Nieuwe regelgeving luchtfilters, theorie en praktijkdoor TVVL Kennispartners

• Richard Klazinga; OC Verhulst

• Toine van den Boomen; Systemair

TVVL KENNISPARTNERS

Nieuwe regelgeving luchtfilters gericht op fijnstof

• Korte introductie

• Fijnstof problematiek

• Fijnstof regelgeving

• Nieuwe normering Luchtfilters

• Fijnstof onderzoek TVVL/VCCN

2

PM0,1

Korte introductie

3

PM0,1

Systemair

1955

Oprichting

Holland Heating

1970

Oprichting

Systemair SE

1974

The Straight Way

Oprichting

Rucon

Systemair

koopt Meijdijk

2004

Systemair

koopt Rucon

20102013

Systemair koopt

Holland Heating

2015

Fusie HW & WW

Systemair NL

Korte introductie

4

PM0,1

Systemair

50 Landen met eigen verkoopkantoren.Export naar 130 landen

Landen met eigen verkoopkantoren en productielocaties(66).

HQ; Skinnskatteberg Zweden

Wereldwijd; 5.500 mensen, 710 mln euro. ± 80% Europa

Nederland; 170 mensen, 40 mln euro. ± 70% NL

Korte introductie

5

PM0,1

Systemair

AIR HANDLING UNITS

AIR CURTAINS AND HEATING PRODUCTS

AIR CONDITIONING

FANS AND

ACCESSORIES

FIRE SAFETY

RESIDENTIAL VENTILATION

CAR PARK VENTILATION

TUNNEL VENTILATION

AIR DISTRIBUTION

SWIMMING POOL VENTILATION

Korte introductie

6

PM0,1

Systemair NL

AIR HANDLING UNITS

AIR CURTAINS AND HEATING PRODUCTS

AIR CONDITIONING

FANS AND

ACCESSORIES

FIRE SAFETY

RESIDENTIAL VENTILATION

CAR PARK VENTILATION

TUNNEL VENTILATION

AIR DISTRIBUTION

SWIMMING POOL VENTILATION

Korte introductie

Systemair NL Waalwijk

Utiliteit/Zorg

• Adviseur / architect

• Systeempartner

• Levering installateur

• In bedrijf stellen LBK

• OEM/eindgebruiker

• Adviseur

• Levering industriële

installateur

• Uitvoeren FAT

Industrie

• Advies

• Levering

scheepsinstallateur

• Product certificering

Marine/Offshore

Leveren van nieuwe producten/systemen en instandhouding bestaande producten

Korte introductie

Systemair Systemen

AllinOne P&P:ventileren+koelen+verwarmenAll Air – VAV Afstand monitoring via cloud

Nieuwe regelgeving luchtfilters gericht op fijnstof

9

PM10 PM2,5 PM1 PM0,1

Fijnstof Problematiek

10

Fijnstof Problematiek

11

Fijnstof Problematiek

12

Fijnstof Problematiek

13

Fijnstof Problematiek

14

Jaarlijkse kosten slechte IAQ in EU; 200 miljard euro

Fijnstof Regelgeving

15

Fijnstof Regelgeving

16

PM10locatie

ODA1<20 µg/m3

ODA210-30 µg/m3

ODA320-50 µg/m3

Amsterdam 51

Arnhem 41

Breda 22

Den Haag 45

Eindhoven 17

Groningen 47

Rotterdam 34

www.luchtmeetnet.nl

Europese verplichting tot monitoren luchtkwaliteit

Fijnstof Regelgeving

17

WHO; maximaal jaargemiddelde zonder gezondheidrisico’s;PM10 ≤ 20 µg/m3

Europese norm;PM10 ≤ 40 µg/m3 (2005) (2020); Europese norm;PM2,5 ≤ 20 µg/m3

Fijnstof Regelgeving/Normering Luchtfilters

18

OAQAug-16

Aug-16

Nov-16

Fijnstof; PM10 – PM2,5 – PM1

(PM = particulate matter = stofdeeltje in µm)

