De uitwinning van pandrechten en het retentierecht na de hervorming

Jasmine Malekzadem

2

I. Uitwinning van pandrechten (art.46-56)A. Gemeen recht

B. Uitwinningsmodaliteiten

C. Wijze van uitwinning

D. Rechterlijke tussenkomst

E. Pandgever-consument

F. Realisatie verpande SV

G. Vooruitblik

Studiedag roerende zakelijke zekerheden - 29 mei 2013

3

A. Gemeen rechtVóór de hervorming

• Burgerlijk pand vs. handelspand

• Afwijkende regels:

a. handelszaak

b. financiële instrumenten

c. schuldvorderingen

d. overige

Na de hervorming

• Geen onderscheid burgerlijk pand en handelspand

• Wel onderscheid pandgever-consument

• Afwijkende regels:

a. Wet Inpandgeving Handelszaak opgeheven

b. art. 8 en 9 WFZ van toepassing

c. art. 67 en 68 inzake SV

d. cumulatief?

Studiedag roerende zakelijke zekerheden - 29 mei 2013

4

B. Uitwinningsmodaliteiten (art. 47-49)Vóór de hervorming

• Bij niet-betaling niet over pand beschikken

• Rechterlijke tussenkomst a priori (cf. infra)

• Bovendien:o art. 4-9 Handelspandwet

o art. 11.I Wet Inpandgeving Handelszaak

Na de hervorming

• Bij niet-betaling wel over pand beschikken (art.47, lid 2)

• Geen rechterlijke tussenkomst a priori (cf. infra)

• Kennisgeving van voornemen uitwinning:o aangetekend aan SA en derde-pandgever

o minstens 10 (of 3) dagen vooraf (art. 48, lid 1 en art. 49)

o met bepaalde meldingen (art. 48, lid 3)

Studiedag roerende zakelijke zekerheden - 29 mei 2013

5

C. Wijze van uitwinning (art. 47 en 53)Vóór de hervorming

• Burgerlijk pand (art. 2078 BW):o eigen keuze

o openbare verkoop of toewijzing

• Handelspand/pand handelszaak (art. 4-9 Handelspandwet):o naar keuze van Vz.

o slechts openbare verkoop/verkoop uit de hand

Na de hervorming

• Eigen keuze pandhouder (verkoop/toe-eigening)

• Bovendien mogelijk:o tenuitvoerlegging volgens middelen

Ger.W.

o andere conventionele wijze van uitwinning (art. 47, lid 6)

Studiedag roerende zakelijke zekerheden - 29 mei 2013

6

C. Wijze van uitwinning (art. 47, 50-53)

Studiedag roerende zakelijke zekerheden - 29 mei 2013

• Verkoop/verhuring:o openbaar/uit de hand en geheel/gedeeltelijk (art. 47, lid 1)

o kan een gerechtsdeurwaarder gelasten (art. 51)

o pandhouder is geen koper bij onderhandse verkoop (art. 52)

• Toe-eigening (art. 53):o mits toestemming pandgever in pandovereenkomst of op later tijdstip

o marktprijs of naar schatting deskundige

• Bevrijdingsmogelijkheid (art. 50)

• Verdeling opbrengst (art. 55)

7

D. Rechterlijke tussenkomst (art. 54 en 56)Vóór de hervorming

• Rechterlijke tussenkomst a priori vereist (art. 2078, lid 2 BW en art. 10 Handelspandwet):o actieradius rechter

o rechtsmiddelen

• Rechterlijke controle a posteriori mogelijk

Na de hervorming

• Geen rechterlijke tussenkomst a priori vereist, behoudens pandgever-consument

• Bevoegdheid beslagrechter

• Rechterlijke controle ad interim en a posteriori mogelijk

Studiedag roerende zakelijke zekerheden - 29 mei 2013

8

D. Rechterlijke tussenkomst (art. 54 en 56)

Studiedag roerende zakelijke zekerheden - 29 mei 2013

• Rechter ad interim (art. 54):o bij dagvaarding/verzoekschrift door pandhouder, -gever of belanghebbende derde (lid 1 en 3)

o gevat op ieder ogenblik van uitwinning en ter beslechting van ieder geschil (lid 1)

o uitwinning wordt opgeschort (lid 2)

o bij voorrang, bij voorraad en zonder gezag van gewijsde (lid 4 en 5)

o rechtsmiddelen (lid 6 en 7)

• Rechter a posteriori (art. 56):o door iedere belanghebbende partij (lid 1)

o over wijze van uitwinning of aanwenden van opbrengst (lid 1)

o binnen één jaar vanaf aangetekende kennisgeving van einde uitwinning (lid 2 en 3)

