Mentaal welbevinden in de schoolsetting

Maartje van den Essenburg, MSc

25 mei 2021

2

Kernboodschappen van vandaag

1. Actualiteiten rondom welbevinden van jongeren

2. Mentale gezondheid is een breed begrip

3. Er is veel aanbod, maak als school keuzes

4. De basis goed op orde: Een integrale ‘wholeschool’ aanpak werkt het beste

Zorgen over jongeren pre-corona

4

Zorgen tijdens corona

5

Corona benadrukt nog meer het belang van investeren in mentale

gezondheid en veerkracht

6

Welbevinden - Een breed begrip

“Een positieve mentale gezondheid, bepaald door optimisme, zelfvertrouwen, geluk, gevoel van betekenis hebben, het om kunnen gaan met emoties en het ervaren van ondersteuning uit de omgeving”

Bij welbevinden gaat het om het werken aan een omgeving die in brede zin bijdraagt aan de positieve ontwikkeling tot een gezond, sociaal en zelfstandig mens.

7

Welbevinden - Een breed begrip

26-5-2021 8

Onderzoek: Geluk onder druk?

Vind hier het hele onderzoek Geluk onder druk?

Wat vinden jongeren zelf?

Adviezen voor het versterken van het mentaal welbevinden van jongeren in Nederland:

1. Verlaag schooldruk en meer aandacht voor persoonlijke ontwikkeling

2. Zorg voor een veilige omgeving: van school tot thuis

3. Zorg voor laagdrempelige hulp en ondersteuning

4. Vergroot inspraak en invloed van jongeren

5. Vergroot inzicht in de leefwereld van jongeren: dit kan leiden tot meer begrip

6. Geef jongeren goede informatie en voorlichting

7. Verbeter de maatschappij: klimaatverandering, lerarentekort, armoede

10

Mentale gezondheid en welbevinden in het onderwijs

• Ieder kind/jongere dezelfde kans op positieve mentale gezondheid en veerkracht

• Vergroten van veerkracht

• Signaleren behoefte aan extra ondersteuning

• Psychische problemen voorkomen

•Betere leerprestaties (Boerefijn & Bergsma, 2011; Durlak et al., 2011; Quinn en Duckworth (2007 ).

•Verbetering werkgeheugen en concentratie (Keng et al., 2013; Mrazek et al., 2013)

•Positievere houding jegens school en leerkrachten (Gilham & Huebner, 2006).

•Zin om te leren (Brunwasser et al., 2010, Waters, 2012)

•Minder vertraging diploma behalen en uitval (Frisch et al., 2005)

11

Wat doet welbevinden?

12

Wat kun je doen?• Sociaal-emotionele

vaardigheden

• Sociale probleemoplossende technieken

• Veerkracht (inclusief het aanleren van optimisme vaardigheden)

• Mindfulness / meditatie

• Conflicthantering

• Het inzetten van peer mediators / educators

• Het tegengaan van pesten

• Woede beheersing

• Stressmanagement en coping

• Cognitieve gedragstherapie

• Vaardigheden om ‘nee’ te zeggen

• Hele schoolbenaderingen (veranderingen in schoolklimaat en - cultuur)

• Training van leerkrachten in klassenmanagement

• Oudertraining in opvoedvaardigheden

13

Wat kies je?

• Sluit aan bij de situatie!

• Verschillende typen interventies kunnen een positieve invloed op mentale gezondheid en schoolprestaties

• Resultaten zijn niet altijd duidelijk en effecten vaak klein tot gemiddeld

14

VO interventies die werkzaam zijn in NL

• Happyles

• Kanjertraining

• Leefstijl

• Levensvaardigheden

• Rots en Water

• Taakspel

• Vrienden

15

Wat werkt het beste?

Integrale programma’s (‘Whole school approach’) gericht op mentaal welzijn gespreid over een langere periode lijken het meest effectief, waarbij:

• Leraren krijgen een goede training krijgen

• Lessen een actieve deelname van leerlingen vereisen

• Ouders actief betrokken worden

• Ouders ondersteuning krijgen bij hun opvoeding

• Leerlingen worden ondersteund bij sociaal-emotionele ontwikkeling

• Implementatie zorgvuldig gedaan wordt en investeren in welbevinden breed gedragen wordt binnen de school

16

Leerlingen met zorgbehoefte

• Ondersteuningsprogramma PO en VO

• Stimuleren schoolbrede aanpak

• Extra focus op gemeente

www.welbevindenopschool.nl

17

Welbevinden op School

18

Handreiking signaleren VO

Signaleren op leerling-niveau

Signaleren op klassenniveau

Toeleiding naar zorg: samenwerking staat voorop

19

Film over welbevinden op school

https://youtu.be/gIIw42p3V80

20

Nationaal Programma Onderwijs

• Aandacht voor welbevinden en sociaal-emotionele ontwikkeling

• Wisselwerking met goed onderwijs

• Kansengelijkheid

• Huidige situatie in kaart brengen

• Acties op de korte termijn

• Bekijk hier het NPO en hierde praktijkkaart Welbevinden

21

Kernboodschappen van vandaag

1. Actualiteiten rondom welbevinden van jongeren

2. Mentale gezondheid is een breed begrip

3. Er is veel aanbod, maak als school keuzes

4. De basis goed op orde: Een integrale ‘wholeschool’ aanpak werkt het beste

22

Dank!

Achteraf nog vragen?

MEssenburg@trimbos.nl

Bron: Marlieke Silvertand 23

Wanneer stress uit de hand loopt

Ernstige vermoeidheid

Slechte schoolprestaties

Geen zin in hobby’s en lezen

Slaapproblemen

Hoofdpijn, spierpijn, buikpijn en/of

spijsverteringsproblemen

Geen eetlust

Piekeren en concentratieproblemen

Snel prikkelbaar en agressief

Angst(en) of fobie(ën)

Bron: Marlieke Silvertand 24

Kwetsbaar voor stress?

• Hoog streefniveau

• Weinig zelfvertrouwen

• Negatief zelfbeeld

• Moeite om voor zichzelf op te komen

• Moeite om ’nee’ te zeggen, bang voor (sociale) afwijzing

• Leerlingen met ontwikkelingsproblematiek die in de puberteit tegen hun ‘beperkingen’ aan lopen (o.a. autisme, AD[H]D)

Bron: Marlieke Silvertand 25

Wat helpt bij stress?

• Zorg voor voldoende ontspanning en leer hoe te ontspannen

• Let er op dat het kind tijd heeft om bij te komen van stressvolle situaties

• ‘Nee’ zeggen, hoe doe je dat?

• Probeer gezond leven zoveel mogelijk te stimuleren

• Probeer het goede voorbeeld te geven

• Complimenteer de inspanning en niet het resultaat

• Motiveer om te bewegen dit verlaagt het stresshormoon

• Help bij plannen

• Stel geen hoge eisen

• Zoek activiteiten waar het kind energie van krijgt

• Waak voor een goede nachtrust

• Help mee zoeken naar de stressbron

En….. Durf ook los te laten…..