- ErP; toevoer filter F7- ErP; Vuilfiltersignalering 2018

- ISO 16890 vervanger van EN 779- EN 16798 opvolger van EN 13779

- Eurovent recommendation 4/23

Oude Normering Luchtfilters

19

Groep Klasse Eindweerstand Gem. vangst Gem Eff. Minimum Eff.

synth stof op 0,4 µm op 0,4 µm

Pa % % %

G1 250 50 ≤ Am < 65

G2 250 65 ≤ Am < 80

G3 250 80 ≤ Am < 90

G4 250 90 ≤ Am

M5 450 40 ≤ Em < 60

M6 450 60 ≤ Em < 80

F7 450 80 ≤ Em < 90 35

F8 450 90 ≤ Em < 95 55

F9 450 95 ≤ Em 70

Medium

Fijn

Grof

Classificatietabel luchtfilters

EN 779:2012

Hoe was het, waar

komen we vandaan?

Laatste aanpassing in 2012:

Annex A (normatief)

-Ontladingsprocedure van het

filtermedium.

-Efficiency meting van zowel

het onbehandelde medium als

het ontladen medium

Oude Normering Luchtfilters

20

Filter voorbeeld 1Fijne vezelstructuur

zonder elektrostatische lading

Filter voorbeeld 2Grove vezelstructuur

met elektrostatische lading

Nieuwe Normering Luchtfilters

21

NEN-EN-ISO16890 “Air Filters for General Ventilation”

Een wereldwijde standaard voor het testen van luchtfilters

Alle delen van de ISO 16890 refereren aan deeltjes luchtfilter elementen vooralgemene ventilatie waarvan ePM1 efficiency gelijk of kleiner is dan 99% indiengetest volgens de procedures, zoals gedefinieerd in de delen 1 t/m 4 van de ISO 16890

Nieuwe Normering Luchtfilters

22

Wat bepaalt classificatie; ISO 16890?

Initiele efficiency?

Efficiency na ontlading?

gemiddelde efficiency = (Initiele efficiency+ontladen efficiency)/2

Met de laagste grens voor efficiency na ontlading

Nieuwe Normering Luchtfilters

23

ISO 16890 standaard deeltjesgrootte distributie (=Bangkok)

Nieuwe Normering Luchtfilters

24

Nieuwe Normering Luchtfilters

25

Nieuwe Normering Luchtfilters

26

Nieuwe Normering Luchtfilters

27

Filter voorbeeld 1

Fijne vezelstructuur

zonder

elektrostatische lading

Filter voorbeeld 2

Grove vezelstructuur

met

elektrostatische lading

Nieuwe Normering Luchtfilters

28

ISO16890-1

Technische specificaties, eisen en een efficiency classificatie systeemgebaseerd op Particulate Matter (PM)

ISO 16890-2

Het meten van deeltjes efficiency en luchtweerstand

ISO 16890-3

Bepaling van het gewichtsrendement en de luchtweerstand versus de gevangen teststof massa (ISO-fine dust; Arrestance; DHC)

ISO 16890-4 Conditioneringsmethode voor het bepalen van de minimumm deeltjes

efficiency (IPA vapour, discharging full filters)

Nieuwe Normering Luchtfilters; EN 13779

29

klasse kwaliteit CO2ppm (oda2=400)

Verse luchtm3/h p.p.

