Post on 04-Feb-2016
description
Evaluatie Meststoffenwet Evaluatie Meststoffenwet 20072007
Een selectie uit de voorlopige Een selectie uit de voorlopige resultatenresultaten
Martin van Rietschoten
Directie Landbouw
Ministerie van LNV
27 juni 2007
Doel van de evaluatieDoel van de evaluatie
• Formeel: Tweede Kamer informeren Formeel: Tweede Kamer informeren over de werking en effectiviteit van over de werking en effectiviteit van de Meststoffenwet (art. 46 Msw)de Meststoffenwet (art. 46 Msw)
• Aanvullend: Wetenschappelijke Aanvullend: Wetenschappelijke onderbouwing van beleidskeuzes en onderbouwing van beleidskeuzes en politieke besluitvorming.politieke besluitvorming.
Aanvullende doelenAanvullende doelen
• Onderbouwing N-gebruiksnormen Onderbouwing N-gebruiksnormen uitspoelingsgevoelige AT-gewassen uitspoelingsgevoelige AT-gewassen op zand voor 2008 en 2009op zand voor 2008 en 2009
• Onderbouwing P-normen 2009Onderbouwing P-normen 2009
• Varkens- en pluimveerechtenVarkens- en pluimveerechten
• Werking stelsel 2006 (eerste indruk)Werking stelsel 2006 (eerste indruk)
KaderKader
• Toezeggingen Tweede KamerToezeggingen Tweede Kamer
• MeststoffenwetMeststoffenwet
• Derde Actieprogramma NitraatDerde Actieprogramma Nitraat
• Decembernota 2006Decembernota 2006
Werkwijze EMW 2007 (1)Werkwijze EMW 2007 (1)
TerugblikTerugblik (RIVM, LEI, RIZA, Alterra) (RIVM, LEI, RIZA, Alterra)
• Milieukwaliteit en nutriëntenbelasting t/m Milieukwaliteit en nutriëntenbelasting t/m 20052005– Bodem, grondwater, oppervlaktewaterBodem, grondwater, oppervlaktewater
• Instrumenten en bedrijfseffecten t/m 2006Instrumenten en bedrijfseffecten t/m 2006– Veranderingen t.o.v. MINASVeranderingen t.o.v. MINAS– Veestapel, Excretie, Mineralenproductie, -Veestapel, Excretie, Mineralenproductie, -
gebruikgebruik– Registraties BIN, DRRegistraties BIN, DR
Werkwijze EMW 2007 (2)Werkwijze EMW 2007 (2)
Heden (WU, LEI)Heden (WU, LEI)
• Beleving en houdingBeleving en houding– Interviews met ondernemers en hun Interviews met ondernemers en hun
netwerknetwerk– Toekomst ondernemingToekomst onderneming– Mestbeleid vormt onderdeelMestbeleid vormt onderdeel
Werkwijze EMW 2007 (3)Werkwijze EMW 2007 (3)
Vooruitblik Vooruitblik
• Mestmarkt en mestafzet (LEI, LNV-DR, CBS)Mestmarkt en mestafzet (LEI, LNV-DR, CBS)
• Bedrijfseconomische effecten (PPO, ASG, Bedrijfseconomische effecten (PPO, ASG, PRI)PRI)– Melkvee, akkerbouw, tuinbouwMelkvee, akkerbouw, tuinbouw
• Milieukundige effecten (Alterra, MNP)Milieukundige effecten (Alterra, MNP)– Grondwater en (regionaal) oppervlaktewaterGrondwater en (regionaal) oppervlaktewater
• Dierrechten (LEI)Dierrechten (LEI)– Ontschotting (2008) en afschaffen (2015)Ontschotting (2008) en afschaffen (2015)
Werkwijze EMW 2007 (4)Werkwijze EMW 2007 (4)
Synthese (MNP): opdracht LNV/VROMSynthese (MNP): opdracht LNV/VROM• Samenvatten en verbinden deelprojecten en overig Samenvatten en verbinden deelprojecten en overig
relevant materiaalrelevant materiaal• Representativiteit van conclusiesRepresentativiteit van conclusies
– EMW uitspraken op landelijk, sector, teelt, regio niveauEMW uitspraken op landelijk, sector, teelt, regio niveau– Aansluiting belevingswereldAansluiting belevingswereld
