110 november 2011

Digitalisering externe veiligheid

1

PROVERO Themabijeenkomst Digitalisering Omgevingsaspecten Arnhem 10 november 2011

Externe veiligheid centraal

210 november 2011

Wat is externe veiligheid?

310 november 2011

Whodunnit?

410 november 2011

Hoe extern risico beheren?

510 november 2011

Aanvullend beleid op BBT, inspectie, handhaving en ongevalsbestrijding

Twee vragen, twee maten

• Hoe vaak komt het voor?• Plaatsgebonden risico

• Norm: ten hoogste 10-6 per jaar bij kwetsbare bestemming

• Hoeveel mensen worden bedreigd?• Groepsrisico

• Oordeel: Weegt risico op tegen voordeel?Kan het nog kleiner?Is incident bestrijdbaar?Kunnen mensen zichzelf redden?

Presentatiewijze

610 november 2011

Plaatsgebonden risico Groepsrisico

Wanneer speelt externe veiligheid?

Regelgeving opgehangen aan Wm/Wabo/Wro

via art 5 Wm (milieukwaliteitseisen) en 3.37 Wro (nadere regels)

Bevi/Revi: Bepaalde inrichtingen met gevaarlijke stoffen

vb. LPG-tankstations, PGS-15, BRZO

BevB/RevB: Buisleidingen met gevaarlijke stoffenvb. Aardgas, aardolie, waterstof

Circ. RNVGS: Wegen, spoorwegen, vaarwegen met transport (2013 Btev) gevaarlijke stoffen

BBL, LIB Burgerluchthavens, Schiphol

Barim 3.15a Windturbines, propaantanks < 13 m3

N.B. Bij deze sowieso, maar eigenlijk altijd: RvS toetst op GRO!

710 november 2011

Waar speelt externe veiligheid?

810 november 2011

• Als plangebied overlapt met

invloedsgebied

• Grens invloedsgebied=

1% kans op overlijden of

afstand uit regelgeving

• Weg, spoor, water: ruimtelijke

beperkingen tot max 200 m

• Extra (ook bouw-)eisen in

• Veiligheidszone basisnet

• Gebied 100% overlijdenskans buisleiding

• Plasbrandaandachtsgebied basisnet

Bron: Registratiebesluit externe veiligheid (Wm) plus provinciale risicokaart (WVr)

Hoe speelt externe veiligheid?

Onderscheid wettelijke eisen en loop planproces

Eisen aan een ruimtelijk besluit:• PR 10-6 is grenswaarde: geen (geprojecteerde) kwetsbare

objecten binnen die contour

• Groepsrisico dient verantwoord te worden (element GRO, expliciet, vatbaar voor beroep)Daartoe:• Groepsrisico berekenen en vergelijken met oriëntatiewaarde

• Veiligheidsregio om advies vragen over bestrijdbaarheid en zelfredzaamheid

• Ruimtelijke alternatieven beschouwen met een lager groepsrisico

• Risicoreducerende maatregelen beschouwen (ruimtelijk, (stede)bouwkundig)

910 november 2011

Welke risicoinformatie nodig voor VGr?

Informatie Waar te vinden? Prof. Ri-kaart?

Coördinaten risicobron Bevoegd gezag Wm, Infrabeheerder(RWS, Prorail, buisleidingexploitant), prof. Risicokaart

�

Invloedsgebied Resultaat QRA bij bevoegd gezag, prof. Risicokaart �

Zone 100% overlijden Resultaat QRA bij bevoegd gezag

PR 10-6 of veiligheidszone

basisnet

Resultaat QRA bij bevoegd gezag, prof. Risicokaart, Btev 2013 �

Plasbrandaandachtsgebied Btev 2013

Aanwezigheidsdichtheid Gemeente i.c.m. POPULATOR

Groepsrisico Resultaat QRA bij bevoegd gezag

Invloed ruimtelijke alt. Resultaat QRA’s ontwerpalternatieven

Invloed maatregelen Resultaat QRA’s ontwerpalternatieven

Hulpdienstaspecten Veiligheidsregio

1010 november 2011

Professionele risicokaart

1110 november 2011

Prof. risicokaart geeft:• Coördinaten risicobronnen

• Invloedsgebieden(gedeeltelijk)

• PR 10-6 contouren

Via account bevoegd gezag

Downloadable als

*.shp, *.dwg *.dgn of *.gif file

Bevolkingsgegevens

http://www.populatiebestandgr.vrom.nl

1210 november 2011

POPULATOR

Activiteiten:

• Wonen

• Werken dag

• Werken continu

• Nieuwbouw

• Evenementen

Levering als *.shp files

Geautomatiseerde link met

• Safeti-NL (inrichtingen/buis)

• RBM II (spoor/weg/water, binnenkort)

Handmatige koppeling met

• CAROLA (aardgas)

1310 november 2011

1410 november 2011

POPULATOR in RBM II

GRID 50x50 m

Polygonen voor hoge dichtheden

Import: populator-zip, r2b

Export: emf, bmp, jpg, tif, png, rapport: pdf, rtf, xls, txt, rrb

Weg, spoor, binnenwater

Buisleidingen aardgas

Bevolkingspolygonen in Carola

Import: *.txt

Export: *.shp, *.txt, *.bmp

1510 november 2011

Risicosignaleringskaart

1610 november 2011

Maatwerk per gemeente

Gebruik bij planontwikkeling

Ev-scan:

•ev ja/nee van belang

•Zwaarte besluitvormingstraject

•Verantwoordingsplanner

Hoe in planproces?

