Trends in anticonceptie Rik van Lunsen Lars van Dalen AMC.

Trends in Trends in anticonceptieanticonceptie

Rik van LunsenRik van Lunsen

Lars van DalenLars van Dalen

AMCAMC

17 oktober 2003 Trends in a.c.gebruik en soa-preventie

Seksuele GezondheidSeksuele Gezondheid De mogelijkheid om door middel van De mogelijkheid om door middel van

kennis en vaardigheden en met kennis en vaardigheden en met gebruikmaking van gebruikmaking van gezondheidsbevorderende middelen en gezondheidsbevorderende middelen en diensten seksualiteit te kunnen beleven diensten seksualiteit te kunnen beleven hoe en wanneer men wil zonder risico hoe en wanneer men wil zonder risico voor de eigen psychische en voor de eigen psychische en lichamelijke gezondheid en die van lichamelijke gezondheid en die van anderen.anderen.


Anticonceptiegebruik in Nederland, per Anticonceptiegebruik in Nederland, per leeftijdscategorie (2000)leeftijdscategorie (2000)

leeftijdleeftijd geen acgeen ac pil* pil* prikpilprikpil iudiud sterilisatie sterilisatie condoom**condoom** overigeoverige

15–1915–19 45 45 53 53 0 0 0 0 0 0 2 2 00

20–2420–24 20 20 76 76 0 0 0 0 0 0 22 00

25–2925–29 28 28 59 59 1 1 2 2 4 4 66 00

30–3430–34 32 32 42 42 1 1 4 4 18 18 6 6 00

35–3935–39 21 21 34 34 1 1 4 4 30 30 8 8 00

40–4440–44 21 21 32 32 1 1 3 3 44 44 77 11

45–4945–49 19 19 26 26 1 1 3 3 45 45 4 4 00

* inclusief combinatie met condoom; ** condoom alleen als anticonceptie, in combinatie * inclusief combinatie met condoom; ** condoom alleen als anticonceptie, in combinatie met andere methoden.met andere methoden.

Bron: Arnolds, Van Lunsen, Louwen et al. 2000.Bron: Arnolds, Van Lunsen, Louwen et al. 2000.


Abortuscijfer per 1000 vrouwen (15-44)Abortuscijfer per 1000 vrouwen (15-44)

Land Peiljaar AbortuscijferLand Peiljaar Abortuscijfer

NederlandNederland (1994) (1994) 5.4 5.4 NederlandNederland (2000) (2000) 8.0 8.0BelgiëBelgië (1997)* (1997)* 5.7 5.7DuitslandDuitsland (1997)** (1997)** 7.7 7.7Engeland & WalesEngeland & Wales (1997) (1997) 15.815.8ZwedenZweden (1996) (1996) 18.718.7Verenigde StatenVerenigde Staten (1996) (1996) 22.922.9BulgarijeBulgarije (1996) (1996) 51.351.3EstEstlandland (1996) (1996) 53.853.8

* inclusief Belgische vrouwen die in Nederland behandeld worden* inclusief Belgische vrouwen die in Nederland behandeld worden** exclusief Duitse vrouwen die in Nederland behandeld worden** exclusief Duitse vrouwen die in Nederland behandeld wordenbron: Jaarverslag landelijke abortus, J Rademakers (2002)bron: Jaarverslag landelijke abortus, J Rademakers (2002)


Abortuscijfer per 1000 vrouwen in Nederland Abortuscijfer per 1000 vrouwen in Nederland woonachtigwoonachtig

Jaar Jaar Abortuscijfer perAbortuscijfer per 1000 vrouwen11000 vrouwen1 5-44 jaar*5-44 jaar*

19901990 18.384 18.384 5,25,2

19911991 19.56819.568 5,55,5

1992 1992 19.42219.422 5,55,5

19931993 19.80419.804 5 5,7,7

1994 1994 20.81120.811 6,06,0

19951995 20.93220.932 6,06,0

1996 1996 22.44122.441 6,56,5

19971997 22.41322.413 6,56,5

19981998 24.14124.141 7,0 7,0 * Van 1990 t/m 1995 gemiddeld over het jaar.* Van 1990 t/m 1995 gemiddeld over het jaar.

