1

Een digitale bibliotheek voor de openbare bibliotheken in Vlaanderen Een strategische kijk op de toekomst

Op basis van de studie uitgevoerd door ONE Agency in opdracht van de Open Vlacc

Projectgroep

Vlaams Centrum voor Openbare Bibliotheken

2

Onze vragen

• Hoe moeten openbare bibliotheken omgaan met de steeds maar toenemende digitalisering?

• Welke investeringen moeten wij doen om een “digitale openbare bibliotheek” te bouwen?

3

Consultancy

Strategische studie: kijken in de toekomst

1e Hoe zal het toekomstige public zich gedragen in de zich ontwikkelende digitale omgeving? Hoe zullen mensen de nieuwe media gebruiken?

2e Wat is de impact hiervan op de openbare bibliotheek? Welke digitale bibliotheek moeten we bouwen zodat hij zinvol is voor het toekomstige publiek?

4

Internet

• 10 jaar geleden: de internet revolutie

• Nieuwe technologie, inhoud, culturen, gedrag

• Internet is de stuwende kracht voor verandering geworden, voor een media revolutie

5

Media 2.0

• Nu: web 2.0

• Wat doen mensen in de media 2.0 omgeving?

– Online– Op zelfgekozen tijdstip– Op zelfgekozen plaats– Met zelfgekozen mensen

Universum van de nieuwe gebruiker is digitaal, gedeeld met leeftijdsgenoten/gelijken, laat interactie & participatie toe, is onmiddellijk beschikbaar / online

6

Google generatie

• “information behaviour of the researcher of the future” JISC

• Nuanceringen bij die typologie:

– “Onmiddellijk beschikbaarheid; voorkeur voor makkelijk te verwerken brokken informatie; voortdurend online zijn” : geldt ook voor ouderen

– “Meer geloof aan gelijken dan aan klassieke authoriteitsfiguren” : niet van toepassing in een educatieve context

– “Enkel wat op het web is bestaat” : gebrek aan kennis over andere bronnen

7

Conclusies

Web2.0 is de manifestatie van

• Verschuiving van macht naar de consumenten

• Nieuwe communicatie en marketing

• Nieuwe zakelijke modellen

• Nieuwe technologie en een rijke internet ervaring

• Verschuiving van authoriteit

8

Verschuiving van autoriteit

• Gebruikers beslissen over tijd, plaats en inhoud

• Gebruikers focussen op hun digitale leefwereld - online gemeenschappen en “peer groups”

• Gebruikers focussen op een universum van onmiddellijk beschikbare inhoud

• Gebruikers co-creëren inhoud, co-creëren hun eigen digitale omgeving

9

What is de impact op openbare bibliotheken?

•Missie en uitdagingen

•Rolveranderingen

•Strategie en plan van aanpak

10

Paradigmawissel?

Van Naar

Schaarste Overvloed

Productaanbod Processen

Consumenten Participanten

Leiden Ondersteunen

Democratiserend (digitale kloof)

Kwaliteit / Betrouwbaarheid

Vrij van (commerciële) invloeden

=> Rolveranderingen noodzakelijk

11

Rolveranderingen

• De openbare bibliotheek moet haar maatschappelijke, stimulerende rol behouden maar rekening houden met het gedrag, de controle en de verwachtingen van de nieuwe gebruikers: nieuw evenwicht zoeken op balans van autoriteit.

• Bibliotheek met 4 rollen:

• de bibliotheek als gatekeeper

• de bibliotheek als curator

• de bibliotheek als gids

• de bibliotheek als participant

12

De bibliotheek als gatekeeper

• Objectief, neutraal

• Betrouwbaar

• Centrale selectie en ontsluiting van content

• Gebonden aan lokale gemeenschap

+ open breken, vb: folksonomies

13

De bibliotheek als curator

• Ontdekkingen

• Ervaringen

• Kwalitatieve storefront voor andere media, bronnen, leveranciers

• Subjectieve presentatie

• Van de bib

14

De bibliotheek als gids

• Leren vissen in oceaan van informatie

• Kwalitatief en kritisch

– Probleem definiëren

– Vragen stellen– Antwoorden

beoordelen– Verwerken en

bewerken– Verspreiden

15

De bibliotheek als participant

• Bib op web 2.0

• Neemt deel aan dialoog tussen gebruikers, vanuit eigen expertise

• Op voet van gelijkheid

• Visibiliteit binnen universum van web 2.0 generatie

16

De veranderingen

• De (digitale) openbare bibliotheek moet leren van met mensen te werken in plaats van met boeken.

• Er is een verschuiving van “dragers” naar “inhoud”.

• De bibliotheek moet evolueren van “aanbieder van producten en diensten” naar facilitator en ondersteuner van de ontwikkeling van eigen producten en diensten door de klanten.

• De klemtoon zal verschuiven van het hebben en onderhouden van een lokale (fysieke) collectie naar het vinden en kwalitatief interpreteren, gebruiken en onderhouden van een veel ruimere en permanent groeiende universele collectie.

17

Naar een strategie

Strategie met 6 beleidslijnen

• Beleidslijn 1 : Eén coherente strategie

• Vlaamse Overheid als eigenaar van de strategie

• Tal van projecten op diverse niveaus, gemeenschappelijke strategie

18

Beleidslijnen

• Beleidslijn 2: een krachtige organisatievorm

– Combineert kennis van:• Technologie: toepassingen en hun betekenis• Bibliotheek: usp, business modellen• Publiek: gedrag, segmenten, wijzigingen

19

Beleidslijnen

• Beleidslijn 3: Bibliotheekmedewerkers

– Vorming– Instroom van “digital natives”

• Beleidslijn 4: ondersteuning bij ontwikkeling van een relevant wettelijk kader

– Aansprakelijkheid– Legale context is hinderpaal

20

Beleidslijnen

• Beleidslijn 5 : Sector breed

– Heeft impact op kern van bibliotheekwerk. Aan een integraal toekomstperspectief werken

– Functieverbreding van de openbare bibliotheek binnen het lokale cultuurbeleid

• Beleidslijn 6 : Partnerships

– Uitbouwen van een netwerk met complementaire partners, commercieel of niet-commercieel, binnen en buiten de sector1° Erfgoed 4° Boekenvak, producenten2° Onderwijs 5° …3° Media

21

Aanpak

• Sensibiliseringsprogramma

• Data en metadata: creatie en verbinden

• Marketing en CRM van lokale bibliotheken

• Digitale kloof als kerntaak voor bibliotheken

• Juridisch advies en informeren van beleidsmakers

22

Rolveranderingen

“Through the need for adaptation, this institution had to evolve and get rid of its traditional and static image to become a place with a new meaning and a diversified functioning.”

Gregory BlauwersPublic libraries and urban regeneration: ‘From reading place to

public space’, eindwerk VUB POLIS, 2007