Differentiëren, onderwijs passend maken

Schoolpsychologencongres 2017

Otto de Loor (o.deloor@netwerkonderwijsadviseurs.nl)

Differentiëren, onderwijs passend maken

Didactische, organisatorische en pedagogische kwaliteiten van leraren

Differentiëren, ruimte maken voor verschillen;

afstemmen op onderwijs- en begeleidings-

behoefte van leerlingen

Uw perspectief, als ondersteuner van docenten in het primaire

proces

Differentiëren, onderwijs passend maken

Waar kijk je naar?

Waar heb je het als leraar over met de leerling?

Hoe organiseer je het in de klas?

perspectieven

leraar

ondersteuner van de leraar

Het drielijnenmodel (Wal, Mooij & Wilde, 2011)

Van binnen naar buiten

Het drielijnenmodel (Wal, Mooij & Wilde, 2011)

Passend onderwijs

Preventieve aanpak in de

school i.p.v. curatieve aanpak

Groei van speciaal onderwijs

tegen gaan

Van buiten naar binnen

vraag

Neem een docent uit jouw werkpraktijk voor ogen waarvan jij zegt:

‘hij/zij is een goeie leraar’

Denk even na

noem een paar kenmerken van zijn/haar leraarschap

Basisbehoeften leerling

Relatie- met docent- met medeleerlingen- met leerstof

Competentie- versterken van geloof en plezier in eigen kunnen

- versterken van zelfvertrouwen “ik ben goed in …”- aanspreken op niveau

Autonomie- invloed op het leerproces

- keuzemogelijkheden- eigenheid inzetten

Deci & Ryan; Luc Stevens

Sterk verband tussen intrinsieke

motivatie en autonomie

Over de leerling…..

Weinig gemotiveerd om zelf aan de slag te gaan, verantwoordelijkheid te nemen, zich ‘autonoom’ op te stellen…..

Ze willen liever ‘controlling teachers’ (Flink,

Bogianno & Barret)

Echter…. Sterk verband tussen intrinsieke

motivatie en autonomie

De (autonome) leerling

Leerlingen willen gezien worden en het gevoel hebben autonome keuzes te kunnen maken.

Vraagt leeractiviteiten te richten op het leerproces, talentontwikkeling en regulatieve vaardigheden

Reflecteren en feedback geven

de pedagogische paradox

Waar kijk je dan naar?

Waar kijk je dan naar?

Kunnen

+

1 2

- + Willen

4 3

-

Kunnen

+

1 2

- + Willen

4 3

-

Je kunt een leerling ‘plaatsen’

Je kunt een leraar ‘plaatsen’

Je kunt jezelf ‘plaatsen’

Kunnen

+

Begeleiden Delegeren

- pamperen laissez faire + Willen

Coachen Sturen

uit contact (macht)

-

RELATIE

TAAK

Kunnen

+

Begeleiden Delegeren

- pamperen laissez faire + Willen

Coachen Sturen

uit contact (macht)

-

De 6 denk/reflectieniveaus van Dilts (Bateson)

1. Omgeving Hoe ziet mijn omgeving eruit, thuis en op het werk? (anderen, context….)

2. Gedrag Welk gedrag vertoon ik?

(Doen….)

3. Competenties Welke competenties heb ik?

(Kunnen…..)

4. Opvattingen Van welke waarden, normen, ideeën en theorieën ben ik overtuigd? (Vinden…)

5. Identiteit Wat kenmerkt mij als persoon (en professional)? (Willen…..)

6. Inspiratie Wat inspireert mij in mijn leven, school en werk? (Zijn……)

zinvol – betekenisvol (leren)

CONTEXT

reflectie OmgevingGedragCompetenties

OpvattingIdentiteitInspiratie expressie

INNERLIJKE ‘DRIVE’

Talent moet je (leren) ‘zien’ (herkennen, erkennen…)

kijken naar talent

Een paar vragen……in wat je doet (en laat zien):

Wat geeft jou energie?

Wat gaat jou moeiteloos af?

Denk je: dat kunnen anderen ook, daarin ben ik niet uniek. (maar dat is niet zo)

kijken naar talent

Luk Dewulfover talent…….

Wat zegt Luk DeWulf over ‘talent’?

Luk Dewulfover talent…….

Geeft energie, gaat schijnbaar moeiteloos

Anderen wijzen er op

‘ach, dat kan iedereen toch…’ denk je zelf

betrokkenheid op de persoon die jouw talent ziet

Talent & authenticiteit zijn verbonden

Zelfsturing, verantwoordelijkheid nemen, autonome keuze maken

Een paar vragen……in wat je doet (en laat zien):

Wat geeft jou energie?

