Innoveren: een vak apart

1

Syntensinnovatienetwerk voor ondernemers

Ir. Henk van Heerde

Agenda

• Wat doet Syntens?• Wat is innovatie?• Innovatienoodzaak• Innovatievermogen• Innovatietriggers: IQS en innovatiescan• Innovatiestijl: de ondernemer, ambitie en competenties• Innovatie door nieuwe verbindingen• Innovatiescan• Productinnovatie• Innovatieactieplan

• Pauze

• oefening

2

Onze missie:succesvolle innovatie in het MKB

3

concurrentiekracht van Nederland

ruimte voor ondernemerschap

ongebaande paden

succesvol innoveren

4

Innovatie FOCUS: SparringpartnerInspirerenKansen herkennen

Innovatie MATCH: In contact met Kennis Netwerken met kennisinstituten of andere ondernemers

Innovatie EFFECT: Coachen en helpen waarmaken van doelen

Onze aanpak

Definities

5

Ministerie van Economische Zaken (2004)Innovatie is vernieuwing die neerslaat in producten, diensten, processen of organisatievormen

Buijs (1987)Innovatie is een sprongsgewijze verandering in de product/markt/technologie combinatie(s) van bestaande (industriële) bedrijven.

Tidd e.a. (2001)Innovatie is verandering van de dingen die een organisatie aanbiedt (product- en dienstinnovatie) of de manier waarop zij dit creëert en aflevert (procesinnovatie).

Drie kenmerken van innovatie:• mate van verandering• effect van verandering• onderwerp van verandering

Wat is innovatie?

6

Ministerie van Economische Zaken (2004)Innovatie is vernieuwing die neerslaat in producten, diensten, processen of organisatievormen

Buijs (1987)Innovatie is een sprongsgewijze verandering in de product/markt/technologie combinatie(s) van bestaande (industriële) bedrijven.

Tidd e.a. (2001)Innovatie is verandering van de dingen die een organisatie aanbiedt (product- en dienstinnovatie) of de manier waarop zij dit creëert en aflevert (procesinnovatie).

Drie kenmerken van innovatie:• mate van verandering• effect van verandering• onderwerp van verandering

Het object van innovatie

Wat er verandert:product/ dienst, proces, markt, organisatie

7

procesinnovatie

organisatorische, sociale innovatie

product/dienst

innovatie

marktinnovatie

klantBedrijfsproces Product

Organisatie

De mate van veranderingVernieuwing, sprongsgewijze verandering,

invoering van iets nieuws

8

Tijd

Vera

nderi

ng

OntwikkelingTijd

Vera

nderi

ng

Innovatie

Tijd

Vera

nderi

ng

Incrementele innovatie

(Buijs, 1987)

Effect van verandering• Toegevoegde waarde / bedrijfsresultaat vergroten• Duurzame groei

9

verkoopwaardeinkoopwaarde

Arbeidsproductiviteit = toegevoegde waarde per gewerkt uur

loon winst Product/Markt inovatie

Procesinnovatie

Innovatie sturen10

Innoveren is het vormgeven van je toekomst !

Nú Ideeën

Innoveren

Tijd

Waa

rde

+

-/--/- +

Toekomst

Innovatie is een kunde:balanceren

• Ambitie van de ondernemer en de onderneming: waar wil je staan over 5 jaar?

• Innovatienoodzaak: welke zaken binnen of buiten je bedrijf dwingen je nu of later om te veranderen?

• Innovatievermogen: hoe is het klimaat voor innovaties binnen de onderneming, welke hulpbronnen gebruik je om innovaties door te voeren?

11

12

13

5 krachtenmodel (Porter)

Greiner

Instrument voor het meten van het evenwicht tussen innovatievermogen en innovatienoodzaak:

• Innovatiequickscan: www.iqs.nl

16

Innovatie-Quick-Scanwww.IQS.nl

17

Stijlen van innoveren

• Planmatig innoverenGrote bedrijven, dynamische markten, stuurgroep, vanuit strategie, stage-gate proces.

