Het ovariumcarcinoma

Het ovariumcarcinoma

• het ovarium

• epidemiologie

• preventie en screening

• bilan

• behandeling

Het ovarium

• anatomie

• histologie

• metastasering

Anatomie van het ovarium

Histologie van het ovarium

Metastasering van het ovarium

• exfoliatie in de peritoneale holte

• lymfogeen

• hematogeen

Het ovariumcarcinoma

• het ovarium

• epidemiologie

• preventie en screening

• bilan

• behandeling

Epidemiologie

• 40 - 60 jaar

• 1/70 Westerse vrouwen

• stabilisatie incidentie: – orale anticonceptiva– profylactische ovariëctomie bij hysterectomie

• minst frequente doch meest dodelijke gynaecologische kanker

11 long-bronchus (24,70%) long-bronchus (24,70%)

55 maag (4%) maag (4%)

33 colon+rectum (12.2%) colon+rectum (12.2%)

44 blaas (7.3%) blaas (7.3%)

22 prostaat (17,7%) prostaat (17,7%)

borst (33,2%) borst (33,2%) 11

long-bronchus (4,5%) long-bronchus (4,5%) 55

colon+rectum (14.3%) colon+rectum (14.3%) 22

cervix (4,9%) cervix (4,9%) 44

ovarium (5.0%) ovarium (5.0%) 33

BELGIE 1995BELGIE 1995Incidentie : 5 meest voorkomende tumorlokalisatiesIncidentie : 5 meest voorkomende tumorlokalisaties

Het ovariumcarcinoma

• het ovarium

• epidemiologie

• preventie en screening

• bilan

• behandeling

Preventie en screening

• beschermende factoren

• risicofactoren

Beschermende factoren

• orale anticonceptivum

• zwangerschap

• borstvoeding

• (ringsterilisatie)

• (hysterectomie non radicalis)

Risicofactoren

• leeftijd

• omgevingsfactoren

• reproductieve factoren

• familiale factoren

Risicofactoren

• leeftijd

• omgevingsfactoren

• reproductieve factoren

• familiale factoren

Omgevingsfactoren

• talkpoeder

• asbest

• dieet?

Risicofactoren

• leeftijd

• omgevingsfactoren

• reproductieve factoren

• familiale factoren

Reproductieve factoren

• infertiliteit

• nullipariteit

• ovariële stimulatie

Reproductieve factoren

• “incessant ovulation” theorie

• gonadotrofine theorie

Reproductieve factoren

Geen éénduidige verklaring

• nullipariae met infertiliteit weerstandig aan ovariële stimulatie

• ovariële hyperstimulatie: onvoldoende bewezen

Risicofactoren

• leeftijd

• omgevingsfactoren

• reproductieve factoren

• familiale factoren

Familiale factoren

• < 10%

• familiaal ovarium syndromen: tot 50%

• familiaal borst- en ovariumcarcinoom– BRCA 1: tot 60%

Preventie en screening

• Hoe?

• Wie?

Hoe?

• CA 125: – goedkoop en éénvoudig– lage sensitiviteit en specificiteit

• echografie: – hogere sensitiviteit– duurder en lage specificiteit

Wie?

Familiaal risico:– orale AC buiten kinderwens.

Jaarlijks CA 125 + transvaginale echo– vanaf 35 - 40 j: ovariëctomie + substitutie

Het ovariumcarcinoma

• het ovarium

• epidemiologie

• preventie en screening

• bilan

• behandeling

Bilan ovariumtumor

• Diagnose

• Staging

Diagnose (1)

• Symptomen: – abdominaal ongemak, opzetting– orgaanspecifiek klachten

• Klinisch onderzoek:– ascites– klierstreken inguinaal & supraclaviculair

Diagnose (2)

Technische onderzoeken• labo• CA 125: minder specifiek premenopauzaal

minder sensitief stadium I• CT abdomen• CT thorax• botscan• ascites punctie

Diagnose (3)

Exploratieve laparoscopie

• tumorload nagaan

• resectabiliteit

• biopsiename

Staging

Stage I growth limited to the ovaries

Stage IAgrowth limited to one ovary; no ascites present containing malignant cells; no tumor on the external

surface; capsule intact.

Stage IBgrowth limited to both ovaries; no ascites present containing malignant cells; no tumor on the external

surfaces; capsules intact

Stage ICTumor either stage IA of IB, but with tumor on surface of one or both ovaries, or with capsule ruptured, or

with ascites present containing malignant cells, or with positive peritoneal washings.

Stage II growth involving one or both ovaries with pelvic extension

Stage IIA extension and/or metastases to the uterus or tubes

Stage IIB extension to other pelvic tissues

Stage IIC tumor either stage IIA or IIB, but with tumor on surface of one or both ovaries; or with capsule(s) ruptured; or with ascites present containing malignant cells or with positive peritoneal washings.

