HERAKLEITOS:

‘De wereld is in wezen veranderlijk’

PARMENIDES:

‘Als iets écht is, is het onveranderlijk’

Wat vooraf ging…

Wat is filosofie?

PLATO’s IDEEËNLEER

filosofie is: dingen willen wetenFilosofie is: de essentie van dingen willen weten

Als je echt wilt weten wat een boom is, kun je om je heen kijken en proberen de

‘definitie van boom’ in je hoofd te krijgen

Op schoolreis in Italië stel je je beeld van wat een boom eigenlijk is, een beetje bij.

Op vakantie op de Cariben krijg je weer wat ‘input’ om jouw beeld van ‘de boom in het

algemeen’ te vervolmaken

DE IDEALE BOOM

Al met al krijg je in de loop der tijd een aardig idee van wat een boom is.

DE IDEALE STOEL= DE IDEE STOEL

Zo kun je je, bijvoorbeeld, ook bij de IKEA een aardig beeld vormen van wat een

stoel eigenlijk is

DE IDEE STOEL DE IDEE BOOM

Nee! Ze bestaan echt, in een aparte eigen wereld,

de Ideeënwereld

Maar zijn

en

nu puur producten van denkwerk in het hoofd?

DE IDEE STOEL DE IDEE BOOM

IDEEËNWERELD

ONZE WERELD

abstractimmaterieel

concreetmaterieel

Er zijn twee gescheiden werelden (dualisme) met verbindingen ertussen

STOEL BOOM

HOUT

METAAL GROEN

BRUIN GROOT

KLEIN

HOEKIG

ROND

GRASOnze wereld ‘hangt af’ van de Ideeënwereld

GROOT

KLEIN

HOEKIG

ROND

de ideeënwereld is: onveranderlijk

onze wereld is: veranderlijk

absoluut100% waartranscendent

relatiefslechts de halve waarheidvan een lagere orde

Onze wereld ‘hangt af’ van de Ideeënwereld

RECHTVAARDIGHEID

VRIENDELIJKHEID

DOORZETTINGS-VERMOGEN

SCHOONHEIDEERLIJKHEID

DIEPZINNIGHEID

SLIMHEIDAls we kijken naar de eigenschappen van mensen, dan spelen er heel andere ideeën:

VALSHEIDCHAGRIJNIGHEID

Negatieve ideeën bestaan niet.

VRIENDELIJKHEID

Bij negatieve kenmerken ontbreekt gewoon het lijntje met de ideeënwereld

Dat maakt de ideeënwereld veel perfecter dan onze wereld (hoe mooi die soms ook is)

EERLIJKHEID

RECHTVAARDIGHEID

DOORZETTINGS-VERMOGEN

SCHOONHEID

DIEPZINNIGHEIDSLIMHEID

Al die mooie ideeën hebben dan ook deel aan de mooiste en hoogste idee:

Je zou kunnen zeggen dat het feit dat de ideeën ‘goed’ zijn hun ‘waarde’ bepaalt

DE IDEE HET GOEDE

VRIENDELIJKHEID EERLIJKHEID

/ DE WAARDE

STOEL

DE IDEE HET GOEDE / DE WAARDE

Een kapotte stoel heeft juist zijn waarde verloren, want hij functioneert niet meer als stoel

Zo heeft zelfs een stoel een zekere waarde: namelijk dat je erop kunt zitten

STOEL BOOM

HOUT

METAAL GROEN

BRUIN GROOT

KLEIN

HOEKIG

ROND

GRAS

Wat moet ik met de ideeën? Waarom wil ik de essentie van dingen weten?

STOEL BOOM

HOUT

METAAL GROEN

BRUIN GROOT

KLEIN

HOEKIG

ROND

GRAS

om al redenerend de wereld te ordenen en te snappen

(dieren en planten kunnen dat niet)

RECHTVAARDIGHEID

VRIENDELIJKHEID

DOORZETTINGS-VERMOGEN

SCHOONHEIDEERLIJKHEID

DIEPZINNIGHEID

SLIMHEIDDE IDEE HET GOEDE / DE WAARDE

om te weten hoe je je moet gedragen

(dieren en planten hoeven dat niet)

IDEEËNWERELD

ONZE WERELD

immaterieel

DE IDEE BOOM

materieel

abstract

concreet

OK, het is dus nuttig… Hoe kom ik dan aan die kennis?

Rondkijken in onze concrete wereld is verleidelijk, maar levert slechts een beperkt beeld op

ONZE WERELD

het voorbeeld

namaak

absoluut

relatief

100% waar

halve waarheid

onveranderlijk

veranderlijk

transcendent

van een lagere orde

abstractimmaterieel

concreetmaterieel

WARE KENNIS

MENINGEN, VERMOEDENS

IDEEËNWERELDDE IDEE BOOM

Alleen in de ideeënwereld kom je op betrouwbare ideeën!

Vandaar de houding van Plato op het beroemde filosofenfresco van Rafaël…

IDEEËNWERELD

Ware kennis is te vinden ‘boven ons’in een soort paradijs voor filosofen. Maar hoe kom je daar?

“Mensen die werkelijk een wetenschappelijke houding hebben, streven van nature naar het wezenlijke en blijven niet stilstaan bij alle verschillende concrete dingen die alleen maar echt lijken. Zij gaan verder. Hun hartstocht houdt niet op en boet niet aan felheid in voordat ze het eigenlijke wezen van de dingen aanraken met het deel van hun psyche dat bestemd is zoiets aan te raken, omdat het ermee verwant is. Pas wanneer ze daarmee het wezenlijke zijn genaderd en zich er echt mee hebben verenigd, wordt het inzicht in de waarheid geboren, waardoor ze het ware leven leren kennen, worden gevoed en eindelijk van hun weeën worden verlost.” Plato, Politeia (vert. Koolschijn)