Dertig jaar natuurontwikkeling op

fosfaatverrijkte gronden

Rolf Kemmers Centrum Bodem

Van Determinisme naar Laisser faire ?

Inhoud

1. Inleiding Doelen natuurontwikkeling Beleidsmatige conflicten Ecologische kanttekeningen

2. Twee case studies Vegetatie Nutriënten

3. Conclusies

Inleiding (1)

Doelen natuurontwikkeling EHS: conversie Landbouw- Natuur Natuurdoeltypenstelsel als referentie voor

kwaliteit Abiotische randvoorwaarden Deterministisch !

Te kiezen: Beheersstrategie Inrichtingsmaatregelen (realisatie

randvoorwaarden)• Hoge fosfaatniveaus en afgraven bouwvoor

Inleiding (2)

Beleidsmatige conflicten ? Afgraven onder druk ! Onverenigbaarheid beleidsdoelen:

Habitatrichtlijn: Soortsbescherming, schrale en natte milieus

Verdrag van Malta: Archeol. en aardkundige waarden

KRW: Terugdringing N,P in opp. water WB 21: Vernatting en P-mobilisatie Bouwstoffenbesluit: Grondstromen en

schoongrondverklaring, hoge kosten

Inleiding (3)

Ecologische kanttekeningen: Welke P-niveaus ? Aantasting zuurbuffercapaciteit (Org. stof, CEC) Aantasting P-buffercapaciteit Vernietiging zaadbank Vernietiging bodembiodiversiteit Lange termijn effecten primaire vs. secundaire successie ?

Alternatief: Laisser faire?

(1973- heden) Droge, arme stuifzand- en

podzolgronden Voormalig bouwland (granen, mais) Begrazing op landschapsschaal Doel: droog schraalgrasland

2. Case studies: Baronie Cranendonck

2. Case studies: Loefvledder (Dr)1973-heden Vochtige moerige gronden Voormalige graslanden Hooilandbeheer Doel: nat schraalgrasland

Baronie: Vegetatie 1973 en 2004

Stikstof-indicatiewaarden

3,00

3,50

4,00

4,50

5,00

5,50

6,00

6,50

1970 1980 1990 2000 2010

N-E

llen

be

rgw

aa

rde

19ABC

23A,25A,35

40,45,23B

Geen doelsoorten

5-10 kenmerkende soorten

R: 9,4 0,8

P: 0,5 5,6

2004: 1,7 – 2,4 t ds.ha-1

Zaadbank: Leeg

Loefvledder: Vegetatie 1973-2004

Nieuw reservaatReferentie

Aantal soorten: ± stabiel (20-22) 48

Doelsoorten: 1 9

Kenmerkende soorten: 5 14

R-soorten: 12 4 1

P-soorten: 0 5 33

Productie: 6-8 2-2,5 t ds.ha-1 1-1,5

Nutriëntentoestand Baronie

Percelen

N P19A,B,C 15,1 -10,423A, 25A, 35 36,0 -6,940, 45, 23b 31,1 -12,2

Toename (0-20 cm-mv)kg/ha/jr

1979-2004:

N-depositie

P-uitspoeling en -opname

Rogge akkers 19a,b,c

0,00

0,10

0,20

0,30

0,40

0,50

0,00 2,00 4,00 6,00 8,00 10,00 12,00

P (mg/L)

P/(

Al+

Fe)

1973

1974

1975

1976

1979

2004

P-verzadiging en -beschikbaarheid

neemt af

Nutriëntentoestand Loefvledder

N PReservaat Laag

Oud 0-20 34,5 6,2Nieuw 0-20 1,8 8,4

kg/ha.jr

Toename

1978-2004:

N-depositie !

P-pomp ?

Nieuw (5-20)

0,00

0,02

0,04

0,06

0,08

0,10

0,00 0,05 0,10 0,15 0,20

P mg/L

Po

x/A

l+F

e)o

x 1974

1978

1982

2004

P-beschikbaarheid neemt af !

Limiterende factoren:

N/P N/K K/P

arm 7,4 2,4 3,1 K ,K+Nrijk 7,4 3,1 3,0 K ,K+N

Limitatieg/gPerceel

N/P N/K K/P

1975 2,6 2,0 1,3 N1983 2,9 1,4 2,1 N1999 4,3 5,0 0,9 K+N

g/gJaar Lim

Baronie 2005

Loefvledder

N/P

14,5

N/K

2,1

K/P

3,4

P

N

K

0

0,05

0,1

0,15

0,2

0,25

0,3

0,35

0,4

0,45

0,0 1,0 2,0 3,0 4,0

P mg/L

P/(A

l+Fe

) Cranendonck

Loefvledder

Lankheet

Isotherm

Referenties

0

500

1000

1500

2000

2500

3000

3500

Lhee

broe

k

Mat

tenb

urgh

Galg

enbe

rg

Norge

rholt

Smod

debo

s

Smod

debo

s

Houtri

b

Holl. H

out

kg

P/h

a

blad

tak

stam

w ortel

strooisel

bodem

0

500

1000

1500

2000

2500

3000

3500

L1 L2 L3 L4 L5 B1 B B Lo Ln

Percelen

kgP

/ha 0-30 cm

30-90 cm

>120 cm

2004

1974

Bos-

ecosystemen

Landbouw-

ecosystemen

Conclusies

Zonder afgraving schrale graslanden mogelijk ! Zelfs P-toename in combi met productiedaling ! Eerst N, dan K, tenslotte P beperkend voor groei Geen absolute P-gehalten maar relatieve

maatgevend Bodemeigenschappen (Fe) en niet beheer

maatgevend voor P-gedrag Nutriëntenpomp, dus meer dan alleen bouwvoor

van belang Belang bodemecosysteem onderschat ?

Aanbevelingen

Geen argumenten pro afgraven bouwvoor Accepteer de factor tijd Laissez faire (en laat determinisme los)

Overweeg bosontwikkeling Bezint voor gij begint.

Gaat heen en draag de boodschap uit !

© Wageningen UR