Gnathologie: diagnostiek en behandeling van … · 2018-08-29 · Bijzondere Tandheelkunde...

63
Datum Gnathologie: diagnostiek en behandeling van temporomandibulaire disfuncties (TMD) in de algemene praktijk

Transcript of Gnathologie: diagnostiek en behandeling van … · 2018-08-29 · Bijzondere Tandheelkunde...

Page 1: Gnathologie: diagnostiek en behandeling van … · 2018-08-29 · Bijzondere Tandheelkunde Universitair Medisch Centrum Utrecht Orofaciale pijn kan vele oorzaken hebben TMD hoeft

Datum

Gnathologie:

diagnostiek en behandeling

van temporomandibulaire disfuncties (TMD) in de algemene praktijk

Page 2: Gnathologie: diagnostiek en behandeling van … · 2018-08-29 · Bijzondere Tandheelkunde Universitair Medisch Centrum Utrecht Orofaciale pijn kan vele oorzaken hebben TMD hoeft

Naam spreker

Page 3: Gnathologie: diagnostiek en behandeling van … · 2018-08-29 · Bijzondere Tandheelkunde Universitair Medisch Centrum Utrecht Orofaciale pijn kan vele oorzaken hebben TMD hoeft

Bijzondere Tandheelkunde

Universitair Medisch Centrum

Utrecht

Orofaciale pijn

Dentogeen

TMD

Neuralgiforme pijn

Hoofdpijn

Gerefereerde pijn

Geprojecteerde pijn

Page 4: Gnathologie: diagnostiek en behandeling van … · 2018-08-29 · Bijzondere Tandheelkunde Universitair Medisch Centrum Utrecht Orofaciale pijn kan vele oorzaken hebben TMD hoeft

Bijzondere Tandheelkunde

Universitair Medisch Centrum

Utrecht

Anatomie

Spieren

Gewricht

Vaten

Zenuwen

klierweefsel

Page 5: Gnathologie: diagnostiek en behandeling van … · 2018-08-29 · Bijzondere Tandheelkunde Universitair Medisch Centrum Utrecht Orofaciale pijn kan vele oorzaken hebben TMD hoeft

Bijzondere Tandheelkunde

Universitair Medisch Centrum

Utrecht

Uit: Ide & Nakazawa. Anatomical Atlas of the Temporomandibular Joint

Anatomie

Page 6: Gnathologie: diagnostiek en behandeling van … · 2018-08-29 · Bijzondere Tandheelkunde Universitair Medisch Centrum Utrecht Orofaciale pijn kan vele oorzaken hebben TMD hoeft

Bijzondere Tandheelkunde

Universitair Medisch Centrum

Utrecht

Anatomie

Uit: Ide & Nakazawa. Anatomical Atlas of the Temporomandibular Joint

Page 7: Gnathologie: diagnostiek en behandeling van … · 2018-08-29 · Bijzondere Tandheelkunde Universitair Medisch Centrum Utrecht Orofaciale pijn kan vele oorzaken hebben TMD hoeft

Bijzondere Tandheelkunde

Universitair Medisch Centrum

Utrecht

Anatomie

Gewricht: -Kom (fossa)

-Kaakkop (condylus)

-Discus articularis

-Kapsel

Page 8: Gnathologie: diagnostiek en behandeling van … · 2018-08-29 · Bijzondere Tandheelkunde Universitair Medisch Centrum Utrecht Orofaciale pijn kan vele oorzaken hebben TMD hoeft

Bijzondere Tandheelkunde

Universitair Medisch Centrum

Utrecht

Anatomie

Page 9: Gnathologie: diagnostiek en behandeling van … · 2018-08-29 · Bijzondere Tandheelkunde Universitair Medisch Centrum Utrecht Orofaciale pijn kan vele oorzaken hebben TMD hoeft

Bijzondere Tandheelkunde

Universitair Medisch Centrum

Utrecht

Anatomie

Innervatie: n.trigeminus (sensibel)

n. facialis (motorisch)

