MUZIEKPSYCHOLOGIE

LUCA-ARTS LEMMENSINSTITUUT

ACADEMIEJAAR 2013-2014

WAT IS PSYCHOLOGIE?

WANNEER HEBBEN WE MET PSYCHOLOGIE TE MAKEN?

Een stukje psycholoog in elk van ons

-Een idee vormen over onszelf / anderen

-Gedrag voorspellen

-Gedrag beïnvloeden

Onderwerpen uit het dagelijkse leven

Gebeurtenissen door psychologie verklaard (bijv. Kitty Genovese)

TOEPASSINGEN IN HET DAGELIJKSE LEVEN

- Toegepast in allerlei communicatie

- Onderwijs, studiemethodes

- Psychotherapie

DE BEGRIPPEN PSYCHOLOGIE EN PSYCHOLOOG

Het begrip psychologie

Psychologie =

een wetenschappelijke studie,

van het gedrag

en de mentale processen

van individuen

DE BEGRIPPEN PSYCHOLOGIE EN PSYCHOLOOG

psychologische kennis ↔ mensenkennis

- Systematisch

- Objectief

- Controleerbaar

SAMENHANG PSYCHOLOGIE EN ANDERE (MENS)WETENSCHAPPEN

-Sociale psychologie

-Sociologie

-Biologie en neurofysiologie

-Sluit aan bij gezondheidswetenschappen

STROMINGEN

Psychologie

8

Psycho-analyse Behaviorisme

CognitivismeBiopsychosociaal

Humanistische psychologie

STROMINGEN BINNEN DE PSYCHOLOGIE

1. De psychodynamische stroming

- Freud

- ‘het onbewuste’ zorgt voor dynamiek

- Ook een methode / therapie

STROMINGEN BINNEN DE PSYCHOLOGIE

2. De behavioristische stroming

-Enkel studie rond uiterlijk waarneembaar gedrag

-‘black box’-model

James WatsonEdward Thorndike Ivan Pavlov

STROMINGEN BINNEN DE PSYCHOLOGIE

3. De cognitieve stroming

-Onderzoek naar mentale processen

-Informatie opnemen, verwerken, onthouden

-De gestaltpsychologie

-Het constructivisme

STROMINGEN BINNEN DE PSYCHOLOGIE

4. De humanistische stroming

-‘de derde kracht’

-Complexiteit, subjectiviteit

-Positief mensbeeld

-zelfactualisatie

Carl Rogers Abraham Maslow

STROMINGEN BINNEN DE PSYCHOLOGIE

5. De biopsychosociale stroming

-Functioneren van genen, hersenen, zenuwstelsel en endocriene stelsel

-Neurowetenschappers

-Evolutionaire benadering (Darwin)

Joseph LeDoux

ONDERZOEKSMETHODEN VAN DE PSYCHOLOGIE

1. Het wetenschappelijk onderzoek

Vastleggen van onderzoeksonderwerp

Verklaringsmogelijkheden

* theorie

* hypothese

Uitvoering van het onderzoek

ONDERZOEKSMETHODEN VAN DE PSYCHOLOGIE

2. Enkele onderzoeksmethoden

Kwantitatieve methoden Kwalitatieve methoden

- meetbaar- cijfers- voorspellend- samenhang aantonen

- beschrijvingen- interpretaties- begrijpen van gedrag

ONDERZOEKSMETHODEN VAN DE PSYCHOLOGIE

-Observatie

-Interview en enquête

-Test (bijv. IQ)

-Experiment

VELE SOORTEN PSYCHOLOGEN

Klinische psychologie (kinderen – volwassenen)

Arbeidspsychologie

Schoolpsychologie

Theoretische psychologie (waarneming,

geheugen, motivatie, …)

Sportpsychologie

…..

MUZIEKPSYCHOLOGIE

17

WAAROM IS ER MUZIEK?

“Is het niet vreemd dat schapendarmen een mens de ziel uit

het lijf rukken?”(Shakespeare “Much Ado About Nothing”)

18

WAAROM IS ER MUZIEK?

