Post on 12-May-2015
De smaak van cultuur
Vlaamse leefstijlen en hun culturele voorkeuren
Opzet?1. Sociologisch onderzoek is moeilijk hanteerbaar voor praktisch gebruik
door cultuursector en cultuurbeleid > vertaalslag nodig naar cultuurmarketing en cultuurbeleid
2. UGent, Steunpunt Cultuur, Jeugd en Sport (thema Cultuur), CultuurNet Vlaanderen en departement Cultuur, Jeugd, Sport en Media investeren samen in werkboekje
3. Op basis van onderzoek “Over smaken, voorkeuren en participatie: een sociologische analyse van de Vlaamse leefstijlruimte” (proefschrift Maya Caen, 2009 – promotor John Lievens)
4. Vandaag: eerste voorstelling resultaten, nog tentatief, vooral poging om het bevattelijk te maken, voorstellingswijze kan nog veranderen in publicatie
Toelichting onderzoek “Over smaken, voorkeuren en participatie”
1. Doel• Beschrijving Vlaamse leefstijlruimte
−Maatschappelijke breuklijnen blootleggen via leefstijlverschillen
• Data: cultuur- en vrijetijdsparticipatie bij representatieve toevalssteekproef Vlaamse bevolking - ‘Cultuurparticipatie in Vlaanderen. 2003-2004’ (2849 resp., 14-85 jaar, Steunpunt Re-Creatief Vlaanderen)
• Verband leefstijlen en negen indicatoren van sociaal, economisch en cultureel kapitaal
• Niet deterministisch maar probabilistisch (patronen, samenhang indicatoren, geen ‘hokjesdenken’)
1. Vernieuwend • Niet alleen voor Vlaanderen maar ook binnen bestaand
wetenschappelijk en meer populair leefstijlonderzoek• Steunend op zeer rijke dataset en representatief voor
Vlaanderen• Methodologie: brede blik maar ook zeer scherpe focus
mogelijk• Vrijetijdsparticipatie binnen en buiten culturele domeinen• Ook attitudinale leefstijlaspecten: voorkeuren,
verwachtingen, drempels, motieven,…
Toelichting onderzoek “Over smaken, voorkeuren en participatie”
Leefstijlen volgens hun cultuurparticipatiegraad
De veelproever16%
De fijnproever10%
De actiezoeker24%
De ontspanningszoeker13%
De thuisgenieter6%
De huismus12%
De TV-kijker20%
Geëngageerd26%
Geïnteresseerd55%
Niet geïnteresseerd20%
DE VEELPROEVER
Op het menu: “tapas”
Op de iPod of de CD-speler:
“van Nick Drake over John Cage tot Miles Davis”
16%Alles proeven en experimenteren
DE VEELPROEVER
Publieke participatie aan kunsten
Actieve kunstzinnige participatie (amateurkunsten)
Publieke participatie buiten de kunsten
Sport
ReizenNiet-kunstzinnige creatieve hobby's
Tv-kijken
Lezen
Internetgebruik
DE VEELPROEVER
1. Cultureel gedrag• Brede smaak, populair en artistiek: interesse in pop/rock en klassieke
muziek, tentoonstellingen, theater en festivals, blockbuster- en arthouse films in de cinema (niet thuis)
• Doet alles tegelijk: cultuur, sport, reizen, lezen, café, restaurant, shoppen, wandelen, uitgaan…
• Reizen: cultuur of avontuur, niet voor rust• Vaak actief met amateurkunst: muziek, beeldende kunst, toneel• Vaak lid van een of meer verenigingen: amateurkunst, sport, jeugd,
natuur, derde wereld…• Interesse in andere (eet)culturen
2. Excuus voor niet-deelname: amper van toepassing, tenzij te veel om uit te kiezen
DE VEELPROEVER
1. Waarden: staat met twee voeten in de maatschappij, grote maatschappelijke betrokkenheid
2. Socio-demografische kenmerken• Cultureel actieve ouders• Meer uit jongste groepen: 14-35 jaar• Vaker hoger opgeleid• Wonen vaker in een stad• Eerder groot besteedbaar budget• Grotere omvang sociaal (vrijetijds)netwerk: gemiddeld 8 à 9
personen, t.o.v. 7 bij gemiddelde Vlaming
3. Mediagebruik: minder TV dan gemiddeld, dagelijks internet
DE FIJNPROEVER
10%Op het menu: “Rogvleugel op een bedje van
kastanjetapenade met een espuma van kappertjes”
