11

Commerciële versus fiscale winstbepaling

Prof. Dr. Martin Hoogendoorn RA

2

Grondslag voor winstbepaling

Commerciële winstbepaling

Fiscale winstbepaling

Getrouw beeld:

- volgens maatschappelijk aanvaardbare normen (RJ-Richtlijnen)

- In overeenstemming met IFRS

Goed koopmansgebruik

(hetgeen door de bedrijfseconomie wordt voorgeschreven, tenzij de belastingwet anders bepaalt)

3

Doelstellingen

Commerciële winstbepaling

Fiscale winstbepaling

Gericht op een verantwoord oordeel t.b.v. economische beslissingen door o.a.-aandeelhouders-obligatiehouders-banken

Vaststellen van het belastbaar bedrag

Zo hoog mogelijke winst Zo laag mogelijke winst

4

Verschillen in de praktijk

• Onderzoek Belastingdienst in 1997– 1566 belastingplichtige vennootschappen– Verschil fiscale en commerciële winst bij

73,6% van de ondernemingen– Gemiddeld 4 verschillen per jaarrekening– Totaal fiscale winsten 3 miljard gulden– Totaal commerciële winsten 5 miljard gulden

• Verschillen leiden tot latente belastingen in de commerciële jaarrekening

5

Overeenkomsten

Commerciële winstbepaling

Fiscale winstbepaling

• Schattingen

- gebruiksduur materiële vaste activa

- lagere bedrijfswaarden

- omvang voorzieningen (indien fiscaal erkend)

• Eenduidige stelselkeuzes

- verplichte activering kosten

- percentage of completion methode

6

Tijdelijke verschillen

Commerciële winstbepaling

Fiscale winstbepaling

• fifostelsel voorraden• activering

ontwikkelingskosten• boekwinst bij verkoop

direct nemen• ongerealiseerde

waardestijgingen effecten in resultaat

• idem koersverschillen op leningen

• lifostelsel voorraden• ontwikkelingskosten in

resultaat• boekwinst bij verkoop in

herinvesteringsreserve• waardestijgingen effecten

pas bij realisatie in resultaat

• idem koersverschillen op leningen

7

Definitieve verschillen

Commerciële winstbepaling

Fiscale winstbepaling

• actuele waarde• herwaardering bij

overname• deelnemingen tegen

netto-vermogenswaarde• afschrijving goodwill• alle boetes zijn kosten

• historische kosten• geen herwaardering bij

overname• deelnemingen tegen

kostprijs• geen afschrijving goodwill• niet alle boetes zijn kosten

Enkelvoudige versus geconsolideerde jaarrekening

• Harmonisatie fiscale en commerciële winstbepaling betreft primair de enkelvoudige jaarrekening

• Maar commercieel leiden enkelvoudige en geconsolideerde jaarrekeningen tot gelijk eigen vermogen en resultaat– Via waardering deelnemingen tegen netto-vermogenswaarde

• IFRS vereist in enkelvoudige jaarrekening waardering deelnemingen tegen kostprijs

– Idem in meeste andere landen

8

9

Fiscale grondslagen voor kleine ondernemingen

• Sinds 2007 kunnen kleine ondernemingen de fiscale grondslagen van waardering en resultaatbepaling hanteren (ipv die in Titel 9)– Integrale toepassing

– Presentatie en toelichting wel volgens Titel 9

• RJ-Uiting 2011-4– Deelnemingen mogen tegen nettovermogenswaarde worden

gehanteerd als de belastingautoriteiten dat toestaan• Evt. wettelijke reserves vormen

– Acute vpb-last in jaarrekening• Fiscale correcties retrospectief verwerken

– Herinvesteringsreserve en fiscale kostenegalisatiereserve buiten resultaat om

10

Internationale ontwikkelingen

• Gee, Haller & Nobes (2010) • Vergelijking UK en Duitsland inzake grote

ondernemingen• Rond 1995 waren deze landen uitersten (UK:

volledige loskoppeling, Duitsland: Massgeblichkeit)

• Anno 2010: Verschillen tussen beide landen zijn vrijwel verdwenen– Loskoppeling (‘disconnection’) zowel voor

geconsolideerde als enkelvoudige jaarrekening

11

IFRS

• Achtergronden van verdere loskoppeling in de wereld:– Belang van fair value accounting– Realisatiebeginsel in veel gevallen losgelaten– Voorzichtigheidsbeginsel speelt beperkte rol– Verplichte waardering immateriële activa, soms

zonder afschrijvingen– Pensioenvoorzieningen met ‘doorkijk’ naar

pensioenfonds– Kosten aandelenopties in het resultaat

12

Opheffing van verschillen ?

• Gezien verschil in doelstelling niet wenselijk:– Commerciële winst is geen uitkeerbare winst– Ongerealiseerde resultaten worden opgenomen in

herwaarderingsreserve of ingehouden in verband met financieringsstructuur

– Fiscale winst leidt direct tot uitkering– ‘ Different concepts of profit for different purposes’

13

Ontwikkelingen

• IFRS verandert regelmatig• IFRS is op sommige punten ‘rules-based’ (en

daarmee niet echt ‘bedrijfseconomisch’)• Fiscale invloeden op IFRS zijn onwenselijk• XBRL / SBR maakt koppelingen mogelijk

– IFRS Taxonomy

14

Slotbeschouwing

• De verschillen tussen fiscale en commerciële winst worden eerder groter dan kleiner

• Op zich is dat geen probleem• XBRL biedt mogelijkheden om de

administratieve lasten van de verschillen te beperken