IDA1 Hoge IAQ <800 >54

IDA2 Medium IAQ 800-1.000 36-54

IDA3 gem. IAQ 1.000-1.400 22-36

IDA4 Lage IAQ >1.400 <22

vervuilingsbronnen

mensen zelf

formaldehyde

radon

schimmels/vocht

stofdeeltjes

schoonmaakmiddelen

Buitenlucht via

ventilatie / infiltratie

Nieuwe Normering Luchtfilters; EN 16798-3

30

ziekenhuis kantoor

Nieuwe Normering Luchtfilters; EN 16798-3

31

ziekenhuis kantoor

Nieuwe Normering Luchtfilters; EN 16798-3

32

ziekenhuis kantoor

Nieuwe Normering Luchtfilters; Eurovent 4/23

33

Nieuwe Normering Luchtfilters; Eurovent 4/23

34

Outdoor air Quality PM2,5 µg/m3 PM10 µg/m3

ODA (P) 1 PM2,5 ≤ 10 PM10 ≤ 20

ODA (P) 2 PM2,5 ≤ 15 PM10 ≤ 30

ODA (P) 3 PM2,5 > 15 PM10 > 30

Outdoor air Quality NO2 µg/m3 SO2 µg/m3

ODA (G) 1 5 – 35 < 5

ODA (G) 2 15 – 40 5 – 10

ODA (G) 3 30 – 80 20 – 50

Nog geen PM1

referentie ODA

Nieuwe Normering Luchtfilters; Eurovent 4/23

35

Nieuwe Normering Luchtfilters; Eurovent 4/23

36

ziekenhuis kantoor

Nieuwe Normering Luchtfilters; Eurovent 4/23

37

Categorie SUP1* SUP2* SUP3** SUP4 SUP5

PM10 ≤ 5 ≤ 10 ≤ 15 ≤ 20 ≤ 30

PM2,5 ≤ 2,5 ≤ 5 ≤ 7,5 ≤ 10 ≤ 15

ODA1 ePM1≥ 60% ePM1≥ 50% ePM2,5≥ 60% ePM10≥ 60% ePM10≥ 50%

ODA2 ePM1≥ 80% ePM1≥ 70% ePM2,5≥ 70% ePM10≥ 80% ePM10≥ 60%

ODA3 ePM1≥ 90% ePM1≥ 80% ePM2,5≥ 80% ePM10≥ 90% ePM10≥ 80%

EN16798 + Eurovent 4/23 => Meetbare fijnstof (SUP?)

fijnstof (SUP) als fijnstof KPI (IAQ-alert)

Dé oplossing voor schone lucht

Onderzoek naar fijnstofreductie in en om gebouwen

De technische oplossing is in zicht

• Het onderzoek richt zich op de vraag welke maatregelen het meeste effect hebben op de reductie van fijnstof in een kantoorgebouw, een cleanroom en een schoolgebouw. De inzichten die worden opgedaan, passen we vervolgens toe in een verpleeghuis en een woningcomplex.

We zijn enorm verheugd dat het Longfonds de noodzaak van een gezond en comfortabel binnenklimaat onderstreept en haar steun aan dit project heeft toegezegd.

• Maar om te kunnen starten hebben we de steun van partners hard nodig! Naast de bijdrage van onder andere TVVL, VCCN, PIT en het Longfonds hebben we in totaal nog een bedrag van € 169.500,- nodig om de zeer specialistische meetapparatuur in de gebouwen in te kunnen zetten, de resultaten te analyseren en het juiste pakket aan maatregelen af te stemmen en te kunnen implementeren. De steun van partners is daarbij cruciaal.

• Bent u opdrachtgever, architect, adviseur, installateur, fabrikant en/of eindgebruiker? Oftewel maakt u deel uit van de bouwkolom? Doe dan mee aan een schone lucht voor iedereen!

39

De technische oplossing is in zicht

Word donateur, ambassadeur of partner

40

DONATEUR AMBASSADEUR PARTNER

Online community ✔ ✔ ✔

Toegangsbewijs event 1 2 4

Logovermelding website ✔ ✔ ✔

Profielpagina website ✔ ✔

Persbericht ✔

Interview website ✔

INVESTERING (excl. btw) € 2.500,- € 5.000,- € 7.500,-

U doet toch ook mee? mee?

Word Donateur, Ambassadeur of Partner en help mee aan een schone lucht voor iedereen!

41

Meer informatie?