Op de iPod of CD-speler: “Debussy en Elvis Costello”
Gerichte interesse in “kwaliteit”
DE FIJNPROEVER
Publieke participatie aan kunsten
Actieve kunstzinnige participatie (amateurkunsten)
Publieke participatie buiten de kunsten
Sport
ReizenNiet-kunstzinnige creatieve hobby's
Tv-kijken
Lezen
Internetgebruik
DE FIJNPROEVER1. Cultureel gedrag
• Brede interesse in klassieke “kunsten”: kunstmusea, theater, klassieke muziek (weinig pop/rock)
• Arthouse films (weinig blockbusters of actiefilms), veel lezen• Soms rommelmarkten, pretparken, dierentuin• Sporten en wandelen (gezondheid), nauwelijks sportwedstrijden of
fuiven / discotheken• Reizen: cultuur, weinig avontuur of platte rust• Vaak zelf actief met muziek, beeldende kunsten of toneel• Vaak lid van een of meer verenigingen: cultuurfondsen (Davidsfonds…),
“vrienden van” opera…, hobby, amateurkunst, goed doel, natuur/dieren, oudervereniging, buurt- en wijkcomité
2. Excuus voor niet-deelname: amper van toepassing
DE FIJNPROEVER
1. Waarden: staat met twee voeten in de maatschappij, grote maatschappelijke betrokkenheid
2. Socio-demografische kenmerken• Cultureel actieve ouders• Vaker uit middelste leeftijdsgroepen: 35-65 jaar• Wonen vaker in de stad• Groter besteedbaar budget• Groter sociaal (vrijetijds)netwerk
3. Mediagebruik: beperkte en bewuste TV-kijkers (Canvas), frequent internetgebruik
DE ACTIEZOEKER
24%
De fun, de hits, de kicks
Op het menu: “hamburger met frietjes”
Op de iPod of radio: “Stromae en Dizzee Rascal”
DE ACTIEZOEKER
Publieke participatie aan kunsten
Actieve kunstzinnige participatie (amateurkunsten)
Publieke participatie buiten de kunsten
Sport
ReizenNiet-kunstzinnige creatieve hobby's
Tv-kijken
Lezen
Internetgebruik
DE ACTIEZOEKER
1. Cultureel gedrag• Mainstream: pop- en rockconcerten en festivals (weinig klassiek, of
Vlaams, soms wereldmuziek), brede interesse in blockbuster-cinema• Vaak op café, uitgaan, sport (competitie, sociaal) en shoppen,
pretparken, reizen (avontuur)• Weinig interesse in beeldende kunst of theater, niet of weinig lezen• Weinig interesse in creatieve hobby’s, soms fotografie• Soms lid van vereniging: vooral sport-, jeugd-, jongeren- of
caféverenigingen
2. Excuus voor niet-deelname: het aanbod spreekt niet aan (vooral voor podium en tentoonstellingen)
DE ACTIEZOEKER
1. Waarden: individualistisch ingesteld
2. Socio-demografische kenmerken• Vaker uit jongste groepen: 14-34 jaar• Groter aandeel mannen• Vaker alleenstaand of samenwonend, geen kinderen• Vaker gemiddeld opleidingsniveau (middelbaar) • Gemiddeld tot groter besteedbaar budget• Groter sociaal (vrijetijds)netwerk
3. Mediagebruik: commercieel TV-kijken (type VT4, 2BE), dagelijks internet
DE ONTSPANNINGSZOEKER
13%
Samen gezellig op stap
Op het menu: “Thaise lamscurry”
Op de iPod of CD-speler: “The Beatles, Zap Mama en
Willem Vermandere”
DE ONTSPANNINGSZOEKER
Publieke participatie aan kunsten
Actieve kunstzinnige participatie (amateurkunsten)
Publieke participatie buiten de kunsten
Sport
ReizenNiet-kunstzinnige creatieve hobby's
Tv-kijken
Lezen
Internetgebruik
DE ONTSPANNINGSZOEKER
1. Cultureel gedrag• Vooral concerten en musicals (kleinkunst, pop/rock, Vlaams, minder
klassiek, weinig festivals) , kunstgalerijen, met de kinderen op stap (circus, toneel…), stadsfestivals en rommelmarkten
• Shoppen, restaurantbezoek, regelmatig tripjes, reizen (cultuur en avontuur) wandelen, af en toe sporten (gezondheid, sociaal)
• Weinig lezen, film bijna uitsluitend thuis • Vaak actief met niet-artistieke hobby: bloemschikken, textiel…• Vaker dan gemiddeld lid van een vereniging: vooral sport, daarnaast