Page 10: Gnathologie: diagnostiek en behandeling van … · 2018-08-29 · Bijzondere Tandheelkunde Universitair Medisch Centrum Utrecht Orofaciale pijn kan vele oorzaken hebben TMD hoeft

Bijzondere Tandheelkunde

Universitair Medisch Centrum

Utrecht

Anatomie

n.trigeminus

Page 11: Gnathologie: diagnostiek en behandeling van … · 2018-08-29 · Bijzondere Tandheelkunde Universitair Medisch Centrum Utrecht Orofaciale pijn kan vele oorzaken hebben TMD hoeft

Bijzondere Tandheelkunde

Universitair Medisch Centrum

Utrecht

Orofaciale pijn

Dentogeen

TMD

Neuralgiforme pijn

Hoofdpijn

Gerefereerde pijn

Geprojecteerde pijn

Page 12: Gnathologie: diagnostiek en behandeling van … · 2018-08-29 · Bijzondere Tandheelkunde Universitair Medisch Centrum Utrecht Orofaciale pijn kan vele oorzaken hebben TMD hoeft

Bijzondere Tandheelkunde

Universitair Medisch Centrum

Utrecht

Wat verstaan we onder TMD?

Page 13: Gnathologie: diagnostiek en behandeling van … · 2018-08-29 · Bijzondere Tandheelkunde Universitair Medisch Centrum Utrecht Orofaciale pijn kan vele oorzaken hebben TMD hoeft

Bijzondere Tandheelkunde

Universitair Medisch Centrum

Utrecht

TMD is a collective term

embracing a number of clinical problems

that involve

the masticatory musculature,

the temporomandibular joint and

associated structures, or both.

De Leeuw, Orofacial pain, AAOP guidelines 2008

Page 14: Gnathologie: diagnostiek en behandeling van … · 2018-08-29 · Bijzondere Tandheelkunde Universitair Medisch Centrum Utrecht Orofaciale pijn kan vele oorzaken hebben TMD hoeft

Bijzondere Tandheelkunde

Universitair Medisch Centrum

Utrecht

TMD klinisch:

Drukpijn

Pijn: spieren, nek,

gewricht,

elementen

Gewrichtsgeluiden

Functie gerelateerd

Primaire hulpvraag

Page 15: Gnathologie: diagnostiek en behandeling van … · 2018-08-29 · Bijzondere Tandheelkunde Universitair Medisch Centrum Utrecht Orofaciale pijn kan vele oorzaken hebben TMD hoeft

Bijzondere Tandheelkunde

Universitair Medisch Centrum

Utrecht

Kinderen: 36%

Adolescenten: 43%

Volwassenen: 22%

Nilner&lassing1981, magnusson1993, de Kanter 1993

Prevalentie van symptomen:

Page 16: Gnathologie: diagnostiek en behandeling van … · 2018-08-29 · Bijzondere Tandheelkunde Universitair Medisch Centrum Utrecht Orofaciale pijn kan vele oorzaken hebben TMD hoeft

Bijzondere Tandheelkunde

Universitair Medisch Centrum

Utrecht

5 % van de totale populatie heeft matige tot

ernstige klachten

1,5% behoeft behandeling

Schiffman1986, Magnusson1991, Bibb1991

Prevalentie:

(Dus stad Utrecht ca 5400 patiënten…)

Page 17: Gnathologie: diagnostiek en behandeling van … · 2018-08-29 · Bijzondere Tandheelkunde Universitair Medisch Centrum Utrecht Orofaciale pijn kan vele oorzaken hebben TMD hoeft

Bijzondere Tandheelkunde

Universitair Medisch Centrum

Utrecht

Etiologie:

Trauma (micro\macro)

Psyche

Occlusie

Page 18: Gnathologie: diagnostiek en behandeling van … · 2018-08-29 · Bijzondere Tandheelkunde Universitair Medisch Centrum Utrecht Orofaciale pijn kan vele oorzaken hebben TMD hoeft