Synthese (MNP): aanvullendSynthese (MNP): aanvullend• Percepties mestproblematiekPercepties mestproblematiek• EU-benchmarking N-overschot en nitraatEU-benchmarking N-overschot en nitraat• Uitgangspunten opschaling economieUitgangspunten opschaling economie• Neveneffecten ammoniakNeveneffecten ammoniak
Bodemoverschot t/m 2005 Bodemoverschot t/m 2005 (1)(1)
MINAS overschotten stikstof melkvee op zand (kg/ha)
0
50
100
150
200
250
300
1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005
Norm "nat" bedrijf
Norm "droog" bedrijf
Zand
Uitsp. gevoelig zand
Bodemoverschot t/m 2005 Bodemoverschot t/m 2005 (2)(2)
Netto bodembelasting cultuugrond
0
100
200
300
400
500
600
1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005
mln kg P2O5
mln kg N
Nitraatconcentraties o.b.v. Nitraatconcentraties o.b.v. LMMLMM
0
50
100
150
200
1991 1993 1995 1997 1999 2001 2003 2005
nitra
atc
oncentr
atie (
mg/l)
zand
klei
weercorrectie
2003-2005: • Nitraat zand ca 80 mg/l • Overschrijding (40% > 50 mg/)
Hoofdgrondsoortregio % bedrijven onder norm Veen 97 Klei 70
zand nat 45 zand droog 34
Löss 5
Oppervlaktekwaliteit Oppervlaktekwaliteit StikstofStikstof
Stikstof (in mgN/ l)
0
1
2
3
4
5
6
7
1985 1990 1995 2000 2005
2005 = Concentratie N-oppervlaktewater 3-4 mg/l= Overschrijding 35% < 2,2 mg/l= Verklaring trends onzeker
Oppervlaktewaterkwaliteit Oppervlaktewaterkwaliteit fosforfosfor
Fosfor (in mgP/ l)
0
0,1
0,2
0,3
0,4
0,5
0,6
0,7
0,8
1985 1990 1995 2000 2005
zandkleiveenMTR-zomergemiddelde
2005 = Concentratie P-oppervlaktewater 0,15 mg/l= Overschrijding 55% < 0,15 mg/l= Verklaring trends onzeker
Ontwikkeling veestapel t/m Ontwikkeling veestapel t/m 20062006
Ontwikkeling veestapel
0,60
0,70
0,80
0,90
1,00
1,10
1,20
1,30
2001 2002 2003 2004 2005 2006
Ind
ex (
1=20
01)
Vleesvarkens
Fokzeugen
Vleeskuikens
Vleeskuikenouderdieren
Leghennen
Melk- en kalfkoeien
Vleeskalveren
Mestproductie t/m 2006 Mestproductie t/m 2006 (fosfaat)(fosfaat)
Fosfaatproductie in mest
0
30000
60000
90000
120000
150000
180000
2002 2003 2004 2005 2006Jaar
ton
per
jaar
Melkvee
Varkens
Pluimvee,konijnen,pelsdieren
Vleesvee,schapen,geiten,vleeskalveren
Totaal
Referentiejaar
Afvoer dierlijke mestAfvoer dierlijke mestGeregistreerde hoeveelheid getransporteerde
mest
0,0
2,0
4,0
6,0
8,0
10,0
12,0
14,0
16,0
18,0
2003 2004 2005 2006Jaar
Miljo
en
to
n
Totaal mest
Varkensmest
Rundveemest
Pluimveemest
Mengmest/anders
OOM/paardenmest
Derogatie
Prijzen afvoer met gemiddeld € 10,-/m3 gestegen
Definitie dierlijke mest
Bedrijfseconomische analyseBedrijfseconomische analyseAT-normen 2008 en 2009AT-normen 2008 en 2009
StikstofStikstof• Melkvee en akkerbouw-kleiMelkvee en akkerbouw-klei
– 2009 normen2009 normen
• Akker en tuinbouw zand/löss Akker en tuinbouw zand/löss – 3 varianten gebruiksnorm: -10%, -20%, -30%3 varianten gebruiksnorm: -10%, -20%, -30%– Alleen voor uitspoelings gevoelige AT gewassenAlleen voor uitspoelings gevoelige AT gewassen
Fosfaat Fosfaat • indicatieve normen: AT 95 indicatieve normen: AT 95 →→ 8080; MVH 110 ; MVH 110
→ 95 kg/ha→ 95 kg/ha
Daling economisch resultaat AT tov Daling economisch resultaat AT tov 20062006
(euro/ha)(euro/ha) 2009 2009 -10%-10% -20%-20% -30%-30%
AkkerbouwAkkerbouw
• Zandlöss Zandlöss 0-400-40 0-400-40 0-550-55
• KleiKlei 15-3515-35
VLGGVLGG
• ZandZand 0-550-55 110-215 110-215 310-455 310-455
• KleiKlei 0-200-20
BloembollenBloembollen
• DuinzandDuinzand 00 25-3525-35 250250
• LeliesLelies 100100 500500 10001000
