Epidemiologie van falen van anticonceptie in België

ANNE VEROUGSTRAETE

SJERP-DILEMMA VUB

Family Planning en Abortus Centrum van de

Vrije Universiteit Brussel

ERASME ziekenhuis

Université Libre de Bruxelles (ULB)

Hoe komt het toch dat er “zo veel” abortussen zijn terwijl we zo’n

waaier aan efficiente anticonceptie middelen ter onzer beschikking

hebben??

Evolutie van de aangegeven abortussen bij vrouwen gedomicilieerd in België• Illegaliteit (Vekemans)

• 1985 15.590

• sedert de wet van 1990 (nationale evaluatiecommissie)

• 1993 13.474

• 1996 14.533

• 1999 13.937

• 2000 14.923

• 2001 16.178

• 2002 15.716

• 2003 16.707

• 2004 16.932

• 2005 17.867

Evolution of Abortion Rates in Belgium Number of abortions / 1000 women 15-44 y

(van Bussel, CRZ 2006 op basis van nationale evaluatiecommissie, Federale Overheid, SPE, ONE, )

0

1

2

3

4

5

6

7

8

9

1993 1997 2000 2001 2002 2003 2004 2005

Abortion Rates / year Number of abortions / 1000 women 15-44 years

0

2

4

6

8

10

12

14

16

18

Belgium 2004 Holland 2004 France 2004 Engl&Wales2004

USA 2003

8,569,39 8,7

14,6 1617,8

Abortion & Age in Belgium number of abortions (nationale evaluatiecommissie)

0

500

1000

1500

2000

2500

3000

3500

4000

4500

2005

15-1920-2425-2930-3435-39> 40

Evolution Abortion Rates & Age in Belgium (van Bussel, CRZ 2006)

number of abortions/1000 women

Evolution of abortion rates for women living in Belgium and age

0

2

4

6

8

10

12

14

15-19 20-24 25-29 30-34 35-39 40-44

199320032005

21-4-2007 Anne Verougstraete

Waarom stijging bij vrouwen 20-29j?

• Campagnes te veel gericht op jongeren ?

• Pilmoeheid

• Onvruchtbaar door pil?

• Negatief beeld van hormonen in de media

• Hoe ben ik “echt” zonder al die hormonen?

• “Laat maar komen”:

Aantal Abortussen naar woonplaats van de vrouw

(nationale evaluatiecommissie)

0

1000

2000

3000

4000

5000

6000

7000

2005

Vlaanderen 6982Wallonië 5327Brussel 4092

Abortussen in 2005 naar woonplaats van de vrouw (van Bussel, CRZ 2006) Abortion Rate: aantal abortussen/1000 vr van 15-44j

Abortion Ratio: aantal abortussen /100 zwangerschappen bij vr van 15-44j

0

5

10

15

20

25

Vlaanderen Wallonië Brussel

abortion rateabortion ratio

5,86 7,92

12,13

18,2920,89

9,85

Brussel-Hoofdstedelijk Gewest

• Eén vierde van alle zwangerschapsbrekingen!• 30% van de vrouwen verklaren in een materiele

noodsituatie te zitten• Hoogste werkloosheidscijfers• Mensen zonder papieren • Overleving is de eerste behoefte• Veel migranten??

Nederland (NISSO) : geschat abortuscijfer (abortion rate) per 1000 vrouwen

15-44 jaar, per land van herkomst in 2004

0

51015202530354045

abortionrate

Nederland autochtoonMaroccoTurkijëSurinameNederlandse Antillen

7,7

15 15

39,2 42,9

21-4-2007 Anne Verougstraete

Wat bemoeilijkt anticonceptiegebruik bij

migrante vrouwen?

• Gebrek aan autonome beslissingen

• Fatalistische houding

• Dominante positie man

• Ambivalentie tov zwangerschap, en contraceptie

Noodsituatie 2005 in% (evaluatiecommissie)gezondheid vrouw of toekomstig kind

persoonlijke reden: te jong, te oud, student, alleenstaand,momenteel geen kinderwens, voltooid gezinfinanciële redenen, werksituatie, woonsituatie

relationele of familiale problemen: relatie verbroken, partner weigert zw, occasionele rel., te recent, buitenechtelijk, partnerrelatiemoeilijkheden, omgeving weigert, juridisch ivm echtscheiding

zwangerschap na verkrachting of incestpolitiek vluchteling

0

10

20

30

40

50

60

gezond pers. geld relatie verkracht politvlucht.

noodsituatie

3,4

53,05

14,42

25,17

0,74 2,59

Zwangerschapsafbrekingen zijn niet steeds het gevolg van

gefaalde anticonceptie!