Bijzondere Tandheelkunde

Universitair Medisch Centrum

Utrecht

Etiologie:

trauma psyche

occlusie

Page 19: Gnathologie: diagnostiek en behandeling van … · 2018-08-29 · Bijzondere Tandheelkunde Universitair Medisch Centrum Utrecht Orofaciale pijn kan vele oorzaken hebben TMD hoeft

Bijzondere Tandheelkunde

Universitair Medisch Centrum

Utrecht

Etiologie: - Microtrauma

Parafuncties: Klemmen Knarsen

Gewoonten:NagelbijtenFrequent kauwgomgebruikWang en lipbijten

Page 20: Gnathologie: diagnostiek en behandeling van … · 2018-08-29 · Bijzondere Tandheelkunde Universitair Medisch Centrum Utrecht Orofaciale pijn kan vele oorzaken hebben TMD hoeft

Bijzondere Tandheelkunde

Universitair Medisch Centrum

Utrecht

Etiologie:

Page 21: Gnathologie: diagnostiek en behandeling van … · 2018-08-29 · Bijzondere Tandheelkunde Universitair Medisch Centrum Utrecht Orofaciale pijn kan vele oorzaken hebben TMD hoeft

Bijzondere Tandheelkunde

Universitair Medisch Centrum

Utrecht

Etiologie: - macrotrauma

M3 verwijdering

Ongeval

Osteotomie

Intubatie

Artritis t.g.v. trauma

Page 22: Gnathologie: diagnostiek en behandeling van … · 2018-08-29 · Bijzondere Tandheelkunde Universitair Medisch Centrum Utrecht Orofaciale pijn kan vele oorzaken hebben TMD hoeft

Bijzondere Tandheelkunde

Universitair Medisch Centrum

Utrecht

Etiologie: - Psyche

AngstDepressieStress

Van belang zijn:

CopingLocus of control

Carlson 1993, De Leeuw 1993

Page 23: Gnathologie: diagnostiek en behandeling van … · 2018-08-29 · Bijzondere Tandheelkunde Universitair Medisch Centrum Utrecht Orofaciale pijn kan vele oorzaken hebben TMD hoeft
Page 24: Gnathologie: diagnostiek en behandeling van … · 2018-08-29 · Bijzondere Tandheelkunde Universitair Medisch Centrum Utrecht Orofaciale pijn kan vele oorzaken hebben TMD hoeft

Bijzondere Tandheelkunde

Universitair Medisch Centrum

Utrecht

Etiologie: - occlusale associaties

Open beet in het front Overjet groter dan 7 mmAfglijden van Co -> Mo > 2 mm5 ontbrekende posteriore elementenUnilaterale kruisbeet

Seligman cs. [1995]

Page 25: Gnathologie: diagnostiek en behandeling van … · 2018-08-29 · Bijzondere Tandheelkunde Universitair Medisch Centrum Utrecht Orofaciale pijn kan vele oorzaken hebben TMD hoeft

Bijzondere Tandheelkunde

Universitair Medisch Centrum

Utrecht

Symptomen: pijn

•gewricht

•spieren

•gebitselementen

Page 26: Gnathologie: diagnostiek en behandeling van … · 2018-08-29 · Bijzondere Tandheelkunde Universitair Medisch Centrum Utrecht Orofaciale pijn kan vele oorzaken hebben TMD hoeft

Bijzondere Tandheelkunde

Universitair Medisch Centrum

Utrecht

Symptomen:

Myo - Arthro TMD

6%8%

33%

33,00%

20,00%Myogene klachten (Spieren)

Arthrogene klachten

(gewricht)id+r ID-r

A.M.Lobbezoo-Scholte 1993

Page 27: Gnathologie: diagnostiek en behandeling van … · 2018-08-29 · Bijzondere Tandheelkunde Universitair Medisch Centrum Utrecht Orofaciale pijn kan vele oorzaken hebben TMD hoeft

