Als de wereld anders aanvoelt - Spectrum Brabant · Autisme in de DSM 5 §Beperkingen in de sociale...

Als de wereld anders aanvoelt

Autisme & sensorische ervaringen

Steven Degrieck

NEUROLOGIE

COGNITIE

GEDRAG

Autisme in de DSM 5

§ Beperkingen in de sociale communicatie en interactie§ Repetitief gedrag en specifieke interesses

(Inclusief andere sensorische verwerking)

GEDRAG

Een andere betekenisverlening

§ Zwakke centrale coherentie§ Zwakke Theory of Mind§ Zwakke executieve functies

COGNITIE

Prikkelverwerking

§ Een andere sensorische verwerking§ Geen probleem in het perifere orgaan

NEUROLOGIE

Dus soorten problemen

Betekenisverlening(cognitief)

Prikkelverwerking(sensorisch)

Per seconde ( ! ) komen er drie miljard impulsen

ons centraal zenuwstelsel binnen

Dat zijn er 21 BILJOEN tijdens deze lezing!

Eén biljoen seconden is 31,690 jaar

De zintuigen

Sensorium (Lat.): bewustzijn

Visueel (zien)Auditief (horen)Tactiel (voelen)Olfactorisch (ruiken)Gustatief (proeven)

Vestibulair (evenwicht)

Proprioceptie

(houding/spierspanning)

hangjongeren

Proprioceptie

§ Positie van het lichaam§ Krachten die er worden op uitgeoefend§ Snelheid van bewegen

§ Handelen zonder te kijken§ Zwaar en licht beoordelen§ Een gevoel van ‘zelf’ ontwikkelen

Daardoor kunnen we:

Interoceptie (intern/organen)

Interoceptie

§ Honger§ Dorst§ Lichaamstemperatuur§ Slaap§ Hartslag§ …

Nocioceptie (pijn)

Als het mis loopt

Sensorische problemen bij mensen met autisme

§ Monoverwerking van stimuli§ Hyperresponsiviteit§ Hyporesponsiviteit§ Overgang / veranderingen§ Langer blijven hangen in of voorkeur voor

nabijheidszintuigen

Monoverwerking

§ Eén zintuig tegelijkertijd§Aanpassing om sensorische

overbelasting te vermijden§Aanpassing om één ding goed te

kunnen doen

Concreet

§ Hij kijkt me niet aan als ik tegen hem spreek§ Als ik zijn hand stuur luistert hij niet naar wat

ik zeg§ Tijdens het eten staart hij voor zich uit§ Als hij naar zijn schema kijkt luistert hij niet

naar wat ik zeg

§ Sensorische overprikkeling§Geen of tragere gewenning aan

omgevingsstimuli§Meer opnemen dan normaal

Hyperresponsiviteit(hypersensitief, hyperreactief)

Gedrag bij hyperresponsiviteit

§ Fight§ Flight§ Freeze

Hyper Vestibulair

§ Moeilijk van richting kunnen veranderen§ Evenwichtsproblemen§ Paniek bij achteruit gaan / rijden§ Paniek bij lichamelijke

bewegingsactiviteiten (schommel,…)§ Angst wanneer voeten de grond niet meer

raken (zwaartekracht-onzeker)§ Traag bewegen

Hyper Vestibulair

§ Onevenredige angst om te vallen§ Weinig plezier in speeltuin (vaak in

zandbak)§ Niet graag opgepikt worden§ Duurt lang voor kind kan traplopen§ Lichaamsschema minder ontwikkeld§ Vaak weinig zelfvertrouwen§ Niet graag fietsen, schaatsen…§ Probleem met liften en roltrappen

Hyper samengevat

§ Prikkels komen te sterk door§ Te veel details komen door§ Bepaalde soort prikkels (bvb frequenties)§ Onvoorspelbare prikkels§ Afkeer of fascinatie zijn mogelijk

Hyporesponsiviteit(hyposensitief, hyporeactief)

§ refereert naar de problemen die de persoonheeft met het aandacht geven (registreren) aan relevante omgevingsstimuli.

§ zich niet bewust zijn van aanraking, pijn, beweging, smaak, geur, visuele of auditieveprikkels.(meestal is meer dan 1 kanaalbetrokken)

Hyporesponsiviteit

§ leidt soms tot op extreme wijze opzoeken van bepaalde soorten van sensorische input.§ vaak rusteloos, overactief, motorisch

gedreven, spanning zoeken§ kan gevaarlijk gedrag veroorzaken§ zoeken van grote hoeveelheden

proprioceptieve input.

