Geo-informatiediensten:

tussen gegevens en toepassingen

Geo-informatiediensten: tussen gegevens en toepassingen, Antwerpen 11 februari 2004

Henk Ottens

Universiteit UtrechtFaculteit Geowetenschappen

Departement Sociale Geografie en PlanologieSectie Geo-informatie

Hoogleraar Sociale Geografiei.h.b.

Geografische Informatieverwerking

Geo-informatiediensten:

tussen gegevens en toepassingen

Geo-informatiediensten: tussen gegevens en toepassingen, Antwerpen 11 februari 2004

Overzicht

1. Het wezen van geografische informatie(verwerking)

2. De ontwikkeling van de technologie

3. De invoering van de technologie

4. Geo-data/informatie infrastructuren

5. GDI in de Verenigde Staten en Europa

6. GDI in Nederland en Vlaanderen

Geografische informatie(verwerking) 1

Geo-informatiediensten: tussen gegevens en toepassingen, Antwerpen 11 februari 2004

geografische informatie:

gegevens over objecten (reëel, virtueel) diegerelateerd kunnen worden aan een plaats op het aardoppervlak (een geografische component hebben):

geometrische kenmerken (locatie, vorm, topologie), attribuutkenmerken (thematische variablen) en temporele kenmerken (tijddimensie)

geografische informatieverwerking: • combineren van geografische, attribuut- en temporele gegevens• combinatie/integratie van geo-informatie uit verschillende bronnen en in verschillende indelingen (formats)• gecombineerde geografische/thematische bewerkingen• cartografische gebruikersinterface en uitvoer van resultaten

Geografische informatie(verwerking) 2

Geo-informatiediensten: tussen gegevens en toepassingen, Antwerpen 11 februari 2004

waarom is geografische informatie speciaal:

1. multidimensionaal: vastlegging locatie vereist 2/3D specificatie

2. zeer omvangrijke gegevensbestanden

3. telkens projectie op plat vlak voor cartografische weergave

4. er zijn speciale, lokationele bewerkingsalgoritmen noodzakelijk

5. er is vaak veel voorbewerking van gegevens noodzakelijk

6. het actualiseren van de gegevens is complex en duur

7. het weergeven van informatie is bewerkingsintensief

daarom: ontwikkeling speciale informatiesystemen: GIS

De technische geschiedenis van GIS

Geo-informatiediensten: tussen gegevens en toepassingen, Antwerpen 11 februari 2004

beeldverwerking wiskunde/statistiek1970

aardbeeld-verwerking(remote sensing)

geostatistiekgeomodellering

1975

1980 GIS-1

databasebeheer(DBMS)

computer-ontwerpen(CAD)

1985

1990

GIS-2

GIS-3

vastgoed-informatiesystemen(LIS)

automatedmappingfacilitiesManagement(AM/FM)

computercartografie

computer-grafiek/

GIS onderdeel bedijfsautomatisering

Geo-informatiediensten: tussen gegevens en toepassingen, Antwerpen 11 februari 2004

Ontwikkelingsfasen GIS

Geo-informatiediensten: tussen gegevens en toepassingen, Antwerpen 11 februari 2004

1970-1980 innovatie:• technische specialisten• fundamenteel onderzoek

1995-2005 verspreiding• gebruik op grote schaal• gebruik voor veel meer toepassingen• ook bedrijfs-GIS en consumenten-GIS• mobiel-GIS (GIS+GPS), web-GIS (interactief-GIS)

1990-1995 gebruik• eindgebruikers, commerciële aanbieders• praktische toepassingen

1980-1990 ontwikkeling• specialistische toepassers, promotie technologie• hulpmiddel voor onderzoek, proefprojecten

Diffusie GIS in organisaties

Geo-informatiediensten: tussen gegevens en toepassingen, Antwerpen 11 februari 2004

Fase 5 voldragen automatisering

(afgeleid van het model van Nolan: positief -> normatief)

Fase 1 aanvang automatisering:• eenvoudige toepassingen (gegevensbeheer,

kaartvervaardiging), door enkele specialisten (bottom-up)

Fase 2 verspreiding van systemen:• eilandautomatisering, veel experimenten, sterke

kostenstijgingen, door enthousiastelingen (bottom-up)

Fase 3 integratie in de organisatie:• technische integratie en professionalisering (top-down)