Stage III tumor involving one or both ovaries with histologically confirmed peritoneal implants outside the pelvis and/or positive retroperitoneal or inguinal nodes; superficial liver metastases equal stage III. Tumor is limited to the true pelvis, but with histologically proven malignant extension to small bowel or omentum.

Stage IIIA tumor grossly limited to the true pelvis, with negative nodes, but with histologically confirmed microscopic

seeding of abdominal peritoneal surfaces, or histologically proven extension to small bowel or mesentery.

Stage IIIB tumor of one or both ovaries with histologically confirmed implants, peritoneal metastasis of abdominal

peritoneal surfaces, none exceeding 2 cm in diameter; nodes are negative.

Stage IIIC Peritoneal metastasis beyond the pelvis > 2 cm in diameter and/or positive retroperitoneal or inguinal

nodes.

Stage IVgrowth involving one or both ovaries with distant metastases; if pleural

effusion is present, there must be positive cytology to allot a case to stage IV; parenchymal liver metastasis equals stage IV.

Ovariële tumoren

Goedaardige tumoren: cysten, matuur teratoma, …

Borderline tumoren of cystadeno mas met laag maligne potentieel.

Maligne tumoren: - epitheliale tumoren: 80 - 90%

sereus cystadenocarcinoma

mucineus cystadenocarcinoma

endometroïd carcinoma

clearcell adenocarcinoma

ongedifferentieerd adenocarcinoma

- niet-epitheliale tumoren

stromale tumoren < 10%

kiemcel tumoren < 5%

Metastasen

Het ovariumcarcinoma

• het ovarium

• epidemiologie

• preventie en screening

• bilan

• behandeling

Behandeling

• chirurgie

• chemotherapie

• hormonale behandeling

Operabiliteit van een vergevorderd ovariumcarcinoma

• totale tumorload (g): initieel, residueel

• peritoneale carcinomatosis

• lokalisatie van de metastasen

• hoeveelheid ascitesvocht

• (algemene conditie)

Operabiliteit van een vergevorderd ovariumcarcinoma

< 1000 g initiële tumorload

< 1 g resttumor (optimaal)

Debulking

Cytoreductieve chirurgie

• primaire debulking

interval debulking

secundaire debulking

• maximaal

optimaal

onvolledig

Strategie van de debulking (1)

0. Is optimale debulking mogelijk?

1. van oppervlakkig naar diep

2. van clean naar contaminated

3. van klein naar groot bloedingsrisico

4. eerst resectie dan reconstructie

Strategie van debulking (2)

1. Exploratie tumorspreiding - tumorload - schatting residuele tumorload.

2. Omentectomie

3. Li diafragma, milt, omentum minus, bursa omentalis, leverhilus

4. Para-aortische klierdissectie - ev. vriescoupe - ev. para-aortisch klierevidement

5. Dundarm van hoed van Treitz tot terminaal ileum

6. Colon van caecum tot sigmoïd

7. Linker paracolische goot en linker parietaal peritoneum

8. Rustpauze en verplaatsing instrumentiste en chirurg

9. Re diafragma en suprarenale streek

10. Re paracolische goot en rechter parietaal peritoneum

11. Resectie in het bekken

12. Anastomoses

13. Rustpauze

14 Kontrole hemostase - drainages - sluiten.

Behandeling

• chirurgie

• chemotherapie

• hormonale behandeling

Chemotherapie

• Neoadjuverend

• consolidatie

• palliatie

• zeldzamere tumoren

• intraperitoneaal

Neoadjuverende chemotherapie

Wie? Stadium IV

stadium III: > 1000 g tumorload

ontelbare peritoneale metastasen

niet optimale debulking mogelijk

Wat? Taxol-Carboplatinum 3 wekelijks. 3 cycli

Voordeel? Evaluatie respons

minder zware chirurgie en complicaties

meer optimale debulking

verbeterde OS ?

Consolidatie chemotherapie

Wie? na interval debulking

na primaire debulking

Wat? Taxol - Carboplatinum, / 3 wk

3 tot 6 cycli ifv. residuele tumorload en CA 125

Palliatieve chemotherapie

• combinatie of mono

• ifv. TTP.;performance; klachten

Zeldzame tumoren

• stromaal: Sertoli-Leydig cel, …

• kiemcel: teratoma, chorio, dysgerminoma

R/: cfr. testistumoren

goede prognose

Intraperitoneale chemotherapie

• Cisplatinum gebaseerd

• peroperatief - postoperatief

• belangrijke toxiciteit

• nog steeds in experimentele setting

Behandeling

• chirurgie

• chemotherapie

• hormonale behandeling

Hormonale behandeling

• receptoren– oestrogeen: 60%– progesterone: 50%– androgeen: 70%

• wisselende concentraties

• I: chemoresistentie of intolerantie

Hormonale behandeling

• medroxyprogesterone (500 mg)

• tamoxifen (20 mg)

• GnRH agonisten

PrognosePrognose

• < 100 g: 30 – 40% 30%

100 – 1000 g: 20% 41%

> 1000 g: 10%

• Na optimale debulking: 30 – 50%