• Intuïtief innoverenKleine bedrijven, ondernemer, vanuit passie, ad-hoc en open, natuurlijke momenten

• Bottom-up innoverenKennisintensieve dienstverlening, medewerkers, vanuit interesse, afhankelijk van individu.

18

Twee richtingen:

• Structurele aanpak:– visie, missie, strategische keuzes– kansen en bedreigingen– confronteren met sterktes en zwaktes

• Opportunistische aanpak:– natuurlijke innovatiekansen

• Syntenspraktijk: via innovatievraag naar innovatiestructuur

19

Cyclische benadering

• During, naar Kolb:– Creatieve fase – selectiefase – vormgevingsfase –

toepassingsfase nieuwe creatieve fase …• Deming: Plan – Do – Check – Act Plan ….• Innovatiecirkel (Kamphuis):

– Bewustwording– Positiebepaling– Koers uitzetten– In beweging brengen– Op koers houden nieuwe bewustwording ….

20

Lineair – iteratief -cyclisch21

Kottler (1976)

Ideageneration

Ideageneration Screening Screening Commercial

evaluation

Commercial evaluation

Technical Development

Technical Development TestingTesting Commercial

Realisation

Commercial Realisation

Marketfinding

Marketfinding

Invent /analyticdesign

Invent /analyticdesign

DetailedDesign & test

DetailedDesign & test

Redesignand

produce

Redesignand

produce

Distributeand

market

Distributeand

market

researchknowledge

Kline (1985)

Buijs (1987)

InvoeringInvoering

Ontwik-keling

Ontwik-keling

Koersbepaling

Koersbepaling

Doel bepaling

Doel bepaling

Bestaandeen nieuweactiviteiten

Bestaandeen nieuweactiviteiten

22

Innovatie bij kleine bedrijvenJan Kaper)

Indeling vlgs Rogers en de innovatiekloof

23

Triggers voor innovatie

• Veranderde behoefte van klanten• Ontdekken van gat in de markt • Einde productlevenscyclus: geen markt meer, sterke

concurrentie op prijs• Beschikbaarheid nieuwe materialen, onderdelen• Nieuwe samenwerkingspartner• Nieuwe technologie• Geen personeel meer te krijgen• Veranderde wetgeving

24

Adoptie van social media

Gartner 2010 social media

27

Innovatiekansen

• Producten en diensten:– Extra toegevoegde waarde, nieuwe functies– product-dienst-combinaties– Langere levensduur: aanpasbaar, nieuwe materialen,

verbindingstechnologie, betere gebruikersinterface– Design / ontwerp: hoogwaardiger uiterlijk, aanpassingen aan

doelgroep / trends, massa-maatwerk– After sales (verbruiksartikelen, reservedelen, aanvullingen),

koopcyclus volgen

28

Innovatiekansen

• Marktinnovaties:– Actieve, doelgerichte marketingaanpak– Nieuwe doelgroepen– Focus op doelgroep– Customer marketing: meer uit klanten halen– Betreden buitenlandse markten– Verkopen via internet– Samenwerken met partners (bundelen aanbod en/of markt,

ander business model)

29

Innovatiekansen

• Technologie en ICT:– nieuwe materialen– verbindingstechnologie– verbeterde productietechnologie– 4D CAD, visualisatie, rapid prototyping– betere gebruikersinterface– embedded software i.c.m., sensortechnologie– remote monitoring en diagnose– software as a service– location based services, web 2.0

30

Innovatiekansen

• Proces en organisatie:– ISO-9001, Six sigma, poka yoke, …– HRM, IIP– competentieontwikkeling, EVC– kennismanagement– creativiteitstechnieken– ICT-ondersteuning: ERP, CRM, TSM, ECM, …

31

Innovatiescan: ‘aan tafel zaken doen’• Hulpmiddel in proces en inhoud

• Syntens Innovatiescan helpt om:– de ambitie te verwoorden– innovatiekansen te vinden– verbeteringen van het innovatievermogen te

bepalen– en deze om te zetten in een

InnovatieActiePlan

• Doorloopt analyse – diagnose - advies

32

33

A

B

C

D

nu ambitie

A. Duurzame groei

ambitie

B. Innovaties

extern

C. Innovatievermogen

intern

D. Innovatie Actieplan

start

Willen, moeten, kunnen

• Zonder ambitie (droom) geen innovatie• Wel ambitie, geen noodzaak, wel

‘kansen’: gevaar voor teveel innovatie, hobbyisme – maar kan heel succesvol zijn!

