Datum

Gnathologie:

diagnostiek en behandeling

van temporomandibulaire disfuncties (TMD) in de algemene praktijk

Naam spreker

Bijzondere Tandheelkunde

Universitair Medisch Centrum

Utrecht

Orofaciale pijn

Dentogeen

TMD

Neuralgiforme pijn

Hoofdpijn

Gerefereerde pijn

Geprojecteerde pijn

Bijzondere Tandheelkunde

Universitair Medisch Centrum

Utrecht

Anatomie

Spieren

Gewricht

Vaten

Zenuwen

klierweefsel

Bijzondere Tandheelkunde

Universitair Medisch Centrum

Utrecht

Uit: Ide & Nakazawa. Anatomical Atlas of the Temporomandibular Joint

Anatomie

Bijzondere Tandheelkunde

Universitair Medisch Centrum

Utrecht

Anatomie

Uit: Ide & Nakazawa. Anatomical Atlas of the Temporomandibular Joint

Bijzondere Tandheelkunde

Universitair Medisch Centrum

Utrecht

Anatomie

Gewricht: -Kom (fossa)

-Kaakkop (condylus)

-Discus articularis

-Kapsel

Bijzondere Tandheelkunde

Universitair Medisch Centrum

Utrecht

Anatomie

Bijzondere Tandheelkunde

Universitair Medisch Centrum

Utrecht

Anatomie

Innervatie: n.trigeminus (sensibel)

n. facialis (motorisch)

Bijzondere Tandheelkunde

Universitair Medisch Centrum

Utrecht

Anatomie

n.trigeminus

Bijzondere Tandheelkunde

Universitair Medisch Centrum

Utrecht

Orofaciale pijn

Dentogeen

TMD

Neuralgiforme pijn

Hoofdpijn

Gerefereerde pijn

Geprojecteerde pijn

Bijzondere Tandheelkunde

Universitair Medisch Centrum

Utrecht

Wat verstaan we onder TMD?

Bijzondere Tandheelkunde

Universitair Medisch Centrum

Utrecht

TMD is a collective term

embracing a number of clinical problems

that involve

the masticatory musculature,

the temporomandibular joint and

associated structures, or both.

De Leeuw, Orofacial pain, AAOP guidelines 2008

Bijzondere Tandheelkunde

Universitair Medisch Centrum

Utrecht

TMD klinisch:

Drukpijn

Pijn: spieren, nek,

gewricht,

elementen

Gewrichtsgeluiden

Functie gerelateerd

Primaire hulpvraag

Bijzondere Tandheelkunde

Universitair Medisch Centrum

Utrecht

Kinderen: 36%

Adolescenten: 43%

Volwassenen: 22%

Nilner&lassing1981, magnusson1993, de Kanter 1993

Prevalentie van symptomen:

Bijzondere Tandheelkunde

Universitair Medisch Centrum

Utrecht

5 % van de totale populatie heeft matige tot

ernstige klachten

1,5% behoeft behandeling

Schiffman1986, Magnusson1991, Bibb1991

Prevalentie:

(Dus stad Utrecht ca 5400 patiënten…)

Bijzondere Tandheelkunde

Universitair Medisch Centrum

Utrecht

Etiologie:

Trauma (micro\macro)

Psyche

Occlusie

Bijzondere Tandheelkunde

Universitair Medisch Centrum

Utrecht

Etiologie:

trauma psyche

occlusie

Bijzondere Tandheelkunde

Universitair Medisch Centrum

Utrecht

Etiologie: - Microtrauma

Parafuncties: Klemmen Knarsen

Gewoonten:NagelbijtenFrequent kauwgomgebruikWang en lipbijten

Bijzondere Tandheelkunde

Universitair Medisch Centrum

Utrecht

Etiologie:

Bijzondere Tandheelkunde

Universitair Medisch Centrum

Utrecht

Etiologie: - macrotrauma

M3 verwijdering

Ongeval

Osteotomie

Intubatie

Artritis t.g.v. trauma

Bijzondere Tandheelkunde

Universitair Medisch Centrum

Utrecht

Etiologie: - Psyche

AngstDepressieStress

Van belang zijn:

