Op zoek naar

Creativiteit

Ronald von Piekartz

Vanuit PABO-

perspectief

https://youtu.be/Qmm4P0qh2o4?t=1m58s

Op zoek naar

Creativiteit

http://www.

slideshare.

net

opdrachtopdracht Maak een LOESJE tekst en een OMDENK tekst. OPEN OPDRACHT 5 minuten

Gebruik minstens 2 van de volgende technieken: A Creatief waarnemen: Dit kan geoefend worden door meerdere ideeën

te halen uit één bepaald gegeven. Voorbeeld: Wat kun je doen met een baksteen, behalve er een huis mee bouwen?

B Flexibel associëren: Associaties opschrijven en vervolgens daar nieuwe ideeën op baseren. Voorbeeld: Waar denk je aan, als je aan McDonalds denkt?

C Uitstel van oordeel: Uitstel kan leiden tot betere ideeën. Er kan dan buiten de kaders gedacht worden en dat zorgt ervoor dat er vrije ideeën bedacht kunnen worden.

D Analogieën herkennen en gebruiken: Tussen begrippen of ideeën kan er naar overeenkomsten gezocht worden.

E Alternatieven blijven zoeken: Na de eerste brainstormsessie moet er ruimte zijn om op een andere manier verder na te denken. Er kunnen nieuwe ideeën opgeschreven worden, maar ze kunnen ook getekend worden.

F Verbeeldingskracht: Uit bestaande voorwerpen en concepten worden nieuwe ideeën bedacht. Voorbeeld: Combineer een bal en punaise (Kooij & Ophuizen, 2011)

opdrachtopdracht Maak min 3 LOESJE teksten/beelden en min 3 OMDENK teksten/beelden,

Moet gaan over Creativiteit. Meer gesloten OPDRACHT 5 minuten. Hang ze op de wand in de gang

Gebruik ministens 3 van de volgende technieken: A Creatief waarnemen: Dit kan geoefend worden door meerdere ideeën

te halen uit één bepaald gegeven. Voorbeeld: Wat kun je doen met een baksteen, behalve er een huis mee bouwen?

B Flexibel associëren: Associaties opschrijven en vervolgens daar nieuwe ideeën op baseren. Voorbeeld: Waar denk je aan, als je aan McDonalds denkt?

C Uitstel van oordeel: Uitstel kan leiden tot betere ideeën. Er kan dan buiten de kaders gedacht worden en dat zorgt ervoor dat er vrije ideeën bedacht kunnen worden.

D Analogieën herkennen en gebruiken: Tussen begrippen of ideeën kan er naar overeenkomsten gezocht worden.

E Alternatieven blijven zoeken: Na de eerste brainstormsessie moet er ruimte zijn om op een andere manier verder na te denken. Er kunnen nieuwe ideeën opgeschreven worden, maar ze kunnen ook getekend worden.

F Verbeeldingskracht: Uit bestaande voorwerpen en concepten worden nieuwe ideeën bedacht. Voorbeeld: Combineer een bal en punaise (Kooij & Ophuizen, 2011)

OPDRACHT, 10 minutenOPDRACHT, 10 minuten

Maak een biteable van je verworven kennis/ervaringen mbt Creativiteit.

....OCW werkt aan een

slim, vaardig en creatief

Nederland.

Sir Ken RobinsonSir Ken RobinsonDo schools kill creativity? ieder mens is creatief kinderen zijn in beginsel niet bang om fouten te

maken, maar binnen het onderwijs en maatschappij wordt teveel gefocust op het niet maken van fouten. Dit gaat ten kosten van creativiteit

waarom zo weinig aandacht voor kunst in onderwijs? willen we allemaal professoren kweken? gevaar bestaat dat de diploma’s straks niets meer waard zijn door de overgrote hoeveelheid academici

we moeten het onderwijs herzien en meer focussen op intelligentie◦ meervoudig: beelden, audio, beweging en

abstract◦ dynamisch: creativiteit komt voort uit de

verschillende interacties en interpretaties hoe wij waarnemen

◦ distinct: voorbeeld van meisje die alleen kan denken als ze in beweging is.

http://www.ted.com/talks/ken_robinson_says_schools_kill_creativity.html

https://youtu.be

/BUatQQYha3w

Sir Ken RobsonSir Ken RobsonDe wereld verandert sneller dan ooit tevoren. Dit vraagt om een nieuwe kijk op menselijke groei en ontwikkeling. We hebben nieuwe ideeën nodig over talent, intelligentie en creativiteit. Kortom, we hebben het Element nodig.

