Post on 15-Feb-2015
description
ATEX in de praktijk - Bemas Studie-avond - 29/06/2011 - CPS bvba, Leo Van Overbeke
DEEL 1: Wat wordt er van de “uitbater” verwacht?
DEEL 2: Verantwoordelijkheden dragen: wie en
voor wat?
DEEL 3: Hoe organiseren we dit alles?
DEEL 4: Hoe en waarom is de onderhoudsafdeling
een belangrijke schakel in de ATEX aan-
pak?
Inzicht krijgen in hun wettelijke verplichtingen in ver-
band met de ATEX wetgeving en hun belangrijke
relatie met de inspectiediensten van de overheid.
Welke diensten in het bedrijf dienen “partners” te zijn
om niet alleen de “papieren” maar ook de werkelijke
explosieveiligheid van hun installatie en de
werknemers te kunnen garanderen.
Hoe het veiligheidsniveau van de installatie op een
hoger niveau brengen?
Wat wordt er van de “uitbater” verwacht?
EXplosibles
ATEX 137 Richtlijn.
ATEX 95 Richtlijn.
A.R.E.I. (Algemeen Reglement op de Elektrische
Installaties).
ARAB/CODEX (welzijnswet), Machinerichtlijn,
Arbeidsmiddelen richtlijn, vergunningen,verzekering.
Normen.
ATEX 137 Richtlijn (1999/92/EG - sociale richtlijn -
K.B. 26.03.2003 - B.S. 05.05.2003).
= Minimumvoorschriften voor de verbetering van de
gezondheidsbescherming en van de veiligheid van
werknemers in omgevingen met explosiegevaar.
definieert de verplichtingen de gebruikers (relatie
werkgever - werknemer)
ATEX 95 Richtlijn (1994/9/EG - economische richtlijn
- K.B. 22.06.1999 - BS 25.09.1999).
= Beschrijft de essentiële veiligheidsvoorschriften
voor apparaten en veiligheidssystemen, bedoeld voor
gebruik op plaatsen waar ontploffingsgevaar kan
heersen.
definieert de verplichtingen van de fabrikant
producten
?
?
?
?
?
?
ATEX 137 Richtlijn (1999/92/EG - sociale richtlijn -
K.B. 26.03.2003)
De ATEX 137 Richtlijn is vanaf 30 juni 2003 verplicht.
De ATEX 137 Richtlijn vormt een belangrijk onderdeel
bij het in uitvoering brengen van het explosie-
veiligheidsbeheer bij bedrijven met explosiegevaar.
Deze richtlijn vormt een verlengstuk van de ATEX 95
Richtlijn en is van toepassing op de eigenaar of
gebruiker van de arbeidsmiddelen (werkgever).
Het eindresultaat van de ATEX 137 Richtlijn wordt
beschreven in het explosieveiligheidsdocument
(EVD).
De basisgedachte van de ATEX 137 Richtlijn is het
instellen van een minimaal vereist veiligheidsniveau
om explosiegevaar te voorkomen.
De veiligheid moet worden bekeken op grond van alle
processtappen die in een bedrijf kunnen voorkomen.
Voor arbeidsplaatsen met explosiegevaar moet onder
meer een risico analyse in de vorm van een EVD
worden opgesteld.
Hierbij dient aandacht te worden besteed aan de
onderstaande aspecten:
identificatie en beoordeling van explosierisico‟s;
inventarisatie van genomen maatregelen;
indeling naar zones van plaatsen waar atmosferische
explosies kunnen plaatsvinden (gevarenzone-indeling);
beschrijving van beveiliging in ontwerp, bediening en onder-
houd van arbeidsplaatsen en arbeidsmiddelen inclusief hun
beveiliging;
getroffen voorzorgsmaatregelen voor veilig gebruik van
arbeidsmiddelen;
de “state of the art” van de explosieveiligheid vastleggen van
de installaties gebouwd voor 1 juli 2003.
organiseren van inspecties conform de EN 60079-17;
organiseren van periodieke inspecties voor de elektrische
installaties conform het A.R.E.I. (Algemeen Reglement op de
Elektrische Installaties);
opstellen van procedures voor de revisie en herstellingen van
Ex materiaal conform de EN 60079-19;
organiseren van indienststellingsverslagen waarin de
specifieke ATEX non-conformiteiten zijn opgenomen.
Organiseren en begeleiden van de ATEX opleidingenvan de werknemers en dit voor elk niveau binnen de onderneming.
Contacten en afspraken maken en onderhouden met de inspectiediensten van de overheid.
Het actief beheren van de EVD‟s en bijbehorendezoneringsdossiers/ -tekeningen.
Controle/ goedkeuring van de EVD‟s inclusief zone-ringsdossiers/ -tekeningen door de uitbater, E.D.T.C. (Externe Dienst voor Technische Controles) en Arbeidsinspectie.
Vastleggen van de criteria (categorie) waaraan de apparaten en beveiligingssystemen (bedoeld voor gebruik op plaatsen waar ontploffingsgevaar kan heersen) moeten voldoen.
