De jeugd in beweging

RIVM/ Centrum Jeugdgezondheid

Taken:

• Uniformering en professionalisering van de inhoud en uitvoering van het Basistakenpakket JGZ 0 – 19 jaar

- Regie over de richtlijnen JGZ

- Onderzoek: wetenschappelijke onderbouwing BTP

- Toegankelijk maken van kennis

- Beoordelen van interventies

- Advisering

• Beheer BasisDataSet voor het Digitaal Dossier JGZ en het beheer van de Informatiebank JGZ

Gezondheid Nederlander groeit nog steeds

• Levensverwachting stijgt, maar blijft in de Europese middenmoot

• Grootste ziektelast door psychische aandoeningen en hart- en vaatziekten

• Ongezondheid is erfenis uit het verleden

Lichamelijke activiteit- gezondheid

Uit epidemiologisch onderzoek blijkt:

Lichamelijk actief zijn leidt tot:

• lagere kans op vroegtijdig overlijden

• lagere kans op vroegtijdig krijgen van hart-en vaatziekten, diabetes mellitus, osteoporose en colonkanker

• aanwijzingen verband met beroerte (ouderen) en borstkanker

• gunstiger beloop van HVZ, DM, en astma/COPD, depressie, RA, osteoporose en beroerte

• pos effect op lichaamsgewicht, %vet, cholesterolgehalte

• nadeel: (soms) blessures

Meeste jongeren zijn gezond, maar het gedrag is vaak ongezond

• Jeugd investeert momenteel in toekomstige ongezondheid

(te veel alcohol, teveel en ‘ongezonde’ voeding, roken/cannabisgebruik, te weinig beweging)

• Bevorderen gezond gedrag bij de jeugd leidt tot

toekomstige gezonde volwassenen.

• Er zijn risicogroepen die extra aandacht verdienen. Clustering van ongezond gedrag

Lager schoolniveau - meer ongezond gedrag

0

5

10

15

20

25

30

35

min. 1 dag perweek drinken

dagelijks roken cannabislaatste maand

VMBO-b

VMBO-t

HAVO

VWO

Bron: HBSC 2005

Overgewicht neemt sterk toe

0,0

5,0

10,0

15,0

20,0

25,0

30,0

4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15Leeftijd

%

jongens 2002-2004

jongens 1997

meisjes 2002-2004

meisjes 1997

Bron: van den Hurk et al, 2008

Belang van bewegen voor de jeugd

• Jong geleerd, oud gedaan

• Positief effect op cognitieve, affectieve en sociale ontwikkeling

• Via verhoogde concentratie betere schoolprestaties

• Sociale vaardigheden, organiseren, leiderschap ed

• Leren omgaan met winst en verlies en met normen en regels

Normen voor Bewegen

Nederlandse Norm Gezond Bewegen (NNGB)Jongeren (4-18 jaar): dagelijks (zomer en winter) één uur tenminste matig

intensieve lichamelijke activiteit (5-8 MET), waarbij minimaal twee keer per

week kracht-, lenigheid- en coördinatieoefeningen voor het verbeteren of

handhaven van de lichamelijke fitheid.

FitnormMinstens drie keer per week minimaal 20 minuten zwaar intensieve

lichamelijke activiteit (zomer en winter).

Combinorm

Voldoet aan de NNGB en/of Fitnorm.

Hoeveel bewegen Nederlandse jongeren in de leeftijd van 4-17 jaar?

Percentage inactieve Nederlandse jongeren en percentage dat aan de beweegnormen voor jongeren voldoet (2006-2008)

Jaar Inactief NNGB Fitnorm Combinorm2006 13,5 26,9 27,4 46,92007 13,1 19,2 29,4 43,32008 16,6 25,8 35,5 47,3

Inactief: voldoende actief (minimaal 60 minuten) op 0-2 dagen in zomer en winter.

