Bureau Lijfwijs Daphne Kemner oktober 2009

Seksuele opvoeding van kinderen met een Autisme

Spectrum Stoornis

Bureau Lijfwijs Daphne Kemner oktober 2009

Daphne Kemner

• Gedragskundige (instelling voor mensen met een verstandelijke handicap)

• Seksuoloog NVVS i.o. (Zodiak en Bureau Lijfwijs)

Bureau Lijfwijs Daphne Kemner oktober 2009

De lezing• Kennisquiz seksuele ontwikkeling

• Seksualiteit en ASS• Seksuele vorming ASS

Bureau Lijfwijs Daphne Kemner oktober 2009

Vraag 1

Wanneer begint de

seksuele vorming/

opvoeding?

A. Vanaf geboorte

B. Als het kind er zelf over begint

C. In de puberteit

D. Rond 7 a 8 jaar

Bureau Lijfwijs Daphne Kemner oktober 2009

Vraag 2

Op welke leeftijd kan een kind voor het

eerst een erectie krijgen?

A. in de puberteit

B. bij 4 a 5 jaar

C. als foetus

D. bij 1 jaar

Bureau Lijfwijs Daphne Kemner oktober 2009

Vraag 3

Wat is een belangrijke voorwaarde voor een

Kind om zich gezond seksueel te

ontwikkelen?

A. liefde, veiligheid en geborgenheid

B. Positieve voorbeelden van relaties

C. Positieve boodschappen over seksualiteit

D. De mogelijkheid om met seksualiteit te kunnen oefenen op een manier die bij de leeftijd past

Bureau Lijfwijs Daphne Kemner oktober 2009

Vraag 4

Wanneer begint een

kind bewust met zijn

geslachtsdelen te

spelen?

A. als foetus

B. vanaf de puberteit

C. Vanaf 1 jaar

D. vanaf 7 a 8 jaar

Bureau Lijfwijs Daphne Kemner oktober 2009

Vraag 5

Welke levensjaren zijn

belangrijk als basis voor

latere seksualiteit

ontplooiing?

A. De eerste 8 jaar

B. vanaf 10 jaar

C. vanaf 8 jaar

D. De puberteit

Bureau Lijfwijs Daphne Kemner oktober 2009

Vraag 6

Ontdekken meisjes hun geslachtsdeel vaak

later dan jongens?

A. Nee juist eerder

B. Nee dat gaat gelijk op

C. Ja

Bureau Lijfwijs Daphne Kemner oktober 2009

Vraag 7

Is het verstandig om kinderen al op jonge

leeftijd de juiste terminologie te leren voor

hun geslachtsdelen?

A. Nee, dan stem je niet goed af

B. Ja, waarom niet?

Bureau Lijfwijs Daphne Kemner oktober 2009

Vraag 8

Hoort de seksuele vorming voor kinderen

met een beperking vooral bij

ouders of bij school thuis?

A. Vooral bij ouders natuurlijk

B. School heeft hierin een belangrijke taak

C. Beiden moeten hier veel aandacht aan besteden

Bureau Lijfwijs Daphne Kemner oktober 2009

laatste vraag

Wat is het belangrijkste verschil met de seksueleontwikkeling van gewone kinderen en kinderenm/e beperking?

A. Kinderen met een beperking hebben minder experimenteer mogelijkheden

B. De opvoeding is niet gericht op het laten opgroeien tot zelfstandige, seksuele personen

C. Acceptatieproblematiek maakt het aanraken, mooi vinden, complimenteren moeilijker

D. Door hun beperking hebben deze kinderen minder informatie en kennis

Bureau Lijfwijs Daphne Kemner oktober 2009

De ouders/opvoeders (1)

• De eerste belangrijkste lessen in intimiteit krijgt het kind van zijn opvoeders (Rofmann 2001), ouders realiseren zich dat te weinig.

