de bodem in natuurontwikkeling

Hoe beslist de beheerder ?

De MarkeStichting voor gemeenschappelijk bos- en natuurbeheer

Ido Borkent Johan ten Hoopen

discussie & conclusies

• aardkunde in het [cultuur]landschap heeft een

wisselende prioriteit [maar niet bij ons...]

• het vergraven areaal is relatief klein en betreft deels al

eerder vergraven bodems

• de meeste ingrepen zijn onschuldig

• juridische bescherming is een goede stok achter de

deur

• spanningveld tussen de aardkundige en de

natuurbeheerder oplossen door directe

kennisuitwisseling

• het onderhouden van externe contacten is noodzakelijk

[terrein]beheer

• intern beheer– onderhoud: dunnen, begrazen, maaien, ...

– herstel: inrichting, “ver”-thema’s, peilbeheer, ...

• extern beheer– regionale maatregelen, hydrologie, PR,

kennisnetwerk, verwerving gronden, ...

alles aan de hand van een doelstelling

planmatig beheer

• mix van functies: natuur, houtproductie,

recreatie, jacht, ...

• streefbeelden en natuurdoeltypen: Handboek

• gelokaliseerd met kaartbeeld

• tijdpad aangegeven waar nodig

• financieel kader

doelstelling permanent ontwikkelen in wisselwerking met eigen visie, maatschappelijke inbreng, kennis, haalbaarheid, overheidseisen, toeval

aardkundige input ?

• eigen kennis en interesse

• gevoel voor gaafheid: taboe om dat te

beschadigen

• interne kwaliteitsbewaking

• externe kennis via een project

• regelgeving en handhaving ?

... misschien zit hier nog wel een zwakke plek ...

maatregelen die de bodem raken• ontgraven en vergraven

• plaggen [verschillende dieptes]

• ploegen

• chopperen

• berijden

• bemesten en bekalken

• bomen omtrekken

• aanpassen van de waterhuishouding

• verleggen van watergangen

bodembewerking [1]

• periode 1990 – 2005

• vooral in heide en stuifzand

• deels in gave bodems, wel nuanceren

Marke oppervlak bewerktwaarvan

gaaf % %

bos 2.025 3,4 0,4 0,2% 0,0%

heide 245 16,4 16,4 6,7% 6,7%

vennen 16 8,7 0,6 53,2% 3,9%

stuifzand 94 10,5 10,5 11,1% 11,1%

cultuur 16 2,1 1,3 13,1% 8,0%

water 147 0,0 0,0 0,0% 0,0%

overig 66 0,0 0,0 0,0% 0,0%

  2.611 41,1 29,2 1,57% 1,12%

bodembewerking [2]

• periode 1990 – 2005

• heide, vennen en schraallanden reeds voor

1920 al grotendeels bewerkt

• areaal “gaaf” bij benadering

Landschap Overijssel

oppervlak

bewerkt [OBN]

waarvan gaaf % %

bos g.o.

heide 492 44,9 15 9,1 3

vennen 15 13,7 12 91,7 85

stuifzand 12 8,0 6 66,2 50

schraalland 578 36,6 15 6,3 3

water 31 2,5 1 12,3 3

overig g.o.

 

zaken ter afweging• bescherming oorspronkelijke bodem

• microreliëf

• andere maatregel dan grondbewerking

• fosfaatprobleem

• afvoer vrijkomende grond

• bodemverdichting voorkomen

• advies deskundigen

• te behalen natuurwinst

wat wordt gemonitoord ?

• soorten planten en dieren

• soms bodemproces

• soms waterhuishouding

• veelal niet wetenschappelijk of

structureel

processor bij bosomvorming

Putjesberg na verwijderen van opslag

plekje sparen

plaggen of begrazen

levend stuifzand

ca. 10 hectare stuifzand geplagd

reliëf behouden na plagwerk

plagdiepte en verstuivingsproces

knoflookpad

Driessenven februari 2001

Driessenven mei 2003

voor

na

Berg-vennen1993

Bergvennen – behoud microreliëf

Bergvennen: lobelia na restauratie

Bergvennen – kluunplaatsen

Bornebroek - ontginningssporen

Bornebroek - boomkikkerproject

De Reuterij – herstel morfologie

de beste bodemdeskundige...