Daniëlle Dikhoff

Community Manager Kennisontwikkeling

d.dikhoff@tvvl.nl

Femke van Egmond

Marketing en Communicatie

f.vanegmond@tvvl.nl

TVVL

Korenmolenlaan 4

3447 GG Woerden

info@tvvl.nl

088 – 401 06 00

TVVL KENNISPARTNERS

Nieuwe regelgeving luchtfilters; de theorie

Bedankt voor uw aandacht

Nieuwe regelgeving luchtfilters, de praktijk

door TVVL Kennispartners

• Richard Klazinga; OC Verhulst

TVVL KENNISPARTNERS

Ontwerp van een LBK

• Veel voorkomende uitvoering

24-9-2018 Titel lezing44

F7

M5

Ontwerp van een LBK

• EN 13779 als hulp middel is komen te vervallen

24-9-2018 Titel lezing45

Ontwerp van een LBK

• EN 16789-3 als hulpmiddel is opvolger van de EN 13779

24-9-2018 Titel lezing46

Ontwerp van een LBK

• EN 16798-3 (opvolger van EN 13779)

24-9-2018 Titel lezing47

EN779: 2012 als ISO 16890

• Metingen door Eurovent

24-9-2018 Titel lezing48

Filter keuze volgens

EN779:2012 vs ISO

16890

Volgens ISO 16890

ePM1 ePM2,5 ePM10

Vo

lgen

s E

N 7

79 M5 5-35% 10-45% 40-70%

M6 10-40% 20-50% 60-80%

F7 40-65% 65-75% 80-90%

F8 65-90% 75-95% 90-100%

F9 80-90% 5-95% 90-100%

EN779: 2012 als ISO 16890

• Invulling volgens EVIA

24-9-2018 Titel lezing49

Hulpmiddelen voor bepaling filtratie

• Eurovent recommendation 4/23

24-9-2018 Titel lezing50

Hulpmiddelen voor bepaling filtratie

• EN 16798-3 samengevoegd met Eurovent recommendation 4/23

24-9-2018 Titel lezing51

Hulpmiddelen voor bepaling filtratie

• Optellen van filters

24-9-2018 Titel lezing52

Met nieuwe norm (EN 16890) is optelling van filtervangst

percentage eenvoudiger

Hulpmiddelen voor bepaling filtratie

• Filters filtreren in alle categoriën

24-9-2018 Titel lezing53

M5 => ePM10 (60%) ook;

ePM2,5 (27%)

ePM1 (15%)

F7 => ePM1 (60%) ook;

ePM2,5 (71%)

F7 + M5 = ePM2,5 (71% + 0,27* 29%)

= ePM2,5 78% = ODA2/SUP3

F7 + M5 = ePM1 (62% + 0,15* 38%)

= ePM1 (67%) = ODA1/SUP1

1 traps vs 2 traps filtratie

• Uitgangssituatie voor Nederland– ODA3

– Gewenste toevoerlucht conditie is SUP2 (kantoor)

– Aanbevolen filtratie ePM1 80%

• Klassiek ontwerp in de toevoer (1 filter trap)– 1 keer zakkenfilter ePM1 80%

• Ontwerp conform 16798-3 in de toevoer– F7 + F7

– 2x ePM1 = 60% zakkenfilter ( = 85% cumulatief)

24-9-2018 Titel lezing54

F7 + F7 = ePM1 (62% + 0,62* 38%)

= ePM1 (85%) = ODA3/SUP2

1 traps vs 2 traps filtratie

• Indicatieve exploitatie kosten toevoerluchtfilters

24-9-2018 Titel lezing55

- In reken model bij 1 traps is ePM1 = 80% 2x per jaar vervangen (= totaal 4x F9 per 2 jaar)- In reken model bij 2 traps is 1ste filter ePM1 = 60% 1,5x per jaar vervangen en de 2de trap

1x per 2 jaar vervangen (= totaal 4x F7 per 2 jaar)

Natte filters

• De filter sectie in de praktijk

24-9-2018 Titel lezing56

- Filters worden nat bij buitenlucht met RV > 80%

- Risico is groter bij oplopende weerstanden in de filter

Natte filters

• Daggemiddelde van de RV voor buitenlucht is gemiddeld 6 maanden boven 80%

24-9-2018 Titel lezing57

Natte filters

• Het ontstaan van Natte filters is afhankelijk van diverse zaken

24-9-2018 Titel lezing58

Temp. [oC] P100 – P80 [Pa]