Mogelijke maatregelenMogelijke maatregelen
besparing bij inzet besparing bij inzet maatregelmaatregel
(kortingspercentage 30%)(kortingspercentage 30%)• Akkerbouw Zand-LössAkkerbouw Zand-Löss
– Groenbemesters Groenbemesters 0%0%– Geleide bemestingGeleide bemesting 20-50%20-50%
• Vollegrondsgroente zand-lössVollegrondsgroente zand-löss– Groenbemesters Groenbemesters 50-75%50-75%– Extra varkensdrijfmest Extra varkensdrijfmest 20%20%– Geleide bemestingGeleide bemesting 30%30%
• BloembollenBloembollen– Duinzand; GFT-inzet ipv stalmest Duinzand; GFT-inzet ipv stalmest 100%100%– Lelies VDM/GFT + extra landLelies VDM/GFT + extra land 80%80%
Discussiepunt is beschikbaarheid GFT, juiste mestsoortenDiscussiepunt is beschikbaarheid GFT, juiste mestsoorten
Daling economisch resultaat Daling economisch resultaat melkveemelkvee• 2009 norm ten opzichte van 20062009 norm ten opzichte van 2006
– In 2006 kosten van extra mestafzetIn 2006 kosten van extra mestafzet
• Zand: 0-45 euro/ha; Zand: 0-45 euro/ha; – extra ruwvoerkosten groter dan kunstmest-extra ruwvoerkosten groter dan kunstmest-
besparingbesparing• Klei en veen geen extra kostenKlei en veen geen extra kosten
• Door eiwitarm voeren (maïs, bietenpulp) en Door eiwitarm voeren (maïs, bietenpulp) en uitbesteding jongvee compensatie mogelijkuitbesteding jongvee compensatie mogelijk– beschikbaarheid; neveneffecten excretie?beschikbaarheid; neveneffecten excretie?
Bedrijfsresultaten melkvee met Bedrijfsresultaten melkvee met hoog/laag Nhoog/laag N
34341681682562563535147147226226Overschot Overschot kg/hakg/ha
0,60,629,529,530,230,20030,530,530,530,5Saldo euro/100 Saldo euro/100 kgkg
%verschil%verschilLaag NLaag NHoog NHoog N%verschil%verschilLaag NLaag NHoog NHoog N
3434
42420,040,04
11,011,00,060,06
17,117,13535
35350,040,04
11,811,80,060,06
18,118,1Kg N/k-euroKg N/k-euro
kg N/ton melkkg N/ton melk
111201201191191192929191KrachtvoerKrachtvoer
232314014019519546468989164 164 KunstmestKunstmest
700.000 kg melk700.000 kg melk500.000 kg melk500.000 kg melk
Fosfaatstand bouwland 1998-Fosfaatstand bouwland 1998-20032003
aantal
27414
23989
15035
18779
15685
gem. 0.7% 5.3% 14.2% 27.7% 21.4% 30.7%
st.dev. 0.3 0.7 2.4 1.5 1.0 3.5
Nederland: bouwland op alle grondsoorten
0
10
20
30
40
50
1998 0.50 6.20 18.30 29.90 20.30 24.80
2000 1.00 5.80 14.10 28.00 21.00 30.20
2001 0.51 5.13 13.44 27.76 21.11 32.04
2002 0.64 5.01 12.77 26.68 21.59 33.29
2003 1.01 4.55 12.15 25.99 23.00 33.09
zeer laag laag voldoende ruim voldoende vrij hoog hoog
Percentage monsters• P-toestand hoog en stijgend• Conform advies 80%: P-gift=P-afvoer, 30% P-gift=0 • mogelijk onderschatting praktijksituatie
P-toestand bodem in relatie tot P-toestand bodem in relatie tot bemestingsadviesbemestingsadvies
P-toestand (Pw of P-Al) Bemestingsadvies % van landbouwareaal
Laag/ vrij laag (<20) reparatie bemesting;1) 4%
Voldoende (20-30) overschot < 20 kg/ha 29%
Ruim voldoende-vrij hoog (30-60) P-gift = afvoer via gewas 39%
Hoog en zeer hoog (>60) geen P-gift 28% 1)alleen voor maïs- en bouwland relevant
Fosfaatgebruiksnorm en Fosfaatgebruiksnorm en afzetruimteafzetruimte
• Binnenlandse afzet 2006Binnenlandse afzet 2006
• Normstelling 2006Normstelling 2006
• Normstelling 2009Normstelling 2009
• Normstelling 2015Normstelling 2015– 70% areaal EvenwBem.70% areaal EvenwBem.