doelgroepenverenigingen (vrouwen, gehandicapten,…), buurt- en wijkcomité, oudervereniging
• Interesse in andere (eet)culturen
2. Excuus voor niet-deelname: tijd, praktisch (geschikte informatie, bereikbaarheid…)
DE ONTSPANNINGSZOEKER
1. Waarden: gericht op gezin en buurt, solidair, gemeenschapszin
2. Socio-demografische kenmerken• Vaker uit middelste leeftijdsgroepen: 34-54 jaar• Groter aandeel vrouwen• Vaker met thuiswonende kinderen• Vaker met gemiddeld opleidingsniveau (middelbaar)• Eerder gemiddeld besteedbaar budget• Sociaal (vrijetijds)netwerk van gemiddelde omvang (7
personen)
3. Mediagebruik: weinig TV, geen eenduidig mediagebruik
DE HUISMUS
12%
Gezellig thuis bezig zijn
Op het menu: “Asperges op Vlaamse wijze”
Op de radio of in de CD-speler:
“André Rieux, Johann Strauss”
DE HUISMUS
Publieke participatie aan kunsten
Actieve kunstzinnige participatie (amateurkunsten)
Publieke participatie buiten de kunsten
Sport
ReizenNiet-kunstzinnige creatieve hobby's
Tv-kijken
Lezen
Internetgebruik
DE HUISMUS
1. Cultureel gedrag• Zeer weinig participatie buitenshuis, en niet binnen de kunsten• Interesse voor Vlaamse muziek, operette en romantische of
historische film• Creatieve hobby’s en doe-het-zelf, minder vaak binnen
amateurkunsten• Rommelmarkten en brocante• Minder lezen, film alleen thuis• Af en toe reizen (lange reizen binnen Europa, op zoek naar rust)• Weinig sport, shoppen, restaurant of andere activiteiten• Minder vaak dan gemiddeld lid van een vereniging, indien wel:
hobbyclub, senioren-, gehandicapten-, vrouwen- of andere doelgroepverenigingen
2. Excuus voor niet-deelname: tijd, praktische drempels
DE HUISMUS
1. Waarden: minder sociaal verankerd, meer thuis- en familiegericht, vinden het goed dat er allerlei zaken bestaan maar maken er weinig gebruik van
2. Socio-demografische kenmerken• Groter aandeel vrouwen• Vaker uit middelste leeftijdsgroepen (35-54) en ouder• Vaker alleenstaand, zonder kinderen of ze zijn het huis uit• Groter aandeel lager opgeleiden• Eerder klein besteedbaar budget• Eerder klein sociaal (vrijetijds)netwerk
3. Mediagebruik: frequent TV, geen uitgesproken zendervoorkeur, meestal geen internet behalve een kleine groep
DE THUISGENIETER
6%Thuis genieten van mijn favorieten
Op het menu: “biefstuk met
champignonsaus”
Op de radio of CD-speler:
“Bart Peeters, Mozart, Vivaldi”
DE THUISGENIETER
Publieke participatie aan kunsten
Actieve kunstzinnige participatie (amateurkunsten)
Publieke participatie buiten de kunsten
Sport
ReizenNiet-kunstzinnige creatieve hobby's
Tv-kijken
Lezen
Internetgebruik
DE THUISGENIETER
1. Cultureel gedrag• Thuisparticipatie: interesse in kunst en cultuur, voornamelijk in muziek
(klassiek, operette, folk maar ook Vlaams), heel incidenteel een klassiek concert
• Interesse voor klassieke beeldende kunsten• Minder lezen, nauwelijks of niet reizen of andere activiteiten buitenshuis
(met uitzondering van wandelen in natuur)• Soms zelf actief in niet-artistieke hobby zoals bloemschikken of
textielbewerking, gemiddeld actief in artistieke hobby’s• Minder vaak dan gemiddeld lid van een vereniging, indien wel:
specifieke doelgroepen (senioren, vrouwen…)• Weinig of geen interesse in andere (eet)culturen
2. Drempel/reden voor niet-deelname: tijd, praktisch (bereikbaarheid …), en/of “Ik blijf liever thuis”
DE THUISGENIETER
1. Waarden: meer gedesoriënteerd en geïsoleerd, gericht op het gezin/de eigen leefwereld
