Over hardnekkige gezondheidsverschillen,

hardnekkige politici, en hardnekkige onderzoekers

Karien StronksAfdeling Sociale Geneeskunde

AMC/UvA

Betoog Macintyre samengevat (1)• UK: sinds 1997 hernieuwde politieke

aandacht voor verschillen in gezondheid

• Onderzoek: weinig evidence over effecten interventies en beleid

• Meer evidence downstream dan upstream interventies

Betoog Macintyre samengevat (2)• Waarom weinig evidence over effectiviteit?

• Politici • kunnen niet wachten op onderzoek • hebben niet altijd belang bij effectonderzoek

• Onderzoekers • eigen wereld van verschillen aantonen en

verklaren• antipathie voor uitkomstevaluaties

Betoog Macintyre samengevat (3)• Evidence over effecten wel

belangrijk!

• public health interventies kunnen schaden

• en kunnen gezondheidsverschillen vergroten

• wat plausibel lijkt, is niet altijd waar

Actualiteit voor Nederland (1)

(Gezonde) levensverwachting naar opleidingBron: RIVM

Actualiteit voor Nederland (2)

• Nederland: sinds jaren ’80 veel aandacht voor verschillen in gezondheid, maar verschillen niet kleiner geworden

• Twee landelijke onderzoeksprogramma’s, laatste gericht op interventies en beleid (commissie Albeda)

Actualiteit voor Nederland (3)

• Ook in Nederland:

• kennis over ‘wat werkt’ beperkt • meer evidence over downstream dan

upstream interventies

Hoe verder?

• Evidence over effectiviteit interventies en beleid onverminderd belangrijk

• Hoe kennisontwikkeling versnellen?

Hoe verder? Hardnekkige politici (1)

• Politici handelen ook op basis van waarden

• Navarro et al. (Lancet 16 sept 2006): • landen met sociaal-democratische traditie –

hogere levensverwachting• “Politics matter in health policy”

• Politieke ambities niet afremmen met roep om evidence based beleid

Hoe verder? Hardnekkige politici (2)

• Belangrijke les Macintyre: effect op gemiddelde bevolking ≠ effect in specifieke bevolkingsgroep

• Voorbeeld: effect van anti-rook maatregelen niet-roken is de norm?

Percentage rokers (15 jaar en ouder) naar geslacht en opleidingsniveau in 2004 (Bron: STIVORO)

Hoe verder? Hardnekkige onderzoekers

• Belangrijke lessen Macintyre: • interventies en beleid zoveel mogelijk

begeleiden met effectevaluaties • meer aandacht voor upstream interventies

• Doorgaan met effectevaluaties individu gerichte interventies + • interventie afstemmen op sociale groepen

• analyse verschillen tussen bevolkingsgroepen

Figuur 1: Overgewicht onder de grootste allochtone groepen in Nederland (18 jaar en ouder).

0

10

20

30

40

50

60

70

80

mannen vrouwen

Bron: Amsterdamse Gezondheidsmonitor 2004 & SUNSET-studie, GGD Amsterdam 2006.

BMI>25 Nederlands

Marokkaans

Turks

Surinaams

Tot slot (1)

• Van sommige maatregelen is ook zonder formele evaluatie effect in te schatten

Bron: NRC Handelsblad 28 maart 2007

Tot slot (2)

• Conceptualisatie diversiteit in volksgezondheid (in plaats van verschillen in gezondheid) versnelt kennisproductie ?

• Op congres veel puzzelstukjes, die samen…

• Veel inspiratie gewenst!