• Gewenste zwangerschappen worden soms ongewenst door relatiebreuk

21-4-2007 Anne Verougstraete

Gezondheids enquète 2004

• Vlaamse vrouwen gebruiken minder de pil (Vl:57%; W:69%; Br:69%)

• Vlaamse vrouwen of hun partner hebben meer sterilisaties (Vl:15%; W:8%; Br:5%)

• Evolutie in de tijd:– Minder pil gebruik ( 69% in 1997 ; 60% in 2004)– Meer spiraaltjes ( 9% in 1997 ; 13% in 2004)– Meer condoom gebruik

Anne Verougstraete21-4-2007

De meest gebruikte voorbehoedmiddelen in % gedurende de laatste maand voor aap: 2005

0

5

10

15

20

25

30

35

40

45

2005

Methodegeen

coïtus interruptus

periodieke onthouding

spermacide

pessarium

condoompilprikpil

I.U.D.

sterilisatie man

sterilisatie vrouw

sterilisatie beiden

morning after'pil

implant

patch

vaginale ring

NFP-methode

andere

Nationale Evaluatie Commissie

21-4-2007 Anne Verougstraete

Periodieke Onthouding: Zelden Correct!!

• Risico op zwangerschap:– “3d voor en 3d na de ovulatie”

• “Na de maandstonden ben je nog 10 dagen veilig, waarna je 4 d condoom moet gebruiken” (vrouw van 30j met kinderen)

De Boeck, jongeren 14-18 (2006)

21-4-2007 Anne Verougstraete

Seksueel aktief, geen kinderwens (?), geen anticonceptie

• 16% van de jongeren (15-19) (gezondheidsenquête, 2004)

• 12% van de jongeren (14-18) (De Boeck, 2006)

• 10% van 1e kan studenten (max 20j) (Van Hove,2004)

21-4-2007 Anne Verougstraete

Anticonceptie nemen is vrijen met voorbedachte rade!

• Bij ongehuwde moslim of streng katholieke meisjes: tegenstrijdige morele normen

• => ambivalentie tov seks• Belemmert preventief gedrag: elke dag

wordt je eraan herinnerd (door de pil te nemen) dat je iets doet wat niet mag!

• Wij hebben goede ouders in België: 80% betaalt de pil van hun dochter!

Anne Verougstraete21-4-2007

De meest gebruikte voorbehoedmiddelen in % gedurende de laatste maand voor aap: 2005:

15-19 jaar

05

101520253035404550

2005

Methodegeen

coïtus interruptus

periodieke onthouding

spermacide

pessarium

condoompilprikpil

I.U.D.

sterilisatie man

sterilisatie vrouw

sterilisatie beiden

morning after'pil

implant

patch

vaginale ring

NFP-methode

andere

Nationale Evaluatie Commissie

Evolution of Abortion Rates in Belgium Number of abortions / 1000 women 15-19 years

0

1

2

3

4

5

6

7

8

1993 1997 2000 2001 2002 2003 2005

Abortion Rate/year Number of abortions / 1000 women 15-19 years

0

5

10

15

20

25

Belgium2005 The Netherlands2004 England&Wales2005(<18y)

USA 2002

7,59 8,2

17,821,7

Live birth/ 1000 women 15-19 years/year

0

5

10

15

20

25

30

35

40

45

Belgium 2005 TheNetherlands

2004

UK 2004 USA 2004

8,7

26,8

41,1

4,6

Evolution Abortion Ratio & Age in Belgiumn° of abortions/100 pregnancies (van Bussel, CRZ 2006)

Elk jaar wordt in België 1 adolescent op 60 zwanger

(< 20 jaar)• Pregnancy rate (births & abortions) for 1000

girls of 15-19 years / year – België: gaat eindelijk licht naar beneden!

• 16,98 (2002)• 16,29 (2005)

– Nederland: gaat fors naar beneden!• 16,20 (2002)• 12,8 (2004)

• Abortion Ratio: number of abortions/100 pregnancies – België: 47,5% (2005)– Nederland 63,4% (2004)

The Netherlands: birth rate, abortion rate & pregnancy rate

15-19 years: evolution 1985, 2002, 2004

0246

81012141618

birthrate abortionrate pregnancy rate

5 5,84,4

10,4 9,4

16,2

4,6

8,2

12,8

Ooit ongewenst zwanger? Insites 2004

• 18% was al ongewenst zwanger• 18-24: 10%

• 25-34: 17%

• 35-44: 26%

– Meer franstalige dan nederlandstalige vrouwen werden ongewenst zwanger

• FR: 24%

• NL: 13%

– werd de ongewenste zwangerschap ook afgebroken?

Ooit een zwangerschap afgebroken?