Het Element:◦ punt waar natuurlijk talent en persoonlijke passie

elkaar ontmoeten. ◦ als mensen in hun element zijn, zijn ze het meest

zichzelf, het meest geïnspireerd en halen ze het beste uit zichzelf.

◦ iedereen kan het Element vinden. ◦ achtergrond, leeftijd en tegenslagen hoeven geen

belemmeringen te zijn voor succes. ◦ veel voorbeelden en interviews met succesvolle

mensen (waaronder Paul McCartney, Mick Fleetwood, Meg Ryan en Richard Branson).

◦ er zijn meer vormen van intelligentie en talenten◦ als je je Element hebt gevonden, ervaar je

volledige voldoening, en dus rijkdom en succes in je leven.

Creativiteit Creativiteit 8 min8 min

Leren leren

nieuwsgierigheid

waarneming

Omgaan met onzekerheid

Verbeelding/logicahouding

samenhang

geïnspireerd door Denken als Leonardi da Vinci, M. J. Gelb, Uitgeverij De Kern, isbn 90 325 09684 6

Leonardo da VinciLeonardo da Vinci

BasisonderwijsBasisonderwijs

Creativiteit en Creativiteit en onderzoekonderzoek

Wat is creativiteit?

Scheppend vermogen (bron: van Dale)

Creativiteit is iets nieuws zien

(kansen of oplossingen voor problemen), iets nieuws vinden en iets

nieuws doen of maken. (bron: www.leren.nl, 311014)

Creativiteit wordt in de verschillende wetenschappen nogal

verschillend geïnterpreteerd, maar wijst in het algemeen naar een

vermogen om iets nieuws te scheppen. Een individu of een groep

toont creativiteit wanneer een nieuw concept of object wordt gemaakt,

of wanneer een originele oplossing voor een probleem wordt

gevonden (bron wikipedia, 311014)

Creatief procesCreatief proces

Oriënteren

Onderzoeken

Uitvoeren

Evalueren

Reflecteren

Oriënteren

Prikkelen van zintuigen:

Nieuwe ideeën, fantaseren,

associëren, etc

Onderzoeken

Verschillende oplossingen en

mogelijkheden zoeken

Gedeelde sturing

Uitvoeren

Opzetten van opdracht mbv vorige

fases

Evalueren

Bespreken van resultaten en het

formuleren van doelen voor een

volgende moment

Bron: Leerplankader Kunstzinnige oriëntatie SLO

Creatief proces Creatief proces (generiek)(generiek)

De leerling…

-oefent technieken en vaardigheden

-geeft gevoelens, ervaringen en ideeën vorm

-kan alternatieve oplossingen bedenken

-kan een eigen ontwerp bedenken

-kan verschillende fases van een ontwerpproces onderscheiden

-maakt kennis met een kunstenaar of culturele instelling

Bron: cultuurwinkelbreda.nl

De leerkracht…

-biedt verschillende technieken en vaardigheden aan

-geeft ruimte om te experimenteren

-ondersteund divergentie

Leerlijnen creatief Leerlijnen creatief procesproces (en (en onderzoeken)onderzoeken)Beeldend Muziek Dans/ Drama Erfgoed

Bron: Leerplankader Kunstzinnige oriëntatie SLO

Muziek

21st century learners

Learning and Teaching Learning and Teaching SchotlandSchotland

In 2004 gestart met ontwikkeling “a curriculum for excellence”◦ to become a successful learner, confident individuals, responsible

citizens, effective contributers

Succesvol leren ~ creatief denken en onafhankelijkheid Creativiteit breed aanpakken door alle studiejaren heen en in

alle vakken of leerdomeinen

Handboek voor docenten:◦ sleutel aspecten zoals denken, intelligentie, emotie, stress, dialoog◦ verschillende manieren van denken (creatief, kritisch, probleem

oplossend, decision making, geheugen en metacognitie)◦ sleutel aspecten creatief denken: fluency (spreekvaardigheid),

flexibility, originality and elaboration (uitwijding)

Definities Creativiteit (deel 1)Definities Creativiteit (deel 1) Van Dalen:

scheppend vermogen

Ken Robson: het hebben van originele ideeën die waarde hebben

Wikipedia: (lat. creatio = scheppen) is het vermogen om nieuwe en/of ongebruikelijke oplossingen voor bestaande problemen te vinden. Creativiteit is in het algemeen een gedragsvorm (attitude) die ontwikkelend en voortbrengend is.

