PIRAMIDEDENKEN, PIRAMIDESCHRIJVEN

Samenvatting van de training

Piramidedenken, PiramideschrijvenTeksten opbouwen vanuit perspectief van de lezer

Inhoud

1. Wat is het piramideprincipe?2. Hoe pak je het aan?3. Hoe bouw je argumentatie op?4. Hoe formuleer je helder?

1.Wat is het

piramideprincipe?

5

De kern eerst …

Waarom?Omdat je lezer zo...

• veel makkelijker jouw tekst leest, omdat de hoofdboodschappen vooropstaan

• sneller de rest kan interpreteren, omdat hij ‘kapstokken’ krijgt

• op elk gewenst moment kan stoppen• antwoord krijgt op zijn vragen• de informatie beter kan onthouden

En wat betekent het voor jou als schrijver?

Wat? De kenmerken van een

piramidetekst• Antwoord direct gekoppeld aan vraag• Informatie gerangschikt vanuit belang lezer

• Hoofdzaken als kernboodschap voor alle lezers

• Bijzaken voor de gespecialiseerde lezer

• De top: advies, conclusie, interpretatie• De basis: feitelijke gegevens als bron, detail

• Toepasbaar op tekst-, hoofdstuk- en alineaniveau

Denken als schrijver…

Informatie verzamelen

Analyseren

Interpreteren

Conclu-deren

VoorbeeldDenken als schrijver...

• Wat is het probleem? Te weinig vrouwen in hogere functies

• Hoe komt dat?Oorzaak A, B, C

• Wat kunnen we eraan doen?Maatregel D, E, F

• Wat kunnen we het beste doen?Advies maatregel D

• Hoe dan?Uitwerking maatregel D

… benieuwd als lezer!

Argumenten

Onderbouwing, uitleg

Bronnen, feiten, regels, wetten

AdviesConclusie

11

VoorbeeldBenieuwd als lezer...

• Wat is het probleem? Te weinig vrouwen in hogere functies

• Wat kunnen we het beste doen?Advies maatregel D

• Waarom dit advies?Argumentatie maatregel D

• Hoe voeren we het uit?Uitwerking maatregel D

12

Elke tekst is een antwoord op een vraag

• Expliciete vraag… die de lezer heeft gesteld en waar hij antwoord op verwacht… die je wilt dat de lezer zich stelt in zijn of jouw belang

• Impliciete vraag… die je bij de lezer oproept door je antwoord

Het startpunt: SCQ

13

SituationIk heb een ondernemingsplan geschreven voor een tijdschrift voor liefhebbers van auto’s die minder dan € 10.000,-- kosten.

ComplicationIk heb geen geld om het tijdschrift zelf te financieren.

QuestionBank, kom ik in aanmerking voor financiering?

14

Doel van de tekstWat wil de lezer weten?

• Wat?… informeren

• Waarom?… overtuigen

• Hoe?… instrueren

15

PiramidestructuurWat? - informerende teksten

• Inleiding: SCQ• Kern• Toelichting/voorbeeld• (Uitzondering)• Details

16

PiramidestructuurWaarom? - overtuigende teksten

• Inleiding: SCQ• Kern: advies/conclusie• Argumentatie/resultaten• Subargumentatie• Methode• Basis met feiten en data

17

PiramidestructuurHoe? - instruerende teksten

• Inleiding: SCQ• Kern: resultaat van de handelingen/acties• Handelingen/acties in chronologische

volgorde• Extra uitleg/toelichting

2. Hoe pak je het aan?

18

19

Je werkwijzeHoe pak je het aan?

• Verplaats je in de lezer: maak een analyse• Stel de SCQ vast• Geef direct antwoord op de hoofdvraag• Geef vervolgens antwoord op de vervolgvraag van

de lezer: – Wat?– Waarom?– Hoe?

• Maak een structuurboom• Bepaal het detailniveau: hoe diep ga je?• Bij tekst: schrijf de onderdelen uit:

– Eerste ronde: doorschrijven– Tweede ronde: herschrijven

20

VoorbeeldDe vraag: SCQ

SituationIn de top van ons bedrijf zitten nauwelijks vrouwen.

ComplicationDit leidt tot een eenzijdige managementcultuur, en minder resultaat.

QuestionHoe krijgen we meer vrouwen in de top?

VoorbeeldHet antwoord: structuurboom

De organisatie moet gericht beleid voeren

Adverteren in vrouwenbladen

Gerichter werven Voorkeursbeleid Intern kweken

Speciaal wervingsbureau

Blijkt uit cijfers dat dit goed werkt

Bij gelijke geschiktheid

Assessment-talent

Coaching Coaching

Deelnemen aan netwerkdagen

22

Piramide op elk niveau!

