26-02-13 1

Borstkanker

Mammateam UMCG

in samenwerking met BVN

26-02-13 2

26-02-13 3

Kanker bij vrouwen

1. Borst

2. Darm

3. Long

26-02-13 4

Leeftijd 45 - 75 jaar

Incidentie 11500 per jaar140 per 100.000 vrouwen30 per dag>1 per uur

Prevalentie > 100.000 vrouwen834 per 100.000 vrouwen

Sterfte 35 %4000 per jaar>10 per dag

Borstkanker

26-02-13 5

Vrouwen met borstkanker: per 100.000 (alle leeftijden)

Borstkanker Europa

Denemarken

0 20 40 60 80 100 120

Nederland

Finland

Zweden

Frankrijk

België

Italië

Luxemburg

Ierland

Verenigd Koninkrijk

Duitsland

Europese Unie

OostenrijkPortugal

Griekenland

Spanje

Incidentie

Mortaliteit

26-02-13 6

Programma

• Welkom

• Mammateam UMCG

• Diagnostiek

• Pauze

• Behandeling

26-02-13 7

Mammateam UMCG

26-02-13 8

Programma

• Welkom

• Mammateam UMCG

• Diagnostiek

• Pauze

• Behandeling

26-02-13 9

Wie & Hoe

• Vrouw zelf

• Huisarts

• Bevolkingsonderzoek

• Ziekenhuis

26-02-13 11

Vrouw zelf

Borst-zelfonderzoek

• Maandelijks

• Na menstruatie

• Geheugen

• Meer angst

• -controversieel-

26-02-13 12

26-02-13 13

26-02-13 14

Bevolkingsonderzoek

• 2-jaarlijks

• 5- tm 75 jaar

• kosteneffectief

26-02-13 15

Huisarts• RICHTLIJNEN DIAGNOSTIEK BIJ KLACHTEN OF AFWIJKINGEN naar de tekst van de NHG-Standaard

• * Bij aanwijzingen voor maligniteit (onregelmatige of slecht afgrensbare tumor, een tumor vast aan de huid en/of onderlaag, schilfering of

eczeem van de tepel, huid- en/of tepelintrekking, regionale lymfeklierzwelling, non-puerperale mastitis):

• o directe verwijzing naar een chirurg of mammateam/-poli.

• * Bij lokale, palpabele afwijking en geen aanwijzing voor maligniteit:

• o mammografie (tenzij de afwijking verdwenen is in een andere fase van de cyclus);

• + indien verdacht: verwijzing chirurg of mammateam/-poli;

• + indien gunstig: controle na drie maanden; indien nog aanwezig of groter: alsnog verwijzing.

* Borsten voelen diffuus knobbelig aan: indien bij palpatie onzekerheid bij vrouwen > 30 jaar:

• o mammografie.

* De vrouw voelt een knobbeltje, de huisarts niet:

• o controle na twee weken; als de vrouw iets blijft voelen: alsnog mammografie; bij aanhoudende klachten verwijzing naar een

chirurg of mammateam/-poli.

• * Er is gelokaliseerde pijn/gevoeligheid in een borst:

• o controle na twee weken en bij aanhoudende klachten na drie maanden; indien de klachten persisteren: mammografie.

• * Bij diffuus pijnlijke/gevoelige borsten:

• o geen indicatie voor mammografie.

• * Bij éénzijdige tepeluitvloed, bruin of bloederig:

• o verwijzing naar chirurg of mammateam/-poli.

• * Bij één- of dubbelzijdige tepeluitvloed, helder of melkachtig:

• o geen indicatie voor mammografie of verwijzing.

26-02-13 16

ziekenhuis

één dag(s)diagnostiek

• Modern

• Voor goedaardig

• Te snel ?

• Lukt niet altijd

26-02-13 17

Ziekenhuis

Lichamelijk onderzoek

• Vragen stellen

• Lichamelijk onderzoek van

borsten en lymfeklieren

• Integreren

• Klinische diagnose

26-02-13 18

Beeldonderzoek

Mammografie

• het ‘beste’

• Het ‘pijnlijkste’

• straling

26-02-13 19

Beeldonderzoek

Echografie

• Aanvullend

• Doelgericht

• Pijnloos

• Wordt beter

26-02-13 20

Weefselonderzoek

Dunne naald punctie

• Snel uitvoerbaar

• Snel beoordeelbaar

26-02-13 21

Resultaten ?