Wat gaat jou moeiteloos af?

Denk je: dat kunnen anderen ook, daarin ben ik niet uniek. (maar dat is niet zo)

wat vertellen anderen hierover aan jou?

kijken naar talent

Robbert Dijkgraaf

‘Ambitie is één en talent is twee.

Iedereen kan de potentie zien, maar ….

Autonomie vereist……….

Bron: Els & Talent, november 2011,

www.kriditatie.nl

Beheersen van executieve functies ofwel regulatieve vaardigheden

Definitie Peg Dawson & Richard Guare ©2010

“Executieve functies; hogere cognitieve functies die nodig zijn om activiteiten te plannen en te sturen, bijvoorbeeld taakinitiatie en doorzettingsvermogen, werkgeheugen, volgehouden aandacht, het monitoren van prestaties, onderdrukking van impulsen en doelgericht doorzettingsvermogen.”

Het fundament ontwikkelt zich gedurende de eerste 20 jaar

Elf executieve functies Vijf denkvaardigheden & zes om gedrag (bij) te sturen

Vaardigheden om gedrag (bij) te sturen

1. Reactie-inhibitie het vermogen de directe reactie even

'af te remmen' om na te kunnen denken.

2. Emotie-regulatie 3. Volgehouden aandacht 4. Taakinitiatie 5. Flexibiliteit 6. Doelgericht doorzettingsvermogen

Denkvaardigheden

7. Planning 8. Organisatie 9. Timemanagement 10. Werkgeheugen 11. Metacognitie

Welk gedrag wil je ontlokken?

1

docent waarneembaar actief

2

3

leerling

waarneembaar actief

1

docent waarneembaar actief

2

3

leerling

waarneembaar actief

docent is verantwoordelijk

vertellen, uitleggen

verduidelijken

demonstreren, illustreren

schematiseren

opdrachten geven

onderwijsleergesprek

1

gedeelde verantwoordelijkheid

leren zichtbaar maken

‘checken’ van leren

denkvragen stellen

onderwijsleergesprek

samenwerkingsvormen

Feedback organiseren

2

3

leerling is verantwoordelijk

zelfstandig werken

werken met werkschema’s/planners

samenwerken

docent begeleidt ‘op afstand’,

docent waarneembaar actief

leerling

waarneembaar actief

basiswerkvormen

Check in duo’s

Denken, delen, uitwisselen

Experts

……

Breinfoto. Wat doet interactie?

leerling leest

leerling luistert

leerling denkt na over woorden

leerling denkt en praat met anderen

Bron: Rita Carter (medisch journaliste) en Chris Frith (hoogleraar neural hermeneutics)

in Mapping the mind.

Lesstart:

‘De vorige les heb ik jullie verteld/…hebben we het gehad over….. En toen heb ik benadrukt dat……’

activeert het denken niet, maakt het niet zichtbaar

“Schrijf in stilte op wat de hoofdzaken van de vorige les waren en bedenk een voorbeeld waarbij je die kennis in de praktijk nodig hebt. Ik loop en lees. Vertel het daarna je buurman.”

activeert het denken wel, maakt het zichtbaar

docent is verantwoordelijk

vertellen, uitleggen

verduidelijken

demonstreren, illustreren

schematiseren

opdrachten geven

onderwijsleergesprek

1

gedeelde verantwoordelijkheid

leren zichtbaar maken

‘checken’ van leren

denkvragen stellen

onderwijsleergesprek

samenwerkingsvormen

Feedback organiseren

2

3

leerling is verantwoordelijk

zelfstandig werken

werken met werkschema’s/planners

samenwerken

docent begeleidt ‘op afstand’,

docent waarneembaar actief

leerling

waarneembaar actief

B - Basispprogramma

V V - Verdieping, verrijking op niveau

H V - Herhaling, verrijking

week 1 week 2 week 3 week 4 week 5 week 6

par 3.1 par. 3.2 par. 3.3 par. 3.4 par. 3 5 par. 3.8vr,1-5 vr.2,3,4 vr.1,3-5 vr. 1-3 vr.1,2,4,6 eindopdr.

Keuzetaak Keuzetaak Keuzetaak Keuzetaak

Keuzetaak Keuzetaak Keuzetaak

Par. 3.1

vr. 6,7

Essay

opdracht

par.3.4

vr. 6,7,8 Par.4.2

Opdr C

B

VV

HV

toets

© Robert Doisneau

Tot ziens!

Otto de Looro.deloor@netwerkonderwijsadviseurs.nl