• Wel ambitie, ook kansen/noodzaak, geen vermogen: eerst werken aan innovatievermogen

• Voldoende ambitie, noodzaak en vermogen: een gezonde basis voor duurzame groei

35

36

Treacy en Wiersma’s marktstrategie

Innovatiekansen identificeren

• Proces:– Welke trends, ontwikkelingen,

veranderingen, krachten doen zich voor? (analyse)

– Wat betekent dit voor de onderneming? (diagnose: betekenis geven)

– Welke kansen biedt dat? (genereren - creatie!)

• 2 niveaus: macro en meso (branche/keten)

38

Macro: DESTEP

• Demografisch• Economisch• Sociaal/cultureel• Technologisch • Ecologisch• Politiek en wetgeving

39

Ontgroening (minder jongeren)

Demografie: Groei en vergrijzing

Ecologie: Uitputten, smelten en stijgen

Temperatuurstijging

Sociaal-cultureel: (Digitale) netwerkvorming

Social networking

Technologische revoluties

Biotechnologie

4444

Specialisatie

Economie: Kansen en crises

Specialisatie

Politiek/Juridisch: Geopolitiek en stakeholders

BRIC landen: Brasil, Russia, India & China

Meso: 5-krachtenmodel Porter

• Leveranciers• Klanten• Concurrenten & nieuwe toetreders• Substituten

• Krachten = ontwikkeling, beweging, m.a.w. het krachtenspel dat verandering zal veroorzaken

• Bronnen: de ondernemer, onderneming en samenwerkende partners

46

5 krachtenmodel (Porter)

48

confrontatiematrix

49

bestaand nieuw

best

aand

nie

uw

product

mark

t

markt penetratie

markt ontwikkeling

product ontwikkeling

diversificatie

bestaand nieuw

best

aand

nie

uw

Kern competenties

Beh

oeft

en

co

nsu

men

t

markt ontwikkeling

markt creatie

onderneming ontwikkeling

onderneming creatie

90 %

50 %

25 %

5 %

Innovatiekansen afwegen

Innovatievermogen: 10 factoren

• Strategie• Organisatie en processen• Cultuur• Financiering• Vaardigheden• Verkrijgen van kennis & technologie• Genereren van ideeën• Concretiseren van ideeën• Vermarkten van nieuwe producten • Exploiteren van nieuwe producten

50

Innovatiefasen

51

Wat bepaalt het succes van een bedrijf?

Technologie, organisatie of marketing?

Innovatie en competenties

Innovatief Succes

Organisatorische Competenties

Marketing Competenties

Technologische Competenties

Theoretisch model, Jan Cobbenhagen (MERIT)

Onderzoeksresultaten

Aantal competenties

Peloton Koplopers

0 36% -

1 36% 17%

2 28% 23%

3 - 60%

Succesfactoren binnen competenties

• Technologie: investeren in R&D, externe oriëntatie

• Marketing: product- en marktdiversificatie, ketendenken, probleemoplosser, maar met grenzen aan klantgerichtheid

• Organisatie: timing van veranderingen, horizontaal organiseren, multidiciplinaire teams, voorkom functionele verkokering

56

57

em

bry

o

gro

ei

volw

ass

en

neerg

ang

Levenscyclus van bedrijven

om

zet

Innovatie en flexibiliteit (Volberda)

58

SModel Quinn

Interne gerichtheid Externe gerichtheid

Embryo- engroeifase

Groei- envolwassenfase

Volwassen- enembryofase

Flexibiliteit en vrijheid van handelen

Stabiliteit en beheersbaarheid

Embryo-fase

FamiliecultuurAdhocratie

Hiërarchie Markt (arena)