19991999 25.31825.318 7,4 7,4 Van 1996 t/m 2002 peildatum 1 januari.Van 1996 t/m 2002 peildatum 1 januari.

20002000 27.20527.205 8,08,0

20012001 28.43728.437 8,4 8,4 IGZ Jaarrapportage WAZIGZ Jaarrapportage WAZ

2002 2002 29.45029.450 8,78,7


Frequentie verdeling naar leeftijd bij het Frequentie verdeling naar leeftijd bij het totaal aantal abortustotaal aantal abortus

Abortus totaal (N = 34.168)Abortus totaal (N = 34.168) %%

Jonger dan 15 jaarJonger dan 15 jaar 0,70,7

15 t/m 19 jaar15 t/m 19 jaar 16,116,1

20 t/m 24 jaar20 t/m 24 jaar 23,423,4

25 t/m 29 jaar25 t/m 29 jaar 19,919,9

30 t/m 34 jaar30 t/m 34 jaar 19,1 19,1

35 t/m 39 jaar35 t/m 39 jaar 14,514,5

40 t/m 44 jaar40 t/m 44 jaar 5,75,7

45 t/m 49 jaar45 t/m 49 jaar 0,50,5

50 jaar en ouder50 jaar en ouder 0,00,0

niet ingevuldniet ingevuld 0,00,0

IGZ Jaarrapportage WAZ 2002


Abortus en ethnische Abortus en ethnische achtergrond achtergrond (jaarverslag landelijk abortus,2000)(jaarverslag landelijk abortus,2000)

Etnische achtergrondEtnische achtergrond 1992 20001992 2000

Suriname Suriname 31.531.5 39.239.2

AntillenAntillen 34.5 34.5 86.886.8

TurkijeTurkije 17.417.4 21.821.8

MarokkoMarokko 13.713.7 24.524.5


Determinanten van preventief gedragDeterminanten van preventief gedrag

1.1. Gebruiker afhankelijke variabelenGebruiker afhankelijke variabelen

2.2. Methode afhankelijke variabelenMethode afhankelijke variabelen

3.3. Situatieve contextSituatieve context


Verklaring van de relatief gunstige Nederlandse Verklaring van de relatief gunstige Nederlandse cijfers met betrekking tot seksuele gezondheid (1)cijfers met betrekking tot seksuele gezondheid (1)

De kwaliteit van (seksuele)voorlichting in het De kwaliteit van (seksuele)voorlichting in het gezin en in het onderwijs.gezin en in het onderwijs.

De openheid ten aanzien van (tiener)seksualiteit De openheid ten aanzien van (tiener)seksualiteit in maatschappij en media.in maatschappij en media.

De beschikbaarheid en toegankelijkheid van De beschikbaarheid en toegankelijkheid van eerstelijnseerstelijns gezondheidsvoorzieningengezondheidsvoorzieningen


Verklaring van de relatief gunstige Nederlandse Verklaring van de relatief gunstige Nederlandse cijfers met betrekking tot seksuele gezondheid (2)cijfers met betrekking tot seksuele gezondheid (2)

DDe communicatieve vaardigheden van jongeren e communicatieve vaardigheden van jongeren t.a.v. t.a.v. hun wensen en grenzen methun wensen en grenzen met betrekking tot betrekking tot seksualiteit en preventiegedrag. seksualiteit en preventiegedrag.

Minder bevoogding en medicalisering binnen de Minder bevoogding en medicalisering binnen de anticonceptiehulpverleninganticonceptiehulpverlening

BBetrouwbare vormen van anticonceptieetrouwbare vormen van anticonceptie ( ( pil pil en en sterilisatiesterilisatie)) worden vaker worden vaker toegepast.toegepast.

