Post on 29-May-2020
Naïma Abouri
Projectleider programma jeugd en gezondheid Pharos
Effectief communiceren met laaggeletterden
• Achtergrond informatie
• Communiceren
• Beeldmateriaal
• Afsluiting
Gezondheid en kwaliteit van zorg voor iedereen pagina 2
Programma
Gezondheid en kwaliteit van zorg voor iedereen pagina 3
• Werk – inkomen – opleiding
• Sociale omgeving; verveling
• Psychosociale stress; financiële zorgen, etc.
• Leefstijl
• Fysieke omgeving: buurt / woning
• Gebruik van preventieve zorg
Sociaal economische factoren
Gezondheid en kwaliteit van zorg voor iedereen pagina 6
Zorgverlener:
“Ik dacht dat we een goed gesprek hadden, hij knikte en
glimlachte vriendelijk. Maar op het tweede consult bleek hij
het niet te hebben opgepikt...”
Gezondheid en kwaliteit van zorg voor iedereen pagina 7
Komt dit bekend voor?
https://www.youtube.com/watch?v=DXQaVRj8LIQ
Zoveel moeite met lezen, schrijven en/of rekenen
dat je niet goed kunt functioneren in het
dagelijks leven
Laaggeletterdheid
Gezondheid en kwaliteit van zorg voor iedereen pagina 9
Omvang laaggeletterdheid Nederland
• 2,5 miljoen laaggeletterden/ laaggecijferd• 2/3 is autochtoon
• vaker voor bij laag opgeleiden, ouderen en niet-westerse eerste generatie migranten
• 58% laaggeletterden heeft een baan
Bron: Buisman, M. & Houtkoop, W. (2014). Laaggeletterdheid in kaart. Stichting Lezen & Schrijven.
De vaardigheden van mensen om informatie
over gezondheid:
- te krijgen
- te begrijpen
- en te gebruiken
bij het nemen van beslissingen over gezondheid
Gezondheid en kwaliteit van zorg voor iedereen pagina 13
Gezondheidsvaardigheden
29% van Nederlandse bevolking
• Functioneel
lezen en schrijven, rekenen
• Interactief of communicatief
begrijpend lezen, hoofd- van bijzaken scheiden
• Kritisch
toepassen informatie, ordenen, vooruitdenken
Gezondheid en kwaliteit van zorg voor iedereen pagina 14
Gezondheidsvaardigheden
Op school leer je lezen en schrijven maar ook:
• kennis menselijk lichaam
• abstract denken
• plannen, ordenen en vooruit denken
Gezondheid en kwaliteit van zorg voor iedereen pagina 15
Weinig of niet naar school geweest?
Migranten en laaggeletterdheid
Taalbarrière + beperkte opleiding
↓Extra kans op problemen
Misverstanden bij medicijngebruik
2 x daags 2 tabletten ?
70% leest het correct35% past het correct toe
Th.B. Twickler, E. Hoogstraaten, A. Q. Reuwer, L.Singels, Karien Stronks en ML. Essink-Bot. Laaggeletterdheid en beperkte gezondheidsvaardigheden vragen om een antwoord in de zorg. Ned t v Geneeskunde, 2009.
Medicatiegebruik – wat vinden laaggeletterden lastig
• Begrijpen de mondelinge informatie niet• Begrijpen onvoldoende wat de reden is van het gebruik
van een geneesmiddel• Informatie in de bijsluiter en op het etiket problematisch• Verandering van het uiterlijk van medicatie of de
verpakking leidt tot veel verwarring• Zomaar met de medicatie stoppen wanneer men ‘geen
klachten’ meer heeft• Pictogrammen kunnen zonder toelichting verkeerd
geïnterpreteerd worden.
Misverstanden bij medicijngebruik
• Later in zorg
• Vaker beroep doen op zorg
• Ongezondere leefstijl
• Instructies worden niet begrepen
Gevolgen voor gezondheid
Gezondheid en kwaliteit van zorg voor iedereen pagina 21
Herkennen van laaggeletterdheidwees alert bij:
• Liever langskomen dan bellen• Te vroeg of te laat op afspraak• Vaak herhaalmedicatie te laat of dubbel• Cliënt stelt nooit vragen• Instructies niet opgevolgd • Uitleg lijkt niet begrepen• Vragenlijst niet retour• Chaotische klachtenpresentatie
“Sorry, ik ben mijn bril vergeten.”
“Dat formulier vul ik thuis wel in.”
“Oh ik dacht dat de afspraak morgen was.”
“Kunt u dat voor mij invullen, ik schrijf zo
onleesbaar.”
Smoezen
Gezondheid en kwaliteit van zorg voor iedereen pagina 23
Vermoeden en dan?
Normaliseer lees- en schrijfproblemen:• Zorg voor vertrouwde sfeer• Benoem welk signaal je ziet• Vertel dat veel mensen dit moeilijk vinden
Bijv: ‘Veel patiënten hebben moeite met deze formulieren, hoe is dat voor u?’
Doel:• Informatie over taalniveau• Op gemak stellen• De communicatie kunnen
bespreken
Vermoeden en dan?
• Zorg kan beter worden afgestemd• Er wordt niet zomaar een vragenlijst of folder
gegeven
• Opties voor bijscholing / voorlichting– Lokaal: Aanbod in gemeente, vaak in lokale
bibliotheek– Stichting lezen en schrijven: 0800 0234444
Vermoeden en dan?
• Maak een notitie in het dossier
• Communiceer (met toestemming pt!!!) met andere hulpverleners – huisarts – apotheek – thuiszorg – fysiotherapeut –
diëtiste – psycholoog etc.