• Per hoofdstuk• Per paragraaf• Per alinea

– kernzin voorop– toelichting/onderbouwing daarna– duidelijke verbanden door signaalwoorden

23

Voorbeeld Waar staat de kernzin?

In Nederland is de welvaart sinds de jaren ‘50 verdubbeld. Als geld gelukkig zou maken, dan zouden wij nu dubbel zo gelukkig zijn als onze vaders, moeders, opa’s of oma’s destijds. Maar in de afgelopen 50 jaar blijkt ons geluksgevoel nauwelijks toegenomen. Dat blijkt uit recent geluksonderzoek. Geld maakt dus niet gelukkig.

24

Voorbeeld Alinea in piramidevorm

Geld maakt niet gelukkig. Dat blijkt uit recent geluksonderzoek. In Nederland bijvoorbeeld is de welvaart sinds de jaren ‘50 verdubbeld. Als geld inderdaad gelukkig zou maken, dan zouden wij nu dubbel zo gelukkig zijn als onze vaders, moeders, opa’s of oma’s destijds. Maar in de afgelopen 50 jaar blijkt ons geluksgevoel nauwelijks toegenomen.

25

Voorbeeld Signaalwoorden

Geld maakt niet gelukkig. Dat blijkt uit geluksonderzoek. In Nederland bijvoorbeeld is de welvaart sinds de jaren ‘50 verdubbeld. Als geld inderdaad gelukkig zou maken, dan zouden wij nu dubbel zo gelukkig zijn als onze vaders, moeders, opa’s of oma’s destijds. Maar in de afgelopen 50 jaar blijkt ons geluksgevoel nauwelijks toegenomen.

Soorten signaalwoorden (1)1 Tijd Toen, terwijl, voordat, nadat, zodra, wanneer, daarna,

intussen, nauwelijks... of ..., tegelijkertijd, vervolgens

2 Opsomming En, ook, verder, bovendien, daarnaast, ten eerste, ten tweede, een andere, niet alleen... maar ook..., ten slotte, zowel... Als

3 Vergelijking Net als, zoals, evenals, hetzelfde als, in vergelijking met/vergeleken met, vergelijkbaar, soortgelijk(e)

4 Tegenstellling Maar, echter, daarentegen, hoewel, toch, integendeel, niettemin, in plaats van, daar staat tegenover, ondanks

5 Oorzaak-gevolg Door, daardoor, waardoor, doordat, zodat, te danken aan, te wijten aan, als gevolg waarvan, zodoende

27

Soorten signaalwoorden (2)

6 Reden/verklaring Want, omdat, aangezien, vanwege, wegens, namelijk, immers, gezien het feit dat, gelet op het feit dat

7 Doel-middel Om te, door (te), daarmee, waarmee, opdat, daartoe, door middel van, met behulp van, met de bedoeling, erop gericht

8 Voorwaarde Als, indien, wanneer, tenzij, mits, stel dat, in geval van, aangenomen dat

9 Voorbeeld Zo, zoals, bijvoorbeeld, een voorbeeld hiervan, dat is het geval (bij), dat komt voor (bij), ter illustratie, dat blijkt uit, onder andere

10 Samenvatting/conclusie

Kortom, alles bij elkaar (genomen), samengevat, dus, daarom, vandaar dat, dan ook, op grond van het voorgaande/bovenstaande, hieruit volgt, derhalve

3. Hoe bouw je argumentatie op?

28

29

ArgumentatieDrie soorten standpunten

• Feitelijk standpuntDit is een glas

• Beoordelend standpuntDit glas is bruikbaar

• Adviserend standpuntDit glas moeten we gaan gebruiken

Een uitspraak wordt een standpunt als de ander de uitspraak betwist

VoorbeeldStandpunt + argument

30

StandpuntDit glas is bruikbaar

Argument(want) Het breekt niet snel

Subargument(want) Dit blijkt uit onderzoek: van de 100 die vallen, blijven er 99 heel

31

Omgekeerde volgordeArgument + standpunt

SubargumentUit onderzoek blijkt: van de 100 glazen die vallen, blijven er 99 heel

Argument(dus) Dit glas breekt niet snel

Standpunt(dus) Dit glas is bruikbaar

32

Hoe zet je een piramide op slide?Voorbeeld slide 1

• Kop = SCQGeen geld voor nieuw tijdschriftBank, krijg ik geld?

