1900-1950 Wereldoorlogen

Kenmerk 42 De Duitse bezetting van NederlandLes 1 – De Bezetting

De Inval

• 10 mei 1940

– Nederlandse leger was niet sterk, maar verzette zich heldhaftig. 4500 man stierven in die vijf dagen

• Nederland was altijd uitgegaan van haar neutraliteit en was zodoende niet op een oorlog voorbereid

– Met het bombardement van Rotterdam was het over• Eerder al zag de legerleiding dat doorvechten geen zin had, en tevens

was men bang dat na Rotterdam andere steden zouden volgen

1860187018901900191019201930194019501960

H9:§ 3; p157-161

Ja, zo houden we de vijand wel tegen!

Duitse Bestuur

• Middelen– Seyss-Inquart

• Deze Oostenrijkse NSDAP-er werd rijkscommissaris en viel direct onder Hitler

– 1500 Duitse bestuursambtenaren leidden de Nederlandse ambtenaren

– De Sicherheitspolizei• Hield controle op de bezetting

– Het Duitse leger bewaakte de kust en jagers werden gestationeerd op vliegvelden

1860187018901900191019201930194019501960

• Doel bezetting– Nederland inschakelen bij de Duitse oorlogsvoering– Bevolking winnen voor het nationaal-socialisme

Seyss-Inquart oorlogshumor

oorlogshumor

Zes-en-een-kwart

Aanpassing• In 1940 werd de

Nederlandse Unie opgericht– Haar doel was

samenwerking met Duitsland met behoud van eigen karakter

1860187018901900191019201930194019501960

Aanpassing• NSB

– Pro-Duitse politieke partij– Vanaf 1941 was het de

enige toegestane partij– Meeste bestuursfuncties

toegewezen– O.l.v. ir. Anton Mussert

▼►

1860187018901900191019201930194019501960

Veranderd optreden van de bezetter

• Eerst werden de Nederlanders als een broedervolk behandeld. Dit veranderde doordat– De Nederlander dit anders

zagen– Nederland een groter

bijdrage moest leveren aan de oorlogvoering

• Dit uitte zich door– Oprichting nazi-

organisaties, o.a.• Kultuurkamers• Een Rijksradio

– Verbod politieke patijen (behalve de NSB)

– Arbeidseinsatz– (opschroeven) Vervolging

Joden

1860187018901900191019201930194019501960

Dagelijks leven onder de bezetting

• Schaarste aan levensmiddelen leidde tot een distributiesysteem– Echte honger vond alleen maar in het Westen gedurende de

winter van ‘44-’45 plaats• Veel arbeiders, ambtenaren en ondernemers werden

geconfronteerd met het probleem dat zij feitelijk voor de Duitsers werkten

• Veel mannen doken onder voor de Arbeitseinsatz

• Langzamerhand nam het verzet enigszins toen

1860187018901900191019201930194019501960

Verzet• Actief

– Kleine groep in de stad en op het platteland • ca. 25.000 in 1944• Ondergrondse bladen• Financiering verzet• Overvallen, sabotage• Radiocontact met

Engeland• Verzorgen onderduikers• Vervalsen van

persoonsbewijzen• Koerieren

• Passief– Grotere groep

• Zelf onderduiken of onderdak verschaffen aan (kan je ook als actief bezien)

• Radio luisteren• Anjer drager

1860187018901900191019201930194019501960

Einde van de oorlog• Dolle Dinsdag, 5 september 1944

• Zowel bezetter als Nederlanders dachten dat de bevrijding nabij was. Foutje bedankt, regering in ballingschap die tevens oproept tot een spoorwegstaking!

• Gevolgen bevrijding zuiden door de geallieerden– meer verzet– meer Duitse troepen– harder optreden der Duitsers– Ineenstorten infrastructuur

• Geen treinen en goederen meer naar het Westen• Geen stookhout, gas, elektriciteit, eten, medicijnen• Honger en kou eisten ca. 15.000 levens

1860187018901900191019201930194019501960

De Bevrijding• Op 5 mei 1945

bevrijdden de Canadese troepen het Noorden en het Oosten. In het Westen gaven de Duisters zich over.