26-02-13 22

ziekenhuis

één dag(s)diagnostiek

• .... 80% goedaardig

26-02-13 23

• 72% in één dag

• 28% aanvullend onderzoek: • - dikke naald biopsie• - MRI

ziekenhuis

één dag(s)diagnostiek

26-02-13 24

Weefselonderzoek

Dikke naald biopsie

• Moeilijker uitvoerbaar

• Duurt langer

• Betrouwbaar resultaat

26-02-13 25

Beeldonderzoek

MRI

• Pijnloos

• Beangstigend

• Wordt steeds beter

• … en beter

26-02-13 26

De ultieme diagnose...

26-02-13 27

Vragen - Algemeen

• Waarom komt borstkanker zo vaak voor?

26-02-13 28

Borstkankerrisicofactoren

• Geslacht

• Leeftijd

• Familiaire belasting

• Eerdere behandeling voor ADH, borstkanker of DCIS

• Verhoogde oestrogeen expositie

– Vroege menarche

– Late menopause

– Hormonale substitutie of OAC

• Geen kinderen of eerste na 30e jr

• Adipositas en alcohol

• Bestraling vóór 40e jr

26-02-13 29

0

2

4

6

8

10

12

14

16

Nederland Europa Wereld India

% Populatie > 65 yr

26-02-13 30

Kanker

0

50

100

150

200

250

300

350

400

USA Nederland India

Incidentie Mortaliteit

/100.000

26-02-13 31

Vragen - Algemeen

• Waarom komt borstkanker zo vaak voor?• Ik heb geen vragen maar wel klachten geuit.• Is het risico op borstkanker groter bij pilgebruik?• Is borstkanker erfelijk?• Is Aluminium Chlorohydrate (in Odorex)

kankerverwekkend?• In hoeverre zijn nieuwe technieken beschikbaar in het

UMCG zoals bv microarray?• Wanneer moet ik een second opinion vragen?• Wat is de beste website voor borstkankervragen?

26-02-13 32

www.borstkanker.nlwww.stopborstkanker.nl

www.kankerbestrijding.nl borstkanker.startpagina.nl

26-02-13 33

Vragen - Diagnostiek

• Kun je op een MRI kanker beter zien dan op een

mammografie?

26-02-13 34

BorstkankerMRI

26-02-13 35

Vragen - Diagnostiek

• Kun je op een MRI kanker beter zien dan op een

mammografie?

• Wanneer moet er een punctie worden gedaan?

• Waarom moet er soms een tweede punctie worden gedaan?

• Recidief tumor – kan de graad dan anders zijn dan de

primaire tumor?

• Waarom wordt niet altijd een snelonderzoek gedaan van de

schildwachtklier?

26-02-13 36

Vragen - Logistiek

• Hoe is de samenwerking tussen de verschillende disciplines?

• Wat zijn de taken van elk lid van het mammateam?• Waarom krijg ik steeds weer een andere internist-oncoloog

te zien?• Het is erg vervelend dat de behandelend arts steeds wordt

gestoord.• Waarom moet je een dag vóór de operatie al worden

opgenomen?• Waarom krijg je niet direct een definitieve borstprothese?

26-02-13 37

Programma

• Welkom

• Mammateam UMCG

• Diagnostiek

• Pauze

• Behandeling

26-02-13 38

Programma

• Welkom

• Mammateam UMCG

• Diagnostiek

• Pauze

• Behandeling

26-02-13 39

Borstkanker 1972

K l a a r

G o e d a a r d i g

E v e n t u e e l b e s t r a l e n

B o r s t a m p u t a t i e

K w a a d a a r d i g

O p e r a t i e

K n o b b e l i n d e b o r s t

26-02-13 40

S c r e e n i n g5 0 - 7 5

F a m i l i a i rB R C A 1B R C A 2C o w d e n

E p i t h e l i o s e

C y s t e n

F i b r o s e

F i b r o a d e n o o m

B e n i g n e

A D H

C a l c i f i c a t i e s

L C I S

O n z e k e r

A m p u t a t i e

D C I S

< 1 c m

A d j u v a n t e t h e r a p i e

> 1 c m

G r o o t t e

R a d i o t h e r a p i e

V r i j

R e e x c i s i e

A b l a t i o

N i e t v r i j

S n e e v l a k k e n R e c e p t o r e n

D u c t a a l e n L o b u l a i r M e d u l l a i rT u b u l a i r

C o l l o i d

I n v a s i e f

T u m o r

N e g a t i e f

C h e m o t h e r a p i e

H o r m o n a l e t h e r a p i e

A a n t a l k l i e r e n

O k s e l k l i e r d i s e c t i e

R a d i o t h e r a p i e

P o s i t i e f

?