• Nulbemesting op 250.000 Nulbemesting op 250.000 ha akkerbouw en maïs met ha akkerbouw en maïs met P-toestand hoogP-toestand hoog
• 140 DM + 50 KM mln kg140 DM + 50 KM mln kg
• 195195
• 165165
• 145145– 150150
• 130130
} 50 mln kg65 mln kg
Toekomstige milieueffectenToekomstige milieueffecten
Ex ante Milieu (1)Ex ante Milieu (1)
Vraagstelling:Vraagstelling:
• Wordt de nitraatdoelstelling voor Wordt de nitraatdoelstelling voor grondwater bereikt. En zo ja, wanneer?grondwater bereikt. En zo ja, wanneer?
• Wat is het effect van de Wat is het effect van de gebruiksnormen (N+P) op de kwaliteit gebruiksnormen (N+P) op de kwaliteit van het kleine oppervlaktewater? van het kleine oppervlaktewater?
• Wordt voldaan aan de eisen van de Wordt voldaan aan de eisen van de KRW? KRW?
Ex ante Milieu (2)Ex ante Milieu (2)
• Diverse schaalniveaus i.v.m. Diverse schaalniveaus i.v.m. onduidelijkheid doelonduidelijkheid doel – Voorbeeld voor nitraat in grondwater Voorbeeld voor nitraat in grondwater
landbouwgebied totaal landbouwgebied totaal zandgebied totaal zandgebied totaal per grondwaterklasse (droog zand, overig zand) per grondwaterklasse (droog zand, overig zand) grondwaterregiogrondwaterregio
• Oppervlaktewater: Oppervlaktewater: doel KRW nog niet helderdoel KRW nog niet helder. . – Daarom modeluitkomsten toetsen aan: Daarom modeluitkomsten toetsen aan:
N-doelen: range: 1-5 mg/l N-doelen: range: 1-5 mg/l P-doelen: range: 0,07-0,5 mg/l P-doelen: range: 0,07-0,5 mg/l
– Rekening houden met retentie in watersysteem Rekening houden met retentie in watersysteem
• Aandacht voor Aandacht voor onzekerhedenonzekerheden in uitkomsten (o.a. in uitkomsten (o.a. weer)weer)
Effect van 30% korting N-Effect van 30% korting N-gebruiksnormgebruiksnorm
Nitraat zandgrondenvast weer (1985)
0.0
20.0
40.0
60.0
80.0
100.0
120.0
140.0
2000 2005 2010 2015 2020 2025 2030
NO
3 (m
g/l)
2006 2009-30(AT) doel
80
• Daling van 70 naar 60 mg/l t.o.v. 2006 normering• Generiek 30%: -10 mg/l NO3 extra
Effect belasting oppervlaktewater Effect belasting oppervlaktewater (1)(1)
P-belasting opp water
0,0
0,5
1,0
1,5
2,0
2,5
1995 2000 2005 2010 2015 2020 2025 2030 2035
kg/h
a P
2006
2015
Lineair (2015)
Lineair (2006)
P-evenwichts-bemesting leidttot stand-still
2005: 55% < MTR
Effect belasting oppervlaktewater Effect belasting oppervlaktewater (2)(2)
N-belasting opp water
0,0
5,0
10,0
15,0
20,0
25,0
30,0
35,0
40,0
45,0
1995 2000 2005 2010 2015 2020 2025 2030 2035
kg/h
a N
2006
2015
Lineair (2015)
Lineair (2006)
ReductieN-belasting circa20%
2005: 35% < MTR
Voorlopige conclusies (1)Voorlopige conclusies (1)
1.1. Door Door 2006 normen2006 normen – daalt nitraat in zandgebied van daalt nitraat in zandgebied van 80 naar 70 mg/l80 naar 70 mg/l
2.2. Bij Bij 30% korting N-gebruiksnorm in 200930% korting N-gebruiksnorm in 2009 – op op zand/lösszand/löss daalt nitraat van daalt nitraat van 70 naar 60 mg/l70 naar 60 mg/l– In groenteteelt en bollenteelt aanzienlijke In groenteteelt en bollenteelt aanzienlijke
economische risico’seconomische risico’s– In melkveehouderij ruimte voor lagere N-In melkveehouderij ruimte voor lagere N-
bemestingbemesting
Voorlopige conclusies (2)Voorlopige conclusies (2)
3.3. Invoering 2009 Invoering 2009 fosfaatnormenfosfaatnormen (80/95 (80/95 kg/ha)kg/ha)