• Slide = antwoord + hoofdargumentenNee, want- Te optimistische marktinschatting- Onvoldoende nauwkeurig financieringsplan

33

Hoe zet je een piramide op slide?Voorbeeld slide 2

• Kop = hoofdargument 1Te optimistische marktinschattingWaar blijkt dat uit?

• Slide = subargumenten- U bent uitgegaan van alle eigenaren als

doelgroep en dat is onwaarschijnlijk- De eigenaren zijn minder draagkrachtig

34

Hoe maak je goede piramidekopjes?

• Maak er een ‘nieuwskop’ van • Maak de kop zo informatief mogelijk• Formuleer liefst positief en adviserend• Geef in kopje antwoord op de vraag, stel

eventueel vervolgvraag als ondertitel• Formuleer gelijkvormige onderdelen zo

gelijkvormig mogelijk• Schrap overbodige voorzetsels,

lidwoorden, etc.

3. Hoe formuleer je helder?

35

36

Hoe formuleer je helder?

• Gebruik eenvoudige woorden• Gebruik eenvoudige zinnen• Vervang de tang• Schrijf actief• Laat werkwoorden werken• Schrijven is schrappen!

37

Gebruik eenvoudige woordenWat zijn moeilijke woorden?

• Ouderwetse woorden• Intellectuelenwoorden• Te lange woorden• Vaktaal bij leken• Onnodige buitenlandse woorden• Afkortingen

– Onnodig: jl., a.s., d.d., t.g.v., t.a.v., m.u.v. – Alternatief: een enkel voorzetsel– Gepast: ir., drs., …– Andere afkortingen: eerst voluit, dan pas

gebruiken

38

Gebruik eenvoudige zinnenWat is eenvoudig leesbaar?

• 1 hoofdboodschap per zin• Niet te informatiedicht• Niet meer dan 1 bijzin• Geen lange aanloop• Kern voorop• Afwisseling kort & nog korter

39

Vervang de tangWat is dat?

Informatie die je onderbreekt met andere informatie:

Het feit dat het hier een uiterst precaire en door professor Van der Hoeven bovendien als zeer complex aangeduide kwestie betreft, waaraan onze organisatie reeds in een vroeg stadium aandacht dient te besteden om zo te anticiperen op mogelijke weerstand, maakt dat het treffen van voorzorgsmaatregelen aanbevelenswaardig is.

40

Vervang de tangHoe dan?

Zet bij elkaar wat bij elkaar hoort!

Het treffen van voorzorgsmaatregelen is aanbevelenswaardig. Immers, het betreft hier een kwestie die uiterst precair is. Bovendien heeft professor Van der Hoeven de kwestie als zeer complex aangeduid. Daarom dient onze organisatie hieraan reeds in een vroeg stadium aandacht te besteden. Zo kunnen we anticiperen op mogelijke weerstand.

41

Schrijf actief!Wat is dat?

Worden of zijn + voltooid deelwoord = passief

Ja, er wordt van jou gehoudenJaaah, er is van jou gehouden

Joh, er zou van jou gehouden kunnen worden

En actief?

Ik hou van jou!

42

Schrijf actief!Hoe doe je dat?

• Herken vervoeging worden of zijn met voltooid deelwoord

• Door wie (of wat) wordt ge....?• Zet deze persoon (of zaak) vooraan in de

zin• Vervoeg voltooid deelwoord tot

persoonsvorm• Maak zin af

De vergadering wordt geopend door de voorzitter.

De voorzitter opent de vergadering.

43

Laat werkwoorden werken!Wat is de naamwoordstijl?

Twee vormen:• Het + hele werkwoord

Het motiveren van personeelHet invullen van de formulieren

• De + stam werkwoord + uitgang: -atie of -ingDe motivatie van het personeelDe inschrijving als lid

Ook hier: bepaal wie het doet en vervoeg persoonsvorm!

44

Schrijven is schrappen!Hoe doe je dat?

• Vermijd overbodige nuancering• Vervang voorzetseluitdrukkingen door 1 voorzetsel• Vermijd omslachtige uitdrukkingen• Vermijd naamwoordstijl• Schrap procesopmerkingen• Schrap lange aanloop: kom direct ter zake• Schrijf actief• Schrap ‘zullen’ of andere overbodige

hulpwerkwoorden• Vermijd dubbele ontkenning• Vermijd pleonasmen• Vermijd onnodige precisie• Werk puntsgewijs

45

Tot slot...

Probeer, ervaar en zie het effect bij de lezer!

Succes!

BezoekadresMarathon 71213 PD Hilversum

PostadresPostbus 4471200 AK Hilversum

Telefoon 035 – 6 956 200Internet www.bvo.nl