Fase 4 centrale gegevensbestanden• organisatorische integratie en

inpassing

Geo-informatie infrastructuren

Geo-informatiediensten: tussen gegevens en toepassingen, Antwerpen 11 februari 2004

termen:(geo)spatial data-infrastructure (SDI, GSDI), geographical information infrastructure (GII)

primair doel:optimaliseren van het gebruik van (dure) geografische gegevens: een keer verzamelen en beheren, meer keren gebruiken (datadelen)

initiatieven:vaak eerst binnen organisaties/bedrijven die veel geodata gebruiken; daarna ook voor landen, regio’s en wereldwijd

basiscomponenten:1. gegevensbestanden (centraal/decentraal)2. informatiediensten (beleid, standaarden, protocollen,

gegevenscatalogus, portaalsites, makelaarsites, leveringssites)

Geo-informatiediensten: tussen gegevens en toepassingen, Antwerpen 11 februari 2004

National Spatial Data Infrastructure 1

Geo-informatie diensten: tussen gegevens en toepassingen, Antwerpen 11 februari 2004

National Spatial Data Infrastructure 2

Geo-informatie diensten: tussen gegevens en toepassingen, Antwerpen 11 februari 2004

National Spatial Data Infrastructure 3

Geo-informatie diensten: tussen gegevens en toepassingen, Antwerpen 11 februari 2004

ImplementatieNSDI:

FederalGeographicDataCommittee

National Spatial Data Infrastructure 4

Geo-informatie diensten: tussen gegevens en toepassingen, Antwerpen 11 februari 2004

NSDIDataPortaal

Geo-informatie diensten: tussen gegevens en toepassingen, Antwerpen 11 februari 2004

Open GIS 1

Geo-informatie diensten: tussen gegevens en toepassingen, Antwerpen 11 februari 2004

Voorwaarde voor SDI: interoperabiliteit van systemen

Organisatie Open GIS consortium

Geo-informatie diensten: tussen gegevens en toepassingen, Antwerpen 11 februari 2004

Interoperabiliteit in drie lagen

Geo-informatie diensten: tussen gegevens en toepassingen, Antwerpen 11 februari 2004

SDI in Europa

Geo-informatie diensten: tussen gegevens en toepassingen, Antwerpen 11 februari 2004

Infrastructure for Spatial Information in Europe

INSPIRE

Geo-informatie diensten: tussen gegevens en toepassingen, Antwerpen 11 februari 2004

GDI-bedrijfsmodellen

Geo-informatie diensten: tussen gegevens en toepassingen, Antwerpen 11 februari 2004

Verenigde Staten

• gratis overheidsgegevens

• alleen basale gegevens

• zijn al betaald via belasting

• stimuleert eenmalige aanmaak

• stimuleert maximaal gebruik

• stimuleert commerciëlegegevensveredeling

• leidt tot ‘markt’-standaarden

West-Europa

• kosten aanmaak deels betaald door gebruikers

• hoogwaardige gegevens(gedetailleerd, actueel)

• stimuleert optimaal gebruik

• bevordert hoogwaardige overheidsdienstverlening

• bevordert gebruik officiële standaarden en gegevens-uitwisseling

Global Data Infrastructure

Geo-informatie diensten: tussen gegevens en toepassingen, Antwerpen 11 februari 2004

Ruimte voor Geo-Informatie 1

Geo-informatie diensten: tussen gegevens en toepassingen, Antwerpen 11 februari 2004

• programma voor de uitbouw van een GII in Nederland

• subsidie in het kader van het Besluit investeringen in de kennisinfrastruktuur (Bsik, eerst ICES/KIS genoemd)

• totaal ca. € 800 mln beschikbaar in Bsik-pot (aardgasgelden)

• € 33 mln. gevraagd en € 20 mln. toegekend aan RvGI

• totale omvang RvGI-programma: € 68 mln.

• samenwerking overheid-bedrijfsleven-universiteiten

• projecten voor onderwijs, onderzoek, produkt- en procesontwikkeling

• start 2004

Ruimte voor Geo-Informatie 2

Geo-informatie diensten: tussen gegevens en toepassingen, Antwerpen 11 februari 2004

opzet van het programma

vraag aanbod

maatschappelijkethema’s

bestaandevraag

nieuwevraag

nationalegeo-informatieinfrastructuur

authentiekegeo-registraties

ontsluiting

maatschappelijkevraagstukken enmarkt

bedrijfs-en product-innovaties

fundamenteel en strategisch onderzoek en onderwijs

1

6

3

4

5

2

GIS-Vlaanderen 1

Geo-informatie diensten: tussen gegevens en toepassingen, Antwerpen 11 februari 2004

GIS-Vlaanderen 2

Geo-informatie diensten: tussen gegevens en toepassingen, Antwerpen 11 februari 2004