In functie van de structuur van de onderneming is het
aangewezen om een ATEX werkgroep te vormen.
Een competent vertegenwoordiger van elke
betrokken dienst, uit de onderneming, dient in
principe deel uit te maken van deze ATEX werkgroep.
Gelet op de specifieke kennis nodig om de explosie-
veiligheid in de praktijk te kunnen beoordelen kan
het nodig zijn hierbij derden (externe hulp) te
betrekken.
Er zijn zover bekend geen bijzondere werknemers-
verplichtingen buiten het melden van gevaarlijke
situaties en het opvolgen van de regels zoals gesteld
door de werkgever.
Bijvoorbeeld de regelgeving dat de betrokken werk-
nemers voldoende zijn voorgelicht en geïnstrueerd
over de explosiegevaren, voorzorgsmaatregelen
(markering, juiste PBM„s) en het gebruik van de
arbeidsmiddelen.
Deze instructie dient jaarlijks herhaald en gevolgd te
worden en bij voorkeur ook getoetst.
Dit geldt natuurlijk ook voor werknemers van andere
firma„s, waarbij goede coördinatie en afstemming van
levensbelang kan zijn. Hierbij geldt voor deze werk-
nemers dat zij contact zoeken, duidelijke afspraken
maken en rekening met elkaar houden.
ATEX heeft gezorgd voor een gelijkschakeling tussen de aanpak van Gas
(G) en Stof (D) explosieveiligheid.
Zonering Gas
Zonering Stof
EVDZoneringstekeningen
Zoneringsdossier
EVD dossier
Zoneringsdossier.
Zoneringstekeningen (API 505, NFPA , EN 60079-10-1
(gas) en EN 60079-10-2 (stof)).
Risico analyses / HAZOP / RASE 2000.
Analyse van de explosieveiligheid van de installaties
gebouwd voor 1 juli 2003.
(Periodieke) inspecties (EN 60079-17).
Technische en organisatorische maatregelen.
ATEX actieplan (actie, naam verantwoordelijke,
termijn).
De inhoud van het EVD is vastgelegd in de ATEX 137
Richtlijn.
Voordat met de werkzaamheden wordt begonnen en
bij iedere wijziging, uitbreiding of verbouwing van de
arbeidsplaats, de arbeidmiddelen of het arbeidsproces
dienen gevaren en risico‟s in verband met explosieve
atmosferen in hun geheel te worden beoordeeld en
schriftelijk te worden vastgelegd in een document, het
zogenaamde EVD.
Het zoneringsdossier maakt samen met de zonerings-
tekeningen integraal deel uit van het EVD.
EX
Beschrijving van de gebieden die in zones zijn
ingedeeld.
Zoneringstekeningen (plattegrond of doorsneden).
Aanwezige producten (explosiekarakteristieken).
Maximale hoeveelheden, deeltjesgrootte, gebruiks-
omstandigheden en ventilatiecondities
De zoneringsdocumenten worden gebruikt voor:
Het vastleggen van de product eigenschappen die van
toepassing zijn in deze Ex zone;
Het vastleggen van de emissiepunten en de bijbehorende Ex
zones (zone 0/20,1/21 en 2/22);
De bepaling van de zone uitbreidingen van de verschillende
zones (zone 0/20,1/21 en 2/22).
hete oppervlakken
vlammen en hete gassen
mechanisch opgewekte vonken
elektrische installaties
elektrische zwerfstromen
statische elektriciteit
blikseminslag
elektromagnetische golven
hoogfrequente elektromagnetische golven
ioniserende straling
ultrasoon geluid
adiabatische compressie en drukgolven
chemische reacties
blikseminslag
vlammen en hete gassen
hete oppervlakken
mechanisch opgewekte vonken
statische elektriciteit
hoogfrequente EM golven
ioniserende straling
EM golven
adiabatische compressie
drukgolven
chemische reacties
elektrische installaties
ultrasone golven
elektrische zwerfstromen
Verantwoordelijkheden dragen: wie en voor wat?
De ATEX Richtlijn legt veel verantwoordelijkheid bij
ondernemer!
De preventieadviseurs vervullen hun opdracht in
volledige onafhankelijkheid ten opzichte van de
werkgever en de werknemers.
“De preventieadviseurs van een interne dienst voor preventie en
bescherming op het werk moeten, krachtens artikel 42 van de wet
van 4 augustus 1996 betreffende het welzijn van de werknemers
bij de uitvoering van hun werk, behoren tot het personeel van de
werkgever. “
De preventie adviseur stelt de aanpak en coördinatie
voor aan zijn management.
Met ondersteuning van het management kan hij, in
functie van de noodzaak of techniciteit, (bepaalde)
taken intern of extern delegeren.
De veiligheid van installaties en werknemers is echter
de verantwoordelijkheid van iedereen (van onder tot
boven);
Hoe organiseren we dit alles?
Zoneringsverplichting.
Gebruikte gassen, vloeistoffen en/ of poeders.
Chemische agentia.
Zoneringsindeling.