Soorten (bron wikipedia)Soorten (bron wikipedia) Individuele creativiteit is een door een individu geuite

gedragsvorm.

Groepscreativiteit is een door een organisatie, team of groep geuite gedragsvorm. De creativiteit komt meestal tot stand door de interacties binnen en buiten de organisatie, team of groep.

Persoonlijke creativiteit Het produceren van ideeën die nieuw zijn voor het individu, maar die reeds door anderen zouden kunnen geproduceerd zijn.

Historische creativiteit Het produceren van ideeën die nog nooit door iemand anders zijn geproduceerd.

Learning and Teaching SchotlandLearning and Teaching SchotlandCreativityCreativity

Waar gaat om? het gaat altijd over originaliteit, het ontwikkelen of het maken van iets nieuws het gaat om doelgericht toepassen van kennis en vaardigheden het omvat verschillende manieren van denken, doen en communiceren het is duidelijk toonbaar in het denken en handelen van individuen en

gemeenschappen het moet waarden gestuurd zijn (value driven).

Motivatie (waarom?). Leerlingen zijn: meer geïnteresseerd door zelf dingen te ontdekken; meer open voor nieuwe ideeën en uitdagingen; beter in staat problemen op te lossen; beter in staat om goed samen te werken en efficiënter te leren. ze hebben ook een grotere eigen verantwoordelijkheid over hun leerproces.

Reggio Emilia (Loris Malaguzzi)Reggio Emilia (Loris Malaguzzi)bron: Ramon Martijn Reijenga jan 2008bron: Ramon Martijn Reijenga jan 2008

Creativiteit lijkt voort te komen uit allerlei ervaringen, gekoppeld aan de goede begeleide ontwikkeling van persoonlijke mogelijkheden - waaronder ook het gevoel van vrijheid om het onbekende te verkennen.

Creativiteit ontwikkelt zich op grond van processen die de cognitieve en affectieve ontwikkeling, en de fantasieontwikkeling betreffen. Met elkaar kunnen die de vaardigheden om tot onverwachte oplossingen te komen ondersteunen.

De situatie waarin creativiteit tot bloei komt blijkt een uitwisseling tussen mensen te zijn, waarbij de beslissende factoren het omgaan met conflicten en het vergelijken van ideeën en handelingen lijken te zijn.

Creativiteit blijkt tot bloei te komen wanneer men zich minder aan voorgeschreven methoden hoeft te houden en in plaats daarvan problematische situaties gaan observeren en interpreteren.

Of creativiteit zich wel of niet kan ontwikkelen lijkt af te hangen van de verwachtingen van de begeleiders van kunstprojecten, de gemeenschap waar de betreffende persoon in leeft en ook de samenleving in het algemeen, al naar gelang de wijze waarop de betreffende persoon deze verwachtingen ervaart.

NRC G/T NRC G/T (National Research Centre on the gifted and talented)(National Research Centre on the gifted and talented)

meer dan 100 definities van creativiteitmeer dan 100 definities van creativiteit Treffinger (1996) meer dan 100 verschillende definities Aleinkov, Kackmeister en Koenig (2000) 101 Amabile (1983)

◦ interactie tussen 3 componenten: domein (kennis, technische vaardigheden, speciale domein gerelateerd talent), creativiteit (werkstijl, denkstijl, karaktereigenschappen) taak motivatie (persoonlijk verlangen om een taak uit te voeren)

Fromm (1959)◦ bekwaamheid om te zien (of zich bewust te zijn) en te reageren◦ een creatieve attitude vereist de capaciteit om open te staan voor

raadsels, de bekwaamheid om te kunnen concentreren, ervaren worden in het initiëren van ideeën en activiteiten en de bekwaamheid om te kunnen accepteren i.p.v. strijden

◦ de wil om elke dag opnieuw geboren te worden

vervolg overzicht NRC G/T vervolg overzicht NRC G/T (National Research Centre on the gifted and talented)(National Research Centre on the gifted and talented)

Gardner (1993)◦ het creatieve individu is degene die regelmatig problemen oplost,

producten vormt, of nieuwe vragen stelt in een domein die voor hem/haar in het begin nieuw is maar vervolgens geaccepteerd raakt in een zeker culturele setting.