Hypo Vestibulair

§ Veel draaien, rondslingeren§ Hevig wiegen, hoofdschudden§ Balanceren op 2 poten van de stoel§ Vaak overactief§ Schommelt hard, lang

Hypo Vestibulair

§ Struikelt en valt veel§ Onvoldoende opvangreacties§ Lage spierspanning in rust§ Onvoldoende integratie van beide

lichaamshelften§ Minder goede oog-handcoördinatie

Hypo Proprioceptief

§ Slechte lichaamshouding§ Hoofd ondersteunen met handen§ Problemen met trappenlopen§ Extreme vermoeidheid bij kleine

lichamelijke inspanningen

Hypo Proprioceptief

§ Aanleunen tegen anderen of tegen meubilair§ Speciale manier van lopen§ Kledij zit slordig, verkeerd§ Erg druk§ Met hielen op grond stampen bij lopen§ Met stokken slaan tijdens lopen

Hypo proprioceptief

§ Graag bijten§ Kauwen, nagelbijten§ Riemen en touwen strak aantrekken§ Diepe druk zoeken§ Gewichten op hem of haar§ Te veel of te weinig kracht§ Bruut§ Onderuitgezakt, hangerig

Hypo interoceptief

§ Geen pijnervaring§ Doorgaan tot uitputting§ Geen dorstgevoel§ Geen hongergevoel§ Te veel eten of drinken§ Niet zindelijk

Gevolgen

Algemene reacties op sensorische ervaringen

§ Constant afgeleid zijn§ Moeheid§ Angsten§ Verwarring ßà fascinatie§ Vermijdingsgedrag§ Aversie§ Atypische emotionele responsen§ Overstemming/ stimulusreductie

Reacties op sensorische ervaringen

§ Terugtrekken (flight)§ Verbaal/lichamelijk/emotioneel

§ Platleggen van het systeem § Pijnervaring§ Automutulatie§ Stereotiep gedrag§ Verdedigingsmechanisme§ Overleven met ongewenste prikkels§ Innerlijke genotsbeleving

De aanpak

Aanpak

§ Hersendysfunctie: welke onherstelbaar isDus aanpak van de sensorische problemen, geneest het autisme niet!§ Aanpassingen in het dagelijkse leven§ Tegelijkertijd andere behandelingen/

begeleidingen laten doorgaan

Aanpak

§ Bewustwording

§ Aanpassingen

§ Controle!

Bewustwording

§ Erkenning / bewustwording van het probleem = 50% van de aanpak

§ De persoon met autisme: gedrag herkennen

§ De omgeving: welke prikkels zijn er

Aanpassingen: algemeen

§ Stress verminderen

§ Voorspelbaarheid

§ Controle!

Controle!

§ Geef hulpmiddelen maar laat persoon zelf beslissen§ Vluchtroutes en recht op§ Nooit ‘dwingen’ bij hyperreactiviteit§ Aversie§ Negatieve koppeling bij jou als persoon§ Anticiperend probleemgedrag

Aanpassingen: specifiek

§ In ruimte en materialen

§ In activiteiten

§ In omgang

In ruimte en materialen

§ Bij Hyper§ Prikkels vermijden§ Filteren§ Vluchtplek

§ Bij Hypo§ Sterkere prikkels

In activiteiten

§ Vooral bij hypo§ Een gepast aanbod

Activiteiten bij proprioceptische moeilijkheden 1

§ Dragen van zware items§ Verzwaarde rugzak, vest§ Stretchen, isometrische spieroefeningen§ Hometrainer§ Zwemmen§ Hand- en voet massage§ Trampoline of pogo stok§ Joggen§ Springen op een zitbal§ Lineair zwaaien (voor en achteren)§ Push-up§ Huishoudelijke taakjes§ Enkel- of polsgewichten

§ Zithoek met grote kussen, zitzakken§ Schootslang of zwaar boek op schoot bij zitten§ Elastiek rond poten van stoel§ Traplopen§ Touwtrekken§ Armworstelen§ Gooien en trappen met ballen§ Deeg kneden§ Fitness oefeningen§ Gras maaien§ Hammeren en zagen

§ Stenen in een meer gooien§ Oosterse gevechtssporten, Yoga, Pilates§ Skiën§ Schaatsen§ Drummen of tamtam§ Met rug tegen muur zitten§ Boeken tegen lichaam dragen met handen tegen de

tegenoverliggende elleboog§ Stofzuigen§ Schoolborden afvegen§ Stoelen opruimen§ Kar duwen of trekken§ Blikjes en flessen samendrukken

Kringgesprek aanpassen

§ Niet enkel luisteren naar elkaar§ Ook kijken naar prenten§ Iets in de handen betasten§ Op een wiebelkussen zitten§ Rechtstaan bij bepaald woord§ Ja en neen vragen en bij ‘ja’ opstaan