Zoneringstekeningen.
EVD.
Risico analyses.
Procesbeschrijvingen.
Analyse bestaande installaties (voor 01/07/2003).
Aankoop Ex materiaal en systemen.
EN 60079-17: (periodieke) inspecties.
EN 60079-19: herstelling en revisies.
Opleiding ATEX (werknemers).
Verplichtingen A.R.E.I.
Procedures, werken met derden.
Interne/externe communicatie (overheid, verzekering,
… ).
Externe specialisten
Aankoopdienst
Engineering
Constructie
OnderhoudEDTC
Overheid
Veiligheid
Productie
Management
Externe specialisten
Aankoopdienst
Engineering
Constructie
OnderhoudEDTC
Overheid
Veiligheid
Productie
Management
Externe specialisten
Aankoopdienst
Engineering
Constructie
OnderhoudEDTC
Overheid
Veiligheid
Productie
Management
Externe specialisten
Aankoopdienst
Engineering
Constructie
OnderhoudEDTC
Overheid
Veiligheid
Productie
Management
Externe specialisten
Aankoopdienst
Engineering
Constructie
OnderhoudEDTC
Overheid
Veiligheid
Productie
Management
Externe specialisten
Aankoopdienst
Engineering
Constructie
OnderhoudEDTC
Overheid
Veiligheid
Productie
Management
Externe specialisten
Aankoopdienst
Engineering
Constructie
OnderhoudEDTC
Overheid
Veiligheid
Productie
Management
Externe specialisten
Aankoopdienst
Engineering
Constructie
OnderhoudEDTC
Overheid
Veiligheid
Productie
Management
Externe specialisten
Aankoopdienst
Engineering
Constructie
OnderhoudEDTC
Overheid
Veiligheid
Productie
Management
Externe specialisten
Aankoopdienst
Engineering
Constructie
OnderhoudEDTC
Overheid
Veiligheid
Productie
Management
Externe specialisten
Aankoopdienst
Engineering
Constructie
OnderhoudEDTC
Overheid
Veiligheid
Productie
Management
Externe specialisten
Aankoopdienst
Engineering
Constructie
OnderhoudEDTC
Overheid
Veiligheid
Productie
Management
Externe specialisten
Aankoopdienst
Engineering
Constructie
OnderhoudEDTC
Overheid
Veiligheid
Productie
Management
Externe specialisten
Aankoopdienst
Engineering
Constructie
OnderhoudEDTC
Overheid
Veiligheid
Productie
Management
MOC (Management Of Change)
Dit document moet de structuur weergeven hoe aan-
passingen en wijzigingen in uw bedrijf georganiseerd
en gecontroleerd worden.
De verantwoordelijkheden van de verschillende
diensten die tijdens de realisatie van de aanpassingen
of wijzigingen van toepassing zijn dienen duidelijk te
worden vastgelegd.
Externe specialisten
Aankoopdienst
Engineering
Constructie
OnderhoudEDTC
Overheid
Veiligheid
Productie
Management
Indienststellingsverslag
Het indienststellingsverslag is het document dat door
de preventie adviseur (i.s.m. de arbeidsgeneesheer)
en de project verantwoordelijke wordt opgesteld.
Het verwijst naar alle documenten en procedures die
van toepassing zijn om de aanpassing of de wijziging
in het bedrijf te realiseren. Het laat de uitbater toe om
de aanpassing of de wijziging in bedrijf te nemen.
ATEX conformiteitsdocument
Hoe en waarom is de onderhoudsafdeling een belang-
rijke schakel in de ATEX aanpak?
Periodiek preventief onderhoud is belangrijk voor
explosieveiligheid.
Het beheersen van de mechanische ontstekings-
bronnen is niet alleen een kwestie van aanpassingen
van de apparatuur en het aanbrengen van
beveiligingen.
Zeker zo belangrijk is het preventief inspecteren en
onderhouden van de apparatuur.
Best werkt hiervoor met een schema waarin de
activiteiten per arbeidsmiddel staan aangegeven.
Het gaat onder meer om een smeerprogramma,
controle van de olie kwaliteit, de inspecties ter plaatse
door de productieafdeling, trillingsmetingen enz. ... .
De explosieveiligheid van machines is enkel
gegarandeerd onder normale werkomstandigheden
(optimale conditie).
Anders dan statisch opgestelde ATEX apparatuur zijn
deze dynamische machines onderhoudsgevoelig en als
dusdanig is preventief onderhoud, monitoring van de
parameters en regelmatige inspectie de enige
mogelijkheid om potentiële ontstekingsbronnen niet
actief te laten worden.
Onderhoud in al zijn vormen is dus de sleutel tot de
echte explosieveiligheid van een procesinstallatie.
EX
CPS bvba
Boomsesteenweg 2 / 4
B- 2627 Schelle
Belgium
www.cps-bvba.be
E-mail: lvocps@skynet.be
Tel: +32 3 877 85 65
Fax: +32 3 877 85 75
Skype-ID: cpsbvba
Leo Van Overbeke
Consultant