Gordon (1961)◦ het gebruik van metaforen en analogieën om “verbindingen te leggen”;

bedenker van de synektiek; bij elkaar brengen van verschillende elementen die in eerste instantie weinig samenhang vertonen.

Guildford (1987)◦ het oplossen van problemen en creatief denken hebben veel met elkaar

gemeen. Creatief denken richt zich meer op nieuwe uitkomsten; problemen oplossen meer op nieuwe reacties/antwoorden op nieuwe situaties

vervolg overzicht NRC G/T vervolg overzicht NRC G/T (National Research Centre on the gifted and talented)(National Research Centre on the gifted and talented)

Khatema & Torrence (1973)◦ de kracht van de verbeelding om afstand te nemen van het bekende;

nieuwe ideeën herstructureren, gedachten en gevoelens naar nieuwe en associatieve verbindingen

MacKinnon (1978)◦ creatieve reacties moeten nieuw en aangepast zijn aan de realiteit◦ creatieve mensen zijn vaak vindingrijk, individualistisch, onafhankelijk,

enthousiast, vastberaden en vlijtig. Maslow (1976)

◦ het belang van zelfverwerkelijking in het menselijk gedrag.◦ velen zijn bang om teveel over zichzelf te weten te komen. Creatieve

mensen hebben die angst niet. Mednick (1962)

◦ het proces waarin ideeën al aanwezig in iemands geest zijn geassocieerd in een ongebruikelijke manier te komen tot nieuwe gedachten.

vervolg overzicht NRC G/T vervolg overzicht NRC G/T (National Research Centre on the gifted and talented)(National Research Centre on the gifted and talented)

Rhodes (1961)◦ onderscheidt 4 factoren: Persoon (karaktereigenschappen), Proces (motivatie

elementen, perceptie, leren, denken en communiceren), Product (ideeën vertaald naar tastbare vormen) en Press (= druk; op de relatie tussen de mens en zijn omgeving)

Rogers (1959)◦ drie “innerlijke voorwaarden“ van de creatieve persoon: (a) open staan tot

ervaringen die starheid verbieden; (b) het vermogen om je persoonlijke normen te gebruiken om situaties te beoordelen (c) het vermogen om het onstabiele te accepteren en met te experimenteren met vele mogelijkheden.

Torrance (1962)◦ proces van gevoeliger te worden voor problemen, tekortkomingen, hiaten in de

kennis, ontbrekende elementen, disharmonieën, enzovoort; ◦ identificeren van het probleem, het zoeken naar oplossingen, het maken van

gissingen, of het formuleren van hypothesen over de tekortkomingen; ◦ testen en opnieuw testen van deze hypothesen en ◦ het communiceren van de resultaten

vervolg overzicht NRC G/T vervolg overzicht NRC G/T (National Research Centre on the gifted and talented)(National Research Centre on the gifted and talented)

Treffinger, Isaksen & Dorval (1996)◦ creatief en kritisch denken moeten in harmonie en evenwicht tijdens een

probleemoplossing- en besluitvormingsproces .◦ creatief denken = “lacunes tegenkomen, paradoxen, kansen, uitdagingen, of

zorgen, en dan zoeken voor een zinvolle nieuwe verbindingen door het genereren van vele mogelijkheden, gevarieerde mogelijkheden, ongewone of originele mogelijkheden, en details uit te breiden of te verrijken mogelijkheden. "Kritisch denken betekent" onderzoekt mogelijkheden zorgvuldig, eerlijk en constructief, en dan gericht denken en handelen door het organiseren van en analyseren van de mogelijkheden..

Conclusies NRC G/TConclusies NRC G/T(National Research Centre on the gifted and talented)(National Research Centre on the gifted and talented)

Er bestaan veel verschillende definities over creativiteit en geen enkele is wereldwijd geaccepteerd.