BRON: Bewegen in Nederland 2000-2008

Bewegen van Nederlandse jongeren naar achtergrondkenmerken

inactief NNGB Fitnorm Combinorm

Geslacht

• Man 12,0 24,3 35,3 49,7

• Vrouw 16,4 24,2 26,8 43,1

Leeftijd

• 4-11 jaar 10,4 30,6 33,7 52,6

• 12-17 jaar 17,0 19,0 29,6 43,1

Sport

• Wel sporter 13,7 24,2 35,8 50,3

• Niet sporter 25,2 21,6 9,3 27,6

Herkomst

• Nederland 12,1 24,7 32,1 47,8

• Elders 24,2 17,2 20,4 27,7

Soort lichaamsbeweging jongeren

Sedentaire leefstijl

Beleidsdoel voor 2012: MINSTENS 50% VAN DE

NEDERLANDSE JONGEREN VOLDOET AAN DE BEWEEGNORM

Wat gebeurt er aan beweegstimulering?

• Bewegingsonderwijs

• NASB regeling gemeenten

• Beleidskader Sport, Bewegen en Onderwijs

• Buurt, Onderwijs en Sport impuls

• Impuls Brede scholen, sport en cultuur

• Meer buiten spelen

Wat doet de Jeugdgezondheidszorg? (1)

Preventieve zorg voor alle kinderen in Nederland!

• Volgen van lichamelijke, psychische, sociale en cognitieve ontwikkeling

• Informeren van ouders over gezonde ontwikkeling

• Vroegtijdig signaleren van mogelijke gezondheidsproblemen (oa motoriek, overgewicht)

Wat doet de Jeugdgezondheidszorg? (2)

Wanneer? 0-4 jaar: 15 contactmomenten

5-12 jaar: 2 contactmomenten (groep 2 en 7)

>12 jaar: 1 contactmoment (2e klas v.o.)

advies RIVM/CJg: extra contactmoment 15/16 jaar

Wat doet de jeugdgezondheidszorg? (3)

Wat aan beweegstimulering?

• 4 en 8 weken, 4 maanden: belang van buikligging

• terugkerende anamnese: lichaamsbeweging, sport en spel

• voorkomen van overgewicht: oa op basis van het Overbruggingsplan Overgewicht

• vroegtijdig signaleren van stoornissen in ontwikkeling en fijne en grove motoriek: Van Wiechenonderzoek en Baecke-Fassaert motoriektest

Wat kan de JGZ meer doen op het gebied van beweegstimulering?

Standpunt Beweegstimulering door de JGZ

Werkgroep:

• jeugdartsen, jeugdverpleegkundige

• Actiz

• GGD Nederland

• Gehandicaptensport Nederland

• Vereniging Sportgeneeskunde

• Nederlands Instituut voor Sport en Beweging(NISB)

• Vereniging Sport en Gemeenten

• Koninklijke Vereniging voor Lichamelijke Opvoeding

• TNO/Kwaliteit van leven

• EMGO instituut Vrije Universiteit

• NOC/NSF

Activiteiten voor het individuele kind

• Monitoren: bewegen goed uitvragen

• Signaleren: beweegt een kind voldoende?

• Registreren: in digitaal dossier JGZ

• Motiveren van kind en ouders: - individueel - collectief

• Follow-up/doorverwijzing: gericht en passend beweegadvies

• Samenwerken met ketenpartners in beweging

Beleidsadvisering door de JGZ

• Naar gemeenten: lokaal gezondheidsbeleidlokaal sportbeleidmeerdere beleidssectoren

• Naar lokale sportaanbieders bijv. sportraad

• Naar scholen: schoolgezondheidsbeleid

Randvoorwaarden

• Specifieke na- en bijscholing JGZ professionals

• Betere profilering JGZ-professionals als deskundige: groei/ontwikkeling in relatie tot bewegen

• Samenwerking: lokaal en bijv. binnen GGD

• Beschikbaarheid actuele beweegkaart

• Tijd!

Wat is er nog nodig?

• Valideren van vragenlijsten

• Criteria voor onvoldoende bewegen

• Praktische en valide test voor motorische ontwikkeling

• Effectieve interventies voor onvoldoende of niet goed bewegende kinderen

Wat hebben jullie nog nodig?

• Om de jeugd meer in beweging te brengen…