Sensorisch dieet

§ Alert makende activiteiten

§ Organiserende activiteiten

§ Kalmerende activiteiten

Alert maken

§ Kauwen§ Springen§ Douche

Organiserend

§ Kauwen§ Hangen§ Duwen§ Ondersteboven hangen

Kalmerend

§ Zuigen§ Tegen muur duwen§ Handen, schouders, rug, achterwerk, hoofd

§ Langzaam schommelen of zwaaien§ Knuffelen§ Over rug wrijven§ Bad

Naar bed

§ Vast ritueel maakt prikkels voorspelbaar§ Nachtlampje of net pikdonker§ Gladde lakens (zijde)§ Zachte pyjama§ In slaapzak§ Verzwaarde dekens§ Matras op grond

In bad

§ Zelf temperatuur laten bepalen§ Bad vollopen met persoon er in§ Washandje over douchekop§ Niet tegen haren instrijken§ Vaste shampoo, zeep (geur)§ Zitten in de douche§ Stevig inpakken in handdoek

Bedankt voor uw proprioceptische kalmte !

Als de wereld anders aanvoelt - Spectrum Brabant · Autisme in de DSM 5 §Beperkingen in de sociale...

Documents

Transcript of Als de wereld anders aanvoelt - Spectrum Brabant · Autisme in de DSM 5 §Beperkingen in de sociale...

“To DSM or not to DSM?”: naar een nieuwe diagnostiek door de huisarts binnen de geestelijke gezondheidszorg?

Folder DSM Keukens Opendeurdagen Sint Niklaas week 5

DSM IN NEDERLAND JAARVERSLAG 2016 · land. Daar hebben we samen volop gesproken over de strategie van DSM 2016-2018, duurzame inzetbaarheid en kansen voor medewerkers in Nederland.

DSM-5 · Ontwikkeling van de classificatie van persoonlijkheidsstoornissen Het eerste aandachtspunt voor de werkgroep Persoonlijkheidsstoornissen voor de DSM-5 was een review van

Dit is DSM in Delft

Studiekeuzeconferentie 2016: Studiekeuze op basis van interesses?

DSM-5: Wat is nieuw? · DSM-5: Wat is nieuw? een titel te maken De belangrijkste veranderingen ten opzichte van de DSM-IV Prof.dr. Michiel W. Hengeveld, psychiater . ... V. Neurocogni7eve#stoornissen#(neurologisch#

DSM in Nederland Jaarverslag 2013...6 DSM Nederland jaarverslag 2013 DSM Nederland jaarverslag 2013 7 Premier Rutte in zijn H.J. Schoo-lezing 2013 over het thema Transformatie: ‘De

Belangrijkste wijzigingen van DSM-IV naar DSM-5 · PDF fileTot slot is in de hoofdstukken over de bipolaire- en depressieve-stemmingsstoornissen een nieuwe specificatie toegevoegd

DSM-IV-TR DSM-5

DSM in Nederland Jaarverslag 2018 › content › dam › dsm › dsmnl › nl_NL › ... · Nederland verder verstevigd in de DSM visie voor Nederland ‘Bright connecting with purpose’

DSM(5) : TOEPASSING EN STATUS VAN DE DIAGNOSE EN ... · Hoge Gezondheidsraad − 1 − ADVIES VAN DE HOGE GEZONDHEIDSRAAD nr. 9360 DSM(5) : Toepassing en status van de diagnose en

De verstandelijke beperking ... - DSM-5 | DSM-5 · Ook de DSM5 classificeert zwakbegaafdheid als Vcode. Het IQcriterium is komen te vervallen. Er zijn niet langer criteria geformuleerd,

whitepaper - DSM-5 | DSM-5 · In de DSM-5 is overgestapt van een multiaxiaal systeem naar een nieuw classificatiesysteem waarin de arbitraire grenzen tussen persoonlijkheidsstoornissen

Semi-gestructureerd Interview voor ......Semi-gestructureerd Interview voor Persoonlijkheidsfunctioneren DSM-5 Semi-structured Interview for Personality functioning DSM-5 Joost Hutsebaut,

Autisme Spectrum Stoornissen - De Bascule...Autisme Spectrum Stoornissen Van DSM IV naar DSM 5 Britt Hoogenboom, kinder,- en jeugdpsychiater Dr. Sanne Hogendoorn, psycholoog Zorgprogrammaleiders

Differentiële psychologie«le_psychologie.pdfTiffany Volckaert 1 Differentiële psychologie Hoofdstuk 1: Interesses 1. Structuur van interesses 1.1 Interesses als individueel verschil

DSM Delft nieuws › content › dam › dsm › dsmnl › nl_NL › docume… · kapot waardoor het bier helder wordt én de gluten kapot gaan. Dit proces gaat niet ten koste van

Quickscan DSM-spoorzone: Verkenning van duurzame ...

Folder Verjaardagen DSM Keukens Aartselaar week 46