M i c r o m e t a s t a s e

S e n t i n e l n o d e

O k s e l

M S T

M a l i g n e

T r i p l e d i a g n o s t i e kf y s i s c h e d i a g n o s t i e k

b e e l d v o r m i n gp u n c t i e

K n o b b e l i n d e b o r s t

Borstkanker 2007

26-02-13 43

Borstkanker Richtlijnen

www.oncoline.nl

26-02-13 44

• Borst– Sparend MST+RT

– Niet sparend Ablatio

• Oksel– Sparend Sentinel node

– Niet sparend Okselklierdissectie

• Lichaam– Chemotherapie CEF

– Hormonale therapie Tamoxifen

– Doelgericht Herceptin

Borstkankerbehandeling

Keuze wordt bepaald door

Tumorfactoren

Patientfactoren

Doktersfactoren

26-02-13 45

Borstkanker

Borst Oksel

Sparend Niet sparend Sparend Niet sparend

MST AblatioSentinel Node

SchildwachtklierKlierdissectie

26-02-13 46

MST in IKN regio

17 Ziekenhuizen

100 Algemeen Chirurgen

15 Plastisch Chirurgen

26-02-13 47

0

10

20

30

40

50

60%

Sparend

Niet sparend

Overig

1862 mammacarcinomen

IKN regio 2004

26-02-13 48

Borstsparende behandelingIKN regio

26-02-13 49

0

10

20

30

40

50

60

70

80

Sparend Niet sparend Overig

Gem

idd

eld

e le

efti

jd

1862 mammacarcinomen

IKN regio 2004

26-02-13 50

Waarom nog amputatie

• Contraindicatie sparende behandeling– Te groot

• Uitgebreid DCIS• Diffuse microcalcificaties

– (jonge leeftijd)– Eerdere RT borst– Collageenziekte

• Recidief• Wens patient• Profylactisch• Mastopathie

26-02-13 51

USA

• Geen MST aangeboden

• Soc status (income, insurance, age)

• ZH faciliteiten

Masood The Breast Journal 2003

26-02-13 52

Vragen - Behandeling

• Is een amputatie beter dan een borstsparende operatie?• Kan direct een borstreconstructie worden gedaan na een

borstamputatie?• Wat is het verschil tussen tamoxifen en Arimidex?• Wat zijn de resultaten van het Arimidex onderzoek?• Waarom switch van tamoxifen naar Arimidex?• Blijft de borst na behandeling altijd warmer en steviger?• Kan de chemotherapie niet wat menselijker?• Waarom wisselt de volgorde chemotherapie en radiotherapie per

patient?• Recidief tumor – is dan weer bestraling en evt chemotherapie

mogelijk?

26-02-13 53

Borstkankerbeloop

• Zeer variabel

• Groeit relatief langzaam

• Daardoor vroege detectie mogelijk

• Gevoelig voor alle behandelingen

– Chirurgie

– Radiotherapie

– Chemotherapie

– Hormonale therapie

• Overleving redelijk gunstig

26-02-13 54

Vragen – Follow up

• Waarom moet ik zo vaak terug komen?

• Waarom niet bij iedere controle een bloedtest?

• Hoe lang moet ik onder controle blijven?

• Hoe groot is de kans op kanker in de andere borst?

• Wanneer is een onderzoek door de genetica noodzakelijk?

• Proefschrift Mieke Oosterwijk: Cognitieve strategieën van

borstkankerpatiënten en de relatie met aanpassing

26-02-13 56

26-02-13 57

Reconstructieve Chirurgie• Functioneel

• Cosmetisch

26-02-13 58

Sentinel node concept

Tumor

Schildwachtklier

Poortwachterklier

26-02-13 59

26-02-13 60

Na 3 weken