Bijzondere Tandheelkunde

Universitair Medisch Centrum

Utrecht

Symptomen: - myogeen

•Pijn in rust en functie

•Bewegings beperking

•Vaak bilateraal

•Correlaat: Vaak nekpijn schouder klachten

Page 28: Gnathologie: diagnostiek en behandeling van … · 2018-08-29 · Bijzondere Tandheelkunde Universitair Medisch Centrum Utrecht Orofaciale pijn kan vele oorzaken hebben TMD hoeft

Bijzondere Tandheelkunde

Universitair Medisch Centrum

Utrecht

•Voorlichting en leefregels

•Fysiotherapie

•Psychologische ondersteuning

•Spalk

•Of een combinatie bij VAS>60

Myogene TMD: therapie

Page 29: Gnathologie: diagnostiek en behandeling van … · 2018-08-29 · Bijzondere Tandheelkunde Universitair Medisch Centrum Utrecht Orofaciale pijn kan vele oorzaken hebben TMD hoeft

Bijzondere Tandheelkunde

Universitair Medisch Centrum

Utrecht

Myogene TMD: Fysio

Page 30: Gnathologie: diagnostiek en behandeling van … · 2018-08-29 · Bijzondere Tandheelkunde Universitair Medisch Centrum Utrecht Orofaciale pijn kan vele oorzaken hebben TMD hoeft

Bijzondere Tandheelkunde

Universitair Medisch Centrum

Utrecht

Myogene TMD: Fysio

Page 31: Gnathologie: diagnostiek en behandeling van … · 2018-08-29 · Bijzondere Tandheelkunde Universitair Medisch Centrum Utrecht Orofaciale pijn kan vele oorzaken hebben TMD hoeft

Bijzondere Tandheelkunde

Universitair Medisch Centrum

Utrecht

Myogene TMD: Fysio

Page 32: Gnathologie: diagnostiek en behandeling van … · 2018-08-29 · Bijzondere Tandheelkunde Universitair Medisch Centrum Utrecht Orofaciale pijn kan vele oorzaken hebben TMD hoeft

Bijzondere Tandheelkunde

Universitair Medisch Centrum

Utrecht

Myogene TMD: spalk

Page 33: Gnathologie: diagnostiek en behandeling van … · 2018-08-29 · Bijzondere Tandheelkunde Universitair Medisch Centrum Utrecht Orofaciale pijn kan vele oorzaken hebben TMD hoeft

Bijzondere Tandheelkunde

Universitair Medisch Centrum

Utrecht

Myogene TMD

Myogene TMD is vaak goed behandelbaarmaar recidief gevoelig

Page 34: Gnathologie: diagnostiek en behandeling van … · 2018-08-29 · Bijzondere Tandheelkunde Universitair Medisch Centrum Utrecht Orofaciale pijn kan vele oorzaken hebben TMD hoeft

Bijzondere Tandheelkunde

Universitair Medisch Centrum

Utrecht

Artrogene TMD

•Klachten:•Pijn bij functie•Gewrichts geluiden•Vaak unilateraal

Correlaat: Vaak myogene klachten

Page 35: Gnathologie: diagnostiek en behandeling van … · 2018-08-29 · Bijzondere Tandheelkunde Universitair Medisch Centrum Utrecht Orofaciale pijn kan vele oorzaken hebben TMD hoeft

Bijzondere Tandheelkunde

Universitair Medisch Centrum

Utrecht

Artrogene TMD

•Discus verplaatsing met reductie

•Discus verplaatsing zonder reductie

•Artrosis Deformans

•Luxatie

•Ontstekingen Arthritis (tgv trauma)

•Capsulitis

Page 36: Gnathologie: diagnostiek en behandeling van … · 2018-08-29 · Bijzondere Tandheelkunde Universitair Medisch Centrum Utrecht Orofaciale pijn kan vele oorzaken hebben TMD hoeft