• De groepsrisicoverantwoording is geenmomentopname, maar loopt mee in de keuzestijdens het proces

• Nu is het vaak nog een “milieu-ding” met eenonderzoek aan het eind van het proces

• Externe veiligheid is voor de actor RO een relatief jong onderwerp: Bevi 2004. Eerste periode nadruk op saneren (Wm), daarna Vgr(Wro).

1710 november 2011

Rapport “Kwaliteit: externe veiligheid in het ruimtelijk planproces”, (RIVE, 2011) downloaden via: www.relevant.nl

Maatregelen om risico’s te beheersen

• Bronmaatregelen (inherent veilig proces, veiligheidsmanagement, kleinere opslagen...)

• Ruimtelijke maatregelen (afstand, hogeredichtheden, kwetsbare functies verder weg, ..)

• Overige maatregelen (bouwkundig, organisatorisch, communicatief)

1810 november 2011

Hoe eerder in proces hoe meer winst!

1910 november 2011

Ruimtelijke invulling bepaalt groepsrisico

2010 november 2011

Groepsrisico-bijdrages in invloedsgebied verschillend

Toename aantal aanwezige personen ininvloedsgebied bij gelijke personendichtheid per hectare

bron afbeeldingen: Geerts, R. en Heitink, J. (2009), Dat vermaledijde invloedsgebied, AVIV.

situatie A: Intensieve bebouwing nabij bij de risicobron

GR als gevolg van de gekozen ruimtelijke

indeling

risicobron

LPG

afstand tot risicobron

“groepsrisico-afstand ”“risicovrije ruimte”plaatsgebonden risico:

bebouwingsvrije ruimte

Aantal doden

GR als gevolg van de gekozen ruimtelijke

indeling

Aantal doden

LPG

“groepsrisico-afstand ”“risicovrije ruimte”plaatsgebonden risico:

bebouwingsvrije ruimte

afstand tot risicobron

situatie B: Intensieve bebouwing ver af van de risicobron

situatie A

situatie B

situatie A

De hoogte van het

groepsrisico wordt mede veroorzaakt door de

ruimtelijke situatie rond de

risicobron.

Bron: RIVE. (2011), Kwaliteit: externe veiligheid in het ruimtelijk planproces, bijlage II: kleine inleiding in de externe veiligheid

Invloed RO op EV Invloed RO op EV -- 11

22

Invloed RO op EV Invloed RO op EV -- 22

10-6

Wanneer het plaatsgebonden risico kleiner wordt (en de risicobron veiliger) kan het groepsrisico door toename van het aantal personen (realiseren van een woonwijk) toenemen. De ruimtelijke ordening heeft veel invloed op

(de hoogte van) het groepsrisico.

23

Invloed RO op EV Invloed RO op EV -- 22Wanneer het plaatsgebonden risico kleiner wordt (en de

risicobron veiliger) kan het groepsrisico door toename van het aantal personen (realiseren van een woonwijk) toenemen. De ruimtelijke ordening heeft veel invloed op

(de hoogte van) het groepsrisico.

10-6

24

Invloed RO Invloed RO –– EV EV -- 33

Er bestaat ook nog zoiets als logisch verstand.

Dat zegt dat kwetsbare objecten (zoals woningen) niet dichtbij de risicobron moeten worden bestemd. Er moet dus een soort buffer tussen de risicobron en de ontvanger zijn.

Deze buffer is moeilijk te handhaven, omdat de ruimte schaars is en we geneigd zijn om de ruimte die we hebben het liefst zelf te claimen. En wie het eerst komt, wie het eerst maalt.

10-6

10-6

Verantwoording groepsrisico is ruimtelijk vraagstuk

2510 november 2011

• Ruimtelijke ordening bepaalt aantal personen

binnen invloedsgebied;

• Ruimtelijke ordening bepaalt functies binnen

invloedsgebied;

• Ruimtelijke ordening bepaalt inrichting van

ruimte en functies binnen invloedsgebied;

• Ruimtelijke ordening bepaalt afstand tussen

risicobron en ontvanger;

• Ruimtelijke ordening bepaalt dus de hoogte van

het groepsrisico.

Ruimtelijke richtsnoeren ter beperking groepsrisico

1. Bijzonder kwetsbare objecten buiten invloedsgebied, tenzijgeen ruimtelijk alternatief

2. Binnen 100% overlijdenszone geen bijzonder kwetsbareobjecten, tenzij geen ruimtelijk alternatief

3. Kwetsbare objecten in invloedsgebeid zo ver mogelijk van de risicobron af. Lage dichtheids-functies dichterbij dan hogedichtheidsfuncties.