2. Socio-demografische kenmerken• Groter aandeel vrouwen• Vaker ouder: 65-84 jaar, meestal gepensioneerd• Alleenstaand of met partner, zonder kinderen of ze zijn het huis uit• Vaker lager opgeleid• Gemiddeld tot kleiner besteedbaar budget• Klein sociaal (vrijetijds)netwerk
3. Mediagebruik: frequente TV-kijkers met voorkeur voor Canvas of Eén (geen commerciële zenders), nauwelijks internetgebruik
DE TV-KIJKER
20%
Thuis TV of op café
Op het menu: “Pizza Hawaï”
Op de radio: “alles wat toevallig passeert”
DE TV-KIJKER
Publieke participatie aan kunsten
Actieve kunstzinnige participatie (amateurkunsten)
Publieke participatie buiten de kunsten
Sport
ReizenNiet-kunstzinnige creatieve hobby's
Tv-kijken
Lezen
Internetgebruik
DE TV-KIJKER
1. Cultureel gedrag• Geen of amper participatie buitenshuis• Weinig of niet reizen, film(kijken) en lezen• Escapistische films op tv, tv-kijken• Een deel gaat zeer vaak op café, een deel nooit• Weinig of niet zelf actief met hobby of amateurkunst• Minder vaak dan gemiddeld lid van een vereniging, indien wel:
vrouwen-, gepensioneerden-, sport- of cafévereniging• Weinig of geen interesse in andere (eet)culturen
2. Excuus voor niet-deelname: “Het interesseert me gewoon niet” of “Ik blijf liever thuis” (géén praktische drempels)
DE TV-KIJKER
1. Waarden: meer gedesoriënteerd en geïsoleerd , op zichzelf gericht
2. Socio-demografische kenmerken• Vaker uit middelste leeftijdsgroepen (35-54) of ouder• Alleenstaand of met partner, vaak zonder kinderen of ze zijn het
huis uit• Groter aandeel lager opgeleiden• Vaker gepensioneerd of anderszins niet-werkend• Laag besteedbaar budget• Klein sociaal (vrijetijds)netwerk
3. Mediagebruik: (zeer) frequente TV-kijkers, vooral vtm of geen uitgesproken voorkeur, weinig of geen internet
Geslachtsverdeling per profiel
Volle
dige
ste
ekpr
oef
De ve
elpr
oeve
r
De fij
npro
ever
De ac
tiezo
eker
De on
tspa
nnin
gszo
eker
De hu
ism
us
De th
uisg
enie
ter
De TV
-kijk
er0.0%
10.0%
20.0%
30.0%
40.0%
50.0%
60.0%
70.0%
80.0%
90.0%
100.0%
VrouwMan
Leeftijdsverdeling per profiel
Volle
dige
ste
ekpr
oef
De ve
elpr
oeve
r
De fij
npro
ever
De ac
tiezo
eker
De on
tspa
nnin
gszo
eker
De hu
ism
us
De th
uisg
enie
ter
De TV
-kijk
er.0
10.0
20.0
30.0
40.0
50.0
60.0
70.0
80.0
90.0
100.0
65-8545-6425-4414-24
Opleidingsniveau per profiel
Volle
dige
ste
ekpr
oef
De ve
elpr
oeve
r
De fij
npro
ever
De ac
tiezo
eker
De on
tspa
nnin
gszo
eker
De hu
ism
us
De th
uisg
enie
ter
De TV
-kijk
er0.0%
20.0%
40.0%
60.0%
80.0%
100.0%
studentHOHSOLSOgeen/LO
Profielverdeling per leeftijdsgroep
14-17
18-34
35-54
55-64
65+
Totaal
Leeft
ijd
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%
De veelproever
De fijnproever
De actiezoeker
De ontspanningszoeker
De huismus
De thuisgenieter
De tv-kijker
Profielverdeling per opleidingsniveau
Geen/LO
LSO
HSO
HO
Totaal
Ople
idin
gsn
iveau
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%
De veelproeverDe fijnproeverDe actiezoekerDe ontspanningszoeker De huismusDe thuisgenieterDe tv-kijker
Werkboekje?1. Hoe dit model gebruiken als organisator, als gemeente, als doelgroepspeler…
• De volledige bevolking stimuleren om te participeren• Specifieke doelgroepen bereiken• Beter rekening houden met je (potentieel) publiek• Andere profielen bereiken dan je huidige publiek
2. Gedetailleerde beschrijving per profiel: wie zijn ze, wat doen ze in hun vrije tijd en hoe kijken ze naar cultuur?
3. Do’s en don’ts per profiel
4. Door wie: UGent, Steunpunt Cultuur, Jeugd en Sport (thema Cultuur), CultuurNet Vlaanderen en Departement Cultuur, Jeugd, Sport en Media
5. Wanneer: voorjaar 2011
Contact
Maya Caen: maya.caen@ugent.be
John Lievens: john.livens@ugent.be