Groei enVerandering

=Structuur

Processen &Organisatie

Cultuur

Leiderschap & Basiswaarden

Mensen

CompetentiesVaardigheden

MiddelenICT, Geld

Faciliteiten

Resultaten

Producten & Effecten

Strategie

Scenario's &Architectuur

+ + + ++

= Nutteloosheidgeen toegevoegde

waarde

StructuurProcessen &Organisatie

CultuurLeiderschap & Basiswaarden

MensenCompetentiesVaardigheden

MiddelenICT, Geld

Faciliteiten

StrategieScenario's &Architectuur

+ + + ++

Frustratiegeen voorzieningen

=Structuur

Processen &Organisatie

CultuurLeiderschap & Basiswaarden

MensenCompetentiesVaardigheden

ResultatenProducten &

Effecten

StrategieScenario's &Architectuur

+ + + ++

Ongerustheidgeen vaardigheden

=Structuur

Processen &Organisatie

CultuurLeiderschap & Basiswaarden

MiddelenICT, Geld

Faciliteiten

ResultatenProducten &

Effecten

StrategieScenario's &Architectuur

+ + + ++

Weerstandgeen binding

=Structuur

Processen &Organisatie

MensenCompetentiesVaardigheden

MiddelenICT, Geld

Faciliteiten

ResultatenProducten &

Effecten

StrategieScenario's &Architectuur

+ + + ++

Chaosgeen besturing &

beheersing

CultuurLeiderschap & Basiswaarden

MensenCompetentiesVaardigheden

MiddelenICT, Geld

Faciliteiten

ResultatenProducten &

Effecten

StrategieScenario's &Architectuur

+ + + + =+

Verwarringgeen samenhang

& visie

=Structuur

Processen &Organisatie

CultuurLeiderschap & Basiswaarden

MensenCompetentiesVaardigheden

MiddelenICT, Geld

Faciliteiten

ResultatenProducten &

Effecten

+ + + ++

Ingrediënten succesvol innoveren

61

ondernemer - mens onderneming - collectief

Spiritualiteit

waar toe?

Identiteit

Wie?

Normen/waarden

Waarom?

Vaardigheden

Hoe?

Gedrag

Wat?

Omgeving

Waar?Wanneer?

Visie

Identiteit / missie

Cultuur

Structuur & systemen

Activiteiten

Resultaat

Identiteit

Overtuigingen

Strategische plannen, systemen voor kennismanagement, P-systemen,arbeidsvoorwaarden, beloningsstructuren

Productieproces/dienstverleningCommuniceren

Rollen: Ondernemer /innovator /manager, inspirator, motivator,coach, mobilisator

Wat vind je belangrijk? Wat geloof je?Over eigen capaciteiten, overcapaciteiten en motivatie van personeel?

Ondernemen, leiden, aansturen,organiseren, communiceren, innoveren

lere

n

imp

lem

en

tere

n

Niv

eau

s v

an

lere

n e

n

imp

lem

en

tere

n

Competenties

Welke regels deel je? Welke gedeeldewaarden en normen zijn er? Wat zijnde ongeschreven regels?

Persoonlijke visie

Resultaat / omzet /winst /succesvolle innovaties

Specifiek gedragWat doe je?Wat zeg je?

Ondernemer vs onderneming

Resultaat

Dromen, ambitie, levensdoelen,ondernemersdoelen

Trends & ontwikkelingen,innovatie-ambitie van het bedrijf

Type organisatie, imago,missie van het bedrijf

Huidige situatie, waar sta je nu?Wat heb je nu? Waar ben je nu?

ondernemer - mens onderneming - collectief

Spiritualiteit

waar toe?

Identiteit

Wie?

Normen/waarden

Waarom?

Vaardigheden

Hoe?

Gedrag

Wat?

Omgeving

Waar?Wanneer?

