De leraar als regisseur

Van referentieniveaus naar doelgericht rekenonderwijs

Wilma Willems

Doel van de workshop

Ik krijg handreikingen om het rekenonderwijs in mijn klassen doelgericht en effectief vorm te geven.

Een voorbeeld

http://www.youtube.com/watch?v=p2ynqzTK1Lk

Opzet

• Wat?

- Referentieniveaus rekenen

• Hoe?

- Invloed van de leraar: wat werkt?

- Doelgericht werken in de klas

- Opbrengstgericht werken op schoolniveau

• Tot slot: Waar ga je ‘morgen’ in je klas mee aan de slag?

Referentieniveaus: de geschiedenis

• Veel geluiden over dalend rekenniveau

• Nederland kent geen centraal leerplan

• Uitgeverijen regelen het curriculum

• Nederland kent wel kerndoelen en eindtermen

• Politieke tendens om eisen te stellen, te centralisereren, te controleren als het gaat om de basisvaardigheden

Opbouw van de referentieniveaus

Vier domeinen in de referentieniveaus

Getallen

• Soorten getallen, samenhang, bewerkingen

Verhoudingen

• Verhoudingen en percentages, begrip, samenhang, berekeningen

Meten & meetkunde

• Meten: begrip van en berekeningen met maten

• Meetkunde: ‘de ruimte om ons heen beschrijven’

Verbanden

• Tabellen, grafieken en diagrammen, met numerieke gegevens of verbanden, regelmaat

Fundamenteel en streefniveau

Twee kwaliteiten:• Fundamentele kwaliteiten

(meer toepassingsgericht)• Streefkwaliteiten

(voorbereiding abstracte

wiskunde)

• Elke kwaliteit

(fundamenteel en streef)

heeft drie niveaus• Geen 4F voor rekenen:

dat is wiskunde

3F

2F

1F

Voorbeeld in het domein meten: Welke typen kennis zijn hier nodig?

Foto: SLOA-onderzoek 2010

• Paraat hebben• Functioneel gebruiken• Weten waarom

Beoogde resultaten eind basisonderwijs

Leerlingen: o.a. PrO en LWOO

75% haalt 1F-

niveau

25% haalt 1F-niveau

niet

Hiervan haalt 25% 1S-niveau

Bron: adviesrapport Meijerink (2008)

D E P R A K T I J K?

Het WAT is in de referentieniveaus beschreven

Het HOE is aan de scholen

De invloed van de leraar is groot!

Wat werkt?

1. Doelgericht werken: waar werk je met leerlingen naartoe?

2. Doelgericht waarnemen: analyse van de toetsresultaten

3. Doelgericht onderwijsbehoeften van de leerlingen begrijpen

4. Doelgericht onderwijs plannen: een periode- en groepsplan met (convergente en/of divergente) differentiatie

5. Doelgericht rekenlessen geven: bijv. het directe instructiemodel

6. Leerlingen actief betrekken bij de doelen in de periode

7. Aansluiten bij het handelings- en denkniveau van de leerlingen – veel oefenen geeft geen garantie!

8. Evalueren en reflecteren (nameting)

Bron: De leraar als regisseur (Willems & Verbeeck, 2011)

Opbrengstgericht werken: de klasEvalueren

(NATOETS) / reflecteren

Aansluiten bij niveau van de leerlingen

Leerlingen actief betrekken bij de doelen in de lessen

Rekenlessen voorbereiden:

directe instructie

Periodeplan / groepsplan,

met differentiatie

Waarnemen (VOORTOETS) / analyseren: begrijpen van onderwijsbehoeften

Doelen stellen per periode en les

In de praktijk – het domein meten Na toetsanalyse (waarnemen en begrijpen) – doelgericht aan de slag

Onderwijsbehoeften scherp: doelen en aanpak duidelijk!

Een periodeplan / les met doelen Aansluiten bij handelings- en denkniveau: een m2 ervaren!

Bron: SLOA-onderzoek 2010

De ijsbergmetafoor: aansluiten bij het rekenniveau

Effecten op leerprestaties• Versnellen in curriculum .88• Feedback geven .73• Relatie leraar-leerling .72• Metacognitieve vaardigheden aanleren .69• Strategieën aanleren .60• Directe instructie .59• Sociaal-economische status kind .57• Doelstellingen expliciteren .56• Hoge verwachtingen leraar .43• Samenwerkend leren .41• Schoolleider .36• Huiswerk .29• Klassengrootte .21

Bron: Hattie, 2009

Opbrengstgericht op schoolniveau

macrostrategisch

meso

micro

tactisch

Plannen

Realiseren

Begrijpen

Waarnemen

operationeel

macrostrategisch

meso

micro

tactisch

Plannen

Realiseren

Begrijpen

Waarnemen

operationeel

1. Visie op rekenonderwijs 2. Leerlingen adequaat volgen3. Leerlijnen met tussendoelen4. Curriculum horizontaal en

verticaal uitwerken5. Experts geven rekenlessen6. Roosterposities clusteren:

twee docenten voor drie klassen, met materialen per domein

7. Rekenen niet alleen bij wiskunde, ook AK, EC, BGP

8. Uniformiteit in instructie van cruciale leermomenten

9. (Extra) zorg en begeleiding

Met als resultaat

Met als resultaat

Ehm … 75 %

Met als resultaat

W.Willems@kpcgroep.nl

Hartelijk dank en veel succes!