CopingLocus of control

Carlson 1993, De Leeuw 1993

Bijzondere Tandheelkunde

Universitair Medisch Centrum

Utrecht

Etiologie: - occlusale associaties

Open beet in het front Overjet groter dan 7 mmAfglijden van Co -> Mo > 2 mm5 ontbrekende posteriore elementenUnilaterale kruisbeet

Seligman cs. [1995]

Bijzondere Tandheelkunde

Universitair Medisch Centrum

Utrecht

Symptomen: pijn

•gewricht

•spieren

•gebitselementen

Bijzondere Tandheelkunde

Universitair Medisch Centrum

Utrecht

Symptomen:

Myo - Arthro TMD

6%8%

33%

33,00%

20,00%Myogene klachten (Spieren)

Arthrogene klachten

(gewricht)id+r ID-r

A.M.Lobbezoo-Scholte 1993

Bijzondere Tandheelkunde

Universitair Medisch Centrum

Utrecht

Symptomen: - myogeen

•Pijn in rust en functie

•Bewegings beperking

•Vaak bilateraal

•Correlaat: Vaak nekpijn schouder klachten

Bijzondere Tandheelkunde

Universitair Medisch Centrum

Utrecht

•Voorlichting en leefregels

•Fysiotherapie

•Psychologische ondersteuning

•Spalk

•Of een combinatie bij VAS>60

Myogene TMD: therapie

Bijzondere Tandheelkunde

Universitair Medisch Centrum

Utrecht

Myogene TMD: Fysio

Bijzondere Tandheelkunde

Universitair Medisch Centrum

Utrecht

Myogene TMD: Fysio

Bijzondere Tandheelkunde

Universitair Medisch Centrum

Utrecht

Myogene TMD: Fysio

Bijzondere Tandheelkunde

Universitair Medisch Centrum

Utrecht

Myogene TMD: spalk

Bijzondere Tandheelkunde

Universitair Medisch Centrum

Utrecht

Myogene TMD

Myogene TMD is vaak goed behandelbaarmaar recidief gevoelig

Bijzondere Tandheelkunde

Universitair Medisch Centrum

Utrecht

Artrogene TMD

•Klachten:•Pijn bij functie•Gewrichts geluiden•Vaak unilateraal

Correlaat: Vaak myogene klachten

Bijzondere Tandheelkunde

Universitair Medisch Centrum

Utrecht

Artrogene TMD

•Discus verplaatsing met reductie

•Discus verplaatsing zonder reductie

•Artrosis Deformans

•Luxatie

•Ontstekingen Arthritis (tgv trauma)

•Capsulitis

Bijzondere Tandheelkunde

Universitair Medisch Centrum

Utrecht

ADD+R

Bijzondere Tandheelkunde

Universitair Medisch Centrum

Utrecht

ADD-R

A.M.Lobbezoo-Scholte 1993

Bijzondere Tandheelkunde

Universitair Medisch Centrum

Utrecht

AD

A.M.Lobbezoo-Scholte 1993

Bijzondere Tandheelkunde

Universitair Medisch Centrum

Utrecht

Artrogene TMD, therapie

•Fysiotherapie

•Medicamenteus

•Psychologische ondersteuning

•Spalk

•Injectie

•Chirurgie < 1%

Bijzondere Tandheelkunde

Universitair Medisch Centrum

Utrecht

Artrogene TMD, therapie

•Artrocentese:

•Het spoelen van het kaakgewricht, evtcorticostreoid of hyaluronzuurachterlaten.