4. Nieuwe plannen: toegankelijk van tenminste 2 zijden geschiktvoor hulpverlening en vluchtmogelijkheden

5. ..............................................

2610 november 2011

Verantwoording GR als proces

• Geen momentopname: berekening en opschrijven waarom acceptabel

• keuzes in verleden hebben invloed op hoogtevan het groepsrisico

• hoogte van het groepsrisico heeft invloed op ruimtelijke inrichting

• Dus: onderling verband tussen ruimtelijke keuzesen hoogte groepsrisico

• De Vgr begint al bij de visievorming!

2710 november 2011

De verantwoording van het groepsrisicoloopt mee in planproces

2810 november 2011

T1 T2TE

bestaande speelveld van

ruimtelijke opties en

mogelijkheden

gevormd door structuurvisies,

beleidsvisie EV, gegroeide

infrastructuur,

bestemmingen,

e.d.

T3 Tn

veranderde speelveld van

ruimtelijke opties en

mogelijkheden

door een concreet ruimtelijke

besluit.

momenten T van afwegingen die

ingrijpen op het groepsrisico

daarom belangrijk voor

verantwoording

de verantwoording groepsrisico als proces resulterend in een besluit

stadium II

de uitgangssituatie voor

de verantwoording

groepsrisico

de veranderde situatie

waarvan groepsrisico

formeel wordt

verantwoord

de veranderde situatie vormt weer het nieuwe speelveld voor

volgende ruimtelijke veranderingen

stadium I stadium III T0

Gewenste situatie – regie bij RO

De actor RO heeft de regie over het Vgr proces

• Vgr is in essentie een ruimtelijk vraagstuk

• ruimtelijke ordening heeft meeste invloed op hoogte groepsrisico

• dus logisch dat de regie over de verantwoordingvan het GR door de ruimtelijke ordening wordtgevoerd (= eigen belang).

• Daartoe heeft de actor RO:

• voldoende kennis en begrip van EV

• bestuurlijk de regie gekregen• ambtelijk de regie gekregen (EV, VR)

Maptable – een procesinstrument

De MapTable is een digitale, mobiele tekentafel, waarbij het blad een interactief computerscherm is. Er wordt onder meer getekend in het GIS software pakket ArcGIS.

Voordelen:• met de MapTable kunnen ter plaatse diverse

ruimtelijke/milieu-aspecten worden doorgerekend.

• verschillende partijen kunnen rond de ontwerptafel plaatsnemen. Hierdoor kan men direct het effect zien van hun voorstel, wat de dialoog tussen de partijen verbetert.

Maptable – een procesinstrument

Resumé

1. De verantwoording van het groepsrisico is in essentie een ruimtelijk vraagstuk.

2. De verantwoording van het groepsrisico is een proces dat is gekoppeld aan het RO-planproces.

3. De actor RO voert de regie over het proces van de verantwoording van het groepsrisico.

Voorwaarden: RO heeft notie van 1 en 2 en krijgt de regierol van bestuur, Wm, EV en VR.

Casus Hof van Breukelen

3310 november 2011

Doel:“Transformatie rommeligbedrijventerrein in hoogwaardigeentree”

“De verantwoording van het groepsrisico begint al bij de stedebouwkundige visie”

“Stedebouwkundig realiseren met in acht nemen beperkt houden GR vereist integratie veiligheid in ontwerpproces”

“Veiligheid loopt mee op alleschaalniveaus, van regio naargemeente naar gebied naargebouwniveau”

Uitgangssituatie

3410 november 2011

Hinder.......

Risicobronnen

• Amsterdam-Rijnkanaal

• A2 snelweg

• Spoorlijn Utrecht-Amsterdam

• Aardgasleiding

Overige hinderaspecten

• Geluid

• Hoogspanninglijnen

• waterzuivering

3510 november 2011

Hinderlijnen

3610 november 2011

Bedrijventerrein (geur, geluid, stof)

Weg Buis Spoor

Vgr=risicobenadering

3710 november 2011

Streefresultaatverantwoordinggroepsrisico

Effectzones als handvat voor ontwerpproces

3810 november 2011

Creatieve oplossingen

Plasbrandgebied langs spoor

Weg binnen 30 m met parkeerruimte onderwegdek

3910 november 2011

4010 november 2011 4040

Sluiting

Heeft u na vandaag nog vragen?

R.J.M. (Reinoud) Scheres

r.scheres@witteveenbos.nl

0570 69 7741

R. (Robert) Geerts

r.geerts@aviv.nl

053 430 6088

Vakblad: Ruimtelijke Veiligheid en risicobeleid

4117 maart 2011 4117 maart 2011

tel 0570 69 79 11fax 0570 69 73 44www.witteveenbos.nl

Deventer Den HaagAlmere Heerenveen Amsterdam MaastrichtBreda Rotterdam

België (Antwerpen) Indonesië (Jakarta)Kazachstan (Aktau, Almaty, Atyrau)Letland (Riga)Rusland (St. Petersburg)Vietnam (Ho Chi Minh City)