Bijzondere Tandheelkunde

Universitair Medisch Centrum

Utrecht

ADD+R

Page 37: Gnathologie: diagnostiek en behandeling van … · 2018-08-29 · Bijzondere Tandheelkunde Universitair Medisch Centrum Utrecht Orofaciale pijn kan vele oorzaken hebben TMD hoeft

Bijzondere Tandheelkunde

Universitair Medisch Centrum

Utrecht

ADD-R

A.M.Lobbezoo-Scholte 1993

Page 38: Gnathologie: diagnostiek en behandeling van … · 2018-08-29 · Bijzondere Tandheelkunde Universitair Medisch Centrum Utrecht Orofaciale pijn kan vele oorzaken hebben TMD hoeft

Bijzondere Tandheelkunde

Universitair Medisch Centrum

Utrecht

AD

A.M.Lobbezoo-Scholte 1993

Page 39: Gnathologie: diagnostiek en behandeling van … · 2018-08-29 · Bijzondere Tandheelkunde Universitair Medisch Centrum Utrecht Orofaciale pijn kan vele oorzaken hebben TMD hoeft

Bijzondere Tandheelkunde

Universitair Medisch Centrum

Utrecht

Artrogene TMD, therapie

•Fysiotherapie

•Medicamenteus

•Psychologische ondersteuning

•Spalk

•Injectie

•Chirurgie < 1%

Page 40: Gnathologie: diagnostiek en behandeling van … · 2018-08-29 · Bijzondere Tandheelkunde Universitair Medisch Centrum Utrecht Orofaciale pijn kan vele oorzaken hebben TMD hoeft

Bijzondere Tandheelkunde

Universitair Medisch Centrum

Utrecht

Artrogene TMD, therapie

•Artrocentese:

•Het spoelen van het kaakgewricht, evtcorticostreoid of hyaluronzuurachterlaten.

Page 41: Gnathologie: diagnostiek en behandeling van … · 2018-08-29 · Bijzondere Tandheelkunde Universitair Medisch Centrum Utrecht Orofaciale pijn kan vele oorzaken hebben TMD hoeft

Bijzondere Tandheelkunde

Universitair Medisch Centrum

Utrecht

Artrogene TMD

•De prognose is doorgaans gunstig

•Adaptatie van gewrichtsstructuren

Page 42: Gnathologie: diagnostiek en behandeling van … · 2018-08-29 · Bijzondere Tandheelkunde Universitair Medisch Centrum Utrecht Orofaciale pijn kan vele oorzaken hebben TMD hoeft

Bijzondere Tandheelkunde

Universitair Medisch Centrum

Utrecht

Orofaciale pijn

Dentogeen

TMD

Neuralgiforme pijn

Hoofdpijn

Gerefereerde pijn

Geprojecteerde pijn

Page 43: Gnathologie: diagnostiek en behandeling van … · 2018-08-29 · Bijzondere Tandheelkunde Universitair Medisch Centrum Utrecht Orofaciale pijn kan vele oorzaken hebben TMD hoeft

Bijzondere Tandheelkunde

Universitair Medisch Centrum

Utrecht

Orofaciale pijn, gerefereerd

Pijn waarvan de oorzaak niet is gelegen op de plek waar de pijn wordt gevoeld

Page 44: Gnathologie: diagnostiek en behandeling van … · 2018-08-29 · Bijzondere Tandheelkunde Universitair Medisch Centrum Utrecht Orofaciale pijn kan vele oorzaken hebben TMD hoeft
Page 45: Gnathologie: diagnostiek en behandeling van … · 2018-08-29 · Bijzondere Tandheelkunde Universitair Medisch Centrum Utrecht Orofaciale pijn kan vele oorzaken hebben TMD hoeft

