?v=w5JlqDnoqlo

https://www.youtube.com/watch?v=_fMNIofUw2I

Stelling IVBarack Obama is een geboren

leider

Aangeboren - aangeleerd

Ineffectief leiderschapsgedrag?

o 5-10% van alle werknemers is weleens gepest op het werk

o In 80% van deze gevallen is de leider de pester

o 40% van alle werknemers is weleens gepest door zijn/haar leidinggevende

o 74% van alle hebben te maken gehad met intolerant gedrag van de leider

(Einarsen, Hoel, Zapf, & Cooper, 2003; UNISON, 1997; Lombardo & McCall,1984; Zapf, Einarsen, Hoel, & Vartia, 2003)

Ineffectief leiderschapsgedrag?

Pro-organisatie gedrag

Anti-organisatie gedrag

Pro-werknemer gedrag

Anti-werknemer gedrag

Effectief leiderschap

Ineffectief leiderschap

Ineffectief leiderschap

Ineffectief leiderschap

Abusive leiderschap

o Meest voorkomende manifestatie van ineffectief leiderschap

o Vijandige, niet fysieke gedragingeno Woede uitbarstingen, publieke vernedering,

iemand de schuld geven van iets wat hij/zij niet heeft gedaan

o Mijn leider maakt mij belachelijk

Tepper, 2000

Abusive leiderschap

Effecten op volgerso Agressief gedrag naar collega’so Gezondheidsproblemen (insomnia,

drankproblemen)o Minder levenstevredenheido Meer conflicten thuis

Tepper, 2000

Waarom ineffectief?

1. Evolutionair perspectief

2. Zelfbeschikkingstheorie

3. Webmodel

1. Evolutionair perspectief

o Leiderschap vanuit machtspositie

o Geen natuurlijk gezag

o Mensen willen niet volgen, maar moeten wel

o Angst

2. Zelfbeschikkingstheorie

3 basisbehoefteno Behoefte aan competentieo Behoefte aan autonomieo Behoefte aan verwantschap

(Deci & Ryan, 2001)

Extrinsieke motivatie

Vervulling van deze behoeften

Intrinsieke motivatie

Abusive leiderschap

3. Webmodel

Abusive leiderschapo Hinderende taakeis

(Demerouti et al., 2001)

Burnout

Stelling VLeidinggevenden maken meer

kapot dan je lief is

Ineffectief leiderschapsgedrag

Aangeboren - aangeleerd

?

Aangeboren - PersoonlijkheidBreevaart & De Vries (under review)

Minder abusive leiderschapsgedrag

VriendelijkInteger

Aangeleerd

Slaap kwaliteit Minder abusive leiderschapsgedrag

Barnes et al. (2015)

Veranderingen in de werkomgevingo Werken in teamso Autonomieo Fysieke afstand (nieuwe werken)

Wat vraagt dit van leiders en volgers?

Leiderschap in de 21e eeuw

Leiderschap in teams

Wat voor leiderschap hebben teams nodig?

o Transformationeel leiderschap op afstand

Wat kunnen volgers doen om zichzelf te motiveren?

Leiderschap op afstand

ZelfleiderschapManz & Sims, 1989

Verschillende strategieeno Eigen doelen stelleno Jezelf beloneno Jezelf observereno Jezelf “straffen”

Stelling VILeidinggevenden zijn overbodig

Leiderschap in de 21e eeuw

Korte samenvatting!

Leidinggevenden.... hebben een grote invloed op hoe volgers zich voelen en

gedragen

.. zijn effectief wanneer ze het beste voor hebben met de organisatie en hun volgers

.. worden eerder gemaakt dan geboren

.. zijn nodig!

Bedankt voor jullie aandacht!

Dr. Kimberley Breevaart k.breevaart@vu.nl