9

E. Pandgever-consument (art. 46)

Studiedag roerende zakelijke zekerheden - 29 mei 2013

• Cf. regels burgerlijk pand vóór hervorming

• Rechterlijke tussenkomst a priori vereist (lid 1)

• Eigen keuze pandhouder:o slechts openbaar/uit de hand verkoop of toewijzing naar schatting deskundige (lid 1)

o geen koper bij onderhandse verkoop (lid 2)

o andersluidend beding is nietig (lid 3)

• Art. 50 en 55 toepassen (lid 4)

10

F. Realisatie verpande SV (art. 67 en 68)

• Partijen bedingen wijze van betaling: o bij gebreke aan overeenkomst naar de

rechter

o in handelszaken inningsbevoegdheid krachtens wet

• Niet beschikken, maar compenseren

• Storting op kwaliteitsrekening bij nog niet opeisbare gewaarborgde SV

• Inningsrecht pandhouder:o tenzij anders overeengekomen (art. 67, lid 1) en

behoudens gedwongen tenuitvoerlegging of bewarend beslag (art. 67, lid 4)

o slechts hoogst gerangschikte pandhouder (art. 67, lid 3)

• Wijze van invordering:o SV tot betaling: verrekenen geïnde bedrag op

gewaarborgde SV en saldo aan pandgever (art. 67, lid 2)

o SV tot levering van goed: pandrecht rust op het goed (art. 68)

• Storting op daartoe geopende afgescheiden bankrekening (art. 67, lid 5)

Studiedag roerende zakelijke zekerheden - 29 mei 2013

Vóór de hervorming Na de hervorming

11

G. Vooruitblik

Studiedag roerende zakelijke zekerheden - 29 mei 2013

• Meer uitwinning:o gelet op vereenvoudigd regime

o kostbesparend voor pandhouder

• Enige terughoudendheid:o minstens één jaar rechtsonzeker (art. 56, lid 2)

o vergroting werklast beslagrechter

12

II. Retentierecht (art. 73-76)A. Begrip en grondslag

B. Toepassingsvoorwaarden

C. Gevolgen

Studiedag roerende zakelijke zekerheden - 29 mei 2013

13

A. Begrip en grondslag (art. 73)

Studiedag roerende zakelijke zekerheden - 29 mei 2013

• SE kan teruggave van goed dat hem door zijn SA werd overhandigd of bestemd is voor zijn SA opschorten zolang zijn SV die verband houdt met dat goed niet is voldaan

• Juridische erkenning van feitelijke machtspositie

• Opname algemene regeling in BW

14

B. Toepassingsvoorwaarden

Studiedag roerende zakelijke zekerheden - 29 mei 2013

• Bestaan van opeisbare SV

• Materiële detentie van de zaak (art. 74):o eindigt zodra feitelijke macht over goed vrijwillig prijsgeeft

o tenzij herkrijgt krachtens dezelfde rechtsverhouding

• Nauwe verband tussen SV en teruggehouden zaak

• Uitoefening te goeder trouw

15

C. Gevolgen (art. 75 en 76)

• Geen duidelijkheid over tegenwerpelijkheid aan bepaalde derden

• Veeleer drukkingsmiddel en onvoltooid zekerheidsrecht

• Externe werking wettelijk geregeld (art. 75)

• Leidt tot preferentieel recht van pandhouder (art. 76)

Studiedag roerende zakelijke zekerheden - 29 mei 2013

Vóór de hervorming Na de hervorming

16

C. Gevolgen (art. 75)

Studiedag roerende zakelijke zekerheden - 29 mei 2013

• Beperkt tot roerende lichamelijke goederen (art. 75, lid 1)

• Tegenwerpelijkheid aan derde met jonger recht (art. 75, lid 1):o andere SE’s en derden met rechten op goed

o nadat SE feitelijke macht heeft verworven

• Tegenwerpelijkheid aan derde met ouder recht:o te goeder trouw bij inontvangstneming (art. 2279 BW)

o indien erop mocht vertrouwen dat SA het goed aan retentierecht kon onderwerpen (art. 75, lid 2)

17

C. Gevolgen (art. 76)

Studiedag roerende zakelijke zekerheden - 29 mei 2013

• Cf. preferentieel recht pandhouder:o art. 1: bij voorrang boven andere SE’s worden betaald

o niet langer vrees voor vrijgave bij faillissement of beslag

• Superprioriteit retentierecht van pandhouder met aanspraak op kosten tot behoud van de zaak (art. 58, lid 1), tenzij bevoorrechte onbetaalde verkoper (art. 58, lid 2)

Veel dank!

jasmine.malekzadem@law.kuleuven.bejasmine.malekzadem@eubelius.com