MANTELZORGERS: REDDERS VAN DE LANGDURIGE ZORG IN

NOOD?

ZONH Kompas Ouderenzorg 9 december 2013

Marjolein Broese van Groenou

Bijz. hoogleraar Informele Zorg

Afdeling Sociologie, Vrije Universiteit

OPBOUW

Ontwikkelingen in beleid en gebruik informele zorg

Aandeel informele zorg in zorgnetwerken

Hoe dit aandeel te vergroten?

MARIANNE JACOBS (PHD SOC); MARIEKE VAN WIERINGEN (PHD ORG); ILSE ZWART-OLDE (OZCOORD)MARJOLEIN BROESE VAN GROENOU (SOC); DORLY DEEG (EMGO/LASA); PETER GROENEWEGEN (ORG)

ZORGNETWERKEN VAN KWETSBARE OUDEREN.ZORGNETWERKEN VAN KWETSBARE OUDEREN.Doel: een zorgnetwerk waarin informele en formele zorgverleners met elkaar ‘verbonden’ zijn;

(Van Rijn, april 2013)

Informele zorg: de redder in nood

(LASA, 1992-2012)

% ouderen dat informele zorg gebruikt neemt af van 21% in 1992 naar 9% in 2012

% ouderen dat formele thuiszorg gebruikt neemt licht toe

65-85 jarigen zelfstandig wonend

Trend in gebruik informele en formele zorg 1992-2012

VERKLARINGEN VOOR DALING

65-85 jarigen hebben minder zorg nodig Men gebruikt meer particuliere zorg Er is meer formele zorg beschikbaar Maar dan nog een daling!

Ze zijn er wel: partners, kinderen, sociaal netwerk maar ze geven minder zorg dan vroeger!

(NB. Informele zorg is vooral mantelzorg, geen vrijwilliger)

GENERATIE 3.0

Jaren: 2010-2030 Beleid: samenspel Huidige 45-65 jarigen: ‘de baby-boomers’

Grote zorgvraag: langdurige, complexe zorg Afnemende bereidheid: minder sterke zorgidentiteit Afnemende mogelijkheid: afstand, tijd, gezondheid

URGENT PROBLEEM

Er is veel potentieel aan informele zorg, maar hoe kun je die identificeren, bereiken en mobiliseren?

Wat is het aandeel informele zorg in zorgnetwerken van kwetsbare ouderen? (mensen en uren)

Waar zit het onbenutte potentieel aan informele zorg?

7

PROJECT ZORGNETWERKEN

75 kwetsbare ouderen geïnterviewd: cognitief in staat tot een interview Gemiddeld 83 jaar oud (65-95) 75% woont alleen zorg van minstens twee typen hulpverleners:

mantelzorgers, thuiszorgmedewerkers, vrijwilligers

Zorgnetwerk = alle verschillende hulpverleners bij 5 soorten taken (gemiddeld 10, range = 2-22)

1020 relaties tussen formele en informele hulpverleners

HET GEMENGDE ZORGNETWERK: AANDEEL INFORMELE ZORG IN

MENSEN EN IN UREN

MZ = mantelzorgerTZ = thuiszorg

Gemiddeld 10 personen en 23 uur zorg per week in het zorgnetwerk van de kwetsbare oudere in regio AmsterdamOverleg bestaat in 26% van de relaties tussen een informele en formele zorger

(www.fsw.vu.nl/zorgnetwerk )

- veel kinderen en anderen die enkele uren helpen- weinig contact tussen MZ en TZ- sterk complementair- Oudere en MZ hebben regie- oudere heeft groot sociaal netwerk-16,7 uur zorg per week - wv 54% door de MZ

- veel verschillende TZ die enkele uren helpen- weinig contact tussen MZ en TZ- TZ heeft regie- oudere heeft klein sociaal netwerk - grote gezondheidsproblemen- 28 uur zorg per week- wv 48% door de MZ

WELKE CATEGORIE HEEFT NOG ‘REK’?

In de zorgnetwerken kunnen verschillende typen mantelzorgers aanwezig zijn:

- De ‘spilzorger’; de partner

- Een mantelzorger ‘op afstand’; uitwonend kind

- Een (voor de professional) ‘onzichtbare’ mantelzorger; familielid, buur of vrijwilliger

BENADERINGEN VAN DE MANTELZORGER

• Spilzorger; ‘vertrouwd’

• Let op overbelasting/ondersteuning

• Mogelijkheden tot uitbreiden zorgnetwerk

• Mantelzorger op afstand; ‘met verstand’

• Zoek contact en informeer bij verandering, betrek bij beslissingen, organiseer de ontmoeting

• Onzichtbare hulpverlener; ‘fantasie en energie’

• Breng het zorgnetwerk in kaart (bijv. met de Mantelscan)

VEREIST:

Verbreden van het informele zorgnetwerk; help de mantelzorger helpen! (en vraag zelf hulp!)

Organiseer samenwerking tussen mantelzorgers en vrijwilligers

Organisatie van de zorg: Breng het zorgnetwerk in kaart Maak tijd voor ontmoeting en (digitaal) overleg Kleinere teams voor meerdere taken Overleg met andere organisaties; wie heeft de regie?

DANK U!

www.fsw.vu.nl/zorgnetwerk