- 5 50

+5 200

15 350

25 600

Verzadiging afh. van:

- aanwezigheid vuil

- RV%

- filterweerstand

Natte filters

• Toename drukverlies indien RV in toevoerlucht = 85%

• Afname van drukverlies indien RV in toevoerlucht daalt naar 70%

24-9-2018 Titel lezing59

Natte filters

• Voorgeschreven in 16798-3

24-9-2018 Titel lezing60

Natte filters

• Ca + 3 oC voorverwarmen van de buitenlucht verlaagt de RV

24-9-2018 Titel lezing61

Natte filters

• Toepassen van een voorverwarmer

24-9-2018 Titel lezing62

CV systeem

Water/glycol

systeem

Buitenlucht

vochtig

Buitenlucht

droog

TSA

+3 oC Voorverwarmen water/glycol Gladde buis verwarmer

Natte filters

• Voorverwarming wordt vaker opgenomen in bestekken

24-9-2018 Titel lezing63

Natte filters

• Indicatieve exploitatie kosten inclusief voorverwarmer

24-9-2018 Titel lezing64

Exploitatie luchtfilter Ca. %

Energie ventilator 65 %

Materiaal 20 %

Arbeid + Afval 15 %

ODA3/SUP2 €/a per 1 m3/s

1 traps ePM1=80% 526,-

2 traps elk ePM1=60% 529,-

Energie voorverwarmer 75,-

Ontwerp van een LBK

24-9-2018 Titel lezing65

F7 F7Voor ver-

warmer Eventueel incl. gasfiltratieEventueel incl. druppelvanger

Gasfiltratie

• EN 16798-3 adviseert voor bepaalde situaties het toepassen van gasfiltratie

24-9-2018 Titel lezing66

Categorie SUP1* SUP2* SUP3** SUP4 SUP5

ODA (G) 1 aanbevolen

ODA (G) 2 vereist aanbevolen

ODA (G) 3 vereist vereist aanbevolen

Gasfiltratie

• Exploitatie kosten voor gasfiltratie

24-9-2018 Titel lezing67

Geurfilters €/a per 1 m3/s

Combi filter 850,-

Patroon/paneel filter 1.750,-

Ionisatie 150,-

Ionisatie

• Deeltjes worden geladen

• Ook sommige geurdeeltjes worden geladen

• Geladen deeltjes gaan klonteren

• Geklonterde deeltjes zijn makkelijker te uit te filteren

24-9-2018 Titel lezing68

Ionisatie

• Catharina ziekenhuis te Eindhoven

24-9-2018 Titel lezing69

Meer dan 10 jaar ervaring met ionisatie:- Geuroverlast in OK’s verdwenen- Standtijd combifilter x 3- M5 => F7(contactpersoon; Johan Laurensse)

Investeringskosten

• Indicatieve investeringskosten

24-9-2018 Titel lezing70

Ca. Investering LBK € per 1 m3/s

LBK; WTW+H+K 7.500,-

2e filtertrap 600,-

Voorverwarmer 500,-

Ca. Investering LBK € per 1 m3/s

Combifilter 1.000,-

Patronenfilter 2.000,-

Ionisatie 700,-

Conclusie

• Conclusie– Fijnstof (gezondheid) krijgt steeds meer aandacht

– Binnenklimaat (IAQ) steeds belangrijker

– Nieuwe filter normering volgt WHO

– Meertraps filtratie in gebruik niet duurder dan 1 traps filtratie

– Aandacht voor voorkomen van natte filters

– Bij meertraps filtratie is toepassen van een combinatie filter mogelijk waardoor ook gasfiltratie eenvoudig mogelijk wordt

– Ionisatie kan bijdragen aan betere filtratie en ook bijdragen aan voorkomen geuroverlast

24-9-2018 Titel lezing71

TVVL KENNISPARTNERS

Nieuwe regelgeving luchtfilters; de praktijk

Bedankt voor uw aandacht

Voorbeeld volgdia’s

• Tweede niveau– Derde niveau

• Tweede niveau– Derde niveau

73