Bijzondere Tandheelkunde

Universitair Medisch Centrum

Utrecht

Orofaciale pijn, gerefereerd

Page 46: Gnathologie: diagnostiek en behandeling van … · 2018-08-29 · Bijzondere Tandheelkunde Universitair Medisch Centrum Utrecht Orofaciale pijn kan vele oorzaken hebben TMD hoeft

Bijzondere Tandheelkunde

Universitair Medisch Centrum

Utrecht

Orofaciale pijn, gerefereerd

Page 47: Gnathologie: diagnostiek en behandeling van … · 2018-08-29 · Bijzondere Tandheelkunde Universitair Medisch Centrum Utrecht Orofaciale pijn kan vele oorzaken hebben TMD hoeft

Bijzondere Tandheelkunde

Universitair Medisch Centrum

Utrecht

Orofaciale pijn, gerefereerd

Als er geen objectiveerbare redenen zijn voor

dentogene klachten,

Denk dan aan gerefereerde pijn

Page 48: Gnathologie: diagnostiek en behandeling van … · 2018-08-29 · Bijzondere Tandheelkunde Universitair Medisch Centrum Utrecht Orofaciale pijn kan vele oorzaken hebben TMD hoeft

Bijzondere Tandheelkunde

Universitair Medisch Centrum

Utrecht

Orofaciale pijn, gerefereerd

De plaats waar de pijn wordt gevoeld is niet de bron van waaruit de pijn ontstaat

Page 49: Gnathologie: diagnostiek en behandeling van … · 2018-08-29 · Bijzondere Tandheelkunde Universitair Medisch Centrum Utrecht Orofaciale pijn kan vele oorzaken hebben TMD hoeft

Bijzondere Tandheelkunde

Universitair Medisch Centrum

Utrecht

Gerefereerde pijn

Travell&Simons: The Triggerpoint Manual

Page 50: Gnathologie: diagnostiek en behandeling van … · 2018-08-29 · Bijzondere Tandheelkunde Universitair Medisch Centrum Utrecht Orofaciale pijn kan vele oorzaken hebben TMD hoeft

Bijzondere Tandheelkunde

Universitair Medisch Centrum

Utrecht

•m. masseter : molaarstreek maxilla en mandibula

•m. temporalis : molaarstreek maxilla, achter het oog

•m. trapezius : oor, temporaal en kaakhoek

•m. sternocleidomastoideus: temporaal en boven oog

Gerefereerde pijn

Page 51: Gnathologie: diagnostiek en behandeling van … · 2018-08-29 · Bijzondere Tandheelkunde Universitair Medisch Centrum Utrecht Orofaciale pijn kan vele oorzaken hebben TMD hoeft

Bijzondere Tandheelkunde

Universitair Medisch Centrum

Utrecht

Page 52: Gnathologie: diagnostiek en behandeling van … · 2018-08-29 · Bijzondere Tandheelkunde Universitair Medisch Centrum Utrecht Orofaciale pijn kan vele oorzaken hebben TMD hoeft
Page 53: Gnathologie: diagnostiek en behandeling van … · 2018-08-29 · Bijzondere Tandheelkunde Universitair Medisch Centrum Utrecht Orofaciale pijn kan vele oorzaken hebben TMD hoeft

Bijzondere Tandheelkunde

Universitair Medisch Centrum

Utrecht

Orofaciale pijn

Dentogeen

TMD

Neuralgiforme pijn

Hoofdpijn

Gerefereerde pijn

Geprojecteerde pijn

Page 54: Gnathologie: diagnostiek en behandeling van … · 2018-08-29 · Bijzondere Tandheelkunde Universitair Medisch Centrum Utrecht Orofaciale pijn kan vele oorzaken hebben TMD hoeft

Bijzondere Tandheelkunde

Universitair Medisch Centrum

Utrecht

Geprojecteerde pijn

Cardiale ischemie veroorzaakt vaak orofaciale pijn

• 6% als enig symptoom

• 32% in combinatie met andere klachten

• Bij late/foute diagnose 8x grotere mortaliteit

• Vooral vrouwen p=.031

Kreimer, Okeson JADA 2007;(1):74-9.