Hoewel verschillende theoretici, onderzoekers, of leerkrachten allemaal dezelfde term “creativiteit” gebruiken, kunnen ze refereren naar verschillende beginsels.

Afhankelijk van de gekozen definitie die men wil hanteren binnen de school zullen de factoren en karakteristieken vast gelegd worden die men nodig vindt voor het herkennen en begrijpen van de creativiteit van het individu.

Beoordeling en evaluatie zijn afhankelijk van de gekozen definitie

Karakteristieken creativiteit NRC Karakteristieken creativiteit NRC G/TG/T

Karakteristieken van creativiteit?Karakteristieken van creativiteit? Originaliteit Variatie in denken en doen Variatie in communicatie Keuzevrijheid Doelgericht gebruik van kennis en vaardigheden

Sleutelvaardigheden voor de ontwikkeling van creativiteit ideeën genereren verbindingen maken wisselen van perspectief verbeeldingskracht gebruiken resultaat schetsen

Verschillende manieren van Verschillende manieren van denkendenkenCreatieve denktechnieken:

◦Mindmappen, associëren, divergeren-convergeren-divergeren, vrij denken, verschillende invalshoeken, brainstormen, etc.

Analyseren◦Planmatig onderzoeken, verkennen, selecteren-

wegen-kiezen, etc.Probleemoplossend werken

◦Opties/mogelijkheden verkennen, functionaliteit, doelgerichtheid, etc.

Kritisch denken◦Vragen stellen, argumenten verzamelen,

bediscussiëren, analyseren, classificeren, ◦Evalueren, conclusies trekken, etc.

Creativiteit in Europese scholenCreativiteit in Europese scholen

ICEACCreative Learning & Innovative Teaching: A study on Creativity and Innovation in Education in EU Member Stateshttp://is.jrc.ec.europa.eu/pages/EAP/iceac.html

Eindrapport Gregor Heilmann and Werner B. Korte, december 2010 http://ipts.jrc.ec.europa.eu/publications/pub.cfm?id=3900

Creativiteit in Europese scholenCreativiteit in Europese scholen

Nederland scoort laag!

Weinig aandacht voor creativiteit

en innovatie in beschreven

leerplannen?

2010

Creativiteit en Creativiteit en kinderenkinderen

http://youtu.be/H_hGQuTjI3U

BreinprincipesBreinprincipes

Romgens, 2011

FocusFocus

http://www.youtube.com/watch?v=IilHT17D7Xo

Creatie Creatie

21st century skills (kennisnet)

Belang van Belang van creativiteit, creativiteit, macroniveaumacroniveau

Romgens, 2011

Out of the box Out of the box denkendenken

http://www.onderwijsmaakjesamen.nl/wp-content/uploads/2011/06/eReader_CreatiefDenken.pdf

//www.radio1.be/hautekiet///www.radio1.be/hautekiet/doe-de-creativiteitstesthttp:doe-de-creativiteitstesthttp:

Opmerkingen Educatieve Opmerkingen Educatieve medewerkersmedewerkers

Enthousiast daar waar scholen

voorbereiding hebben gedaan

Fijn dat leerkrachten actief zijn bij

de cultuurontmoeting

Overleg werkt adhv dezelfde

taal die ze vanuit cmk leren

Tip van mij: professioneel benaderen

van educatieve medewerkers

Horizontale leerlijnen

ArchitectuurArchitectuur

TULE

Architectuur Architectuur (Oost en zuid)(Oost en zuid)

Groep1-2

Groep 3-4

Groep 5-6

Groep 7-8

TULE

‘mijn huis’

‘onze straat’

‘school’

‘aankleding’

‘bijzondere gebouwen’ (kastelen, boerderijen, kerken)

‘het landschap’

‘bijzondere gebouwen in onze stad’

‘oud en nieuw’

‘inrichting’

‘meubels’

‘industrie’

‘architecten’

“Torens”

“Thuis in

je stad”

“Gelijk en

toch anders”

“Bruggen

bouwen”

Architectuur Architectuur (Oost en zuid)(Oost en zuid)

Groep1-2

Groep 3-4

Groep 5-6

Groep 7-8

TULE

‘mijn huis’

‘onze straat’

‘school’

‘aankleding’

‘bijzondere gebouwen’ (kastelen, boerderijen, kerken)

‘het landschap’