BBij het gebruik van anticonceptiva ij het gebruik van anticonceptiva makenmaken Nederlandse vrouwen mindeNederlandse vrouwen minder r foutenfouten


““Double Dutch” Double Dutch” attitudes en ervaring attitudes en ervaring studenten 20-25 jaarstudenten 20-25 jaar

vrouwen mannen totaalvrouwen mannen totaal

positieve ervaringenpositieve ervaringen 22.022.0 15.315.3 19.119.1

positieve attitudepositieve attitude 64.264.2 49.649.6 57.557.5

neutrale attitudeneutrale attitude 12.612.6 26.326.3 18.718.7

negatieve attitudenegatieve attitude 1.3 1.3 8.8 8.8 4.7 4.7

Rademakers et al. 1996Rademakers et al. 1996


ComplianceComplianceDeterminanten Determinanten condcondooomomgebruikgebruik

VoorlichtingVoorlichting CommunicatiCommunicatieveeve vaardighedenvaardigheden VrouwelijkeVrouwelijke autonom autonomieie MaMannelijknnelijk verantwoordelijkheidverantwoordelijkheid Imago gebruikImago gebruik VerkrijgbaarheidVerkrijgbaarheid


maar sinds 1996.................maar sinds 1996.................

Geen verbetering Geen verbetering dubbele dubbele beschermingbescherming

Algehele Algehele verslechtering verslechtering preventief gedragpreventief gedrag


Oorzaken toename ongewenste Oorzaken toename ongewenste zwangerschap, zwangerschap, tienerzwangerschap en abortus (1)tienerzwangerschap en abortus (1)

Het groter wordende aandeel van niet in Nederland Het groter wordende aandeel van niet in Nederland geboren vrouwen.geboren vrouwen.

Daling van het gebruik van Daling van het gebruik van OACOAC, zonder dat dit leidt , zonder dat dit leidt tot een even grote toenametot een even grote toename v van het gebruik van qua an het gebruik van qua betrouwbaarheid vergelijkbare vormen vanbetrouwbaarheid vergelijkbare vormen van anticonceptie.Deze daling is waarschijnlijkanticonceptie.Deze daling is waarschijnlijk gerelateerd aan een afname van het vertrouwen in gerelateerd aan een afname van het vertrouwen in de “pil”, veroorzaakt door berichtgeving in de de “pil”, veroorzaakt door berichtgeving in de media media over de gezondheidsrisico’s van pilgebruik sinds over de gezondheidsrisico’s van pilgebruik sinds 1995.1995.


Oorzaken toename ongewenste Oorzaken toename ongewenste zwangerschap, zwangerschap, tienerzwangerschap en abortus (2)tienerzwangerschap en abortus (2)

Toename van onbeschermde contacten, ook tot uiting Toename van onbeschermde contacten, ook tot uiting komend in stijgendekomend in stijgende incidentie van seksueelincidentie van seksueel overdraagbare aandoeningen, mogelijk samenhangend overdraagbare aandoeningen, mogelijk samenhangend metmet een afname van voorlichtingsactiviteiteneen afname van voorlichtingsactiviteiten

Daling van het gebruik van Daling van het gebruik van OACOAC, zonder dat dit leidt tot , zonder dat dit leidt tot een even grote toenameeen even grote toename v van het gebruik van qua an het gebruik van qua betrouwbaarheid vergelijkbare vormen vanbetrouwbaarheid vergelijkbare vormen van anticonceptie.Deze daling is waarschijnlijkanticonceptie.Deze daling is waarschijnlijk gerelateerd gerelateerd aan een afname van het vertrouwen in de “pil”, aan een afname van het vertrouwen in de “pil”, veroorzaakt door berichtgeving in de veroorzaakt door berichtgeving in de media over de media over de gezondheidsrisico’s van pilgebruik sinds 1995.gezondheidsrisico’s van pilgebruik sinds 1995.


Top 5 van gebruikte bronnen over Top 5 van gebruikte bronnen over anticonceptie en de tevredenheid met deze anticonceptie en de tevredenheid met deze bronnenbronnen

Gebruikte informatie bronGebruikte informatie bron tevredenheid over tevredenheid over de bronde bron1) Huisarts1) Huisarts 96%96%2) Ouders2) Ouders 96%96%3) Goede vriendin3) Goede vriendin 96%96%4) School4) School 88%88%5) Damesblad5) Damesblad 95%95%

Bron: Arnolds, Bron: Arnolds, vvan Lunsen, Louwen et al. 1997.an Lunsen, Louwen et al. 1997.