Lerenorganisch Implementer

enmechanisch

Niv

eau

s v

an

lere

n e

n

imp

lem

en

tere

n

Organisatorische innovatie

Nieuwe ondernemer

1. Heeft visie en passie voor vernieuwing.2. Doet niets meer alleen, is een netwerker.3. Is continu op zoek naar nieuwe verbindingen.4. Is transparant in doen en laten.5. Is een kennisondernemer.6. Is maatschappelijk betrokken.7. Past spiritueel management toe, redeneert vanuit waarden.8. Experimenteert en ontwikkelt in co-creatie.9. Investeert in nieuwe business-concepten.10. Gebruikt nieuwe ICT als vanzelf.

63

Nieuwe business

combinaties van

- (samengestelde) behoefte van mensen- trends en ontwikkelingen

- DESTEP ontwikkelingen 2005-2015- megatrends 2010-2020

- ondernemerscapaciteiten- innovatievermogen- ambitie - samenwerking

64

Piramide van Maslow

65

Zelfontwikkeling

Erkenning

Sociaal contact

Bestaanszekerheid

Primaire biologische behoeften

Kleding

Communicatie

Sport

Voeding

Gezondheid

Onderwijs

Energie

Kunst

Onderdak

Transport

Religie

Veiligheid

Werk

Ontspanning

Samengestelde behoeften

67

Noodzaken totnieuwe verbindingen

Nieuwe verbinding

68

69

Innovatierichtingen

• Een nieuw product• Een nieuwe markt• Nieuwe technologie?• Een combinatie van twee?• Of alles tegelijk?

70

71

72

73

74

75

Programma van Eisen - blad 2

De Procesboom

ONTSTAAN

Productontwikkeling- Product ontwerpen- Prototype maken- Testen

Verpakken- Enkelstuks verpakken- Bundelen

Productie rijp maken- Machines aanschaffen- Gereedschap kopen- Personeel aantrekken

Inkopen- Materiaal inkopen- Onderdelen inkopen- Varpakking inkopen

Produceren- Materiaal bewerken- Onderdelen monteren- Oppervlakte behand.

Kosten administreren- Materiaalkosten- Loonkosten- Bepalen overhead

Opslaan- Onderdelen opslaan- Producten opslaan

VERSPREIDEN

Onderhandelen- Prijs- Levertijd- Aantal

Prijs vaststellen- Minimum verkoopprijs- Kortingsstelsel bepalen

Adverteren- Media bepalen- Campagne opzetten

Koop sluiten- Vastleggen prijs/levertijd

/aantal

Verzendklaar maken- Uit magazijn halen- Verpakking aanbrengen

Transporteren- Opladen- Vervoeren- Afleveren bij winkel

Opslaan- Opbergen in voorraad- Opbergen in winkel

Te koop aanbieden- Etaleren- Instrueren verkopers

Verkopen- Product afrekenen- Product inpakken

GEBRUIKEN

Gebruiksklaar maken- Aansluiten- Invullen

Gebruiksklaar maken

- Op- of inladen- Vervoeren- Naar binnen brengen- Uitpakken- In elkaar zetten- Plaatsen in omgeving

In werking stellen

- Starten- Handeling uitvoeren- Resultaat controleren- Handeling bijsturen

Opbergen- In opbergstand brengen- Opbergen

Uitschakelen- Stoppen- Aansluiting verbreken- Legen

Schoonmaken- Open maken- Vuil verwijderen- Sluiten

Onderhouden- Stofvrij houden- Smeren- Bijstellen

Repareren- Demonteren- Onderdelen vervangen- Monteren

VERDWIJNEN

Uit gebruik nemen- Uitzetten- Losmaken uit omgeving- Uit elkaar halen

Verwijderen- Uit opslag halen- Vervoersgereed maken- Op- of inladen

Opslaan- Naar opslag brengen- Gevaarlijke stoffen verwijderen

Transporteren

Opslaan- Demonteren- Recyclen- Verschrotten- Verbranden

Klantervaringscirkel

Kansen voor contact

Innovatievragen?

79

088 – 444 0 222

info@syntens.nl

#syntens

www.syntens.nl

Syntens innovatieadviseur

Syntens

Syntens

Syntens

henk.vanheerde@syntens.nl

(alleen voor ondernemers)