• Nederland: nationale representatieve studie (Nisso 2005-2006): 2075 vrouwen; zelf ingevuld. Dit zijn dus minimale cijfers: heeft u ooit een zwangerschap afgebroken?– gemiddeld: 10,6%

– In de leeftijdsgroep 50-55 jaar: 14%

• USA:– Op basis van de huidige abortus cijfers kan men stellen dat

tegen dat Amerikaanse vrouwen 45 jaar oud zijn, één op drie een zwangerschap zal afgebroken hebben. (Guttmacher.org)

Total Abortion Rate: TAR in 1996TAR of 0,21 means that a woman living in 1996 would

have had (fictively) 0,21 abortions in her life

0

0,1

0,2

0,3

0,4

0,5

0,6

1996

The Netherlands 0,20Belgium 0,21France 0,37Engl & Wales 0,48Sweden 0,56

0,2 0,21

0,37

0,480,56

Herhaalde abortussen• Definitie? • Blayo (Frankrijk) pleit voor periode van 5j• Kollectief AC Gent ooit eens eerder aap: 30% in 2006

• Nederland 2004: Abortus naar aantal eerdere abortussen• 0 64,3%• 1 25,0%• 2 7,4%• >3 3,3%

Zwangerschapsafbrekingen bij vrouwen gedomicilieerd in België in 2005

• Ziekenhuis 20,95%

•

• Centra 79,05%

2005 in %: Methode van zwangerschapsafbreking in België

(nationale evaluatiecommissie)

0

10

20

30

40

50

60

70

80

vacuumasp curettageprostaglandine mif +misoprostol

Mif + cu

methode 2005(nationaleevaluatiecommissie)

77,72

6,35 0,7814,56

0,51

Ooit Seks zonder contraceptie?Insites 2004

Franstaligen: 57%Nederlandstaligen: 44%

ooit al seks gehad zonder een contraceptiemiddel en zonder een kinderwens te hebben?

50

26

9

15

nee, nooit

ja, 1 tot 3 keer

ja, 3 tot 10 keer

ja, al meer dan 10 keer

n = 856

Frequentie pil vergeten nemen 40% vergeet verschillende keren per jaar!!

Insites 2004

vergeten pil

8

13

19

35

25

verschillende keren permaand

gemiddeld een keertje permaand

enkele keren per jaar

minder dan een paar keerper jaar (heel af en toe)

nooit

21-4-2007 Anne Verougstraete

Kennis over vruchtbaarheid, anticonceptie en noodpil bij jongeren

(De Boeck, jongeren 14-18 (2006)

• 6% denkt: van de “eerste keer” kan je niet zwanger worden

• 4,5% denkt dat de pil beschermt tegen HIV• 9,5% denkt dat “douchen” een veilige anticonceptie is• ¼ a ½ schat risico verkeerd in bij pil vergeten, braken,

buikloop)• 13% kent correct tijdslimiet van noodpil gebruik• 23% denkt dat de hele verder cyclus beschermd is na

inname van 1 noodpil• 18% denkt dat noodpil even veilig is als “de pil”

Artsen: gewoontes in vraag stellen!Inspelen op motivatie van vrouwen

• Waarom spiraal of implanon of prikpil weigeren?• Begin pil op “eerste dag” van menses• Spiraal plaatsen “moet tijdens de menses”

WGO: koperspiraal kan tot 12de dag van de cyclus• Spiraal onmiddelijk na abortus kan (1/2 komt nadien

niet terug) (expulsie: <9w: 2,5%; 9-12w: 6%)• Uitleg geven over pilgebruik (braken, buikloop,

vergeten pil, de wachttijd is max 7d)• Indien noodpil: start onmiddelijk met de combinatiepil

en gebruik 7d condoom (zw test 3 w later)

21-4-2007 Anne Verougstraete

Conclusie 1

• We hebben weinig zwangerschapsafbrekingen in België

• Tienerzwangerschappen lijken gestabiliseerd, maar zwangere meisjes opteren nu frequenter voor een zwangerschapsafbreking

• Nederland toont ons dat je lage abortuscijfers nog kunt verlagen

21-4-2007 Anne Verougstraete

Conclusie 2

• Waarom wordt de meest efficiente anticonceptie (spiralen, Mirena, Implanon) niet terugbetaald?

• Kennis promoten: jongeren, volwassen vrouwen over vruchtbaarheid, anticonceptie en noodanticonceptie

• Relationele en seksuele opvoeding: stimuleren van zelfvertrouwen en respect voor eigen waarden

• Voor alle jongeren (wat ook hun godsdienst): het gaat immers over volkgezondheid!

21-4-2007 Anne Verougstraete

Conclusie 3

• Men moet opletten met het ophemelen van vrouwen die ongewenst zwanger blijven! Het loopt niet altijd goed af met ongewenste kinderen!

• “Verantwoord ouderschap” bestaat er soms in om de zwangerschap af te breken