Bijzondere Tandheelkunde

Universitair Medisch Centrum

Utrecht

Artrogene TMD

•De prognose is doorgaans gunstig

•Adaptatie van gewrichtsstructuren

Bijzondere Tandheelkunde

Universitair Medisch Centrum

Utrecht

Orofaciale pijn

Dentogeen

TMD

Neuralgiforme pijn

Hoofdpijn

Gerefereerde pijn

Geprojecteerde pijn

Bijzondere Tandheelkunde

Universitair Medisch Centrum

Utrecht

Orofaciale pijn, gerefereerd

Pijn waarvan de oorzaak niet is gelegen op de plek waar de pijn wordt gevoeld

Bijzondere Tandheelkunde

Universitair Medisch Centrum

Utrecht

Orofaciale pijn, gerefereerd

Bijzondere Tandheelkunde

Universitair Medisch Centrum

Utrecht

Orofaciale pijn, gerefereerd

Bijzondere Tandheelkunde

Universitair Medisch Centrum

Utrecht

Orofaciale pijn, gerefereerd

Als er geen objectiveerbare redenen zijn voor

dentogene klachten,

Denk dan aan gerefereerde pijn

Bijzondere Tandheelkunde

Universitair Medisch Centrum

Utrecht

Orofaciale pijn, gerefereerd

De plaats waar de pijn wordt gevoeld is niet de bron van waaruit de pijn ontstaat

Bijzondere Tandheelkunde

Universitair Medisch Centrum

Utrecht

Gerefereerde pijn

Travell&Simons: The Triggerpoint Manual

Bijzondere Tandheelkunde

Universitair Medisch Centrum

Utrecht

•m. masseter : molaarstreek maxilla en mandibula

•m. temporalis : molaarstreek maxilla, achter het oog

•m. trapezius : oor, temporaal en kaakhoek

•m. sternocleidomastoideus: temporaal en boven oog

Gerefereerde pijn

Bijzondere Tandheelkunde

Universitair Medisch Centrum

Utrecht

Bijzondere Tandheelkunde

Universitair Medisch Centrum

Utrecht

Orofaciale pijn

Dentogeen

TMD

Neuralgiforme pijn

Hoofdpijn

Gerefereerde pijn

Geprojecteerde pijn

Bijzondere Tandheelkunde

Universitair Medisch Centrum

Utrecht

Geprojecteerde pijn

Cardiale ischemie veroorzaakt vaak orofaciale pijn

• 6% als enig symptoom

• 32% in combinatie met andere klachten

• Bij late/foute diagnose 8x grotere mortaliteit

• Vooral vrouwen p=.031

Kreimer, Okeson JADA 2007;(1):74-9.

Bijzondere Tandheelkunde

Universitair Medisch Centrum

Utrecht

Orofaciale pijn kan vele oorzaken hebben

TMD hoeft niet de enige aandoening te zijn, er kan sprake zijn van mengbeeldenDenk bij pijn ook aan andere oorzaken.

Alvorens te behandelen stel een diagnose, maak een dd

Bij twijfel en uitblijven resultaat: TG, KNO, Neuroloog, HA e.d. consulteren

Bijzondere Tandheelkunde

Universitair Medisch Centrum

Utrecht

En Morgen…….?

Het 1 minuut onderzoek

Bijzondere Tandheelkunde

Universitair Medisch Centrum

Utrecht

1. Korte anamnese:

•Waar heeft u pijn?

•Hoe lang al?

•Wanneer?

•Wijst u het eens aan?

•Is er een ontstaansmoment?

•Zijn er stressoren?

Bijzondere Tandheelkunde

Universitair Medisch Centrum

Utrecht

2.Kijken:

Beweging kaak

Deviatie?

Beperkte opening?

Bijzondere Tandheelkunde

Universitair Medisch Centrum

Utrecht

3. Palperen:

Spieren

Gewricht

nek

Bijzondere Tandheelkunde

Universitair Medisch Centrum

Utrecht

TMD?

Zelf behandelen?

Verwijzen?

Bijzondere Tandheelkunde

Universitair Medisch Centrum

Utrecht

Begin eens niet met een spalk….

Leefregels…..

Fysiotherapie

Bijzondere Tandheelkunde

Universitair Medisch Centrum

Utrecht

www.nvof.nl

Bijzondere Tandheelkunde

Universitair Medisch Centrum

Utrecht

www.nvof.nl