– Meestal zonder opbrengstdervingMeestal zonder opbrengstderving– Toename vraag naar N-& P-arme organische Toename vraag naar N-& P-arme organische
stof (GFT)stof (GFT)
4.4. Vereenvoudiging Vereenvoudiging dierrechtendierrechten-weghalen -weghalen regionaal schotregionaal schot
– Risico’s voor stijging mestproductieRisico’s voor stijging mestproductie
Conclusies traject 2009-2015-Conclusies traject 2009-2015-202720271.1. P-evenwichtbemestingP-evenwichtbemesting
– Beperkte opbrengstrisico’s voor 70% cultuurareaalBeperkte opbrengstrisico’s voor 70% cultuurareaal– Aanzienlijk afname afzetruimte dierlijke mest (50 mln kg Aanzienlijk afname afzetruimte dierlijke mest (50 mln kg
= 25%)= 25%)– Ruimte bij minder gebruik fosfaatkunstmestRuimte bij minder gebruik fosfaatkunstmest– In 2027 P-effect oppervlaktewaterkwaliteit geringIn 2027 P-effect oppervlaktewaterkwaliteit gering
2.2. Verdere vereenvoudiging of opheffingVerdere vereenvoudiging of opheffing rechtenstelselrechtenstelsel
– Toename druk op gebruiksnormenstelsel bij invoering Toename druk op gebruiksnormenstelsel bij invoering evenwichtsbemestingevenwichtsbemesting
– vergroot risico’s op toename mestoverschotvergroot risico’s op toename mestoverschot– Effect wordt versterkt bij verlaging derogatie, Effect wordt versterkt bij verlaging derogatie,
afschaffing melkquoteringafschaffing melkquotering
Traject besluitvorming 2008-2009 Traject besluitvorming 2008-2009 (1)(1)
• Oplevering Beleidsconcept Synthese Oplevering Beleidsconcept Synthese 15 september 200715 september 2007
• Oplevering TK-versie Synthese 15 Oplevering TK-versie Synthese 15 oktober 2007 (PDF-versie)oktober 2007 (PDF-versie)
• Formele oplevering en aanbieding Formele oplevering en aanbieding aan minister LNV 1 november 2007aan minister LNV 1 november 2007
Traject besluitvorming 2008-2009 Traject besluitvorming 2008-2009 (2)(2)
• Aanbieden beleidsbrief minister LNV Aanbieden beleidsbrief minister LNV (Kabinetsstandpunt) voor 1 oktober(Kabinetsstandpunt) voor 1 oktober
• Discussie met de Tweede Kamer Discussie met de Tweede Kamer eerste helft novembereerste helft november
• Wetgevingstraject 1 november – 15 Wetgevingstraject 1 november – 15 december 2007december 2007
• Publicatie Staatscourant vóór 1-1-Publicatie Staatscourant vóór 1-1-20082008
Besluitvorming 2008-2009Besluitvorming 2008-2009
• Uitkomsten EMW 2007 (met name Uitkomsten EMW 2007 (met name ex-ante EMW)ex-ante EMW)
• Resultaten berekeningen WOGResultaten berekeningen WOG
• Bedrijfseconomische effectenBedrijfseconomische effecten
• Nationale economische effectenNationale economische effecten
• MestoverschotMestoverschot
Niet in de EMW 2007 opgenomen
Traject voor periode na Traject voor periode na 20092009• Vaststelling beleid 2008 betekent Vaststelling beleid 2008 betekent
afronding Derde Actieprogrammaafronding Derde Actieprogramma• Eerste kwartaal 2008 start Eerste kwartaal 2008 start
onderhandeling EC over 4onderhandeling EC over 4ee AP voor AP voor periode 2010-2013 periode 2010-2013 goedkeuring goedkeuring eind 2008eind 2008
• Na goedkeuring 4Na goedkeuring 4ee AP indienen AP indienen derogatieverzoek periode 2010-2013 derogatieverzoek periode 2010-2013 begin 2009begin 2009
Dank voor uw aandacht
Vragen?