Page 55: Gnathologie: diagnostiek en behandeling van … · 2018-08-29 · Bijzondere Tandheelkunde Universitair Medisch Centrum Utrecht Orofaciale pijn kan vele oorzaken hebben TMD hoeft

Bijzondere Tandheelkunde

Universitair Medisch Centrum

Utrecht

Orofaciale pijn kan vele oorzaken hebben

TMD hoeft niet de enige aandoening te zijn, er kan sprake zijn van mengbeeldenDenk bij pijn ook aan andere oorzaken.

Alvorens te behandelen stel een diagnose, maak een dd

Bij twijfel en uitblijven resultaat: TG, KNO, Neuroloog, HA e.d. consulteren

Page 56: Gnathologie: diagnostiek en behandeling van … · 2018-08-29 · Bijzondere Tandheelkunde Universitair Medisch Centrum Utrecht Orofaciale pijn kan vele oorzaken hebben TMD hoeft

Bijzondere Tandheelkunde

Universitair Medisch Centrum

Utrecht

En Morgen…….?

Het 1 minuut onderzoek

Page 57: Gnathologie: diagnostiek en behandeling van … · 2018-08-29 · Bijzondere Tandheelkunde Universitair Medisch Centrum Utrecht Orofaciale pijn kan vele oorzaken hebben TMD hoeft

Bijzondere Tandheelkunde

Universitair Medisch Centrum

Utrecht

1. Korte anamnese:

•Waar heeft u pijn?

•Hoe lang al?

•Wanneer?

•Wijst u het eens aan?

•Is er een ontstaansmoment?

•Zijn er stressoren?

Page 58: Gnathologie: diagnostiek en behandeling van … · 2018-08-29 · Bijzondere Tandheelkunde Universitair Medisch Centrum Utrecht Orofaciale pijn kan vele oorzaken hebben TMD hoeft

Bijzondere Tandheelkunde

Universitair Medisch Centrum

Utrecht

2.Kijken:

Beweging kaak

Deviatie?

Beperkte opening?

Page 59: Gnathologie: diagnostiek en behandeling van … · 2018-08-29 · Bijzondere Tandheelkunde Universitair Medisch Centrum Utrecht Orofaciale pijn kan vele oorzaken hebben TMD hoeft

Bijzondere Tandheelkunde

Universitair Medisch Centrum

Utrecht

3. Palperen:

Spieren

Gewricht

nek

Page 60: Gnathologie: diagnostiek en behandeling van … · 2018-08-29 · Bijzondere Tandheelkunde Universitair Medisch Centrum Utrecht Orofaciale pijn kan vele oorzaken hebben TMD hoeft

Bijzondere Tandheelkunde

Universitair Medisch Centrum

Utrecht

TMD?

Zelf behandelen?

Verwijzen?

Page 61: Gnathologie: diagnostiek en behandeling van … · 2018-08-29 · Bijzondere Tandheelkunde Universitair Medisch Centrum Utrecht Orofaciale pijn kan vele oorzaken hebben TMD hoeft

Bijzondere Tandheelkunde

Universitair Medisch Centrum

Utrecht

Begin eens niet met een spalk….

Leefregels…..

Fysiotherapie

Page 62: Gnathologie: diagnostiek en behandeling van … · 2018-08-29 · Bijzondere Tandheelkunde Universitair Medisch Centrum Utrecht Orofaciale pijn kan vele oorzaken hebben TMD hoeft

Bijzondere Tandheelkunde

Universitair Medisch Centrum

Utrecht

www.nvof.nl

Page 63: Gnathologie: diagnostiek en behandeling van … · 2018-08-29 · Bijzondere Tandheelkunde Universitair Medisch Centrum Utrecht Orofaciale pijn kan vele oorzaken hebben TMD hoeft

Bijzondere Tandheelkunde

Universitair Medisch Centrum

Utrecht

www.nvof.nl