Sterilisatie in NederlandSterilisatie in Nederland

MannenMannen 15-50j : 19.2%15-50j : 19.2% 45-49j : 32.0%45-49j : 32.0%

VrouwenVrouwen 15-50j : 8.9%15-50j : 8.9% 45-50j : 16.6%45-50j : 16.6%


Anticonceptie uit pakketAnticonceptie uit pakket

• Ja?Ja?• Nee?Nee?• Boven de 21?Boven de 21?


Gevolgen AC uit pakket (1)Gevolgen AC uit pakket (1)

Toename ongewenste zwangerschap Toename ongewenste zwangerschap >4500>4500

Toename abortus >8%Toename abortus >8% Toename medische prescripties Toename medische prescripties Meer non-compliance door bijwerkingenMeer non-compliance door bijwerkingen Grijs en zwart circuitGrijs en zwart circuit Toename sterilisatieToename sterilisatie Toename refertilisatiesToename refertilisaties



16,4 % van de vrouwen van 20 jaar en 16,4 % van de vrouwen van 20 jaar en ouderouder vindt vindt het bijbetalen van een bedrag het bijbetalen van een bedrag van 8 € per 6 maanden (6 pilstrips) van 8 € per 6 maanden (6 pilstrips) onacceptabel hoog . Bij een bedrag van 9 € onacceptabel hoog . Bij een bedrag van 9 € per 6 maanden is dit 77 % van de per 6 maanden is dit 77 % van de pilgebruiksters boven de 20 jaar. pilgebruiksters boven de 20 jaar.

AlAls de pil helemaal niet meer vergoed s de pil helemaal niet meer vergoed wordt, geeft ruim 10% van de vrouwen aan wordt, geeft ruim 10% van de vrouwen aan dat zij zullen stoppen. Dit zou op dit dat zij zullen stoppen. Dit zou op dit moment betekenen dat tenminstemoment betekenen dat tenminste 180.000 180.000 vrouwen het pilgebruik zouden staken. vrouwen het pilgebruik zouden staken.



DDat een deel van hen de dubbele at een deel van hen de dubbele bescherming van pil en condoom laat bescherming van pil en condoom laat varen of kiest voor een minder varen of kiest voor een minder betrouwbare vorm van anticonceptie betrouwbare vorm van anticonceptie leidt leidt jaarlijks jaarlijks tot tot tenminste 4500 extra tenminste 4500 extra ongewenste zwangerongewenste zwangerschappen, waarvanschappen, waarvan 77% 77% bij vrouwen bij vrouwen ouder dan 20 jaar. Van ouder dan 20 jaar. Van deze 4500 zwangerschappen zal ruim de deze 4500 zwangerschappen zal ruim de helft eindigen in een abortus provocatus. helft eindigen in een abortus provocatus. Dit betekent een toename van de Dit betekent een toename van de abortuscijfers van abortuscijfers van minstensminstens 8%. 8%.


Pil en Seksualiteit (1)Pil en Seksualiteit (1)

20-40% rapporteert verandering 20-40% rapporteert verandering seksueel verlangenseksueel verlangen

Afname seksueel verlangen meest Afname seksueel verlangen meest onderschatte oorzaak non-onderschatte oorzaak non-compliance(Bancroft 2000)compliance(Bancroft 2000)

Afname biologisch beschikbaar T is Afname biologisch beschikbaar T is oorzaakoorzaak


Pil en Seksualiteit (2)Pil en Seksualiteit (2)

Deze afname is gevolg van:Deze afname is gevolg van:

1.1. 50% afname ovari50% afname ovariëleële androgeen productie androgeen productie2.2. Oestrogeen afhankelijke toename SHBGOestrogeen afhankelijke toename SHBG3.3. DifferentiDifferentiëële effecten van progestogenen le effecten van progestogenen

doordoor effecten op SHBG en door (anti)androgene effecten op SHBG en door (anti)androgene eigenschappeneigenschappen

Trends in anticonceptie Rik van Lunsen Lars van Dalen AMC.

Documents

Transcript of Trends in anticonceptie Rik van Lunsen Lars van Dalen AMC.