Tips voor begrijpelijke communicatie 1
• Afspraken op hele / halve uren• Korte zinnen• Spreek langzaam en duidelijk (niet hard!)• Gebruik dezelfde woorden als de cliënt• Verwacht geen basiskennis over ziekten
Jargon
Tips voor begrijpelijke communicatie 2
• Vermijd uitdrukkingen• Beperk de hoeveelheid informatie• Wees zo concreet mogelijk• Voordoen, nadoen en herhalen• Gebruik beeldmateriaal• Welke vragen heeft u nog?
Tips voor begrijpelijke communicatie 3
Ga na of de cliënt je heeft begrepen: teach backVragen of de zwangere in eigen woorden kan
vertellen wat je hebt uitgelegd:
Ik wil weten of ik het goed heb uitgelegd, kunt u mijvertellen wat u nu moet doen?
Website huisartsenpraktijkOnze renuetsrednokjitkarp neemt een latnaa taken van de huisarts over zoals de begeleiding van ehcsinorhc ziekten zoals : setebaid, DPOC, taav/traH ziektes. Snevet kan zij u ook begeleiden bij het stoppen met roken. Onze andere renuetsrednokjitkarp is werkzaam in de praktijk als renuetsredno ekjiletseeg gezondheidszorg. Als klachten en negnineodnaa uw stemming, seitatserp kwaliteit van uw leven negatief nedeolvnïeb kunt u snel en gilepmerdgaal begeleid worden door de praktijk renuetsredno ZGG. U kunt denken aan klachten zoals stress, diehrebmos, eitaler-werk-nemelborpsgnideovpo, erabraalkrevno lichamelijke klachten, maar ook negnineodnaa zoals een sinrootstsgna, depressie, nrub-tuo, verslaving, rouw zne. Voor een afspraak kunt u thceret bij de assistente.•
Wat staat hier eigenlijk?Onze praktijkondersteuner neemt een aantal taken van de huisarts over zoals de begeleiding van chronische ziekten zoals : diabetes, COPD, Hart/vaat ziektes. Tevens kan zij u ook begeleiden bij het stoppen met roken. Onze andere praktijkondersteuner is werkzaam in de praktijk als ondersteuner geestelijke gezondheidszorg. Als klachten en aandoeningen uw stemming, prestaties kwaliteit van uw leven negatief beïnvloeden kunt u snel en laagdrempelig begeleid worden door de praktijk ondersteuner GGZ. U kunt denken aan klachten zoals stress, somberheid, relatie-werk-opvoedingsproblemen, onverklaarbare lichamelijke klachten, maar ook aandoeningen zoals een angststoornis, depressie, burn-out, verslaving, rouw enz. Voor een afspraak kunt u terecht bij de assistente.
• 102 woorden 10% in een tekst mag moeilijk zijn• 23 rood = moeilijk 20% is moeilijk• 4 groen = dubbele betekenis
Zinnen van websites II
Informatie programma Gezonde leefstijl • Praktijkondersteuner huisarts (POH)Om een beeld te krijgen van uw huidige leefstijl vraagt de POH naar uw huidige gezondheidssituatie en eventuele klachten. Daarnaast bepaalt u uw persoonlijke doel. Deze gegevens worden vastgelegd in een werkboek.• Diëtist Samen met een diëtist bespreekt u uw huidige voedingspatroon. U krijgt persoonlijk advies over gezonde voeding in relatie tot uw gezondheid. Zij bespreekt met u welke aanpassingen in uw voedingspatroon nodig zijn en stemt dit daarna af met de praktijkondersteuner.Het voedingsprogramma bestaat uit een aantal individuele consulten, waarin u uw voedingsplan en de voortgang bespreekt.• Fysiotherapeut Samen met een fysiotherapeut bespreekt u uw beweegervaring, uw wensen en mogelijkheden om te bewegen. Hij of zij neemt ook een inspanningstest bij u af waarmee uw uithoudingsvermogen wordt getest. U krijgt een beweegadvies en dit wordt afgestemd met de POH.
Wij werken voor Gezond in de Wijk
Even voorstellen De praktijkondersteuner Mijn naam is: Emmy de WitMet mij praat u over uw gezondheid. Ik ben praktijkondersteuner en werk samen met uw huisarts. Als u mee wilt doen met Gezond in de Wijk maken we eerst een afspraak. We kijken hoe uw gezondheid nu is en of u klachten heeft. Daarna vraag ik aan de diëtist en aan de fysiotherapeut om een afspraak met u te maken. De diëtist en de fysiotherapeut bellen u.
37
www.lhv.nl/service/toolkit-laaggeletterdheid
38
39
Beeldmateriaal , wanneer werkt het?
Beeldmateriaal - voorlichting
Waarom? -> de meeste mensen onthouden mondelinge uitleg met plaatjes erbij het langst
Heldere plaatjes/foto’s die: • bij de beleving van de patiënt passen• concreet zijn• eenduidig zijn
Beeldmateriaal - voorlichting
www.pharos.nl/eenvoudigvoorlichtingsmateriaal
Steffie legt moeilijke dingen makkelijk uit. De wereld is al ingewikkeld genoeg!Steffie.nl
• Wees alert & bewust
• Pas je communicatie aan
• Teach back: terugvragen
• Gebruik bestaande hulpmiddelen
Take home message
• Wat heb je geleerd?
• Waar ga je morgen mee aan de slag?
Evaluatie
Gezondheid en kwaliteit van zorg voor iedereen pagina 52
Disclosure belangen spreker
Gezondheid en kwaliteit van zorg voor iedereen pagina 53