‘bijzondere gebouwen in onze stad’

‘oud en nieuw’

‘inrichting’

‘meubels’

‘industrie’

‘architecten’

“Torens”

“Thuis in

je stad”

“Gelijk en

toch anders”

“Bruggen

bouwen”

Taakomschrijving van de educatief medewerker

en scholen

Productie

Lessuggestie vooraf

Lessuggestie

achteraf

Rest KO-

vakken

Rest OJW-

vakkenInstrumentele

vakken

TULE zijn richtinggevend

kuns

t en c

ultuu

r

erfgo

ed

KOS Wijkprojecten Pilotscholen

Meten en toetsen van effect

Cultuurontmoeting

(leerlingvolgsysteem)

5. Verkennen basisschoolmethoden

Cultuur Ontmoeting MUZIEK,

uit verre landen (slo-tule)

Checklist 2016Checklist 2016

Architectuur Architectuur (methode onafhankelijk)(methode onafhankelijk)

Groep 1 en 2

“Torens bouwen”

 

Groep 1:

Groep 2:

 

 

HANDVAARDIGHEID. Titel

HFDST .. BLZ…

Kerndoel nr54

Tussendoel: :Beeldaspect, ruimtelijk bouwen

(voor, achter, in, tussen, onder, boven, op, enz.)

 

TEKENEN. Titel

HFDST .. BLZ…

Kerndoel nr 54

Tussendoel Beeldaspect, vormsoorten

(rond, vierkant, driehoek, bol, enz.)

AARDRIJKSKUNDE. Titel

HFDST .. BLZ…

Kerndoel nr 47

Tussendoel: wonen, vorm en bouwmaterialen

NATUUR EN TECHNIEK . Titel

HFDST .. BLZ…

Kerndoel nr 45 Producten

Tussendoel: constructie met houten blokken, Lego

soft Bricks, Lego duplo, Constructor, Lasy

maxi/mini, Junior Ingenieur, K'nex

TAAL. Titel

HFDST .. BLZ…

Kerndoel nr 2

Tussendoel: breed, lang, groot

ArchitectuurArchitectuur

Groep 5 en 6:

“ Thuis in je stad”

 

Groep 5:

Groep 6:

 

TEKENEN. Titel HFDST .. BLZ…

Kerndoel nr 54

Tussendoel:

DANS. Titel

HFDST .. BLZ…

Kerndoel nr 54

Tussendoel:

MENS en SAMENLEVING. Titel

HFDST .. BLZ…

Kerndoel nr 39

Tussendoel:

TAAL. Titel

HFDST .. BLZ…

Kerndoel nr 33

Tussendoel

•overlapping van objecten en figuren•de plaats van objecten in het grondvlak•grootteverschil van figuren en objecten(vooraan groot, achteraan klein)

spel op basis van betekenisvolle situaties en verhalen.

Met aandacht voor rolopbouw: combinaties van beweging,

houding, gebaar, emotie, stem, taal en mimiek

verantwoordelijk zijn voor de omgeving

als groep 3/4 +

schriftelijk: bijvoorbeeld een werkstuk of muurkrant

maken van de belangrijkste informatie

ArchitectuurArchitectuur

Groep 7 en 8:

“ Bruggen Bouwen”

 

Groep 7:

Groep 8:

 

TEKENEN. Titel Ontwerptekenening

HFDST .. BLZ…

Kerndoel nr 54

Tussendoel: opbouw, ordening, evenwicht en betekenis

MUZIEK. Titel

HFDST .. BLZ…

Kerndoel nr 54

Tussendoel: langere, complexe structuren met herhalingen,

contrasten en variaties in tekst en melodie

GESCHIEDENIS. Titel

HFDST .. BLZ…

Kerndoel nr 51

Tussendoel: motieven van mensen voor handelingen uit

het verleden

REKENEN. Titel Bouwtekening op schaal

HFDST .. BLZ…

Kerndoel nr 33

Tussendoel: wegen, meten en tekenen op schaal

OPDRACHT, 10 minutenOPDRACHT, 10 minuten

Maak een biteable met vier slides ivm tijd van je verworven kennis/ervaringen mbt Creativiteit

Pipi gek of Pipi gek of geniaal?geniaal?

http://sigridvaniersel.nl/category/weblog/creativiteit/