• Ouders hebben zelf van hun ouders vaak geen seksuele educatie gekregen en weten niet wanneer te beginnen (Richardson & Schuster 2002)

• Veel ouders voelen zich niet op hun gemak met het onderwerp (Levine 2002)

Bureau Lijfwijs Daphne Kemner oktober 2009

De ouders/opvoeders (2)

• Veel ouders denken dat seksuele informatie beschadigend kan werken en seksueel actief zijn stimuleert (Money 1999;Roffman 2001)

• Veel ouders zijn verbaasd dat de menselijke seksuele ontwikkeling al begint in de baarmoeder (Martinson 1994)

Bureau Lijfwijs Daphne Kemner oktober 2009

De ouders/opvoeders (3)

• Veel ouders geloven dat seksualiteit pas echt een rol speelt in de puberteit (Martinson 1973)

• Veel ouders hebben kennis en oefening nodig om hun kind zo goed mogelijk seksueel op te voeden (Roffman 2001)

• Kinderen komen (pas) met vragen als ze gemerkt hebben die te mogen en kunnen stellen (Moglia & Knowles 1997)

Bureau Lijfwijs Daphne Kemner oktober 2009

Seksualiteit en Autisme Spectrum Stoornis

Bureau Lijfwijs Daphne Kemner oktober 2009

Verklaringsmodellen voor autisme• Theory of Mind (ToM)- Je kunnen inleven en verplaatsen in gedachten en

gevoelens van anderen

• Executief Functioneren (EF)

- o.a. probleemoplossend denken, planning, flexibiliteit

• Centrale Coherentie (CC)- Rekening houden met details en minder gericht op de

context

Bureau Lijfwijs Daphne Kemner oktober 2009

Gevolgen gebrekkige TOM voorseksualiteit:

- Niet weten met wie je over seks kunt praten- Sociale naïviteit: slachtoffer misbruik- Grenzen van anderen minder opmerken- Niet begrijpen intieme lichaamstaal- Minder goed rekening houden met de seksuele

wensen van anderen (“Ik” gericht)

Bureau Lijfwijs Daphne Kemner oktober 2009

Gevolgen problemen met EF voor

seksualiteit

- Vasthouden aan ineffectieve oplossingen- Consequenties minder goed overzien- Gebrekkige impulscontrole- Vastzitten aan rigide routines en regels- Moeite met veranderingen

Bureau Lijfwijs Daphne Kemner oktober 2009

Gevolgen Zwakke CC voor seksualiteit

- Letterlijk begrijpen-> letterlijk opvatten porno- Hyperfocus op details-> Sommige koppelingen

niet maken -> zoentjes geven bij blonde meisjes- Vaste detailkoppelingen-> masturberen in bed- Seks zien als losstaande activiteit-> na ruzie- Moeite met veranderingen-> vaste tijden,

materialen etc.

Bureau Lijfwijs Daphne Kemner oktober 2009

Specifieke problemen bij A.S.S.Seksueel onaangepast gedrag• Masturbatie in het openbaar• Fixatie op een persoon• Staren• Lastig vallen van anderen• Sensorische problemenSeksueel deviant gedrag• Parafiele seksualiteit• Hyperseksualiteit• Seksueel geweld

Bureau Lijfwijs Daphne Kemner oktober 2009

Seksuele voorlichting bij ASS

Bureau Lijfwijs Daphne Kemner oktober 2009

Aandachtspunten voorlichting• Aansluiten bij leeftijd en niveau van

functioneren

• Inhaken op situaties in het dagelijks leven

• Doorlopend proces, geen duidelijk beginpunt, nooit klaar

• Aansluiten bij woordgebruik kind

Bureau Lijfwijs Daphne Kemner oktober 2009

Autisme specifieke educatie• Concreet en visualiseren• Zo weinig mogelijk a.d. verbeelding

overlaten• Toets de betekenisverlening• Informatie vertalen naar concreet gedrag• Gedragsregels zo concreet mogelijk

maken

Bureau Lijfwijs Daphne Kemner oktober 2009

Voorlichtingsmateriaal:

• Tekst, tekeningen, foto’s, video, kunstpenis/-vagina

• Concreet

• “Waardeloos” materiaal

• Voorbeelden:

Bureau Lijfwijs Daphne Kemner oktober 2009

Kort samengevat:• Seksualiteit hoort bij alle mensen en is aanwezig

al vanaf geboorte• Mensen met ASS hebben meer kans op een niet

optimale positieve seksuele ontwikkeling • Voldoende aandacht voor seksualiteit en goed

afgestemde seksuele vorming is essentieel voor positieve seksualiteitsbeleving

Bureau Lijfwijs Daphne Kemner oktober 2009

Vragen?