Vanaf onze eerste levensdag speelt muziek een belangrijke rol:

Infant Directed Speech (IDS) als communicatiemiddel

Dus: - ritme, dynamiek, intonatie > betekenis

- emotionele informatie doorgeven

19

WAAROM IS ER MUZIEK?

Gevoeligheid voor specifieke (muzikale) nuances neemt af:

20

WAT BESTUDEERT MUZIEKPSYCHOLOGIE

muziekpsychologie

=

wetenschappelijke studie van het muzikale gedrag

inwendig (mentaal) + uitwendig

luisteraar uitvoerder

21

BEKNOPT HISTORISCH OVERZICHT

600 0 1650 1800 1900 2000

Pythagoras Descartes systematische Gestaltψ music cognition

Euler muziekwetenschap

Pythagoras : verhouding tss. snaarlengtes intervallen (cons-diss)

Descartes, Euler, Huygens : mathematische basis van muziek

Von Helmholtz (1850): fysiologie van het gehoor ontbinding van geluid logica, regels esthetische beleving van muziek

Riemann (1900): muziektheorie (harmonieleer + compositie)

Knoblauch (1880) : eerste cognitieve processen : amusie

22

BEKNOPT HISTORISCH OVERZICHT

23

MUZIEK EN EVOLUTIE

Wat is het evolutionaire belang van muziek?

24

MUZIEK EN EVOLUTIE

Steven Pinker : “muziek is soort auditieve kwarktaart”

d.w.z. smaakvol extraatje, evolutionair van weinig nut.

TAAL MUZIEK

adaptatie exaptatie

nodig voor overleving bijwerking van taal/ spraak

Pogingen om dit te weerleggen : bijv. Mozart-effect

25

WAT IS INTELLIGENTIE?INTELLIGENTIE

Resultaat van Proces van

intelligentietest informatieverwerking

aanpassen aan

nieuwe problemen

WAT IS INTELLIGENTIE?Historiek van de intelligentietests

- Binet-Simon-test

- Army Alpha-test

- Hedendaagse tests (bijv. WAIS)

- ruimtelijk inzicht- rekenvaardigheid- taalvaardigheid- logica

WISC / WAIS

28

WAT IS INTELLIGENTIE?

Verstandelijke leeftijd

IQ = x 100

Werkelijke leeftijd

WAT IS INTELLIGENTIE?Spreiding van intelligentie

Gausscurve

SOORTEN INTELLIGENTIE- Praktische intelligentie

- De g-factor

- Multipele intelligenties (Gardner)

MOZART-EFFECT

Het Mozart-effect bestaat niet

32

MUZIEK EN EVOLUTIE

Geoffrey Miller (Darwiniaan): muziek als product van “seksuele selectie”

33

MUZIEK EN EVOLUTIEW. McNeill: muziek bevordert sociale cohesie van groep

bijv. volksmuziek, kampvuur, dansen,…

Robin Dunbar : muziek = “muzikaal vlooien”

Bedenking : Is evolutionair nut het enige criterium?

bijv. seks, eten PLEZIER!

Henkjan Honing : muziek prikkelt hersenen waardoor stoffen vrijkomen die een prettige uitwerking hebben op onze gemoedstoestand.

34

MUZIEK ALS SPEL

35

Eigenschappen van een spel :-Niet bedreigend-Serieus-Plezier-Uitdagend- Voorbereiding op reële situaties

VOORBEELDEN VAN RECENTE ONDERZOEKSTOPICS

“Musicae Scientiae “ (herfst 2011)

•Invloed van sociale context op muziek beluisteren

•Invloed van visuele beeld in een uitvoering

•Gevoeligheid voor sonatevorm

•Perceptie van luidheid

•Effecten van zingen in groep op patiënten met dementie en hun verzorgers

evidente, alledaagse muzikale ervaringen op een wetenschappelijke manier bestuderen

36

CURSUS

+ powerpoints algemene psychologie

37